Παρά την κατάχρηση της λέξης «συγκλονιστικό», δεν υπάρχει πιο κατάλληλη για να χαρακτηρίσει το ντοκουμέντο: Το εμβληματικό ποίημα του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη «Η Πόλις» με την παλλόμενη από συγκίνηση φωνή της Έλλης Λαμπέτη. Η απόγνωση, η αναπόδραστη αυτό-παγίδευση στα συρματοπλέγματα της «ρημαγμένης ζωής», γίνεται μουσική ακραίας ευαισθησίας στα όρια του σπαρακτικού λυγμού. Προτείνουμε να θυμηθείτε πρώτα το ποίημα, πριν ακούσετε το ντοκουμέντο.
«Η Πόλις» του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη
Είπες• «Θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα.
Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη από αυτή.
Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή•
κ’ είν’ η καρδιά μου — σαν νεκρός — θαμένη.
Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.
Όπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω
ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,
που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα.»
Καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θά βρεις άλλες θάλασσες.
Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς
τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς•
και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ’ ασπρίζεις.
Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού — μη ελπίζεις—
δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.
Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ
στην κώχη τούτη την μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες.
Η Έλλη Λαμπέτη διάβασε το ποίημα το 1983 για το Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας: 73 δευτερόλεπτα μαγείας.
Η αίσθηση της ματαιοπονίας και του πνιγηρού αδιεξόδου αναδύεται ολόγλυφα από την ανάγνωση της Λαμπέτη. Η «Πόλις» ζωντανεύει ως συμβολική αλληγορία του «είμαι», από το οποίο δεν ξεφεύγεις, όσο μακριά και αν πάς. Είναι η ηχώ και η αντήχηση της μοναξιάς. Ο εγκλεισμός στην κώχη που «σ’ όλην την γη χάλασες». Η συνάντηση δύο τραγικών ζωών που βρήκαν το ίδιο τέλος…
