Σήμερα, βρήκα πεσμένο στο έδαφος της Πάρνηθας ένα ξύλινο κορμό δέντρου. Δεν είναι ένας από τους δεκάδες καμένους κορμούς, που στέκουν ακόμη εδώ μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 2007. Κάθε άλλο… Είναι ένας ξύλινος κορμός με μορφή γυναίκας. Μάνας. Μέλος του «Πάρκου των ψυχών». Ενός πάρκου που φτιάχτηκε το 2012, αφιλοκερδώς, με πρωτοβουλία του γλύπτη Σπύρου Ντασιώτη, όταν θέλησε να τιμήσει τους ασθενείς με φυματίωση που νοσηλεύονταν στο διπλανό σανατόριο. Σε αυτόν τον χώρο, στην κορυφή του βουνού, μακριά από τους… υπόλοιπους υγιείς, κανονικούς ανθρώπους.
Κείμενο-φωτογραφίες: Άννα Μαρινάκη
Κατέβηκα από το αυτοκίνητο. Η διαδρομή μέχρι εδώ γνωστή. Την επαναλάμβανα εξάλλου με μαθηματική ακρίβεια κάθε μήνα. Ανέβαινα τις κλειστές στροφές της Πάρνηθας, μετά το πρώτο δεκάλεπτο έπεφτα συνήθως σε ομίχλη, το αυτοκίνητο κατηφόριζε στο καμένο τοπίο, στο αριστερό μου χέρι το εγκαταλελειμμένο ξενοδοχείο και στο δεξί ο προορισμός μου: «Το πάρκο των Ψυχών». Εδώ θα έβγαζα τη φωτογραφική μηχανή και θα περπατούσα ανάμεσα στους κορμούς για να φωτογραφίσω…
Μόνο που αυτή τη φορά τα πράγματα έγιναν διαφορετικά. Μπαίνοντας στο πάρκο, η μορφή της μάνας που στέκεται απέναντι στο παιδί που νοσταλγεί, είναι πεσμένη στο έδαφος. Ο καμένος κορμός διαλυμένος την ώρα που τα υπόλοιπα έργα στέκουν αγέρωχα. Ανθρώπινο χέρι ή φυσική φθορά; Η εικόνα θα με ζορίσει… Αργότερα θα ψάξω και θα βρω τον γλύπτη. Θα του δείξω τις φωτογραφίες. Θα μου εξηγήσει. “ H εμπειρία μου λέει ότι είναι φυσική φθορά. Οι άνθρωποι δεν θα το πείραζαν. Μπορεί κάποιοι να φοβούνται τις μορφές αλλά τις σέβονται. Εξάλλου τις σεβάστηκαν τόσο καιρό. Μάλλον το νερό εισχώρησε στο σημείο που ο κορμός ενώθηκε με το τσιμέντο μέσα στη γη και η υγρασία έφθειρε το ξύλο. Φθείρεται και αυτό όπως φθείρομαι και εγώ μέσα από τον χρόνο. Πραγματικά σας λέω στεναχωριέμαι αλλά δεν μπορώ να κάνω κάτι. Δεν μπορώ να το αποτρέψω. Είναι η ίδια η φθορά της ζωής…”
Όλες οι ξύλινες γλυπτές μορφές του πάρκου, θυμίζουν κομμάτια της ζωής των έγκλειστων του σανατορίου. Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι το σανατόριο προϋπήρχε του ξενοδοχείου «Ξενία», που πλέον έχει εγκαταλειφθεί. Ήταν Μάιος του 1912. Η διοίκηση του Νοσοκομείου Ευαγγελισμός αποφάσισε να το ιδρύσει για να μείνουν εδώ χιλιάδες άνθρωποι που έπασχαν από τη φυματίωση, πολύ πριν την ανακάλυψη της πενικιλίνης. Κατά τη διάρκεια της 30ετούς λειτουργίας του οι ασθενείς απομακρύνθηκαν από συγγενείς και φίλους. Ανάμεσα τους ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος. Την περίοδο της παραμονής του στο σανατόριο θα γράψει την «Εαρινή Συμφωνία». Αποσπάσματα του έργου του θα διαβάσει ο επισκέπτης αν περπατήσει στο χώρο. Το Σανατόριο της Πάρνηθας κλείνει το 1960, όταν πλέον έχουν ανακαλυφθεί τα αντιβιοτικά. Το μόνο πλέον που το θυμίζει είναι αυτό το πάρκο, με τις περίεργες πονεμένες μορφές του. «Τα συναισθήματα που βγάζουν οι καμένοι κορμοί» θα μας πει ο γλύπτης τους «δεν αφορούν μόνο στο παρελθόν αλλά είναι συναισθήματα που καθένας μας νιώθει σε διάφορες στιγμές της ζωής του. Το μόνο που ζητούν οι μορφές είναι να θυμίσουν το παρελθόν για να διορθώσουμε το μέλλον. Διαφορετικά όταν το ξεχνάμε αυτό επιστρέφει σκληρότερο και δυσκολότερο…»
Είναι αδύνατον να περπατήσει κανείς στο πάρκο και να μην πέσει το βλέμμα του στο ανοιχτό παράθυρο. «Το παράθυρο αυτό», θα μου πει ο γλύπτης του, «ήταν κομμάτι από το αρχικό σανατόριο, ενώ ένα αρχικά παράταιρο αυτί, που προεξέχει στο χώρο, συμβολίζει την ανάγκη ακούσματος της καλής είδησης. Του φαρμάκου. Η πενικιλίνη ήρθε τελικά, πολλές ζωές όμως χάθηκαν. Ξέρετε, αυτός ο πεσμένος κορμός της μάνας, που τον βλέπω και στεναχωριέμαι μάλλον ήταν ο πιο αδύναμος. Δεν του έβαλα αρκετό αφρό να τον προστατέψω. Σαν την μάνα και αυτός. Ένιωθε αδύναμη και εύθραυστη από την απουσία του παιδιού της. Το πάρκο ξέρετε ήταν σχεδιασμένο να κατέβει την πλαγιά. Περιελάμβανε 8 ακόμη έργα. Δεν τα ολοκλήρωσα. Μου έκλεψαν τα εργαλεία. Πραγματικά. Τα άφηνα στο βουνό για να δουλεύω και μου τα έκλεψαν. Μετά από αυτό αποφάσισα να εγκαταλείψω την περιοχή.”
Τον ρώτησα αν η φθορά είναι θέμα χρόνου και υπάρχει κίνδυνος να πέσουν κι άλλα γλυπτά. «Στεναχωριέμαι αλλά ναι. Δεν μπορώ να παρατείνω τη ζωή τους. Είναι μεγάλη ψυχική φθορά για εμένα, χώρια το κόστος. Τα έργα αυτά ακολουθούν τη φθορά της κοινωνίας. Εδώ δεν προστατεύουν τους ανθρώπους, θα νοιαστούν για τους κορμούς των δέντρων;» Πόσο είναι το κόστος συντήρησης, θα επιμείνω. «Ενδεχομένως να χρειαστεί να δώσουν 1.000 ευρώ, για να περάσουν με ειδικό υλικό τους κορμούς για να τους προστατεύσουν από την υγρασία και να χρειαστεί να επαναληφθεί η διαδικασία αυτή μετά από δύο χρόνια. Θα μπορούσαν να το κάνουν και οι εργάτες του δήμου…»
Άννα Μαρινάκη
Latest posts by Άννα Μαρινάκη (see all)
- O πόλεμος της πληροφορίας: Από την κρατική προπαγάνδα στα fake news - April 14, 2017
- Τα λύματα των Αθηναίων αποκαλύπτουν πολλαπλασιασμό της κατανάλωσης ναρκωτικών και αντικαταθλιπτικών - March 26, 2017
- Υπάρχει Δημοσιογραφία για το Δημόσιο Συμφέρον; Tο ενδιαφέρον παράδειγμα της ProPublica - August 29, 2016
