Το άρθρο αυτό δεν είναι πραγματικά ένα Μανιφέστο υπέρ της μοναχικής ζωής. Είναι απλά μερικές ιδέες για την επόμενη φορά, που κάποιος κολλημένος θα σε ρωτήσει «Πως και είσαι μόνος-η στη ζωή;»
του Δημήτρη Καλαντζή
Αν και γεννήθηκα μόνος, όπως η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων (εκτός των διδύμων), κανείς δεν περίμενε ότι αυτό θα ήταν το status μου, μερικές δεκαετίες μετά. Στη ζωή μου αγάπησα, αγαπήθηκα (μερικές φορές όχι ταυτόχρονα…), κέρδισα, έχασα, η τύχη με ευνόησε με ενδιαφέρουσες γνωριμίες ή με έριξε σε ανούσιες επαφές… Ποτέ δεν με ενδιέφερε όμως να «τακτοποιηθώ». Πραγματικά. Πίστευα και πιστεύω ότι μπορώ να έχω μία «γεμάτη ζωή» χωρίς να χρειάζομαι απαραίτητα ένα ταίρι δίπλα μου.
Ο κόσμος μου κλονίζεται μόνο όταν πηγαίνω σε συγκεντρώσεις συγγενών και ανθρώπων που δεν με γνωρίζουν καλά. Είναι οι στιγμές που θα ξεπηδήσει η ερώτηση «Πως και δεν έχεις σχέση;». Τότε παλεύω να μην πω το αφόρητο κλισέ «Δεν βρήκα ακόμα το ιδανικό ταίρι»… Προτιμώ να πω πως «Είμαι ανίκανος να αγαπήσω» και να σκάσω ένα ψεύτικο δυνατό γέλιο, ώστε να αποφορτίσω την αμηχανία εκείνων, που έκαναν την ερώτηση. Στην πραγματικότητα, κάποιες φορές θα ήθελα να αντιστρέψω την ερώτηση: «Γιατί εσύ συμβιβάστηκες με αυτήν;» ή «Γιατί εσύ βάλτωσες με αυτόν; Ήσουν τόσο φοβισμένη να μείνεις μόνη σου;». Η ευγένειά όμως δεν μου το επιτρέπει. Θα ήταν προσβολή και σίγουρα θα έβγαινα χαμένος… Βλέπετε, οι άνθρωποι σε σχέση, έχουν την δυνατότητα να σε κοιτούν από θέση ισχύος. Είναι συντριπτική πλειοψηφία!
Η σχέση, ο γάμος, το ζευγάρωμα με ένα άλλο πρόσωπο, θεωρείται η τέλεια λύση του «προβλήματος» του να είσαι μόνος – η. Με αυτή την πίστη, μία φίλη μου, βγήκε σε ραντεβού με έναν άντρα που είχε παντρευτεί δύο φορές και είχε ένα παιδί από κάθε αποτυχημένο γάμο. Ε, λοιπόν αυτός ο άντρας ρώτησε τη φίλη μου (ούτε μία φορά παντρεμένη και χωρίς παιδί) γιατί… απέτυχε στη ζωή της. Ήταν, όπως καταλαβαίνετε, ένα πολύ σύντομο ραντεβού. Άκου «απέτυχε στη ζωή της» αυτή και όχι αυτός…
Αν είμαστε μόνοι, καλούμαστε να λογοδοτήσουμε για το «πρόβλημά» μας. Πάρτε για παράδειγμα τη λέξη «γεροντοκόρη». Πείτε τη λέξη «γεροντοκόρη» δυνατά και ο κόσμος θα συνοφρυωθεί. Θα σου πουν ότι είναι μία άσχημη λέξη, γεμάτη αγένεια και δεν πρέπει να τη χρησιμοποιείς. Η λέξη βέβαια είναι αθώα αλλά η εικόνα που δημιουργεί («Δεσποινίς ετών 39») είναι λυπηρή και προσβλητική. Πριν μερικά χρόνια η συγγραφέας Carol Clewlow έγραψε ένα βιβλίο για μία γυναίκα που ήταν αποφασισμένη να τραβήξει στη ζωή μόνη της, χωρίς γάμους και σταθερές σχέσεις. Το ονόμασε Spinster (Γεροντοκόρη) και το παρέδωσε στον εκδοτικό της οίκο. Όλοι το βρήκαν πνευματώδες και συναρπαστικό αλλά της είπαν «Όχι». Κανέναν βιβλιοπωλείο δεν θα έβαζε αυτό το βιβλίο στην βιτρίνα και κανείς αναγνώστης δεν το αγόραζε! Το βιβλίο μετονομάστηκε “Not married, not bothered” (κάτι δηλαδή σαν «Δεν παντρεύτηκε, ε, και τι;») και έκανε επιτυχία.
Η ελληνική παράδοση θέλει τις γυναίκες πάνω από τα 35, «γεροντοκόρες» και τους άνδρες πάνω από τα 45 «γεροντοπαλίκαρα». Υπονοείται ότι αυτοί οι άνθρωποι, έχουν «θεματάκια» δηλαδή είναι «στραβόξυλα», «μονόχνοτοι» και «ανυπόφοροι» για συμβίωση αφού κανείς «φυσιολογικός» δεν πρέπει να είναι μόνος ή μόνη! Η μοναχικότητα εκλαμβάνεται ως μοναξιά, κατάθλιψη, δυστυχία. Το «εγώ» πρέπει να έχει «εσύ». Το «εγώ», για να έχει ουσία, πρέπει να υπονοεί «εμείς». Σαν να υπάρχει υποχρέωση σε αυτόν τον κόσμο να υπάρχουμε ως ζευγάρια…
Όταν ένας άντρας είναι πάνω από 35 ετών και δεν έχει σχέση, «προφανώς» είναι κρυφο-gay, ανίκανος ή, στην «καλύτερη» περίπτωση, «προβληματικός». Με το σύμφωνο συμβίωσης μάλιστα και οι gay άντρες θα πρέπει πλέον να δίνουν λογαριασμό γιατί δεν έχουν σύντροφο… Κανείς δεν επιτρέπεται πλέον να είναι single!
Ο πολιτισμός μας συνθλίβει: η θρησκεία, η οικογενειακή πίεση, τα pop τραγούδια, ο κινηματογράφος, τα τηλεοπτικά παιχνίδια… όλα μας καλούν να μπούμε στο «βασίλειο των ζευγαριών». Όλα μας λένε να ακολουθήσουμε το «δεν είμαι τίποτα, αν δεν έχω εσένα!».
Πόσο ιδανικό είναι όμως το ζευγάρωμα; Η Laura Kipnis στο βιβλίο της «Against Love» έχει ένα κεφάλαιο που το ονομάζει «Οικιακό Γκούλαγκ». Το σπίτι, γράφει, είναι μία αυστηρά οργανωμένη δομή, που θα πρέπει να έχει αυστηρούς κανόνες, ώστε το ζευγάρι να… παραμένει ζευγάρι. «Δεν μπορείς να φύγεις από το σπίτι, χωρίς να πεις που πηγαίνεις», «δεν μπορείς να φύγεις, αν δεν πεις τι ώρα περίπου θα γυρίσεις», «δεν μπορείς να αφήσεις την πόρτα του μπάνιου ανοιχτή, ενώ κάνεις την ανάγκη σου – είναι προσβλητικό!», «δεν μπορείς να αφήσεις την πόρτα του μπάνιου κλειστή, ενώ κάνεις την ανάγκη σου – δείχνει ότι κρύβεις μυστικά!»… Δεν μπορείς να κάνεις τίποτα, «αν δεν…». Είσαι ζευγάρι, επομένως είσαι υποχρεωμένος να ζεις με χιλιάδες μικρούς και μεγάλους συμβιβασμούς προκειμένου να… παραμείνεις ζευγάρι.
Ο μόνος και η μόνη μπορεί πραγματικά να είναι κάποια πολύ εγωκεντρικά άτομα για να μπορέσουν να συνυπάρξουν με ένα άλλο άτομο. Ή απλά όμως μπορεί να είναι πολύ ειλικρινή άτομα, τα οποία δεν μπορούν να πουν: «Αγαπώ μόνο εσένα και θα σε αγαπώ για πάντα». Είναι πολύ δύσκολο να πεις σε ένα άλλο άτομο την πραγματικότητα: «Σ’ αγαπώ αλλά, καταλαβαίνεις, σ’ αγαπώ για τώρα».
Ο κόσμος στον οποίο ζούμε, με τα εξελιγμένα μέσα επικοινωνίας και την ανάπτυξη της ιδέας της φιλίας (πέραν συγγενικής ή ερωτικής σχέσης), μας επιτρέπει να ζούμε πλέον άνετα μόνοι. Και το κάνουμε, όλο και περισσότεροι. Επιλέγουμε να ζούμε εκτός του «βασιλείου των ζευγαριών». Εκείνο που πρέπει να δουλέψουμε είναι η ιδεολογία του «ζειν μόνος-η». Χρειαζόμαστε ωραίες ιστορίες για το πώς είναι να ζεις μόνος-η και να είσαι ενθουσιασμένος-η με την ελευθερία σου και πάντα ανοιχτός-η για κάτι καινούργιο. Χρειάζεται να δουλέψουμε την ιδέα ότι «μπορεί να είσαι ολοκληρωμένο άτομο χωρίς να χρειάζεσαι ταίρι για να το επιβεβαιώσει». Και νομίζω δεν θα είναι δύσκολο. Τι λέτε; Προσπαθούμε;
+ Το άρθρο βασίστηκε στη διάλεξη του συγγραφέα James Friel «Celebrating Single Life» και στα βιβλία των Carol Clewlow “Not married, not bothered” και Laura Kipnis “Against love: A polemic”.
Δημήτρης Καλαντζής
Latest posts by Δημήτρης Καλαντζής (see all)
- Ο «τέτοιος» στο Χαλάνδρι - September 10, 2023
- Δημιουργείται ο πρώτος Ξενώνας Φιλοξενίας Άστεγων και Ευάλωτων ΛΟΑΤΚΙ+ Ατόμων στην Αθήνα - August 30, 2023
- Το gay Πεδίον του Άρεως - May 17, 2023
