της Χριστίνας Θεοχάρη
Ως κόσμημα του υλικού μας πολιτισμού, το φαγητό, από την προετοιμασία του μέχρι το σερβίρισμά του αποτελεί συχνά το πιο διασκεδαστικό και εκφραστικό μέσο για να νιώσουμε ασφαλείς και φροντισμένοι – «χορτάτοι» από κάθε άποψη. Μας «γειώνει» στη τρίτη διάσταση της σκληρής πραγματικότητας, γιατί απ’ αυτό παίρνουμε δύναμη και ενέργεια για να συνεχίσουμε τον αγώνα της επιβίωσης, αλλά λειτουργεί και ως οδηγός συναισθήματος, ως φάρος που μας βοηθάει να «χτίζουμε» ανεξίτηλες αναμνήσεις, καταγράφοντας την κάθε απολαυστκή μπουκιά και γουλιά σε μια καθημερινή πορεία και τελετουργία που συνδυάζει την επιβίωση με την απόλαυση. Παρόλο που στην μεταμοντέρνα εποχή που ζούμε η λαιμαργία και η φιληδονία δεν αποτελούν πλέον δυο από τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα που βαραίνουν τους Χριστιανούς (σύμφωνα με τον Πάπα Γρηγόριο Α’ τον 6ο αιώνα), εμείς οι πολλοί μοιάζει να διανύουμε μια περίοδο ατέρμονη Σαρακοστής. Στερούμαστε τόσα πολλά σε όλα τα επίπεδα, που η απόλαυση του φαγητού, είναι από τις λίγες που παραμένουν συμβολικά ψηλά στην λίστα με τις εφήμερες αμαρτίες μας.
Αντιθέτως από την ακούσια πράξη της αναπνοής, ή την βιολογική ανάγκη του ύπνου, το φαγητό -η αναζήτηση και η παρασκευή του- είναι μια ξεκάθαρη πράξη βούλησης. Ζωντανό κομμάτι της συλλογικής μας ταυτότητας, συνδέει το τότε με το τώρα,την ανάμνηση ή το βίωμα με την καθημερινότητα της ψηφιακής εποχής που μετράει αγχωτικά τα δευτερόλεπτα. Είναι διάλειμμα, παύση, στοχασμός, χαμόγελο. Η κάθε μπουκιά γίνεται Χρόνος. Πολύτιμος και σπάνιος και ταυτόχρονα αναγκαίος και απαραίτητος για να μπορούμε να ξεκινήσουμε την μέρα μας εκεί έξω.
Το φαγητό δεν είναι μόνο επιβίωση ή βιολογική ανάγκη: υπάρχει στην αρχή κάθε ανθρώπινης ιστορίας, συνοδεύει την ανθρώπινη ύπαρξη σε κάθε της βήμα, εξελίσσεται μαζί της, γίνεται είδος πολυτελείας, νόμισμα, μέσο πίεσης, πολιτική πράξη, έκφραση αγάπης, λογοτεχνία, ξεχύνεται σαν νότες μουσικής. Γίνεται ποίηση. Η γεύση, άλλωστε, είναι η πιο συντροφική και η πιο κοινωνικά από όλες μας τις αισθήσεις, όπως τονίζει και ο γαστρονόμος Ζ.Α Μπριγιά Σαβαρέν (*2): «Άλλωστε στο ίδο τραπέζι συγκλίνουν όλες οι εκφράσεις της σύγχρονης κοινωνίας: ο έρωτας, η φιλία, οι δουλειές, η κερδοσκοπία, η εξουσία, οι προτροπές, η ευνοιοκρατία, η φιλοδοξία, η ίντριγκα».
Το φαγητό αποτελεί μέρος του μικρόκοσμού μας, ξεκινώντας από τον πυρήνα του οικογενειακού τραπεζιού, και φτάνει στην πιο social και εξωστρεφή έκφρασή του-στο fine wining & dining του σύγχρονου lifestyle. Είναι η αφορμή για να ανοίξουμε τους ορίζοντές μας, αναζητώντας νέες εμπειρίες γευστικές και κοινωνικές-εμπειρίες που οξύνουν και εκπαιδεύουν το πνεύμα και τις αισθήσεις μας. Να χαμογελάσουμε όταν το απολαμβάνουμε, να λυπηθούμε-ίσως-στη σκέψη ότι κάποιοι άλλοι το στερούνται, κι αυτό το κάνει διπλά πολύτιμο.
Ένα ωραίο πιάτο μοιάζει με τ’ απομνημονεύματά μας προτού καν σκεφτούμε να τα καταγράψουμε: και στα δύο, το αλμυρό, το πικρό, το γλυκό και το ξινό πρέπει να είναι σε τέλεια ισορροπία για να πετύχει η καταγραφή της Μνήμης και των Αισθήσεων. Σε κάθε πιάτο, όπως και σε κάθε κείμενο, μέσα του υπάρχουμε πάντα εμείς.
Από τις διάσημες madeleines του Marcel Proust στην Αναζήτηση του Χαμένου Χρόνου και το αφέψημα από βότανα του Shakespeare στο Χειμωνιάτικο Παραμύθι (A Winter’sTale) μέχρι τα bomboloni της Elizabeth Gilbert στο Eat, Pray, Love το φαγητό μας συγκινεί και μας θυμίζει όσα έχουμε ξεχάσει αλλά και όλα όσα θέλουμε να θυμηθούμε.
Η γεύση μας ταξιδεύει σ’εκείνα τα μέρη τα οποία επιθυμούμε να επισκεφτούμε. Γίνεται ταξίδι το ίδιο πριν ακόμη προλάβουμε να ετοιμάσουμε τις βαλίτσες μας. Είναι τυχαίο, άλλωστε, που το «νόστιμο» έχει ετυμολογικά κοινή ρίζα με το ομηρικό «νόστος»;
Η διασύνδεση του φαγητού με την ψυχολογία, την λογοτεχνία, τις τέχνες, την σκέψη ή ακόμη και με την παρεξηγημένη για τους πολλούς επιστήμη της αστρολογίας, θα ξεκινήσει να ξεδιπλώνεται στην οθόνη σας, κι ελπίζω να παρασύρει αρκετούς από εσάς. Ελπίζω, ακόμη, το συν-ταίριασμά αυτό, όπως το καλό κρασί που συνοδεύει ένα πιάτο καλομαγειρεμένου φαγητού να σας συγκινήσει και να σας ανοίξει την όρεξη για περισσότερες γαστρονομικές αναζητήσεις και περιπέτειες. Ελάτε να εξερευνήσουμε την ιστορία του φαγητού, το φαγητό και την μαγειρική μέσα στην λογοτεχνία, τον έρωτα και την σύνδεσή του με την τροφή (θα δούμε ποιες είναι οι πιο αφροδιασιακές τροφές που μας απογειώνουν γευστικά) θα μιλήσουμε για την αστρολογία στην κουζίνα και πολλά άλλα.
Stay tuned!
Υποσημειώσεις:
- Wily Pasini, Τροφή και Έρωτας, Εκδ. Οδυσσέας, Αθήνα 1994.
- Brillat-Savarin, La fysiologia del gusto, Φλωρεντία, 1914.
Latest posts by Χριστίνα Θεοχάρη (see all)
- Αναζητώντας τη γεύση του Αυγούστου - August 10, 2016
- Η δύναμη της γεύσης: «Η ιστορία αποτελείται από μυρωδιές και γεύσεις»* - May 31, 2016
