Με αφορμή την επίσκεψη Πούτιν στο Άγιο Όρος, το bbc προσπάθησε να εξηγήσει στο παγκόσμιο κοινό γιατί αποκλείονται οι γυναίκες και οι… κότες από το Άγιο Όρος. Με κάποια δόση λεπτής ειρωνείας, αλλά με αληθινές αναφορές στην ελληνική παράδοση, το διεθνές δίκτυο σημειώνει στο ρεπορτάζ του Andy Walker:
Το Όρος, μία χερσόνησος 335 τετραγωνικών χιλιομέτρων ίσως να είναι η μεγαλύτερη περιοχή στον πλανήτη, από την οποία αποκλείονται οι γυναίκες και τα θηλυκά ζώα.
Αν θέλετε να επισκεφθείτε το Άγιο Όρος, το πρώτο βήμα που θα πρέπει να κάνετε είναι να υποβάλετε αντίγραφο του διαβατηρίου σας στο Γραφείο Προσκυνητών του Αγίου Όρους. Κάθε ημέρα, 100 ορθόδοξοι και 10 μη-Ορθόδοξοι άρρενες προσκυνητές, μπορούν να εισέλθουν για τρεις διανυκτερεύσεις σε ένα από τα 20 μοναστήρια της χερσονήσου.
Οι γυναίκες θα πρέπει απλά να κουνήσουν το μαντήλι στους άντρες που παίρνουν το καραβάκι για τη χερσόνησο.
Στο Άγιο Όρος υπάρχει αποκλεισμός των γυναικών για περισσότερα από 1.000 χρόνια. Για την ακρίβεια, δεν επιτρέπεται να πλησιάσουν 500 μέτρα από την οριογραμμή της ακτής.
Σύμφωνα με τον Dr Graham Speake, συγγραφέα του βιβλίου «Άγιο όρος: Ανανέωση στον Παράδεισο», μία απόφαση του 10ου αιώνα αποκλείει τα θηλυκά ζώα από τη χερσόνησο. Δεν αναφέρει τίποτα για τις γυναίκες, επειδή «όλοι γνώριζαν ότι οι γυναίκες δεν είχαν τη δυνατότητα να επισκεφτούν τα μοναστήρια των ανδρών”. Αυτός ήταν ο απλούστερος τρόπος, ώστε να εξασφαλιστεί η αγαμία. Το Όρος θεωρείται ως ένα «τεράστιο μοναστήρι», το οποίο καταλαμβάνει όλη τη χερσόνησο.
Αλλά υπάρχει ακόμα ένας λόγος για την απαγόρευση των γυναικών, που συνδέεται με την ορθόδοξη παράδοση.
“Μία από τις παραδόσεις λέει ότι η Παναγία είχε κουραστεί, όταν προσπαθούσε να πλεύσει προς Κύπρο, και κατέβηκε στο Άγιο Όρος. Της άρεσε τόσο πολύ που προσευχήθηκε στον γιο της να της παραχωρηθεί ο τόπος και εκείνος συμφώνησε», λέει ο Speake. Έτσι ονομάζεται «ο κήπος της μητέρας του Θεού», αφιερωμένος στη δόξα της, και μόνη εκείνη αντιπροσωπεύει το φύλο της στο Άγιον Όρος».
Η απαγόρευση ισχύει για τους ανθρώπους και τα κατοικίδια ζώα, με μία μόνο εξαίρεση: τις γάτες.
«Υπάρχουν πολλές γάτες στο Άγιο Όρος και είναι καλό που υπάρχουν επειδή πιάνουν τα ποντίκια. Οι μοναχοί κάνουν τα στραβά μάτια γιατί αλλιώς θα έπρεπε να κυνηγάνε όλη μέρα ποντίκια και αρουραίους», λέει ο Speake.
Η απαγόρευση των θηλυκών ζώων σημαίνει ότι τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα αυγά πρέπει να έρχονται απ’ έξω.
“Τρώνε πολύ λίγο γαλακτοκομικά. Υπάρχει μόνο ένα κομμάτι τυρί στη διατροφή τους αλλά γενικά προτιμούν προϊόντα της γης” λέει ο Speake.
«Έχουν πάντως αυγά το Πάσχα – αυγά κότας που βάφουν κόκκινα. Αυτό είναι απολύτως τυπικό για την ελληνορθόδοξη παράδοση. Βέβαια τα εισάγουν, καθώς δεν υπάρχουν κοτόπουλα στο Όρος…”
Η παράδοση του Αγίου Όρους βάζει απαγορεύσεις και στην είσοδο αγοριών στα μοναστήρια. Ο κανόνας επί Βυζαντίου ήταν να μην εισέρχεται κανείς που δεν θα είχε γένια αλλά με τα χρόνια ο κανόνας έχει ατονήσει. «Αγόρια μπορούν να εισέλθουν στις μονές, αρκεί να συνοδεύονται από ενήλικα, συνήθως τον πατέρα τους. Έχω δει αγόρια, ακόμη και μικρότερα των δέκα χρονών και οι μοναχοί είναι πολύ επιεικής απέναντί τους…»
Εκείνες που έσπασαν την απαγόρευση…
Κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, μεταξύ 1946 και 1949, το Άγιο Όρος χορήγησε άσυλο σε κοπάδια αγροτών, και μαζί με αυτά έμπαιναν στον Άθω και γυναίκες που τα φρόντιζαν.
Το 1953, η τριήμερη επίσκεψη μίας ελληνίδας, της Μαρίας Ποιμενίδου, μεταμφιεσμένης σε άντρα, προκάλεσε τέτοιο σάλο, που η κυβέρνηση πέρασε ειδικό νόμο που απαγορεύει στις γυναίκες την είσοδο στον Άθω, με μέγιστη ποινή φυλάκισης 12 μηνών.
Πιο πρόσφατα, τον Μάιο του 2008, τέσσερις γυναίκες από τη Μολδαβία επιβιβάστηκαν εκεί από ουκρανούς λαθρέμπορους. Η αστυνομία τις συνέλαβε αμέσως αλλά ένας αξιωματικός είπε ότι «είχαν συγχωρεθεί» από τους μοναχούς.
Άλλα μέρη του κόσμου στα οποία αποκλείονται οι γυναίκες:
Sabarimala (κρατίδιο της Ινδίας): απαγορεύονται οι γυναίκες ηλικίας μεταξύ 10 και 50 – δηλαδή, εκείνες που θα μπορούσαν να έχουν εμμηνόρροια. Ακτιβιστές επιδιώκουν εδώ και χρόνια να ανατρέψουν την απαγόρευση στο Ανώτατο Δικαστήριο της Ινδίας.
Όρος Omine (Ιαπωνία): Η περιοχή θεωρείται ιερός χώρος από τους οπαδούς του Shugendo, μιας ιαπωνικής λαϊκής θρησκείας. Εκεί οι άντρες δοκιμάζουν την πίστη τους μέσα από έντονες σωματικές προκλήσεις.
Herbertstrasse (περιοχή «κόκκινων φαναριών» στο Αμβούργο): Απαγορεύεται η διέλευση γυναικών και ανηλίκων κάτω των 18 ετών.
