Κείμενο: Δημήτρης Καλαντζής
Φωτογραφίες: Άννα Μαρινάκη
Το διαπιστώνεις από την ευγένεια της κυρίας στο ταμείο, την ντίβα που σε βάζει στο καμαρίνι της αμέσως, τους μουσικούς που φτάνουν στο Ηρώδειο με το βιολοντσέλο φορτωμένο στο «παπάκι» τους, τα πειράγματα και τα γέλια στα παρασκήνια… Είναι μία παρέα οι άνθρωποι της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Άνθρωποι αφοσιωμένοι στην τέχνη τους. Αλλά και προσγειωμένοι στο ταπεινό “σήμερα”.
Ίσως γι αυτό να γεμίζουν πλατείες και δρόμους, όταν κάνουν ανοιχτές παραστάσεις… Μάλλον έτσι καταφέρνουν να έχουν τη μία sold out παράσταση μετά την άλλη. Πιθανόν αυτός είναι ο λόγος που στην πλατεία του “Ολύμπια”, ή στις κερκίδες του Ηρωδείου, δεν κάθονται πια μόνο “σικάτες κυρίες” και “ατσαλάκωτοι κύριοι”, αλλά ένα πολύχρωμο κοινό από όλες τις ηλικίες, τα στιλ και τις επιλογές ζωής.
«Ξεπεράσαμε το ταμπού που ήθελε την όπερα για λίγους και ειδικούς», μας λέει ο Τάσος Αποστόλου, ένας από τους πιο ταλαντούχους λυρικούς καλλιτέχνες μας σήμερα. «Δεν απαιτούμε ο κόσμος να έρχεται σε εμάς αλλά τον πλησιάζουμε εμείς σε μνημεία και πλατείες. Έτσι μας γνωρίζει και μετά έρχεται να μας δει στο θέατρο. Παλαιότερα μας φοβόταν. Πίστευε ότι η όπερα είναι πολύ εξειδικευμένο είδος για πολύ εξειδικευμένο κοινό. Αλλά ήταν λάθος. Η όπερα είναι ένα καθαρά λαϊκό είδος για ένα ευρύτατο κοινό. Έτσι ξεκίνησε και έτσι παραμένει. Η μουσική είναι εύληπτη και το λιμπρέτο απλό, για να μη σας πω ότι, σε κάποιες περιπτώσεις, είναι μέχρι και αφελές. Πάντως σίγουρα είναι προσιτό και ευχάριστο. Και χαιρόμαστε που βλέπουμε όλο και περισσότερα παιδιά, με σκισμένα τζινς και σκουλαρίκια ανάμεσα στους θεατές…Μας κάνει πολύ αισιόδοξους…»
Ποιο είναι αυτό το «κοινό της όπερας»; Επιτρέψτε μου, αγαπητοί αναγνώστες και αναγνώστριες, εδώ να μιλήσω σε προσωπικό τόνο…
Το κοινό της όπερας, είμαστε άνθρωποι που αναζητάμε την ακουστική απόλαυση χωρίς μικροφωνικές εγκαταστάσεις. Θέλουμε μελωδίες από μουσικά όργανα χωρίς καλώδια. Ψάχνουμε φωνές αυθεντικές. Και επιλέγουμε το υπερθέαμα που θα μας ταξιδέψει σε καταστάσεις μεγαλύτερες από τη ζωή. Ζητάμε έρωτες καταδικασμένους, διλήμματα τραγικά και πάθη ερεβώδη, που θα βρουν γαλήνη μόνο μετά την τελική κορώνα… Αυτό είναι τέχνη για κάποιους από εμάς. Ένα ταξίδι του νου και των συναισθημάτων. Γεμάτο συμβάσεις και κώδικες. Γεμάτο μαγεία.
«Η όπερα είναι το μοναδικό είδος παραστατικής τέχνης που δεν μπορεί να ξεγελάσει το κοινό», μας λέει ο Τάσος Αποστόλου, ο «Αρχιερέας» στην Aida. «Οι τραγουδιστές είναι χωρίς μικρόφωνο. Στέλνουν ζωντανές παλλόμενες δονήσεις στους θεατές. Η ορχήστρα είναι χωρίς ηχητικές εγκαταστάσεις. Δεν μπορείς να “κλέψεις” στην όπερα. Και αυτό αναγνωρίζει ο κόσμος που έχει βαρεθεί τις επεξεργασμένες από υπολογιστές φωνές και μουσικές. Στην όπερα, ο τραγουδιστής θα βγει και θα τραγουδήσει ή δεν θα βγει καθόλου. Δεν υπάρχει μεσολαβητής. Δεν υπάρχει βοήθημα. Είναι ατόφια αλήθεια. Και με αυτή την έννοια, η όπερα πιστεύω ότι θα κρατηθεί ζωντανή για πάντα…».
Βρεθήκαμε με την Άννα Μαρινάκη στα υπόγεια καμαρίνια του Ηρωδείου, την Τετάρτη 8 Ιουνίου το απόγευμα, λίγο πριν από την προ-γενική πρόβα της Aida. Με οδηγό την χαμογελαστή Ηώ Καλοχρήστου, χορεύτρια παλιότερα στη Λυρική και τώρα καλλιτεχνική συνεργάτιδα της ΕΛΣ, μπλεχτήκαμε ανάμεσα σε… Αιγύπτιους με κοντάρια στο ένα χέρι και καφεδάκι στο άλλο, μακιγιέζ να τρέχουν να προλάβουν την μεταμόρφωση διακοσίων ατόμων, κομμώτριες με δεκάδες περούκες, κυρίες που έραβαν και κύριους που προσάρμοζαν αξεσουάρ, τεχνικούς σκηνικών και λυρικούς τραγουδιστές, μουσικούς και κάθε ειδικότητας συνεργάτες της Λυρικής. Ένα πολύβουο μελίσσι μέσα σε λίγα τετραγωνικά. Ένα μελίσσι σε πυρετό προετοιμασίας…
Από ένα καμαρίνι ακούγεται μία υπέροχη γυναικεία φωνή. Είναι της Celia Costea, της ντίβας που αγαπήθηκε από το ελληνικό κοινό, όσο λίγες. Θα είναι η Aida τις επόμενες ημέρες. Η πριγκίπισσα της Αιθιοπίας που βρίσκεται σκλάβα στην αυλή του βασιλιά της Αιγύπτου και ερωτεύεται τον στρατηγό Ρανταμές. Η γυναίκα που θα γίνει αιτία να καταδικαστεί σε θάνατο ο αγαπημένος της και θα επιλέξει να πεθάνει μαζί του. «Είναι η ιστορία ενός ανέφικτου έρωτα», μας λέει, «ενός έρωτα που θα ζει αιώνια μέσα από το έργο. Και σήμερα υπάρχουν τέτοιοι έρωτες. Ακούμε για ανθρώπους που χωρίζονται από τις διαμάχες κρατών. Μαθαίνουμε για ερωτευμένους που αυτοκτονούν, επειδή δεν μπορούν να είναι με τους αγαπημένους τους. Ειδικότερα εμείς οι γυναίκες, συνεχίζουμε και σήμερα να κάνουμε ότι μας λέει η καρδιά μας και όχι η λογική…»
Τη ρωτάω αν γνωρίζει πόσο αγαπητή είναι στο ελληνικό κοινό και το πρόσωπό της φωτίζει: «Eίναι πάντα τόσο απολαυστικό να τραγουδώ στην Ελλάδα. Νιώθω το συναίσθημα που καταθέτω στη σκηνή να επιστρέφει πολλαπλάσιο από τον κόσμο. Ξέρετε, για να παρουσιάσουμε αυτή την τρίωρη παράσταση, εργαζόμαστε όλοι πάρα πολλές ώρες, αλλά εκείνη τη στιγμή του χειροκροτήματος, ξεχνιούνται όλα. Είναι η αίσθηση ότι με τη δουλειά σου, με τη φωνή σου και με την κίνησή σου, άγγιξες τις ψυχές των θεατών. Είναι ανεκτίμητο συναίσθημα…».
«Ειδικά το Ηρώδειο, έτσι που είναι κοίλο, σου δίνει την αίσθηση ότι ο κόσμος σε αγκαλιάζει», λέει ο Τάσος Αποστόλου. «Κι όταν είναι γεμάτο, είναι συναρπαστική αυτή η αίσθηση. Βρίσκεσαι στο κέντρο, αγκαλιασμένος από ανθρώπους. Ως ανοιχτός χώρος, το Ηρώδειο δεν είναι ακουστικά τόσο καλό όσο μία κλειστή αίθουσα. Αλλά όταν βγαίνεις στη σκηνή, κοιτάς την Ακρόπολη και μετά το κοινό, η συγκίνηση είναι τεράστια. Κάτι σε εμπνέει, κάτι σε βάζει σε μία ατμόσφαιρα μοναδική…»
Επισημαίνω τις διαφορές που έχω παρατηρήσει ανάμεσα στο κοινό που παρακολουθεί τις παραστάσεις της Λυρικής στο θέατρο Ολύμπια (πιο «καθημερινός» κόσμος) και στο Μέγαρο Μουσικής (περισσότερο «εξεζητημένος»). «Το Μέγαρο ξεκίνησε ως μία βραδινή έξοδος ανθρώπων, που ήθελαν να δείξουν ότι κάπου πάνε», λέει ο Τάσος Αποστόλου, «και σε ένα πολύ μικρότερο βαθμό, γίνεται ακόμα. Η Λυρική, επειδή έχει αυτή την ιστορία και την παράδοση, κατάφερε να σπάσει αυτό το στερεότυπο. Έχει ανοιχτές πόρτες για όλους. Και δεν είναι ακόμα τόσο “in”, για να την προσεγγίζει κοινό που δεν του αρέσει πραγματικά το είδος. Θα έρθουν αυτοί που θέλουν να τη γνωρίσουν ή αυτοί που τη γνώρισαν και την αγάπησαν. Δεν είναι όμως μόδα. Ούτε θα γίνει μετά από τόσα χρόνια… Εκείνο που χαιρόμαστε είναι να βλέπουμε όλο και περισσότερους νέους ανθρώπους να έρχονται κοντά μας. Χωρίς να χρειάζεται να βάλουν τα «καλά» τους».
Πως είναι η ζωή για έναν λυρικό καλλιτέχνη σε μία τόσο δύσκολη οικονομική συγκυρία; «Καταφέρνουμε να επιβιώνουμε», λέει ο Τάσος Αποστόλου. «Μιλούσα με έναν Ιταλό συνάδελφο πριν λίγο καιρό, ο οποίος έχει κάνει το ένα τρίτο των πραγμάτων που έχω κάνει εγώ, και κερδίζει τα τριπλάσια χρήματα. Όταν όμως ζεις σε μία τόσο δύσκολη εποχή, είναι ύβρις να λες ότι στο εξωτερικό πληρώνονται καλύτερα. Σίγουρα δεν γινόμαστε πλούσιοι. Σίγουρα χρειάζεται να δουλεύουμε περισσότερο για λιγότερα χρήματα. Αλλά έχουμε συναίσθηση των πολύ μεγαλύτερων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν άλλοι συμπατριώτες μας».
Οι σφίγγες έχουν τοποθετηθεί πια στη σκηνή. Μόλις σκοτεινιάζει ξεκινά η πρόβα των ηλεκτρονικών φωτισμών που μεταμορφώνουν το Ηρώδειο σε αιγυπτιακό ανάκτορο. Διακόσιοι άνθρωποι βρίσκονται στη σκηνή. Αιγύπτιοι στρατιώτες, Αιθίοπες αντάρτες, ο Φαραώ, ο Ρανταμές, η Άμνερις, ο αρχιερέας Ράμφις («η καταδίκη του μπάσου, να κάνει πάντα τους ρόλους των κακών», όπως λέει χαμογελαστά ο Τάσος Αποστόλου) και η Αΐντα. H γυναίκα που πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στην πατρίδα και στον αγαπημένο της. Η γυναίκα που θα αποφασίσει να σφραγιστεί μέσα στην αιώνια κρύπτη που της έφτιαξε ο Verdi. Γιατί η τέχνη το επέλεξε. (Και οι υπέροχοι άνθρωποι της Εθνικής Λυρικής Σκηνής).
Αΐντα του Τζουζέππε Βέρντι
Μουσική διεύθυνση Μύρων Μιχαηλίδης (10,11/6) – Ηλίας Βουδούρης (12,15/6) Σκηνοθεσία Ενρίκο Καστιλιόνε
ΠΡΕΜΙΕΡΑ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 10, 11, 12, 15 Ιουνίου 2016
Ωδείο Ηρώδου Αττικού Nέα παραγωγή, από το Φεστιβάλ Όπερας της Ταορμίνας Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Ώρα έναρξης 21.00
Σκηνικά – βίντεο – φωτισμοί Ενρίκο Καστιλιόνε Κοστούμια Σόνια Καμμαράτα Χορογραφία Φώτης Διαμαντόπουλος Διεύθυνση χορωδίας Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
| Αΐντα | Τσέλια Κοστέα (10, 12/6) |
| Άντα-Λουίζε Μπόγκτζα (11, 15/6) | |
| Ρανταμές | Ντάριο ντι Βιέτρι (10, 12, 15/6) |
| Φραντσέσκο Ανίλε (11/6) | |
| Άμνερις | Έλενα Γκαμπούρι (10, 12/6) |
| Ελένα Κασσιάν (11, 15/6) | |
| Αμονάσρο | Άρης Αργύρης (10, 12/6) |
| Άντζελο Βέτσια (11, 15/6) | |
| Ράμφις | Τάσος Αποστόλου |
| Βασιλιάς | Δημήτρης Κασιούμης |
| Ιέρεια | Λένια Ζαφειροπούλου (10, 12/6) |
| Βούλα Αμιραδάκη (11, 15/6) | |
| Αγγελιαφόρος | Χαράλαμπος Βελισσάριος |
| Ιέρειες / Σκλάβες | Άννα Φράγκου, Κλεοπάτρα Ανερούσου, Όλγα Ζουρμπινά, Ελένη Κλάδου, Κόμη Κλουκίνα, Μάγδα Κούκου-Φέρρα, Μαργαρίτα Κώστογλου, Μάγδα Λαγογιάννη, Ελευθερία Στάμου, Ζωή Σχοινοπλοκάκη, Βίκυ Τσιρογιάννη, Αριάδνη Φιλιππάκη |
| Σκηνή θριάμβου | Άννα Φράγκου, Όλγα Ζουρμπινά, Κόμη Κλουκίνα, Μάγδα Κούκου-Φέρρα, Μαργαρίτα Κώστογλου, Μάγδα Λαγογιάννη, Ζωή Σχοινοπλοκάκη, Αριάδνη Φιλιππάκη Στέλιος Κατωπόδης, Έκτορ Μπολάνο, Μάικλ Ντούλαν, Πέτρος Κουρουπάκης, Νίκος Μοσχής, Έλτον Ντιμρότσι, Θανάσης Σολωμός, Δημήτρης Φέρρας |
Συμμετέχουν η Ορχήστρα, η Χορωδία και το Μπαλέτο της ΕΛΣ
ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ Άνω Διάζωμα €25, Ζώνη Γ’ €45, Ζώνη Β’ €55, Ζώνη Α’ €60. Διακεκριμένη Ζώνη Β’ & Δ’ €85 Διακεκριμένη ζώνη Γ’ €100 / Παιδικό, φοιτητικό €15
ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ Ταμεία τoυ ΘΕΑΤΡΟΥ
ΟΛΥΜΠΙΑ, Ακαδημίας 59-61, Αθήνα Τρίτη με Κυριακή 09.00–21.00 & Δευτέρα 09.00-16.00 Τηλ. κέντρο 210 3662 100 – Ομαδικές Κρατήσεις 210 3711 342
Εκδοτήρια του ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ, Πανεπιστημίου 39, 105 64 Αθήνα Δευτέρα-Παρασκευή 09.00–17.00, Σάββατο 09.00–15.00 / Τηλ. 210 3272 000
Ηλεκτρονική προπώληση: www.greekfestival.gr & www.nationalopera.gr
Στο πλαίσιο της κοινωνικής της πολιτικής, η Εθνική Λυρική Σκηνή προσφέρει 1500 δωρεάν θέσεις σε ανέργους στη γενική δοκιμή της πρώτης καλοκαιρινής παραγωγής της στο Ηρώδειο, της όπερας Αΐντα, την Πέμπτη 9 Ιουνίου στις 21.00.
Στην ιταλική γλώσσα, με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους
