Ως μέλος της Παγκόσμιας Τράπεζας εργάστηκε στη Λατινική Αμερική και στη Μέση Ανατολή τη δεκαετία του ’90, υλοποιώντας οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Στη συνέχεια εργάστηκε στην Ουάσιγκτον, έγινε μέλος της ελληνικής Βουλής με τον Γιώργο Παπανδρέου για να… προσγειωθεί τελικά ανώμαλα στη διαχείριση της ελληνικής κρίσης το 2015.
Η Έλενα Παναρίτη, διαπραγματεύτηκε με τους δανειστές ως ειδική σύμβουλος του πρώην υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη. Έζησε προσωπικά όλο το προσκήνιο και παρασκήνιο των δραματικών συζητήσεων, όταν “στο τραπέζι των τεχνοκρατών δεν υπήρχε το διαπραγματευτικό χαρτί του grexit, υπήρχε όμως ο φόβος μήπως γίνει…”.
Σήμερα βρίσκεται μεταξύ Ελλάδας και Λατινικής Αμερικής, προσφέροντας οικονομικές συμβουλές σε εταιρείες και κυβερνήσεις, όπως έκανε σε όλη της την επαγγελματική πορεία, ενώ ακόμα προσπαθεί να εξηγήσει τις επιθέσεις που την ανάγκασαν να παραιτηθεί από τη θέση της εκπροσώπου της Ελλάδας στο ΔΝΤ. “Πολλοί από εκείνους που μιλούσαν αρνητικά για εμένα δεν με είχαν δει ποτέ”, λέει στο postmodern, “Εγώ απλά ήθελα να βοηθήσω την χώρα μου…”
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Ιάσων Πιπίνης
- Πώς φθάσαμε σήμερα σε ένα τρίτο μνημόνιο;
Έχουμε φθάσει στο τέλος μιας γραμμής. Αν είχαμε χειριστεί το πρόβλημα διαφορετικά από το 2009 και το 2010 σήμερα θα ήμασταν σε διαφορετική θέση. Οι δυσκολίες που υπήρχαν τότε ήταν μικρότερες από αυτές που υπάρχουν σήμερα. Τότε προφανώς ήταν πιο εύκολο να διαπραγματευτούμε. Ταυτόχρονα όμως τότε υπήρχαν μεγαλύτερες αντιδράσεις και από την κοινωνία και από το πολιτικό σύστημα.
- Σήμερα όμως περνάνε από την κυβέρνηση σκληρά μέτρα χωρίς να υπάρχουν μεγάλες αντιδράσεις από την κοινωνία και τα συνδικάτα.
Τώρα μπορεί να μην αντιδρά ο κόσμος αλλά έχουμε πολλά μέτωπα, ενώ τότε είχαμε μόνο ένα μέτωπο. Και οι δανειστές που είναι απέναντι μας τότε ήταν λιγότερο δυνατοί. Το ερώτημα είναι αν πρέπει να συνεχίσουμε στο δρόμο της λιτότητας ή όχι. Είναι καλό να μειώσουμε τη λιτότητα όσο γίνεται περισσότερο. Να την εξαλείψουμε αν είναι δυνατόν. Από ότι φαίνεται όμως, υπάρχει πολύ μεγάλη αντίσταση από τους δανειστές.
- Η τακτική που ακολουθείται τώρα από την κυβέρνηση είναι σωστή;
Δεν υπάρχει σωστή και λάθος. Το ερώτημα είναι αν μια άλλη κυβέρνηση θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει διαφορετική τακτική. Πλέον είμαστε μέσα σε μια “σούπα” μαζί με άλλους και οι δυνατότητες ελιγμών σήμερα είναι πολύ μικρές. Αυτή η κυβέρνηση νομίζω ότι προσπαθεί να κάνει τους περισσότερους δυνατούς ελιγμούς με το χαμηλότερο δυνατό κόστος για την κοινωνία. Αυτό όμως έχει ξεπεραστεί στα οικονομικά και η κοινωνία πιέζεται.
Το διαπραγματευτικό χαρτί της εξόδου από το ευρώ
- Η έξοδος από το ευρώ ήταν μια επιλογή της κυβέρνησης την περίοδο που εσείς συμμετείχατε στις διαπραγματεύσεις;
Μετά από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 δεν υπήρχε η επιλογή εξόδου από το ευρώ.
- Πάντως, ειδικά στις πρώτες εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 το ενδεχόμενο εξόδου από το ευρώ το έθεταν ανοικτά πολλά κορυφαία στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ.
Είναι αλήθεια ότι υπήρχε πολυγνωμία πάνω στο θέμα αυτό. Εγώ όμως δεν είμαι μέσα στο πολιτικό σύστημα.
- Ο κ. Βαρουφάκης είχε πει σε μια συνέντευξη του ότι η έξοδος από το ευρώ αποτελούσε διαπραγματευτικό χαρτί της κυβέρνησης εκείνη την περίοδο.
Ο κ. Βαρουφάκης διαπραγματευόταν με τους ομολόγους του υπουργούς και εμείς διαπραγματευόμασταν με τα τεχνικά κλιμάκια. Η γραμμή που ακολουθούσαμε βέβαια την είχε χαράξει η κυβέρνηση. Μέσα σε αυτή τη γραμμή εντάσσονται και αυτά που έλεγε ο κ. Βαρουφάκης, τα οποία προκύπτουν από τη συνέντευξη που λέτε.
- Ήταν στο δικό σας «τραπέζι» το ενδεχόμενο εξόδου από το ευρώ;
Ως επιλογή όχι. Ως φόβος ναι.
- Από την πλευρά της Ελλάδος είχε τεθεί;
Αυτό το διαπραγματευτικό χαρτί το είχαν οι πολιτικοί και όχι εμείς. Δεν υπήρχε στο δικό μας «τραπέζι».
- Έχει λεχθεί ότι από κάποια στιγμή και μετά οι διαπραγματεύσεις ήταν προσχηματικές. Γίνονταν για να κερδίσει χρόνο η κυβέρνηση, η οποία όμως γνώριζε ότι δεν θα κατέληγαν σε συμφωνία.
Όσο εγώ συμμετείχα στις διαπραγματεύσεις αυτό το πράγμα δεν υπήρχε. Δουλεύαμε σκληρά για να φθάσουμε στο θεμιτό αποτέλεσμα. Φθάσαμε μέχρι ένα σημείο αλλά μετά άλλαξε η κατεύθυνση.
- Ποια ήταν η αντιμετώπιση που είχατε από τους ξένους συναδέλφους σας;
Είναι δύσκολο, δεν πας εκεί για πικ – νικ. Δεν θα έλεγα όμως ότι ήταν επιθετικοί.
- Πως κρίνετε την απόφαση μετά τις διαπραγματεύσεις στις οποίες συμμετείχατε, η χώρα να πάει σε δημοψήφισμα;
Την απόφαση να κάνει δημοψήφισμα ο πρωθυπουργός θεωρώ ότι την πήρε κάτω από κάποιες λογικές σκέψεις. Με τα δεδομένα που είχε, τα οποία δεν τα ξέρουμε εμείς όλα, δηλαδή τι του είπαν, τι τους είπε. Εκείνος πήρε αυτή την απόφαση. Δεν ξέρω αν ήταν μια καλή ή κακή κίνηση. Το αποτέλεσμα είναι ότι αυτή τη στιγμή έχουμε ένα πακέτο μέτρων που είναι πολύ βαρύ. Πως φθάσαμε ως εδώ; Είναι μια σειρά παραγόντων που οδήγησαν εδώ.
“Το δημοψήφισμα ήταν μια πολιτική στρατηγική της κυβέρνησης”
- Έγιναν λάθη στη διαπραγμάτευση; Γιατί ουσιαστικά η κατάληξη των διαπραγματεύσεων ήταν η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος.
Μα το δημοψήφισμα δεν ήταν αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης. Το δημοψήφισμα ήταν μια πολιτική στρατηγική. Δεν υπήρχε ποτέ σαν θέμα στη διαπραγμάτευση που κάναμε ότι αν δεν πάμε καλά θα πάμε σε δημοψήφισμα. Δεν ήταν μέσα στο μενού μας. Γιατί να έχουν γίνει λάθη; Είχαν γίνει λάθη όλα αυτά τα 6 χρόνια τα οποία προσπαθήσαμε να τα λύσουμε μέσα σε 5 μήνες. Υπάρχει ένα πολιτικό κομμάτι και ένα τεχνικό κομμάτι διαπραγμάτευσης. Εγώ συμμετείχα στο τεχνικό κομμάτι.
- Να πάμε στο θέμα της μη τοποθέτησης σας ως εκπροσώπου της Ελλάδας στο ΔΝΤ. Είχε ανακοινωθεί η τοποθέτηση σας αλλά παραιτηθήκατε μετά τις αντιδράσεις στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ. Που οφείλονταν αυτές οι επιθέσεις;
Δεν γνωρίζω. Πολύ θα ήθελα να μάθω ποιος είναι ο λόγος. Πιθανώς επειδή δεν ήμουν μέλος του ΣΥΡΙΖΑ. Ενδεχομένως με θεωρούσαν «μνημονιακή», επειδή ήμουν στη Βουλή και στα προηγούμενα μνημόνια. Δεν είμαι αιρετή, ούτε θα πήγαινα σε μια θέση υπαλλήλου που θα πληρωνόμουν από τους Έλληνες φορολογούμενους. Ήταν μια θέση που πληρωνόταν από το ΔΝΤ. Πολύς κόσμος αυτό δεν το ήξερε. Υπήρχε μια έντονη αντίδραση και δεν κατάλαβα τον λόγο. Πολλοί από εκείνους που μιλούσαν αρνητικά για εμένα δεν με είχαν δει ποτέ! Δεν με γνωρίζουν. Εγώ έχω χτίσει την καριέρα μου, δεν θα έχτιζα καριέρα, εγώ απλά ήθελα να βοηθήσω την χώρα μου.
- Αν σήμερα σας ζητηθεί από αυτή την κυβέρνηση να συνεργαστείτε σε κάποιον τομέα θα μπορούσατε να συνεργαστείτε;
Εγώ δεν είχα συμμετάσχει στην κυβέρνηση. Δεν νομίζω ότι μπορώ κάτι να κάνω εγώ. Η διαπραγμάτευση έχει γίνει. Αν κάποιος όμως με πάρει τηλέφωνο και μου ζητήσει μια συμβουλή εγώ δεν θα αρνηθώ. Αλλά δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιο πεδίο συνεργασίας.
Η συνεργασία με το Περού
- Την δεκαετία του ’90 είχατε εργαστεί στο Περού και συμμετείχατε στο σχεδιασμό των οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Σας ζητήθηκε τώρα να συνεργαστείτε με κάποιον από τους υποψήφιους για τις προεδρικές εκλογές που έγιναν πριν από λίγες μέρες;
Έγιναν συζητήσεις και με τους δυο υποψήφιους. Στο Περού υπάρχουν οικονομολόγοι που είχαμε συνεργαστεί. Είναι παράδοξο το γεγονός ότι οι Αριστεροί πήγαν και στήριξαν και ψήφισαν τον Κουζίνσκι ο οποίος είναι νεοφιλελεύθερος. Υπήρχε ρεύμα καταψήφισης της Κέικο Φουχιμόρι. Αν και οι δύο έκαναν εκλογές με την ίδια ατζέντα. Η διαφορά είναι ότι η Φουχιμόρι έχει πάνω της μια μουτζούρα από τον πατέρα της για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όταν εκείνος είχε κυβερνήσει την δεκαετία του ’90. Εγώ τους είπα ότι για να κερδίσει η Κέικο Φουχιμόρι πρέπει να αλλάξει brand name. Εγώ δουλεύω σε πολλές χώρες. Το Περού βέβαια αυτή τη στιγμή δεν έχει ανάγκη την δική μου βοήθεια.
