Ξαφνικά, τα προφίλ του facebook γέμισαν με σημαίες του Ουράνιου Τόξου. Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο αισθάνθηκαν την ανάγκη να “καρφιτσώσουν” τη σημαία της LGBT κοινότητας, ως ένδειξη αλληλεγγύης για το βάναυσο τρομοκρατικό χτύπημα κατά ομοφυλοφίλων στο Ορλάντο της Φλόριντα. Με μία πρώτη ματιά ίσως μοιάζει αντιφατική η χρήση μίας χαρούμενης σημαίας για ένα τόσο άγριο γεγονός. Αν όμως κάποιος ανατρέξει στην ιστορία αυτού του συμβόλου, θα βγάλει εύκολα το συμπέρασμα ότι ποτέ δεν ήταν εύκολα τα πράγματα για τα ομοφυλόφιλα και διεμφυλικά άτομα…
Σύμφωνα με τον Αμερικανό gay ακτιβιστή Gilbert Baker, ο οποίος δημιούργησε τη σημαία πριν από 40 χρόνια, η ιδέα γεννήθηκε το 1976, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες γιόρταζαν τα 200 χρόνια της ανεξαρτησίας τους, προσπαθώντας να συνέλθουν από την ήττα του Βιετνάμ και την παραίτηση του Νίξον, μετά το σκάνδαλο watergate. Ήταν μία περίοδος που η Αμερική ένοιωθε λαβωμένη και για να αναπτερώσει το πατριωτικό της ηθικό, αναρτούσε παντού εθνικές σημαίες.
Σε αυτό το σκηνικό των χιλιάδων ψυχρών και γεωμετρικών αστερόεσσων, ο Milk Harvey, o πρώτος ανοιχτά ομοφυλόφιλος δήμαρχος του Σαν Φρανσίσκο, ζήτησε από τον Baker να επινοήσει ένα μοναδικό σύμβολο για την gay κοινότητα, ένα διακριτικό που θα υποδήλωνε θάρρος και υπερηφάνεια απέναντι στους καταναγκασμούς της ομοιομορφίας. Ο Baker επέλεξε τη συρραφή λωρίδων υφάσματος διαφορετικού χρώματος. Η υποδήλωση ήταν προφανής: στη ζωή υπάρχουν πολλές αποχρώσεις που έχουν την ίδια αξία και μπορούν να συνυπάρξουν.
Ο Baker δεν ήθελε με τίποτα το σήμα της LGBT κοινότητας να θυμίζει το σκοτεινό παρελθόν του “μαρκαρίσματος” των ομοφυλόφιλων με το ροζ αστέρι των ναζιστικών στρατοπέδων. Η ομοφυλόφιλη κοινότητα, πίστευε, ότι άξιζε ένα λαμπερό έμβλημα, εξ ολοκλήρου βγαλμένο από τη δική της πολιτισμική έκφραση: «χρειαζόμασταν κάτι όμορφο, κάτι ζωηρό, κάτι από εμάς.”
Δημοσιογράφοι και ιστορικοί έχουν ξοδέψει πολλή ενέργεια για να βρουν την πηγή της έμπνευσης του Baker. Η πιο συνηθισμένη παραπομπή είναι στην Τζούντι Γκάρλαντ από το “Μάγο του Οζ”, όπου τραγουδούσε το περίφημο “Somewhere over the rainbow”. Στην αργκό της Αμερικής άλλωστε, οι gay συχνά αποκαλούνται περιπαικτικά ως «φίλοι της Dorothy»…
Άλλοι υποστηρίζουν ότι τα έντονα φωτεινά χρώματα (όπως το πράσινο γαρύφαλλο που φορούσε ο Oscar Wilde για να δηλώσει τον σεξουαλικό προσανατολισμό του), εδώ και αιώνες, εκλαμβάνονται ως “σήμα” ομοφυλοφιλίας. Αλλά ο Baker, σε μία συνέντευξη που έδωσε πέρυσι στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, όπου η πρωτότυπη σημαία απέκτησε θέση στην μόνιμη συλλογή, άφησε να εννοηθεί ότι το σκεπτικό του για την επιλογή του ουράνιου τόξου ήταν πιο απλό από όλες τις θεωρίες: «Είναι μία φυσική σημαία”, είπε, “είναι από τον ουρανό”.
Η σημαία του “Ουράνιου Τόξου” έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές στο παρελθόν ως έμβλημα κινημάτων και απόψεων. Τον 15ο αιώνα, ο Γερμανός θεολόγος Thomas Müntzer είχε χρησιμοποιήσει το ουράνιο τόξο για να τραβήξει την προσοχή στο ρεφορμιστικό του κήρυγμα. Τον 16ο αιώνα η σημαία υποδήλωνε το αίτημα για κοινωνική αλλαγή, κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Γερμανών Αγροτών. Τον 18ο αιώνα, ο Αγγλο-Αμερικανός συγγραφέας και υπέρμαχος των πολιτικών δικαιωμάτων Thomas Paine, υποστήριξε την διάδοση της σημαίας του ουράνιου τόξου, ως παγκοσμίου συμβόλου για την αναγνώριση των ουδέτερων πλοίων στη θάλασσα. Παραλλαγές της σημαίας έχουν χρησιμοποιήσει βουδιστές στη Σρι Λάνκα, Ινδοί που τιμούν τη μνήμη του πνευματικού τους ηγέτη Meher Baba, και, από το 1961, μέλη διεθνών κινημάτων ειρήνης.
Στην πρώτη της εμφάνιση, η σημαία του Baker, είχε οκτώ χρώματα (δύο περισσότερα από όσα έχει σήμερα). Κάθε χρώμα αποτελούσε και ένα σύμβολο. Η σειρά από τα πάνω προς τα κάτω ήταν:
Το ροζ που υπονοεί τη σεξουαλικότητα
Το κόκκινο τη ζωή
Το πορτοκαλί την επούλωση των τραυμάτων
Το κίτρινο τη λιακάδα
Το πράσινο τη φύση
Το τυρκουάζ τη μαγεία
Το μώβ την ηρεμία και
Το βιολετί το πνεύμα
Η ζήτηση για σημαίες του ουράνιου τόξου εκτοξεύθηκε μετά τη δολοφονία μελών της LGBT κοινότητας στα πρώτα gay pride. O Baker αναγκάστηκε τότε να απλοποιήσει το αρχικό σχέδιο της σημαίας και να αφαιρέσει το “βαθύ ροζ”, καθώς δεν υπήρχε αρκετή ποσότητα στην αγορά υφάσματος. Για λόγους συμμετρίας, αφαίρεσε και το τυρκουάζ.
Σήμερα η σημαία υπάρχει παντού. Στις 12 Ιουνίου τη σήκωσαν στην πρώτη μεγάλη συγκέντρωση gay pride στην Ουκρανία, ενώ στις 24 Ιουνίου θα αναρτηθεί για πρώτη φορά στο Κοινοβούλιο της Μεγάλης Βρετανίας, με αφορμή τον εορτασμό “υπερηφάνειας” του Λονδίνου.
Η σημαία του ουράνιου τόξου δείχνει χαρούμενη και ανάλαφρη, ωστόσο, όπως λέει ο δημιουργός της Gilbert Βaker, “έχει υφανθεί από πόνο και αγώνες, έχει πάρει την εμφάνισή της από την ψυχή των ανθρώπων”…
ΠΗΓΗ:
“The history of the rainbow flag” της Kelly Grover για το BBC
