Η επιλογή της ψυχαγωγίας ήταν δεδομένη για απόψε: θα πηγαίναμε θερινό σινεμά. Δεν γίνεται να κοντεύει να βγει ο Ιούλιος και να μην έχουμε δει ούτε μία ταινία με παγωτό στο ένα χέρι και τσιγάρο στο άλλο… Τι στο καλό άνθρωποι της πόλης είμαστε;
του Δημήτρη Καλαντζή
Πρώτη επιλογή για την παρέα είναι πάντα η Αίγλη, λόγω της δροσιάς του Ζαππείου, ακολουθεί το σινέ Παρί στην Πλάκα, λόγω της θέας στην Ακρόπολη, και μετά έρχεται το Βοξ (επειδή απλά είναι κοντά στο σπίτι μου). Απόψε όμως και οι τρείς κινηματογράφοι έπαιζαν ταινίες αδιάφορες για τα γούστα της παρέας. Για την ακρίβεια, στη λίστα του Αθηνοράματος, μόνο μία ταινία φαινόταν ενδιαφέρουσα. Κάποιου Βάσκου σκηνοθέτη με θέμα τη διαχείριση της απώλειας και τα παιχνίδια της μνήμης. «Λουλούδια» λεγόταν και παιζόταν μόνο στο Πάλας του Παγκρατίου. «Μα υπάρχει ακόμα το Πάλας;», έπεδε η πρώτη ερώτηση στην παρέα. «Όχι μόνο υπάρχει αλλά αξίζει να πάμε και μόνο για τον ίδιο τον κινηματογράφο. Είναι σαν να έχει καταφέρει να παγώσει τον χρόνο!», ήρθε η απόκριση του πιο «ψαγμένου», που βέβαια δεν άφησε περιθώρια «διαπραγμάτευσης»…
Στην Κρακοβία της Πολωνίας υπάρχουν διαθέσιμα mini tour που σε ξεναγούν στο «κομμουνιστικό» παρελθόν της πόλης. Σε βάζουν σε σαράβαλα αυτοκίνητα του ’60 και σε πηγαίνουν σε υποβαθμισμένες περιοχές, όπου κυριαρχούν τα τεράστια συγκροτήματα πολυκατοικιών «σοβιετικού τύπου» και σε κερνούν καφέ σε ξεχασμένες από το χρόνο σάλες, όπου δεσπόζει η προτομή του Λένιν… Κάπως έτσι αισθάνθηκα μπαίνοντας και στο Πάλας. Ένα ταξίδι στο παρελθόν. Όχι σε κάποιο κομμουνιστικό παρελθόν μίας ξένης πόλης, αλλά σε εκείνο της μικροαστικής Αθήνας του ΄60 και ΄70…
Το σινέ Πάλας είναι μία «παγωμένη εικόνα» της art deco πρωτεύουσας. Αρκεί να σταθείς μπροστά από το ταμείο και να αντικρίσεις τις αφίσες στους τοίχους για να καταλάβεις ότι πρόκειται να ξεκινήσεις ένα ταξίδι στο χρόνο, τότε που τα σινεμά καλούσαν τον κόσμο για να τον «τέρψουν» με ταινίες μόνο «Α΄ διαλογής» από «τας καλυτέρας της διεθνούς παραγωγής»! Μάρμαρα παντού, πεντακάθαρα αλλά παλαιά (και ουχί αναπαλαιωμένα), μία φινέτσα αυθεντική που κάνει τις vintage απομιμήσεις να δείχνουν απελπιστικά φτηνές.
Η ταράτσα του Πάλας θα μπορούσε να ήταν το φυσικό σκηνικό για την επόμενη ταινία του Αλμοδόβαρ: ένας μακρόστενος χώρος με χρώματα στο δάπεδο, στα πεζούλια, στις γλάστρες ακόμα και στην οθόνη πριν ξεκινήσει η προβολή με παλαιομοδίτικα spot lights. Πρόκειται για ένα ουράνιο τόξο με τη μορφή θερινού σινεμά. Mία υπέρλαμπρη κιτς σύνθεση, που μόνο ένας αυθεντικός ναΐφ διακοσμητής εσωτερικού χώρου θα μπορούσε να προτείνει. Το αποκορύφωμα; Δύο συντριβανάκια να πιτσιλάνε νερό, μπροστά από την οθόνη… Που έχετε ξαναδεί τόση διακόσμηση μαζεμένη;
Διάβασα στο διαδίκτυο ότι το Πάλας είναι οικογενειακή επιχείρηση, αλλά χτες δεν είδα τον στυλοβάτη Ματθαίο Πόταγα και, για να πω την αλήθεια, ντράπηκα να ρωτήσω την ηλικιωμένη κυρία στο ταμείο για την τύχη του. Άλλωστε το πολύ καλό ρεπορτάζ του penna.gr (των Κυριακή Αξιώτη και Έλλη Φραγκούλη), πέρσι τον Ιούλιο, δίνει καθαρά το στίγμα του συγκεκριμένου κινηματογράφου. Αξίζει την ακριβή αναδημοσίευση:
«Δύο πράγματα θα θυμάμαι από τη χώρα σας. Τον Παρθενώνα και το Σίνε Πάλας, το δικό σας κινηματογράφο”. Αυτά ήταν τα λόγια ενός Γερμανού τουρίστα που επισκέφτηκε την Ελλάδα πριν χρόνια. Την ιστορία μας διηγήθηκε ο Ματθαίος Πόταγας, ο ιδιοκτήτης της ιστορικής αίθουσας της οδού Υμηττού στο Παγκράτι που μετρά 90 ολόκληρα χρόνια ζωής, έχοντας τον τίτλο του παλαιότερου εν ζωή κινηματογράφου στην Αθήνα. “Από ‘δω μέσα έχει περάσει κόσμος και κοσμάκης. Ιστορία; Ιστορίες να λες. Τόσες έχω να θυμάμαι. Μα η πιο συγκλονιστική είναι μία”, είπε ο ιδιοκτήτης έτοιμος να μας εξομολογηθεί τις εμπειρίες που χάραξαν τη ζωή του. “Ήταν το 1944 στην κατοχή όταν οι Γερμανοί στρατιώτες εισέβαλαν σε τούτο εδώ το χώρο. Συνέλαβαν τον ξάδερφο μου, μα εγώ ήξερα πως δεν είχε γίνει τυχαία. Μας είχε “δώσει” ο διερμηνέας τους, γιατί κάποτε ήθελε να μπει στον κινηματογράφο, αλλά ο ξάδερφος μου δεν τον άφησε γιατί δεν είχε εισιτήριο. Μας τη φύλαγε φαίνεται. Εγώ σηκώθηκα να υπερασπιστώ το συγγενή μου. Με συνέλαβε και εμένα. Μας οδήγησαν σε κάποιες φυλακές στην οδό Βουλιαγμένης. Ήμασταν ίσα με 300-400 νέοι. Εμένα με άφησαν γιατί ήμουν μικρός. Ο ξάδερφος μου γύρισε έπειτα από 3 με 4 χρόνια και γρήγορα πέθανε. Βλέπεις είχε προσβληθεί από φυματίωση. Αυτά δεν τα λογαριάζεις…”
Ο κινηματογράφος Πάλας είναι υπόθεση οικογενειακή. Από το 1925 – όταν ο πατέρας του νυν ιδιοκτήτη με τα δύο του αδέρφια δημιούργησαν την αίθουσα – ψυχαγωγεί και τέρπει τους θεατές. Το 1953 ο Ματθαίος Πόταγας ανέλαβε τη γενική διεύθυνση την οποία έχει μέχρι και σήμερα. Καμιά φορά η αδερφή του τον βοηθά στο ταμείο. “Πολλοί έχουν εργαστεί για εμένα, μα με τα χρόνια έμεινα μόνος μου. Προτιμώ να μην έχω βοήθεια, παρά να μην μπορώ να πληρώσω τους ανθρώπους”, μας εξήγησε ο ίδιος.
Μικρόσωμος, ταχύτατος και αεικίνητος δίνει τον καθημερινό του αγώνα για να κρατήσει ζωντανή αυτή την όμορφη και ιδιαίτερη νότα στην πόλη. Του το ζητά άλλωστε και το κοινό, μας εκμυστηρεύτηκε λίγο αργότερα. Κανείς δεν θέλει να μπει λουκέτο στο Σίνε Πάλας.
Η art deco διακόσμηση του χώρου είναι εμπνευσμένη από τον αρχιτέκτονα του μεσοπολέμου, Βασίλειο Κασσάνδρα, ο οποίος το 1935 ανακατασκεύασε την αίθουσα με δικά του αρχιτεκτονήματα.
Οι πίνακες που ξεχωρίζουν διάσπαρτοι στους τοίχους είναι δημιουργίες ζωγράφων, οι οποίες πήραν ζωή από τις ιδέες του κ. Πόταγα. «Τόσο οι παραδοσιακοί κινηματογράφοι, όσο και οι multiplex έχουν χάσει τμήμα του κοινού τους λόγω της κρίσης. Η βασική διαφορά έγκειται στο κοινό. Οι νέοι προτιμούν να βλέπουν τις ταινίες που αυτή την ώρα κυκλοφορούν στο εμπόριο και προβάλλονται από τις μεγαλύτερες αίθουσες, ενώ χώρους σαν κι αυτόν επισκέπτονται περισσότερο άτομα μεγαλύτερης ηλικίας”, σημείωσε ο κ. Πόταγας και εξήγησε πως ο κόσμος δεν έχει αδυναμία σε κάποιο συγκεκριμένο είδος ταινίας, «αρκεί αυτή να είναι καλή και να έχει κάτι να προσφέρει».
Υ.Γ. Τα «Λουλούδια» των Τζον Γαράνιο και Χοσέ Μαρί Γενάγα, αποδείχτηκε θαυμάσια ταινία. Πραγματεύεται το δύσκολο θέμα της απώλειας (της νεότητας, των ουσιαστικών σχέσεων και τελικά της ίδιας της μνήμης) με ευρηματικό τρόπο, καταπληκτικές ερμηνείες και ουσιαστικό ρυθμό, ώστε να μην σε πλακώνει από το βάρος σκοτεινών κλισέ, αλλά να σε κάνει να σκεφτείς… Ήταν μία πολύ όμορφη βραδιά, αυτή της Κυριακής 17 Ιουλίου. Το σινέ Πάλας μπήκε στη λίστα των αγαπημένων σινεμά της παρέας και μας απέδειξε ότι ποτέ δεν είναι αργά να ανακαλύπτεις… παλαιούς και μοναδικούς χώρους αυτής της πόλης.
Δημήτρης Καλαντζής
