Η Μαρία Τσιάκα, διευθύντρια Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών, σπούδασε Ψυχολογία, έχει εκπαιδευτεί στη Συστημική Ψυχοθεραπεία, ενώ είναι υποψήφια διδάκτωρ στο Τμήμα Ψυχολογικής Ιατρικής και Ψυχιατρικής του Institute of Psychiatry, King’s College London.
Ασκεί το επάγγελμα της οικογενειακής θεραπεύτριας – ψυχοθεραπεύτριας από το 1995 στην Ελλάδα, ενώ έχει εξειδικευτεί στην αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών καθώς από το 1997 ασχολείται θεραπευτικά με γυναίκες που υποφέρουν από ψυχογενή βουλιμία – ανορεξία. Στόχος της είναι να εκπαιδεύσει τις γυναίκες ώστε να μετατρέψουν την τροφή σε ένα δυνατό σύμμαχο, που δεν θα τις τρώει και δεν θα τις τιμωρεί.
Συνέντευξη στην Αγγέλα Παπαθανασίου
- Ποιος ήταν ο λόγος που επιλέξατε μια τέτοια στροφή στο επάγγελμά σας; Από την ψυχολογία να κατευθυνθείτε προς τις διατροφικές διαταραχές;
Αρχικά να πω ότι ήταν μια τυχαία στιγμή, η οποία σταδιακά με οδήγησε στην ενασχόληση μου με τις διατροφικές διαταραχές. Η επαγγελματική μου σταδιοδρομία ξεκίνησε στο χώρο της απεξάρτησης εφήβων από ναρκωτικά το 1995. Κάποια στιγμή το 1996 αποφάσισα να κάνω μια δίαιτα (σημειωτέον η τελευταία που έκανα στη ζωή μου) και βρέθηκα ανάμεσα σε γυναίκες που εξέφραζαν έντονα συναισθήματα ενοχής και βίωναν τρόμο απέναντι στην ζυγαριά και τον διαιτολόγο επειδή παραβίασαν την δίαιτα.
Σε εκείνη την δεδομένη στιγμή κάποιες συμπεριφορές των γυναικών έμοιαζαν πολύ με εκείνες των χρηστών. Ορμώμενη από αυτή την διαπίστωση, άρχισα να μελετώ συστηματικά την ψυχολογία των γυναικών σε δίαιτα, καθώς και τις αρνητικές επιπτώσεις της δίαιτας. Ενώ ταυτόχρονα άρχισα να συνεργάζομαι με διαιτολόγους με στόχο την αξιολόγηση των κίνητρων των πελατών τους, για την απώλεια βάρους. Περίπου 1 στις 2 είχαν εγκλωβιστεί στο φαύλο κύκλο της ψυχογενούς βουλιμίας δηλαδή περιορισμός τροφής – υπερφαγία – ενοχών – μέθοδοι αντιστάθμισης (όπως πρόκληση εμετού, καθαρτικά, χάπια διαίτης). Σε αυτό το σημείο αντιλήφθηκα ότι πληρούσαν τα κριτήρια μιας σοβαρής ψυχικής νόσου δηλαδή της διατροφικής διαταραχής. Ήταν μια τεράστια πρόκληση για μένα να εξειδικευτώ στο τομέα των διατροφικών διαταραχών, κυρίως σε μια χρονική περίοδο που ήταν σχεδόν άγνωστος στον Ελλαδικό χώρο.
- Ποια είναι η πιο δύσκολη περίπτωση για θεραπεία, στην κατηγορία των διατροφικών διαταραχών;
Δυσκολίες υπάρχουν σε όλο το φάσμα των ΔΔ, όμως θεραπευτικά οι πιο δύσκολες περιπτώσεις ασθενών είναι: α) οι χρόνιες (πάνω από 5 χρόνια) στην νόσο είτε με ανορεξία είτε με βουλιμία β) η ανορεξία βουλιμικού τύπου δηλαδή οι ασθενείς με ανορεξία που προκαλούν εμετούς ή παίρνουν καθαρτικά. Η δυσκολία έγκειται στο χρόνιο υποσιτισμό αλλά και στη βιολογική εξάρτησή τους από τα παραπάνω.
- Έχετε καταλήξει σε κάποια συμπεράσματα μέσα από την πολυετή εμπειρία σας; Για παράδειγμα, υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού που νοσούν περισσότερο από κάποιες άλλες;
H κλινική μου εμπειρία αλλά και πολλές έρευνες έχουν υποδείξει ότι άτομα με τελειομανία, χαμηλή αυτοεκτίμηση, υψηλό άγχος και με προηγούμενο ιστορικό παχυσαρκίας καθώς και άτομα που έχουν κακοποιηθεί λεκτικά, συναισθηματικά ή σεξουαλικά, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν ΔΔ.
- Ποιο είναι το περιστατικό που σας εντυπωσίασε περισσότερο;
Όλες οι ασθενείς μου είχαν κάτι το ιδιαίτερο και εντυπωσιακό στα 20 χρόνια της κλινικής μου εμπειρίας. Αλλά ενδεικτικά θα σας περιγράψω πως μια ασθενής με 15 χρόνια στην ανορεξία, εξαιτίας του πολύ υψηλού δείκτη ευφυΐας της, είχε καταφέρει να παραπλανήσει όλους τους ειδικούς συμπεριλαμβανομένης και της δικής μας ομάδας, αποκρύπτοντας με μαεστρία θα έλεγα, πολύ σοβαρά συμπτώματα. Το πιο εντυπωσιακό ήταν ότι ενώ τα είχαμε αποκαλύψει μέχρι τελευταία στιγμή αρνιόταν την αλήθεια. Δυστυχώς πολύ συχνά, η νόσος μέσα στα πλαίσια της αποφυγής, βυθίζει τον ασθενή σε μια ατέρμονη απόκρυψη της πραγματικότητας με στόχο την παραμονή στη ασθένεια, χρησιμοποιώντας βέβαια την θεραπεία ως άλλοθι για τη διατήρηση της νόσου. Συγκεκριμένα, οι χρόνιοι ασθενείς θέλουν να ελέγχουν το θεραπευτή και την ίδια την διαδικασία της θεραπείας προσπαθώντας να φέρουν στα μέτρα τους την θεραπεία. Οπότε όσο ο ειδικός δεν είναι εξειδικευμένος στην νόσο, τόσο περισσότερο επιρρεπής είναι, να πέσει στην παγίδα της διατήρησης της νόσου.
- Θεωρείτε πως τα αίτια για τις ΔΔ είναι ψυχολογικά ή μήπως βιολογικά;
Είναι ευρέως αποδεδειγμένο ότι οι ΔΔ έχουν γεννητική, βιολογική και ψυχολογική βάση. Η ΔΔ μπορεί να εμφανιστεί ως ψυχολογική νόσος αλλά στην πορεία εξελίσσεται σε βιολογική. Παραδείγματος χάρη, η πιο γνωστή βιολογική αλλαγή που συντελείται σταδιακά με την έναρξη της νόσου είναι η μεταβολή ή ακόμα και η διακοπή του άξονα υποθαλάμου – υπόφυσης – επινεφριδίων. Αυτός ο άξονας ρυθμίζει βασικές λειτουργίες όπως τον ύπνο, την όρεξη και τη διάθεση, οπότε οι αλλαγές που συντελούνται επηρεάζουν όλες τις εκφάνσεις της νόσου. Επίσης ένας λόγος που μειώνονται τα ποσοστά αποθεραπείας με το πέρασμα και την χρονιότητα της νόσου είναι ακριβώς η βιολογική βάση της ασθένειας.
- Η χώρα μας πού βαδίζει σχετικά με τις διατροφικές διαταραχές; Θα λέγατε πως μας απασχολεί ή είναι “μακριά” ακόμη;
Νομίζω ότι έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε ακόμα ως κοινωνία. Η ελλιπής ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού, η ανυπαρξία ερευνητικού έργου γύρω από το αντικείμενο καθώς και η ανεπαρκής εκπαίδευση και εξειδίκευση των ειδικών στο χώρο της ψυχικής υγείας συντηρούν πολλούς μύθους γύρω από την νόσο, με συνέπεια οι ασθενείς και οι οικογένειες τους να αντιμετωπίζουν πολλές δυσκολίες μέσα στην πορεία της ανάρρωσης. Μας απασχολεί αρκετά, αλλά οι οικογένειες αργούν να συνειδητοποιήσουν το μέγεθος της νόσου, κατά συνέπεια παγιδεύονται και εκείνοι στο φαύλο κύκλο της ασθένειας, ως συνέπεια επιβραδύνεται η διαδικασία της ανάρρωσης και συντηρείται η νόσος. Θεωρώ ότι αν η ελληνική οικογένεια αναζητήσει άμεσα βοήθεια και εκπαίδευση για την διαχείριση της νόσου από εξειδικευμένους και έμπειρους θεραπευτές, οι πιθανότητες ανάρρωσης μεγιστοποιούνται.
- Μέχρι τώρα πιστεύαμε πως η κύρια αιτία για την ανορεξία αλλά και γενικά για τις ΔΔ ήταν η εικόνα που διαφήμιζαν τα ΜΜΕ με τα πολύ λεπτά μοντέλα. Τώρα, χρόνια μετά, θα δίνατε την ίδια εξήγηση ή πιστεύετε πως η αιτία είναι κάποια άλλη;
Οι έρευνες δείχνουν ότι τα MME λειτουργούν ως παράγοντας επιτάχυνσης της νόσου και όχι προδιάθεσης. Η ανορεξία πρωτο-διαγνώστηκε από τον Δρ. Gull το 1873 όπου το στερεότυπο του τέλειου σώματος ήταν ακριβώς το αντίθετο από αυτό που ισχύει τώρα. Όποτε οι διατροφικές διαταραχές προ-υπήρχαν πολύ πριν την εισβολή του lifestyle στη ζωή μας. Παρόλα αυτά η συχνή προβολή της νόσου και η προώθηση των ανορεκτικών μοντέλων ως επιβεβλημένο στερεότυπο γυναίκας του 21ου αιώνα, έχει περάσει το μήνυμα ότι η πετυχημένη γυναίκα είναι μόνο εκείνη με τις τέλειες αναλογίες. Δυστυχώς όλο και περισσότερες γυναίκες που αναζητούν το τέλειο σώμα κινδυνεύουν να εγκλωβιστούν στο φαύλο κύκλο της ΔΔ. αφού συχνά υιοθετούν ακραίες συμπεριφορές όπως, ακραίες δίαιτες, υπερβολική άσκηση, χρήση λιποδιαλυτών και σκευασμάτων και πολλών άλλων μεθόδων που οδηγούν σε άμεση απώλεια βάρους, αγνοώντας τις ψυχοσωματικἐς συνέπειες.
Latest posts by Αγγέλα Παπαθανασίου (see all)
- Ήβη Σοφιανού: Οι τέχνες είναι πόρτα διαφυγής από ένα “κελί νόμων”, δογμάτων και “πρέπει” - February 19, 2017
- H χορογράφος Μελίνα Αργυρίου μιλά για τη «Σκελετογυναίκα» και την τόλμη να δίνεις μάχες ακόμα και στο σκοτάδι - December 15, 2016
- Εύα Σιμάτου: Μία νέα, πλασμένη για να εμπνέει τον έρωτα, επαναπροσδιορίζεται στη σκηνή - December 2, 2016
