συνέντευξη στην Τίνα Πανώριου.
«Ένας άντρας εγκαταλείπει την πόλη, αφήνοντας πίσω του μια ζωή γεμάτη οινόπνευμα κι αποτυχημένες σχέσεις. Με τη Σέρκοβα και τις αναμνήσεις υπό μάλης, καταφεύγει σ’ ένα κυκλαδίτικο νησί όπου μια γνωριμία και το ένστικτο της ζωής ενεργοποιεί ξανά το λεξιλόγιο του έρωτα…». Η σύντομη περιγραφή του «Έβδομου Ελέφαντα», πιθανόν να σας θυμίζει ένα βιβλίο που είχατε αγαπήσει πριν από αρκετά χρόνια και που τώρα είναι διαθέσιμο να σας παρασύρει ξανά στον κόσμο του σε νέα έκδοση. Ο Αλέξης Σταμάτης, έχοντας πάρει μία χρονική απόσταση από τα γεγονότα, μας συστήνει ξανά το βιβλίο του, που άνοιξε το δρόμο για να αναγνωριστεί ως ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της εποχής μας.
- Επανεκδώσατε μόλις την πρώτη σας πεζογραφική απόπειρα, ένα βιβλίο αυτοβιογραφικό, στο οποίο αφηγείστε με σχεδόν κυνικό τρόπο, την ανεμοδαρμένη ζωή ενός νεαρού που φτάνει στα άκρα και ενίοτε τα ξεπερνά. Ξαναδιαβάζοντας το βιβλίο μετά από πολλά χρόνια, με βάλατε ξανά στο τριπ και την αγωνία του πρωταγωνιστή σας. Τα δικά σας συναισθήματα ποια ήταν, πιάνοντας πάλι στα χέρια σας τον Έβδομο Ελέφαντα;
Με την περιπέτεια της ζωής τόσο νωπή, η περιπέτεια της συγγραφής είχε τότε μια αυθεντικότητα και έναν εξομολογητικό τόνο. Μετά από είκοσι χρόνια, υπάρχει μια απόσχιση, μια απόσταση από το «δράμα», που πιθανόν να ήταν και αυτή που να με βοήθησε κι εμένα να δω τα πράγματα αλλιώς και να ανοίξω τη ζωή και τη ψύχη μου, ώστε να ζήσω πια ως «εγώ». Το κείμενο παραμένει αυτούσιο χωρίς να αλλάξει ούτε ένα κόμμα. Έξαλλου τις παλιές μας φωτογραφίες δεν τις ρετουσάρουμε. Και οι παλιές μας ουλές είναι η περιουσία μας.
- Αναρωτιέμαι, διαβάζοντας την προσωπική αυτή μαρτυρία σας «Πρέπει να φτάσει κανείς στον πάτο και ακόμα πιο κάτω για να αναρριχηθεί στο ύψος του παλιού του εαυτού»; Δεν υπάρχουν απαλότερες «διέξοδοι» για να τη σκαπουλάρει κανείς;
Άμα έχεις από νωρίς συστήσει ένα υπερεγώ αρκετά υπερφίαλο και, φλερτάροντας με την υπερβολή, μπαίνεις σταδιακά σε ένα μανιχαϊστικό τριπάκι, τότε αρχίζει και παίζει το ρητό: «ψηλά βουνά, βαθιές χαράδρες». Εάν είσαι τυχερός, όταν συνέρχεσαι, επανέρχεσαι σε αυτό που ήσουν πραγματικά, επικεντρώνοντας στην ουσία και απεμπολώντας το υπερφίαλο στοιχείο. Είναι φυσικά μια άγρια διαδρομή την οποία δεν συνιστώ σε κανένα. Ενέχει πολύ πόνο, πολύ αγώνα και τρόμο που δεν μπορεί εύκολα να περιγραφεί.
- Όταν κανείς φτάσει στην άκρη του γκρεμού για χίλιους λόγους, τι είναι αυτό που τον διασώζει κυρίως; Διάλογοι ειλικρινείς με τον εαυτό του, θεραπευτές ή απλά άνθρωποι πολύ δίπλα του ;
Τον διασώζει η μνήμη του καλού, της υγιούς εικόνας του εαυτού του, εάν εκείνη φυσικά υπήρχε. Κυρίως όμως τον διασώζει η ΑΠΟΔΟΧΗ της κατάστασης του. Και μετά η δουλειά με ειδικούς επί του προβλήματος.
- Ο ήρωας σας είναι ένας τύπος που έχει μάθει – ως άμυνα ίσως, να τα κρατάει όλα μέσα του. Είναι, λέτε, σαν με ένα περίεργο τρόπο να κυοφορεί. Υπάρχουν όμως άνθρωποι στην πραγματική ζωή «που εγκυμονούν στην ψυχή»;
Φυσικά. Και δεν είναι ανάγκη να είναι εσωστρεφείς. Είναι γόνιμοι. Ένας καλλιτέχνης λογού χάριν, βρίσκεται πιθανόν και συνέχεια σε αυτή την κατάσταση «εγκυμοσύνης». Κυοφορεί όλα τα ενδεχόμενα.
- Η ματαιοδοξία είναι ένα συναίσθημα μέτριο, απωθητικό, γράφετε. Όμως παράλληλα η ματαιοδοξία δεν είναι και ένα χάρισμα που διαθέτουν όσοι πολύ μπροστά πηγαίνουν;
Το να πιστεύεις στον εαυτό σου, δεν είναι ικανή και απαραίτητη συνθήκη για να θεωρείσαι ματαιόδοξος. Ό,τι έχει να κάνει με αυτοαναφορική αίσθηση δόξας, είναι σίγουρα μάταιο, όπως άλλωστε υπαινίσσεται η ίδια η λέξη, και αρκετά καταστροφικό. Η πίστη στον εαυτό σου και στις δυνατότητες σου είναι μια άλλη ιστορία.
- Τι λέτε τώρα μετά είκοσι χρόνια εμπειρίας, στα γραψίματα, στις σχέσεις, στους έρωτες διαρκείας, στα πάθη, τα συχνά μοιραία; The first cut is the deepest ,που έλεγε ο ΡόντΣτιουαρντ; Όλα δεν αντιμετωπίζονται μαλακότερα μετά την πρώτη χαρακιά;
Ωραία τα έλεγε ο Ροντ Στούαρτ τότε, όπως και πολλά άλλα είδωλα μου της εποχής (και πολύ πιο ενδιαφέροντα, όπως Ντίλαν, Ντορς, Ρεμπώ, Μπιτ), τα οποία μυθοποίησα σε βαθμό κακουργήματος. Δεν λέω πως αυτή ήταν η αίτια της βουτιάς σε αυτή την τρελή ζωή, αλλά ο συνδυασμός, μαζί με την ουσία η όποια είναι ένα δηλητήριο, ένα σκληρό ναρκωτικό που αναλαμβάνει το πάνω χέρι, με οδήγησε σε ένα αδιέξοδο. Η πρώτη χαράκια έφερε κι άλλη, κι όλες, μέχρι που το σώμα γέμισε. Εκεί κάποια στιγμή, «ξύπνησα» και έκανα τα δέοντα.
- «Σ΄ αγαπώ. Μια λέξη, είναι μόνο ή μάλλον δύο. Νιώθεις πως ο άλλος σε συγκινεί, σε γοητεύει και του το λες». Εσείς, στη ζωή σας τις λέτε αυτές τις δυο λεξούλες ή αφού το νιώθετε, δεν χρειάζεται και να τις πείτε;
Από τότε που γνώρισα τη γυναίκα μου Εύα, της τις λέω καθημερινά και όχι μόνον μια φορά!
- Σε μια συνέντευξη σας έχετε πει ότι η πραγματικότητα ποτέ δεν σας ήταν αρκετή. Εξακολουθείτε και σήμερα που διαισθάνομαι πως είστε «ευτυχής» να αισθάνεστε το ίδιο;
Όχι, δεν αισθάνομαι το ίδιο. Γιατί μετά από πολλά χρόνια βρήκα έναν άνθρωπο του όποιου το βλέμμα ως προς την πραγματικότητα είναι εξίσου λοξό με το δικό μου και δεν χρειάζεται να εξηγούμε τα αυτονόητα.
- Σε όλα τα βιβλία σας βάζετε κι ένα κομμάτι του εαυτό σας γιατί, όπως είχε πει κι ο Μπόρχες, η τέχνη είναι αυτοβιογραφική; Ή σε κάποιες ιστορίες οι ήρωες σας είναι εντελώς διαφορετικοί;
Σε πάμπολλα βιβλία μου έχω στήσει πολύ περίπλοκες μυθοπλασίες με χαρακτήρες που είναι οριακοί. Μπορεί να μην υπάρχουν ή και να μην είναι καν ανθρώπινοι. Παρόλα αυτά, χωρίς να το επιδιώκω, εντέλει ο εαυτός μου είναι που βρίσκεται από πίσω. Ό,τι δημιουργείς, το δημιουργείς με το υλικό που διαθέτεις. Άρα φέρει ένα μικρό ή μεγαλύτερο κομμάτι σου.
- Διαβάζατε πολύ από μικρός (Λουΐζα Μάι Άλκοτ, Ντίκενς), ίσως επειδή το οικογενειακό σας περιβάλλον, όντας καλλιτεχνικό, σας ενεθάρρυνε ή ενίοτε, διότι και τα βιβλία δίνουν διεξόδους σε μοναχικά παιδιά όταν ασφυκτιούν;
Κυρίως γιατί έζησα μια πολύ περιπλοκή και δύσκολη παιδική ζωή, απέρριψα από νωρίς την αυθεντία των μεγάλων και, μην έχοντας άλλη διέξοδο, στράφηκα προς την μυθοπλασία, αποφασίζοντας ότι η αισθηματική μου αγωγή θα εξελιχθεί μέσα από τα βιβλία…
- «Τα αναγνώσματά μου από παιδί είχαν πολύ υλικό από ιππότες και νεράιδες, κυριαρχούσε ένας άκρατος ρομαντισμός κι αυτό με οδήγησε στην κατασκευασμένη εικόνα γυναίκας νεράιδας», είπατε κάποτε σε μια συνέντευξη σας. Τελικά αυτή την ιδανική κοπέλα που είχατε στο μυαλό σας, είχατε την τύχη να ανταμώσετε στη διαδρομή σας ;
Ήταν φυσικά μια μυθοπλασία, μια προβολή όλων των ρομαντικών μου ονειροφαντασιώσεων. Εξ ου και η πραγματική ζωή με απογοήτευε γιατί όλα συγκρίνονταν τότε με την ιδεατή εικόνα. Σας λέω ήμουν εντελώς μελό! Μάλιστα σταδιακά αυτή η εικόνα, προσαρμοσμένη στην πραγματικότητα και μπολιασμένη με στοιχεία από ταινίες, σύγχρονα βιβλία, εμβληματικές ηθοποιούς και ροκ εικόνες, άρχισε να παίρνει μια πιο συγκεκριμένη μορφή. Την «φορούσα» σε διαφορές σχέσεις που είχα. Μέχρι που, όπως συμβαίνει σε κάθε πραγματική και ουσιαστική συνάντηση ζωής, προσγειώθηκε ξαφνικά μπροστά μου με σάρκα και οστά.
- «Ο άνθρωπος που είμαι, γίνομαι», έχετε πει. Τι εννοείτε με αυτή τη φράση Πεπρωμένο φυγείν αδύνατον;
Ότι επιτρέπω σε όλο αυτό που φέρω εν δυνάμει μέσα μου να φανερωθεί, να εκδηλωθεί να είναι πάμφωτο και να με οδηγεί. Να επικοινωνεί το μέσα με το έξω απ ευθείας και αδιαμεσολάβητο. Δεν είναι αυτονόητα αυτά.
- Διδάσκετε δημιουργική γραφή στο Κολλέγιο. Τι σας προσφέρει η διδασκαλία εκτός από τις όποιες αποδοχές; Η σχέση σας με τα παιδιά Είναι «αναζωογονητική» ;
Οι αποδοχές δεν είναι το θέμα. Δεν μας σώνουν οικονομικά! Εκείνο που με ενδιαφέρει είναι η ζωντανή σχέση με τους μαθητές, η διάδραση, η ανταλλαγή και το γεγονός ότι βλέπω ότι η όλη διαδικασία – που είναι και η ουσία του πράγματος- έχει και αποτέλεσμα. Εννοώ ότι αρκετοί από τους μαθητές μου έχουν καταφέρει να εκδώσουν βιβλία. Ως δάσκαλος δεν είμαι υπέρ της αυθεντίας του διδάσκοντος, αλλά προσπαθώ να αναγνωρίσω και να ενθαρρύνω τη συγγραφική φωνή του ενός εκάστου μαθητή. Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα, άκρως δημιουργική εμπειρία.
- Μετά τον «Έβδομο Ελέφαντά», ετοιμάζετε κάτι φρέσκο μέσα στον χειμώνα;
Αυτό το διάστημα γραφώ ένα νέο μυθιστόρημα και δουλεύω και σε ένα θεατρικό που θα παρουσιαστεί το φθινόπωρο του 2017 σε έναν σημαντικό θεατρικό χώρο με ξεχωριστούς συντελεστές. Περισσότερα, εν καιρώ!
Η παρουσίαση του «Έβδομου ελέφαντα» από τις εκδόσεις Καστανιώτη, θα γίνει την Πέμπτη 3 Νοεμβρίου στις 8.30 μμ στον Ιανό, παρουσία των κκ Γιάννη Μπουτάρη, Ρούλας Πατεράκη, Σιμώνης Ξανθογιώργου, Εριφύλης Μαρωνίτη κ.α.
Α’ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: Lion News
