της Τίνας Πανώριου.
Με τη ραδιοφωνική εκπομπή της θείας Λένας μεγάλωσαν κοντά τρεις γενιές Ελλήνων. Ήταν η «Ώρα του παιδιού» από το κρατικό ραδιόφωνο τις δεκαετίες του ’40, του ’50 και του ’60, όπου η παιδαγωγός Αντιγόνη Μεταξά (θεία Λένα) διάβαζε παραμύθια και έδινε συμβουλές στα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Ήταν μία «θεία» που όλοι ήθελαν να έχουν. Ήρεμη και γλυκιά, κάποιες φορές «διδακτική» αλλά όχι αυστηρή, με κατανόηση και διάθεση να μάθει στα παιδιά καινούργια πράγματα και να τα παρασύρει με συναρπαστικά ταξίδια με πειρατές, δράκους και νεράιδες, ζώα και πουλιά.
Η Θεία Λένα είχε γίνει βιβλίο από εκείνη την εποχή και ήταν το απόλυτο δώρο για τα παιδιά. Σχεδόν μισό αιώνα μετά, οι εκδόσεις Παπαδόπουλου επανεκδίδουν τον θρυλικό τόμο για εκείνα τα παιδιά που σήμερα είναι παππούδες αλλά και για όσους θέλουν να πουν στα παιδιά του παραμύθια μίας άλλης, αθώας εποχής. Την επιμέλεια και τον πρόλογο της νέας έκδοσης έκανε η Μαρία Ηλιού, εγγονή της Αντιγόνης Μεταξά.
Εικονογράφηση:
Κώστας Καρυωτάκης, Παύλος Βαλασάκης, Ζωή Σκιαδαρέση και Περικλής Βυζάντιος.
Η συγγραφέας
Η Αντιγόνη Μεταξά γεννήθηκε το 1905 στην Αθήνα. Οι γονείς της ήταν εκπαιδευτικοί και ο πατέρας της, ο Γεώργιος Μεταξάς, είχε ιδρύσει ένα από τα καλύτερα σχολεία της εποχής, την Ελληνογαλλική Σχολή Μεταξά, στο κέντρο της Αθήνας. Η Αντιγόνη στάλθηκε στο Παρίσι να σπουδάσει παιδαγωγικά για να αναλάβει τη διεύθυνση της σχολής, όμως μετά το τέλος των σπουδών της, επιστρέφοντας στην Αθήνα, ανακοίνωσε στους γονείς της ότι δεν θα αναλάμβανε το σχολείο αλλά ότι θα σπούδαζε υποκριτική για να γίνει ηθοποιός. Οι γονείς της δεν συμφώνησαν, αλλά όταν είδαν πόσο ταλέντο είχε – ο Γρηγόριος Ξενόπουλος είχε πει πως η Αντιγόνη ήταν το νέο αστέρι του ελληνικού θεάτρου, μια ηθοποιός που θα γινόταν καλύτερη και από τη Μαρίκα Κοτοπούλη- οι γονείς της συμφώνησαν να σπουδάσει υποκριτική. Η Αντιγόνη βραβεύτηκε με το Χρυσό Μετάλλιο Ερμηνείας και εργάστηκε σαν ηθοποιός, με τον Θίασο Τέχνης του Σπύρου Μελά και αργότερα με τον θίασο του Αιμίλιου Βεάκη. Σε μια περιοδεία στο Χαρτούμ, όμως, αρρώστησε τόσο άσχημα που αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα.
Η Αντιγόνη επιστρέφοντας στην Αθήνα παντρεύεται με τον Κώστα Κροντηρά, νομικό αλλά και ηθοποιό (είχαν γνωριστεί στη Δραματική Σχολή του Ελληνικού Ωδείου) και σε λίγα χρόνια γεννιέται η κόρη τους, η Λήδα. Η Αντιγόνη αρχίζει να γράφει θεατρικά έργα για παιδιά και ιδρύει τον πρώτο θεατρικό οργανισμό στην Ελλάδα από το 1933 έως το 1942, το «Θέατρο του Παιδιού». Οι παραστάσεις γινόντουσαν πολύ συχνά στο σημερινό Παλλάς και οι πρωταγωνιστές ήταν για πρώτη φορά στην ιστορία του τόπου μας παιδιά!
Η ίδια της η κόρη, η Λήδα, έπαιξε πολλούς ρόλους, την Κοκκινοσκουφίτσα, τη Σταχτοπούτα, τη Χιονάτη, αλλά και ο σπουδαίος ποιητής μας Τίτος Πατρίκιος συμμετείχε όταν ήταν παιδί σαν ηθοποιός στο Θέατρο του Παιδιού, στα Ταξίδια του Γκιούλιβερ. Το 1942 οι Γερμανοί κατακτητές κλείνουν το «Θέατρο του Παιδιού», γιατί η Αντιγόνη είχε αρνηθεί να συμπεριλάβει μια παράσταση του φασιστικού ιταλικού οργανισμού Ballila.
Το 1939 της γίνεται μια πρόταση να παρουσιάσει ένα από τα θεατρικά της παιδικά έργα από το ραδιόφωνο, από τον κρατικό σταθμό που αργότερα έγινε το ΕΙΡ, το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας. Η επιτυχία είναι μεγάλη και στη συνέχεια της προτείνουν μια πρωινή παιδική καθημερινή εκπομπή από το ραδιόφωνο. Η Αντιγόνη δέχεται, αλλά αποφασίζει να αλλάξει το όνομά της, για να γίνει μια μορφή πιο οικεία στα παιδιά, να γίνει μια Θεία, και διαλέγει το όνομα Ελένη, Θεία Λένα, μια που το όνομα του συζύγου της ήταν Κώστας.
Έτσι γίνεται η πασίγνωστη Θεία Λένα που τα παιδιά στην Ελλάδα για 25 ολόκληρα χρόνια περίμεναν μπροστά από το ραδιόφωνο, να ακούσουν κάθε πρωί τη φωνή της να τους διηγείται παραμύθια στην «Ώρα του Παιδιού». Η Θεία Λένα αργότερα γίνεται διευθύντρια όλων των παιδικών εκπομπών και χωρίζει τα προγράμματα σε τρεις ζώνες, για μικρά παιδιά, παιδιά μέσης ηλικίας και μεγάλα παιδιά.
Με τη συνεργασία του συζύγου της Κώστα Κροντηρά ανεβάζει σε συνέχειες για πρώτη φορά στην Ελλάδα την Ιλιάδα και την Οδύσσεια σε ραδιοσκηνοθεσία Κώστα Κροντηρά, κείμενα Γιάννη Λιγνάδη και μουσική του Δημήτρη Λεβίδη με τη συμφωνική ορχήστρα του ΕΙΡ. Θα ακολουθήσουν πολλές εκπομπές με τα αριστουργήματα της παιδικής λογοτεχνίας, η πρώτη ραδιοφωνική εφημερίδα, η εκπομπή «Εκδρομή χωρίς τους μεγάλους» σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και «Τι μας λένε τα παιδιά», ανταποκρίσεις από τα σχολεία. Μα οι πιο γνωστές εκπομπές της Θείας Λένας είναι η «Η Θεία Λένα στα Μικρά Παιδιά» και «Καλημέρα, Παιδάκια». Στη δεκαετία του ’50 και στις αρχές του 1960, 1.000.000 παιδιά ακούγαν τις εκπομπές της! Από τότε γίνεται η αγαπημένη, θρυλική Θεία Λένα των παιδιών στην Ελλάδα.
Συγχρόνως αρχίζει να εκδίδει τα βιβλία της, πρώτα τα θεατρικά της έργα για παιδιά και μετά την Ώρα του Παιδιού με τα παραμύθια που έλεγε στο ραδιόφωνο. Αργότερα εκδίδει την Εγκυκλοπαίδεια για παιδιά, τη Μυθολογική εγκυκλοπαίδεια, το Ελάτε να ταξιδέψουμε, το Άκουσέ με, Μαρία μου, και πολλά άλλα βιβλία. Συνολικά δημοσίευσε 53 βιβλία. Συγχρόνως δημιουργεί μια σειρά από δίσκους βινυλίου με τα παραμύθια της, «Τα παραμύθια της Θείας Λένας», ενώ θα είναι η πρώτη παιδαγωγός στην Ελλάδα που θα παρουσιάσει εκπομπές για τα παιδιά στην τηλεόραση. Η εκπομπή της ήταν η «Συντροφιά με τη Θεία Λένα».
Χρησιμοποίησε όλα τα μέσα της εποχής για να διηγηθεί ιστορίες στα παιδιά και συνεργάστηκε με τους πιο σημαντικούς ηθοποιούς, ζωγράφους και μουσικούς της εποχής της. Ανάμεσά τους οι ηθοποιοί Μάνος Κατράκης και Αιμίλιος Βεάκης, οι ζωγράφοι και εικονογράφοι Σπύρος Βασιλείου, Περικλής Βυζάντιος, Γεώργιος Γουναρόπουλος, Κώστας Καρυωτάκης και ο Μίκης Θεοδωράκης, που έγραφε μουσική για τις εκπομπές της.
Οι πιο στενοί της συνεργάτες στις εκπομπές της ήταν η κόρη της, η παιδαγωγός Λήδα Κροντηρά, ο σύζυγός της και ραδιοσκηνοθέτης Κώστας Κροντηράς, η Στέλλα Κουτσουρέλη Γεωργιάδη, η Άντα Γεωργιάδη, η Πόπη Ρηγοπούλου, η Ρένα Κίτσου και ο Γιώργης Κρόκος. Επίσης πολύ στενή της συνεργάτης ήταν η πιανίστα Ελένη Ξυγκάκη αλλά και η μικρή της εγγονή, η Μαρία.
Η Ακαδημία Αθηνών τη βράβευσε για το σύνολο του έργου της το 1965. Το τεράστιο έργο της βασιζόταν στην ιδέα ότι μπορεί κανείς να μαθαίνει σημαντικά πράγματα στα παιδιά και συγχρόνως να τα ψυχαγωγεί.
Έφυγε από τη ζωή το 1973 αφήνοντας πίσω της ένα τεράστιο έργο. Η Ώρα του Παιδιού είναι το πρώτο βιβλίο της που επανεκδίδεται μετά από πολύ καιρό σε επιμέλεια της εγγονής της, Μαρίας Ηλιού.
Η εισαγωγή της εκπομπής με αρκετά “σκρατς”:
Latest posts by Τίνα Πανώριου (see all)
- Η συγγραφέας Τζούλια Γκανάσου μιλά στην Τίνα Πανώριου για την ηρωίδα του ΓΟΝΥΠΕΤΕΙΣ - March 3, 2018
- Ένα μεσημέρι με τον Ντάνιελ Ντέι Λιούις στην Αθήνα… - February 3, 2018
- Ρεβιθοκοντούλης: κλασικά παραμύθια… αλλιώς από την Μαρίνα Γιώτη - January 28, 2018
