Ο Steve McCurry έχει τραβήξει την πιο αναγνωρίσιμη φωτογραφία του πλανήτη: την Αφγανή προσφυγοπούλα με τα γατίσια μάτια που έγινε εξώφυλλο στο National Geographic πριν από περίπου 20 χρόνια.
Ο McCurry έχει καλύψει πολλές διεθνείς και εμφύλιες συγκρούσεις. Έχει φωτογραφήσει τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ, τη Βηρυτό, την Καμπότζη, τις Φιλιππίνες, τον Πόλεμο του Κόλπου και τη σύγκρουση στο Αφγανιστάν. Συχνά ρισκάρει η ζωή του για να απαθανατίσει στιγμές από την πρώτη γραμμή του μετώπου και έχει βρεθεί πολλές φορές κοντά στο θάνατο. Συνελήφθη στο Πακιστάν, έπεσε θύμα ξυλοδαρμού σε μια θρησκευτική γιορτή στην Ινδία και παραλίγο να εκτελεστεί από Μουτζαχεντίν, ενώ έχει επιζήσει από ένα αεροπορικό δυστύχημα στη Γιουγκοσλαβία.
Ο Steve McCurry έχει τιμηθεί με πολλά παγκόσμια βραβεία για τις φωτογραφίες του και με αφορμή την αναδρομική του έκθεση στην Bangkok, μίλησε στο Lucie Foundation για τη ζωή και τη δουλειά του.
- Πώς φτάσατε στο σημείο όπου βρίσκεστε τώρα;
Αγαπώ αυτό που κάνω. Χρειάζεται πάθος για να έχεις επιτυχία, είτε στην φωτογραφία, τη γραφή, τη ζωγραφική, τον κινηματογράφο, τον χορό ή την ιατρική. Μόλις βρεις κάτι που σου αρέσει πραγματικά, τότε θα πρέπει να δουλέψεις σκληρά για να τελειοποιήσεις την τέχνη σου.
- Πώς επιλέγετε τα μέρη που φωτογραφίζετε;
Επιλέγω μέρη που με ενδιαφέρουν. Για μένα, η φωτογραφία και τα ταξίδια πάνε χέρι-χέρι. Πάντα ήμουν πολύ περίεργος και η κινητήρια δύναμή μου ήταν να εξερευνήσω και να περιπλανηθώ. Η φωτογραφία ήταν η τέλεια σύντροφός μου στα ταξίδια. Μέσω αυτής μπόρεσα να δω τον κόσμο και να γνωρίσω διαφορετικούς πολιτισμούς.
- Πώς προετοιμάζετε τα ταξίδια σας;
Αναζητώ πληροφορίες πριν επιλέξω που θα πάω αλλά δεν κάνω ποτέ ένα λεπτομερές πρόγραμμα γιατί κινδυνεύω να παγιδευτώ σε προκαταλήψεις που θα με εμποδίσουν να εξερευνήσω σε βάθος μία περιοχή και τους ανθρώπους της. Η μεγάλη προετοιμασία μπορεί να οδηγήσει σε αναβλητικότητα.
- Έχετε επισκεφθεί τα μέρη που φωτογραφήσατε τη δεκαετία του ’70 και του ’80 πρόσφατα; Πώς αυτά αλλάζουν με το χρόνο και ποια χώρα είναι η αγαπημένη σας για φωτογράφηση;
Έχω επιστρέψει στο Αφγανιστάν αρκετές φορές και θα ήθελα να πω ότι το Αφγανιστάν γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο για τους φωτογράφους. Είναι επικίνδυνο να είσαι στους δρόμους, ειδικά με μια φωτογραφική μηχανή στο χέρι. Ο καθένας μπορεί να γίνει στόχος ή να πέσει θύμα απαγωγής. Και πολλοί άνθρωποι δεν είναι γενικά ανοιχτοί για να φωτογραφηθούν. Η Ινδία ήταν η πρώτη χώρα που ταξίδεψα ως νέος φωτογράφος, και έχω επίσης επιστέψει εκεί πολλές φορές, καθώς είναι ένα πλούσιο μείγμα πολιτισμών και εθίμων. Από την πρώτη μου επίσκεψη το 1978, έχω δει την οικονομική και κοινωνική μεταμόρφωση της Ινδίας. Δεν μπορείτε να βρείτε μια άλλη χώρα με τόσο πλούσια και ποικίλη γεωγραφία αλλά και ένα πολύχρωμο πολιτισμό που μοιάζει με χάος. Όπως και με άλλα μέρη, η άνοδος της τεχνολογίας και η πρόσβαση στο Διαδίκτυο έχει αλλάξει σε μεγάλο βαθμό την Ινδία. Παρ ‘όλα αυτά, μερικά πράγματα δεν αλλάζουν στη χώρα. Περίπου πριν από 25 χρόνια, είχα φωτογραφήσει ένα τσαγκάρη στην Τζαϊπούρ. Νωρίτερα φέτος, επέστρεψα στην περιοχή και έτυχε να περπατώ στον ίδιο δρόμο. Ο ίδιος άνθρωπος καθόταν στο ίδιο ακριβώς σημείο. Είχε τώρα γκρίζα μαλλιά και ήταν 25 χρόνια μεγαλύτερος, αλλά φαινόταν λίγο πολύ ίδιος.
- Τα πορτρέτα βρίσκονται στο επίκεντρο της δουλειάς σας. Πώς επικοινωνείτε με τα πρόσωπα που φωτογραφίζετε και πως ξεπερνάτε τα γλωσσικά και πολιτισμικά εμπόδια;
Ξεκινώ πάντα την επαφή με ένα φιλικό χαμόγελο και δείχνω σεβασμό. Οι περισσότεροι άνθρωποι συμφωνούν να φωτογραφηθούν. Για μένα, το κλειδί για την επικοινωνία με κάποιον που δεν γνωρίζεις, είναι να δείξεις ότι έχεις κατανόηση για την κατάστασή του. Νομίζω ότι όλοι γοητευόμαστε με ένα άλλο πρόσωπο. Όλοι είμαστε ίδιοι και όλοι είμαστε διαφορετικοί. Οι ιστορίες μας είναι ζωγραφισμένες στα πρόσωπά μας. Όταν καταφέρεις το πρόσωπό του άλλου να σε εμπιστευτεί, τότε «διαβάζεις» την ιστορία του μέσα σε μία στιγμή.
- Πιστεύετε ότι ο κόσμος με το πέρασμα του χρόνου γίνεται όλο και πιο ομοιογενής;
Ναι, ο κόσμος γίνεται όλο και πιο ομοιογενής. Στα ταξίδια μου πλέον βλέπω ότι σχεδόν όλοι, συμπεριλαμβανομένων των οδοκαθαριστών, πωλητών φρούτων και πολύ φτωχών ανθρώπων, να έχουν ένα κινητό τηλέφωνο στο χέρι. Όλοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο και επικοινωνούν με όλον τον κόσμο. Επίσης, βλέπεις τα ίδια ρούχα παντού: σπορ φόρμες που κατασκευάζονται στην Κίνα φοριούνται από εκατομμύρια κόσμου σε όλες τις χώρες του κόσμου.
- Αν έπρεπε να διαλέξετε έναν διαφορετικό τομέα, εκτός από τη φωτογραφία, ποιός θα ήταν αυτός;
Αν δεν ήμουν φωτογράφος, πιθανότατα θα ήμουν κινηματογραφιστής. Πάντα στη ζωή μου ήθελα να μεταφέρω ιστορίες από ένα τόπο σε μία συγκεκριμένη στιγμή.
* Η συνέντευξη δόθηκε στο photo awards
