Eπιχείρηση Ανθρωποειδές: Ένας πολύ επίκαιρος ύμνος στην Αντίσταση κατά της φασιστικής βαρβαρότητας

ant-12

του Γιώργου Χρυσοβιτσάνου.

Eπιχείρηση Ανθρωποειδές ****
(Anthropoid)
Ιστορική – Διάρκεια 120’ – Tσεχία, Βρετανία, Γαλλία
Σκηνοθεσία: Σον Έλις
Παίζουν: Τζέιμι Ντόρναν, Τσίλιαν Μέρφι, Μπρίαν Κάσπε, Μπιλ Μίλνερ, Σαρλότ Λε Μπον

Τυραννοκτονία πολλών μεγατόνων. Η σημαντικότερη στην ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η βοή της ακούστηκε από άκρο σε άκρο της εμπόλεμης υφηλίου. Η δολοφονία του Ράινχαρτ Χάιντριχ, τρίτου στη ναζιστική ιεραρχία μετά τον Χίτλερ και τον Χίμλερ, στην Πράγα. Στις 27 Μαϊου 1942, ο πρωτοστάτης του Ολοκαυτώματος τραυματίζεται σοβαρά από δυο αγωνιστές και υποκύπτει στα τραύματά του ύστερα από μια εβδομάδα. Τα Ες Ες εκτέλεσαν χιλιάδες άνδρες, γυναίκες και παιδιά σε αντίποινα. Ο κινηματογράφος τους απάντησε, το 1943, με το Και οι δήμιοι πεθαίνουν σε σκηνοθεσία Φριτς Λανγκ και σενάριο Μπέρτολντ Μπρεχτ. Το Επιχείρηση Ανθρωποειδές, η έβδομη ταινία με αυτό το συγκλονιστικό θέμα είναι μια συγκλονιστική καταγραφή.

Ένα ιστορικό θρίλερ που δεν καταγράφει μόνο τα γεγονότα, αλλά και παρακολουθεί τη διαδικασία μεταμόρφωσης απλών άνθρωπων, όπως εσείς και εγώ, σε ήρωες. Οι οποίοι ακούνε τη φωνή της συνείδησής τους, παρά τους φόβους και τα ψυχολογικά τους σκαμπανεβάσματα. Ο ήρωας δεν γεννιέται, γίνεται, και το θάρρος είναι μια κρυφή κινητήρια δύναμη που την ανασύρουμε σε ακραίες συνθήκες. Όχι για να επιζήσουμε (σε μια αποστολή αυτοκτονίας όπου η μάχη έχει χαθεί από την αρχή, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση) αλλά για να αποδείξουμε στους εαυτούς μας και στους άλλους ότι εξακολουθούμε να είμαστε δυνατοί και ελεύθεροι.

Όταν ο Γιαν Κούμπιτς και ο Γιόζεφ Γκάμπτσικ πέφτουν με αλεξίπτωτα στην Τσεχοσλοβακία, η πατρίδα τους ζει υπό το κράτος του τρόμου. Όπως αντιλαμβάνονται σύντομα οι δυο νεαροί μαχητές του Ελεύθερου Τσεχοσλοβακικού Στρατού (με βάση την Αγγλία) η τοπική αντίσταση έχει σχεδόν εξαρθρωθεί από τον Χάιντριχ, τον επιλεγόμενο «Δήμιο της Πράγας» και οι συμπατριώτες τους έχουν βυθιστεί στην κατάθλιψη και την απελπισία. Οι δυο κομάντος συνειδητοποιούν ότι ένας ήδη τσακισμένος Δαυίδ ετοιμάζεται να τα βάλει με έναν κραταιό Γολιάθ.

Ο Βρετανός Σον Έλις που υπογράφει σκηνοθεσία και σενάριο βουτάει στη μαυρισμένη ψυχή ενός υποταγμένου λαού από τις πρώτες κιόλας σκηνές. Πόσες ελπίδες επιτυχίας έχουν ο Κούμπιτς και ο Γκάμπτσικ σε μια χώρα όπου οι δωσίλογοι υπερτερούν αριθμητικά από τους αντιφασίστες αγωνιστές; Και που όσοι κρατούν ακόμη ψηλά το κεφάλι – όπως οι συνδεσμοί τους που τους βοηθούν- στηρίζονται σε τρεμάμενα γόνατα;

Η Ιστορία δίνει την απάντηση. Μετά τη δολοφονία του υπαρχηγού των Ες Ες, οι κάτοικοι των κατεχομένων ευρωπαϊκών εδαφών παραδειγματίστηκαν από μια συμβολική νίκη των δημοκρατικών δυνάμεων και -σε καθαρά πολιτικό, αλλά πολύ ουσιαστικό, επίπεδο – ο Ουίνστον Τσόρτσιλ ακύρωσε την προδοτική συμφωνία του Μονάχου (δειλός συμβιβασμός του Τσάμπερλεν με τους Ναζί, ο οποίος επισημαίνεται εδώ) και αναγνώρισε την Τσεχοσλοβακία ως ισότιμη σύμμαχο.

Μπορεί η Ιστορία να μην κοιτάζει τη δική μας μελαγχολία, όμως η ταινία το κάνει. Η μόνη σίγουρη απάντηση στα διλήμματα των ηρώων είναι ο θάνατος. Σχεδιάζουν το χτύπημα, μέσα σε ένα ηττοπαθές κλίμα, περιβαλλόμενοι από φοβισμένους συμπαθούντες, προδότες και κτηνώδεις κατακτητές. Ο ένας από τους δυο τους παθαίνει κρίσεις πανικού. Και οι δυο τους γαντζώνονται από δυο γοητευτικές συνεργάτιδες, επειδή ο έρωτας είναι μια αμυδρή ελπίδα για κανονική ζωή.

Με μουντή χρωματική παλέτα (σχεδόν σέπια όπως στις παλιές φωτογραφίες) αποδίδονται υποβλητικά το κλίμα ζόφου και η ιστορική απόσταση. Η αεικίνητη κάμερα στο χέρι (του σκηνοθέτη που ήταν και εικονολήπτης) μας φέρνει κοντά τα ανήσυχα και βλοσυρά πρόσωπα, δίνοντας το ανθρώπινο δράμα με αμεσότητα ντοκιμαντέρ. Ο Στρατός των σκιών του Ζαν Πιερ Μελβίλ είναι μια εμφανής επίδραση, στο πρώτο μέρος. Η Άγρια Συμμορία του Σαμ Πέκινπα ρίχνει τη βαριά της σκιά στη μάχη στην εκκλησία, ένα συνταρακτικό βίαιο και συνάμα ρομαντικό κινηματογραφικό ποίημα. Οι μαχητές απογειώνονται στο υπερπέραν, ενώ παίρνουν μαζί τους όσους εχθρούς μπορούν.

Η απόλυτη αντιφασιστική ταινία. Ύμνος όχι μόνο στους συγκεκριμένους αντιστασιακούς και την πράξη τους, αλλά στην Αντίσταση γενικότερα και διαχρονικά. Αντίσταση μέχρις εσχάτων των δημοκρατικών πολιτών ενάντια στη μεσαιωνικού τύπου βαρβαρότητα. Το αναντίρρητο δικαίωμα κάθε ελεύθερου ανθρώπου απέναντι στον φασισμό. Ένα μάθημα ιστορίας ιδιαίτερα χρήσιμο στους καιρούς μας, όπου οι σκοτεινές δυνάμεις έχουν αρχίσει και ανασυντάσσονται.

cinema

Bio
Latest Posts

Γιώργος Χρυσοβιτσάνος

Γεννιέται στην Αθήνα στις 8 Δεκεμβρίου 1947. Το 1965, μπαίνει στη Νομική Αθηνών. Την ίδια χρονιά ξεκινά τη δημοσιογραφική του καριέρα στον «Ανένδοτο» ως ελεύθερος ρεπόρτερ. Λούφα και παραλλαγή στον στρατό επί χούντας. Ακολουθούν σπουδές κινηματογράφου στο International London Film School από το οποίο αποφοιτά το 1973. Το 1975, συνυπογράφει ως μέλος της «Ομάδας των 4» το ντοκιμαντέρ «Νέος Παρθενώνας», με θέμα τα κολαστήρια της Μακρονήσου και της Γυάρου. Βγάζει τα προς το ζην με διάφορες δουλειές (επιμελητής κειμένων, μεταφραστής κινηματογραφικών υποτίτλων, ναυτιλιακός ρεπόρτερ, μεταφραστής ρομάντζων Άρλεκιν και αστυνομικών μυθιστορημάτων) ως το 1981 που αναλαμβάνει την κινηματογραφική κριτική στην εφημερίδα ΕΘΝΟΣ. Παράλληλα, συνεργάζεται με το ELLE, το STATUS και το 7ΜΕΡΕΣ TV. Το 1983 εκδίδεται η συλλογή διηγημάτων του «Η συνέχεια στο επόμενο» (Εκδόσεις Υάκινθος). Ξεκινά καριέρα σεναριογράφου τηλεοπτικών σειρών το 1993 με το «Τίμημα του πάθους» (ΑΝΤ1). Άλλοι τίτλοι: «Διλήμματα», «Τρικυμία», «Μαύρος ωκεανός», «Ο τελευταίος παράδεισος», «Μια στιγμή, δυο ζωές», «Η ζωή της άλλης», «Οι βασιλιάδες». Από το 2013- 2015 γράφει κινηματογραφική κριτική για το ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΕΙΔΗΣΕΩΝ. Είναι παντρεμένος με τη Μαρίκα Αρβανιτοπούλου (ο τρίτος του γάμος) και πατέρας τριών παιδιών. Facebook: George Chrissovitsanos