της Αγγέλας Παπαθανασίου.
Puppeteria, ένα καλλιτεχνικό στέκι, ένα εργαστήρι τεχνών, όπου οικοδεσπότες είναι οι κούκλες, ο κόσμος τους, τα μυστικά κι η μαγεία τους. Ένας χώρος που φιλοξενεί παιδιά κάθε ηλικίας, που αντί για κινητά ή tablets θα φέρουν μαζί τους κέφι, διάθεση για δημιουργία και οπωσδήποτε την φαντασία τους. Θα δημιουργήσουν, θα φτιάξουν σκηνικά, θα ζωγραφίσουν, θα εισαχθούν στο θεατρικό παιχνίδι, θα κατασκευάσουν κούκλες, θα σκαρφιστούν ένα έργο με σκοπό να στήνουν εκεί τις δικές τους παραστάσεις.
Κι όλα αυτά από την οικογένεια Σοφιανού που έχει γράψει μια από τις πιο ωραίες σελίδες του κουκλοθέατρου στη χώρα μας, με κορυφαία της κατά πολλούς στιγμή, την ανεπανάληπτη Φρουτοπία. Και ποιος δεν θυμάται τον Πίκο Απίκο, τον Μανώλη τον Μανάβη, τους κορυφαίους ηθοποιούς και δημιουργούς που δημιούργησαν μια εκπομπή που αρέσει και στις μέρες μας.
Για τον κόσμο του κουκλοθέατρου και την Puppeteria μίλησε στο Postmodern η Ήβη Σοφιανού.
- Τι κάνει τόσο μαγικό τον κόσμο του κουκλοθέατρου;
Πόσο χαίρομαι όταν ακούω αυτό το ερώτημα, μα και πόσο δύσκολο μου είναι να το απαντήσω. Μάλλον είναι ευκολότερο για κάποιον που «μελετάει» ή παρατηρεί έξωθεν» να… α ν α λ ύ ε ι , παρά για κάποιον που το ζει και μάλιστα από παιδί. Για μένα, αν και λάτρης του θεάτρου, το κουκλοθέατρο έχει ένα προτέρημα. Έχει μεγαλύτερες δυνατότητες να απογειώσει ένα έργο, είτε απευθύνεται σε παιδιά, είτε σε ενήλικες. Κατ αρχάς, δεν υπακούει σε ανθρώπινους και πεπερασμένους κώδικες. Δεν ακολουθεί λογική και τεχνικές άλλων ειδών τέχνης. Εν ολίγοις, το κουκλοθέατρο αποτελεί ένα θρασύτατα ελεύθερο πεδίο δημιουργικής έκφρασης. Αυτή η απόλυτη ελευθερία που προσφέρει στον δημιουργό να πλάθει όσο και στον θεατή να συμπληρώνει με την φαντασία του, αυτό είναι που το κάνει τόσο μαγικό. Οι κούκλες είναι μάσκες. Η μάσκα είναι τρομερά ισχυρή, είναι σύμβολο. Δεν παραπαίει. Είναι θέση. Όμως, για να είναι κάτι μαγικό, πρέπει να ξεκινά από τη μήτρα με έμπνευση, με μεράκι, με φροντίδα στην λεπτομέρεια, με πολύ κόπο, με πλήρη αφοσίωση. Δεν είναι «παρτάκι» το θέατρο ούτε χαβαλές. Το θέατρο (όπως και το κουκλοθέατρο) είναι ένας μαγικός καμβάς. Εξαρτάται πώς θα το χειριστείς. Είναι ευθύνη των δημιουργών, το τι ποιότητας έργο θα προσφέρουν στο κοινό.
- Η οικογένειά σας έχει γράψει μια από τις πιο όμορφες σελίδες στον χώρο του παιδικού θεάματος; Πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή της με αυτό το είδος;
Ξεκίνησε πολύ αθώα, αφού παραλήπτης θα ήταν ένα παιδί, και παρέμεινε το πιο αθώο κομμάτι της ζωής μας. Οι πρώτες κούκλες δημιουργήθηκαν ως δώρο στον αδερφό μου. Ήταν ο πρώτος θεατής. Όταν γεννήθηκα εγώ, το κοινό πολλαπλασιάστηκε κι οι θεατές έγιναν δύο. Οι κούκλες με τον καιρό αυξήθηκαν. Κάθε βράδυ βλέπαμε παράσταση από τους γονείς μας. A family affair, ξεκάθαρα. Όλα αυτά έγιναν στην Κωνσταντινούπολη. Όταν ήρθαμε στην Ελλάδα, ο πατέρας μας δημιούργησε μια σκηνή στο Ινστιτούτο Γκαίτε και ύστερα ήρθε… η τηλεόραση. Και μετά ακολούθησε και η γερμανική τηλεόραση και τα υπόλοιπα είναι πιστεύω γνωστά.
- Ζούμε σε μια εποχή που κυριαρχούν οι γρήγορες εικόνες και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Πώς μπορεί αυτή η τέχνη να κερδίσει τα παιδιά του σήμερα;
Ναι, όντως, η εποχή fast food, fast motion. Μια νοοτροπία τύπου: άντε, καλά -καλά δεν αρχίσαμε, να τελειώνουμε ένα πράγμα. Αρκεί όλα να είναι γρήγορα, λες κι αυτό είναι το ζητούμενο. Παντού ρολόγια. Κανείς δεν επιβραβεύει τον “αργό”, έτσι δεν είναι; Η σοφή φράση “το καλό πράγμα αργεί” έχασε τη βαρύτητά της. Αλλά χάνεται και το “ καλό”, και απομένει ένα… πράγμα γρήγορο και του ποδαριού.
Έλα όμως που αυτό το “γρήγορο” της εποχής, δεν είναι καμωμένο για τους ανθρώπους, δεν είναι στο “μέτρο” του ανθρώπου. Ότι ισχύει για το φυσικό πεδίο, δηλαδή τον οργανισμό μας, ισχύει σαφώς και για το πνευματικό μας πεδίο. Φανταστείτε μια μητέρα να ταΐζει το παιδί της για παράδειγμα, μια κουταλιά ανά 2 ‘ δεύτερα, και το παιδί να πρέπει να καταπίνει πια αμάσητη τροφή. Και ως εικόνα να το φανταστούμε, είναι εικόνα βασανισμού! Είναι ποτέ δυνατόν να… χωνέψει το παιδί, ακόμα κι ένας ενήλικας με τέτοιο καταιγισμό ..μπουκιών; Το ίδιο ισχύει για την πνευματική τροφή. Πώς να μη σαλτάρουν τα παιδιά- που δεν έχουν ακόμα συλλέξει βασικές παραστάσεις- με αυτό τον καταιγισμό εικόνων; Πώς να βάλουν τάξη στις σκέψεις τους; Αυτό είναι βομβαρδισμός. Είναι τρομοκρατία εικόνων και πληροφοριών, κοινώς : θρίλερ!
Επομένως, οι γονείς είναι το κλειδί. Όσο πιο “ετοιματζίδικη” τροφή δίνουν, τόσο περισσότερο στερούν από τα παιδιά τους την ευκαιρία να αξιοποιήσουν την φαντασία τους. Η φαντασία ενός παιδιού είναι η ονειρική χώρα της ψυχής και του νου του. Είναι καταφύγιο, είναι πηγή ‘αθανασίας’ , πηγή αγάπης κι ευτυχίας. Αν δεν δώσουμε το κλειδί, αν δεν παροτρύνουμε τις παιδικές ψυχές να διαβούν το κατώφλι της φαντασίας, τότε έχουμε φυλακίσει το παιδί σε ένα γκρι κελί με ένα κούτσικο παραθυράκι σε μιαν ακρούλα και λιγοστό φως.
Το κουκλοθέατρο, το θέατρο, η ζωγραφική, η μουσική, όλες οι τέχνες είναι μια πόρτα διαφυγής από ένα ‘κελί νόμων’, δογμάτων, πρέπει, που έχουν ήδη εκτοπίσει κατά πολύ την ελευθερία των ψυχών.
Τα παιδιά είναι καλλιτέχνες, έχουν έρθει με φαντασία στον κόσμο και το μόνο που καλούμαστε να κάνουμε, είναι να ενθαρρύνουμε την φαντασία τους και να μη τη λογοκρίνουμε ή να την ισοπεδώνουμε.
- Θεωρείστε μια εξαιρετική κουκλοπαίκτρια, ενώ τα τηλεοπτικά σας προγράμματα έχουν διακριθεί στο εξωτερικό. Πιστεύετε ότι το κουκλοθέατρο έχει τη θέση που του αξίζει στη χώρα μας;
Όχι ακόμα. Η παράδοση στην Ελλάδα ήταν επί τόσες δεκαετίες, κι ακόμα ισχύει, ο Καραγκιόζης και το θέατρο Σκιών. Προσωπικά έπαιξα και πολύ συχνά Καραγκιόζη ως παιδί. Σπουδαία τέχνη η τέχνη των σκιών. Με τον καιρό θα εκτιμηθεί περισσότερο και το κουκλοθέατρο στην Ελλάδα. Οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν σε αυτόν τον τομέα προβάδισμα, αλλά θα τους φτάσουμε, πού θα πάει;
Για να αποκτήσει την αξία του όμως, θα το επαναλάβω, πρέπει οι δημιουργοί να προσφέρουν έργο αντάξιο των δυνατοτήτων της τέχνης αυτής. Σαχλαμαρίζοντας με κουκλάκια προχειροφτιαγμένα και έργο δίχως περιεχόμενο, υποτιμούν το σπουδαίο αυτό μέσο, που λέγεται κούκλα, κι έτσι τέχνη δεν γίνεται. Η τέχνη είναι πολύ εσωτερική υπόθεση. Και σοβαρή υπόθεση. Δεν είναι για “παιδιαρίσματα”.
- Λείπουν σήμερα από την ελληνική τηλεόραση ποιοτικές παραγωγές για παιδιά;
Ναι, λείπουν. Όλοι το λένε. Δε ξέρω τι συμβαίνει. Όπως οι γιατροί πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα ομάδες “υψηλού κινδύνου” που χρήζουν βοηθείας, το ίδιο σοβαρή είναι η τόσο ευαίσθητη ομάδα των παιδιών. Δε ξέρω, τι δεν καταλαβαίνουμε, σε κάτι τόσο αυτονόητο. Ανάλογα πώς τρέφεις σωματικά και πνευματικά ένα παιδί, αντίστοιχο αποτέλεσμα θα έχεις. Η τηλεόραση είναι από μόνη της ένα θαυμαστό μέσο. Εξαρτάται, τι επιλέγεις να δείχνει. Η διεύθυνση προγράμματος φέρει μεγάλη ευθύνη, κι αυτό ισχύει για όλες τις τηλεοράσεις, κρατικές ή ιδιωτικές σε όλο τον κόσμο. Σε ότι αφορά στα παιδιά θέλει τεράστια προσοχή.
- Μπορεί η κούκλα να δώσει πιο δυνατές ερμηνείες σε σχέση με έναν ηθοποιό και γιατί;
Μπορεί, ναι. Μα η κούκλα είναι ηθοποιός. Επομένως και εδώ ισχύει ότι ισχύει και για τον ηθοποιό. Αν το κείμενο είναι δυνατό, αν η φωνή που ερμηνεύει ταυτίζεται με την μάσκα, αν ο κουκλοπαίκτης γίνει ο ίδιος η μάσκα που κινεί την ώρα που παίζει, τότε ναι, είναι πιο δυνατή η ερμηνεία. Είναι ένα μυστήριο. Μια μάσκα είναι πιο πιστευτή απ ότι ένα ανθρώπινο πρόσωπο. Αν και μάσκα , λέει την αλήθεια και η αλήθειά της σάμπως να έχει μεγαλύτερη βαρύτητα. Η μάσκα δεν μπορεί να κρυφτεί, δε παίζει σε διπλό ταμπλό, δεν κάνει… μούτες. Γι αυτό και δεν την αμφισβητείς.
- Τι ακριβώς μπορεί να κάνουν τα παιδιά στον χώρο σας;
Μπορούν να εκφραστούν καλλιτεχνικά. Να βρουν τρόπους να μετουσιώσουν ό,τι νιώθουν ή σκέφτονται και να παράξουν έργο. Να χαρούν. Να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και να γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους, τα όνειρά τους, τις σκέψεις, φόβους, επιθυμίες διοχετεύοντας τα μέσα από το ταλέντο τους στη δημιουργία.
Έτσι, μέσα στην εβδομάδα μπορούν τα απογεύματα να συμμετέχουν σε κάποιο εργαστήρι παίζοντας με την τέχνη, εξερευνώντας την. Σκοπός μας είναι να αποκτήσουν τα παιδιά το στέκι τους, όπου η φαντασία τους δεν θα λογοκριθεί, αντιθέτως μάλιστα, κι όπου θα ανακαλύψουν πόσο όμορφο είναι να δημιουργείς ομαδικά, ως κρίκος σε ένα κοινό έργο.
Έκκληση προσωπική κάνω στους γονείς, να συμμετέχουν και εκείνοι, δίπλα στα παιδιά τους. Δεν υπάρχει καλύτερος, μαγευτικότερος ποιοτικός χρόνος για ένα γονιό να δημιουργεί ίσος προς ίσο με το παιδί του. Το τονίζω για πολλοστή φορά, για μας στην Puppeteria όποιος περνάει το κατώφλι, δεν έχει ηλικία. Ο ενήλικας είναι παιδί και το παιδί ενήλικας.
Όσο για τα Σαββατοκύριακα, διοργανώνονται παραστάσεις και τυχόν πάρτι για τα παιδιά και πάλι όμως με δημιουργικό παιγνίδι, πάντοτε στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της Puppeteria, όπως αυτές προαναφέρθηκαν.
- Είστε αισιόδοξη για τον χώρο του πολιτισμού και γενικότερα για τον κόσμο μας;
Γεννήθηκα τρομερά αισιόδοξη. Ήρθα με τρομερά κέφια σ’ αυτόν τον κόσμο. Η αισιοδοξία μου μάλιστα δεν είχε ημερομηνία λήξης, και για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου, υπήρξε ακλόνητη ασπίδα. Αλλά κάποια στιγμή έρχονται και βολές ύπουλες, και μοιάζει δύσκολο να κρατάς μια ασπίδα αισιοδοξίας, όταν ένα βέλος έχει καρφωθεί στην αχίλλειο πτέρνα σου. Δε θέλω να ξεχάσω ποτέ, πως η αισιοδοξία είναι ασπίδα, όσο κι αν έχει ταλαιπωρηθεί. Καλό είναι να μη την αφήνεις, είναι σα να παραδίδεις τα όπλα.
Επομένως είμαι αισιόδοξη πως ο κόσμος θα επιβιώσει. Όσο για τον πολιτισμό, είναι το βήμα που έχει κάνει η ανθρωπότητα, αυτό που την ανυψώνει εσωτερικά, επομένως θα παραμείνει ο λύχνος, αυτό το φως που ιδιαίτερα σε χαλεπούς και σκοτεινούς καιρούς θα θυμίζει στον κάθε άνθρωπο, τον λόγο για τον οποίο δίνει τη μάχη, διότι πολλοί έχουν ξεχάσει το «γιατί» ή έπαψαν προ πολλού να αναρωτιούνται.
*Τον Φεβρουάριο στην Puppeteria θα παρουσιαστούν οι παραστάσεις κουκλοθέατρου «Τα μαγικά ξόρκια», «Ο βασιλιάς βάτραχος» και «Αλεκού, κοράκι και λελέκι», ενώ θα συνεχιστούν τα καλλιτεχνικά εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες.
PUPPETERIA, Αφροδίτης 5, Νέα Σμύρνη, Τηλ: 210-9328191 (Τρίτη ως Κυριακή 17.00-21.00)
FB page: facebook.com/puppeteria.greece, www.puppeteria.gr
Θυμηθείτε τη “Φρουτοπία”…
Latest posts by Αγγέλα Παπαθανασίου (see all)
- Ήβη Σοφιανού: Οι τέχνες είναι πόρτα διαφυγής από ένα “κελί νόμων”, δογμάτων και “πρέπει” - February 19, 2017
- H χορογράφος Μελίνα Αργυρίου μιλά για τη «Σκελετογυναίκα» και την τόλμη να δίνεις μάχες ακόμα και στο σκοτάδι - December 15, 2016
- Εύα Σιμάτου: Μία νέα, πλασμένη για να εμπνέει τον έρωτα, επαναπροσδιορίζεται στη σκηνή - December 2, 2016
