Οι απάνθρωπες ερωτήσεις και τα αναπάντητα «αν» μίας τραγωδίας

της Αγγελικής Καρδαρά.

Σε καμία περίπτωση ένα δυστύχημα δεν είναι «ταξικό» και αυτό το αποδεικνύει καθημερινά και με τον πιο φρικτό τρόπο η άσφαλτος. Δυστυχώς, η χώρα μας εξαιτίας κακής οδοποιίας και κακής οδηγητικής συμπεριφοράς θρηνεί καθημερινά ανθρώπους και κυρίως νέους στο δρόμο. Είναι οδυνηρό να αποτελούν τα τροχαία στη χώρα μας την πρώτη αιτία θανάτου για τους νέους μεταξύ 15-29 ετών. Οι αριθμοί μιλάνε από μόνοι τους και καταγράφουν μια θλιβερή πραγματικότητα, καθώς σε πενήντα χρόνια είχαμε 120.000 νεκρούς και 350.000 άνθρωποι έμειναν ανάπηροι. Αυτό είναι ένα στοιχείο που οφείλει να προβληματίσει πολύ σοβαρά και τις οικογένειες και την οργανωμένη Πολιτεία.

Σχολεία και οδηγητική παιδεία

Πιστεύω ότι το πρώτο βήμα ώστε να μειωθούν τα τροχαία είναι να διδάσκεται το μάθημα της «οδηγητικής παιδείας» από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου μέχρι και την τελευταία τάξη του Λυκείου. Ας μην υποτιμούμε τα παιδιά μας. Εάν σε πολύ μικρή ηλικία αποκτήσουν παιδεία, πάρουν αρχές, κατανοήσουν την ανάγκη σεβασμού του δρόμου και των άλλων οδηγών και ενημερωθούν από αρμόδιους διδάσκοντες και καλά βιβλία σχετικά με όλα όσα αφορούν τους ελληνικούς δρόμους, καθώς και ποιες είναι οι παγίδες και οι κίνδυνοι στο δρόμο, θα γίνουν πολύ καλύτεροι οδηγοί από τους γονείς τους και θα μπορέσουν με μεγαλύτερη ωριμότητα να βγουν στους δρόμους, με την ενηλικίωσή τους.

Αυτή είναι και η άποψη που διατυπώθηκε από το «δάσκαλο» του αστυνομικού ρεπορτάζ, κ. Πάνο Σόμπολο, ο οποίος έχει καταγράψει στην δημοσιογραφική του πορεία πολλά τροχαία ατυχήματα και έγραψε χθες στον προσωπικό του λογαριασμό στο facebook: «… Έκανα έκκληση στον υπουργό Παιδείας, να θεσπισθεί επιτέλους και στην Ελλάδα ‘’Μάθημα Κυκλοφοριακής Αγωγής’’ στα Σχολεία. Το θεωρώ μείζον θέμα! Μόνο έτσι θα μειωθούν τα τροχαία που κάθε χρόνο αφανίζουν μια ελληνική κωμόπολη! Την ίδια έκκληση απηύθυνα και στον υπουργό Προστασίας του Πολίτη, ώστε να συνεργασθεί με τον ομόλογό του υπουργό Παιδείας και να αρχίσει από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο αυτό το μάθημα, έστω για μία ώρα τη βδομάδα. Περιμένω ανταπόκριση».

Το σημερινό μου κείμενο γράφεται με αφορμή το τροχαίο που έλαβε χώρα στη διάρκεια του τριημέρου και συγκλόνισε ολόκληρη την Ελλάδα. Αν και σε καθημερινή βάση γίνονται ατυχήματα, το «μοιραίο» της υπόθεσης -το γεγονός ότι μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα το γέλιο έγινε δάκρυ και η ζωή θάνατος- ήταν αυτό ακριβώς που μας σόκαρε όλους, επιβεβαιώνοντας ότι υπάρχει η «κακιά στιγμή» που ανατρέπει την πορεία της ζωής και καταστρέφει όλα τα σχέδια και τα όνειρα σε κλάσματα δευτερολέπτου.

«ΑΝ»;

Το τραγικό σε αυτή την υπόθεση είναι ότι μια τριμελής οικογένεια πήγαινε εκδρομή, με χαμόγελο και χωρίς κανένα κακό προαίσθημα, όπως τόνισε ο πατέρας. Μια στάση όμως απέβη μοιραία. Εκεί αναρωτιέσαι «γιατί;», «αν δεν είχαν σταματήσει;», «αν είχαν φτάσει 10 λεπτά νωρίτερα ή αργότερα;», «αν…», αν…»;

Η ζωή όμως δεν χτίζεται με «αν». Ο πατέρας μίλησε με τεράστια ψυχραιμία και αυτό καταδεικνύει ότι ο καθένας από εμάς μπροστά στην ανείπωτη τραγωδία έχει ανάγκη να χειριστεί τον πόνο με το δικό του τρόπο. Άλλος να ξεσπάσει, άλλος να αποσυρθεί, άλλος να αφεθεί στον απόλυτο πόνο, άλλος να εκλογικεύσει αυτό που βιώνει και να συνεχίσει…

Ακούγοντας τον πατέρα να μιλάει, μου δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι πρόκειται για έναν άνθρωπο που έχει παλέψει στη ζωή του και έχει νικήσει τις αντιξοότητες. Ένας άνθρωπος, λοιπόν, που δεν έχει μάθει να του χαρίζεται τίποτα, δεν δέχεται από τον εαυτό του να «λυγίσει» ούτε τη στιγμή του απόλυτου χαμού. Μου έδωσε την εντύπωση, ακούγοντάς τον, ότι θέλει να συνεχίσει να ζει και να τιμήσει με αυτό τον τρόπο τη γυναίκα και το παιδάκι του. Μέρα με τη μέρα βέβαια, όταν συνειδητοποιήσει το μέγεθος της καταστροφής, θα νιώσει και την ανθρώπινη ανάγκη να λυγίσει, γιατί κανείς δεν είναι υπεράνθρωπος. Ελπίζω όμως να μη χάσει αυτή την τεράστια ψυχική δύναμη που φαίνεται να έχει ως άνθρωπος.

«Ήταν έγκυος η γυναίκα σας;»

Θα ήθελα με το σημερινό μου κείμενο να σταθώ σε δύο ανθρώπινα σημεία της υπόθεσης που με προβλημάτισαν: Το πρώτο αφορά μια ερώτηση. Μια ερώτηση που έγινε στον πατέρα από δημοσιογράφους και αφορούσε το αν η σύζυγός του που κάηκε στο αυτοκίνητο με το τρίχρονο αγοράκι τους ήταν έγκυος.

Για να είμαι ειλικρινής και χωρίς να θέλω να φανώ σκληρή, αυτός ήταν ο κύριος λόγος για τον οποίο όταν αποφάσιζα αν θα ακολουθήσω το δημοσιογραφικό επάγγελμα ή το διδακτικό έργο, επέλεξα το δεύτερο. Το θεωρώ αδιανόητο σε έναν άνθρωπο που έχει βιώσει το μεγαλύτερο πόνο, που έχει δει με τα ίδια του τα μάτια να καίγονται μέσα στις φλόγες γυναίκα και παιδί και ο ίδιος να μην μπορεί να κάνει τίποτα για να τους σώσει, να τίθεται μια τέτοια αδιάκριτη ερώτηση τη δεδομένη στιγμή.

Τι, άραγε, θα άλλαζε στο ρεπορτάζ; Ναι, αντί για δύο άτομα που κάηκαν ζωντανά, θα γράφαμε ότι και μια νέα ζωή χάθηκε προτού γεννηθεί….

Πώς μπορείς όμως να κάνεις αυτή την ερώτηση σε έναν άνθρωπο που μόλις έχει βγει από την Κόλαση; Ακόμα κι αν υπάρχει αυτή η φήμη, ακόμα κι αν ο άνθρωπος δείχνει να είναι ψύχραιμος και απαντά σε όλες τις ερωτήσεις, είναι θέμα παιδείας να μη γίνει η συγκεκριμένη ερώτηση τη δεδομένη στιγμή.

Ειλικρινά ντράπηκα όταν άκουσα τον άνθρωπο να απαντάει «Όχι, δεν ήταν έγκυος. Κάναμε προσπάθειες για δεύτερο παιδάκι». Αισθάνθηκα εκείνη τη στιγμή πόσο «μικροί» είμαστε μπροστά στην κάμερα που μας κοιτάζει με ανυπομονησία και περιμένει από εμάς να δώσουμε στο κοινό ό,τι έχουμε μέσα στην ψυχή μας -το μυστικό μας, το συναίσθημά μας, τη σκέψη μας…

Γιατί άραγε ένας άνθρωπος να είναι υποχρεωμένος με το «μάτι της κάμερας» να τον κοιτά να απαντήσει σε κάτι τόσο δικό του, λίγες μάλιστα ώρες μετά την τραγωδία; Ένιωσα εκείνη τη στιγμή σαν να «ξεριζώναμε» από αυτό τον άνθρωπο κάθε τι δικό του, προσωπικό του, ευαίσθητο και όμορφο που μοιραζόταν με τη γυναίκα του, προτού εκείνη φύγει για πάντα από τη ζωή. Κι ένιωσα ότι φέρω ευθύνη και ως τηλεθεάτρια που δέχομαι μια τέτοια ερώτηση, γι’ αυτό αποφάσισα να γράψω το σημερινό μου κείμενο.

Η ερώτηση θα μπορούσε να γίνει αργότερα, όχι μία μόλις μέρα μετά το τροχαίο! Ο δημοσιογράφος θα μπορούσε να περιμένει λίγο καιρό, εάν θεωρούσε ότι είναι πολύ σημαντικό να αναδειχθεί και μια ακόμα διάσταση της συγκεκριμένης τραγωδίας. Ή θα μπορούσε να του θέσει την ερώτηση μακριά από το αδιάκριτο «βλέμμα» της κάμερας, σε μια κατ’ ιδίαν και πιο ανθρώπινη κουβέντα, ώστε εάν έκρινε ότι είναι αναγκαίο να το συμπεριελάμβανε στο ρεπορτάζ.

Ας δώσουμε λίγο χρόνο στους ανθρώπους που βρίσκονται σε ψυχική οδύνη

Προσωπική μου άποψη είναι ότι σε αυτές τις περιπτώσεις, ο άνθρωπος που έχει υποστεί ένα τόσο μεγάλο σοκ δεν πρέπει να μιλάει στις κάμερες αμέσως, τα πρώτα 24ώρα όπου ακόμα κι ο ίδιος δεν έχει συνειδητοποιήσει την τραγωδία. Αλλά σίγουρα επειδή δεν μπορούμε να στερήσουμε το λόγο από κανέναν και ο δημοσιογράφος θέλει να κάνει την έρευνά του, θα πρέπει τουλάχιστον να σεβαστεί το άρθρο 2, παρ. 5 των Αρχών Δεοντολογίας του Δημοσιογραφικού Επαγγέλματος: «Να αντιμετωπίζει με διακριτικότητα και ευαισθησία τους πολίτες, όταν αυτοί βρίσκονται σε κατάσταση πένθους, ψυχικού κλονισμού και οδύνης, καθώς και αυτούς που έχουν εμφανές ψυχικό πρόβλημα, αποφεύγοντας να προβάλει την ιδιαιτερότητά τους» (*2).

Το πένθος και η οδύνη πρέπει να γίνονται απολύτως σεβαστά ακόμα και ως προς τις ερωτήσεις που θέτουμε. Η ανθρώπινη ζωή δεν είναι «προς πώληση». Ο ανθρώπινος πόνος δεν είναι εμπόρευμα και σε αυτό οφείλουμε όλοι -δημοσιογράφοι και κοινό- να είμαστε απόλυτοι και αυστηροί και σε καμία περίπτωση να μην περνούμε τις διαχωριστικές γραμμές που μας εξευτελίζουν και μας ευτελίζουν.

Ακριβά αυτοκίνητα, υψηλές ταχύτητες, νοοτροπίες ζωής

Το δεύτερο σημείο που ήθελα να σχολιάσω αφορά τον «ταξικό πόλεμο» για το αν το ατύχημα οφείλεται στον τρόπο με τον οποίο μεγάλωσε ο νεαρός οδηγός που προκάλεσε το θανατηφόρο τροχαίο, δηλαδή αν πρόκειται για «ένα κακομαθημένο νέο» που ουσιαστικά απαξίωσε την ανθρώπινη ζωή με τον τρόπο με τον οποίο οδηγούσε.

Πιστεύω ότι και εδώ οι λέξεις είναι αυτές που κάνουν τη διαφορά…. ήταν 24 χρονών, είναι νεκρός, επομένως οι ακραίοι χαρακτηρισμοί, όταν λίγο πολύ όλοι ως νέοι έχουμε κάνει ανοησίες στο τιμόνι, είναι αδικαιολόγητοι. Ελάχιστοι νέοι θα πουν ότι δεν έχουν κάνει ποτέ στο τιμόνι κάτι ακραίο, κάτι που θα μπορούσε να τους στοιχίσει ακόμα και τη ζωή. Όταν είσαι νέος άλλωστε, δεν σκέφτεσαι το θάνατο. Η νεότητα «κουβαλά» την τρέλα. Ασφαλώς, επειδή αυτή η τρέλα μπορεί να είναι επικίνδυνη, ειδικά όταν αφορά την άσφαλτο, τονίζω ότι είναι πλέον επιτακτική ανάγκη να ξεκινήσουν στα σχολεία μας μαθήματα «οδηγητικής παιδείας».

Ασφαλώς, δεν μπορούμε να εθελοτυφλούμε και να μην καταγράψουμε μία πλευρά της ζωής που υφίσταται και αφορά το γεγονός ότι κάθε τι που έχουμε στη ζωή μας (χρήμα/ομορφιά/δόξα/εξυπνάδα) σε υπέρμετρο βαθμό μπορεί να μας δημιουργήσει μια έπαρση και μια αλαζονική στάση ζωής, σε κάποια τουλάχιστον φάση της ζωής μας -όταν είμαστε νέοι, όταν είμαστε λίγο πιο συναισθηματικά ευάλωτοι, όταν όλοι γύρω μας μάς καλλιεργούν κάποιες ψευδαισθήσεις κ.λπ.-.

Το έχουμε δει άλλωστε να συμβαίνει: το πανέμορφο κορίτσι του σχολείου φέρεται απαξιωτικά στα υπόλοιπα. Ο γυμνασμένος νεαρός άντρας χρησιμοποιεί τη σωματική του δύναμη για να χτυπήσει την κοπέλα του. Η ιδιοφυία απομονώνεται, γιατί δεν βρίσκει κανένα σημείο επικοινωνίας με τους υπόλοιπους που θεωρεί κατώτερους. Ο πλούσιος παίρνει το ακριβό του αμάξι και τρέχει σαν να μην υπάρχει αύριο…

Δυστυχώς δεν εκτιμάμε ούτε σεβόμαστε πάντοτε το καλό που έχουμε στη ζωή μας. Άλλοι εγκλωβίζονται στην εξωτερική τους εμφάνιση και αδυνατούν να εξελιχθούν σε άλλους τομείς, άλλοι εκμεταλλεύονται τη μυϊκή τους δύναμη για να βλάψουν, άλλοι εξαργυρώνουν τη δόξα τους με ουσίες και ακρότητες στη ζωή τους. Ασφαλώς, τα παραπάνω δεν συμβαίνουν νομοτελειακά. Δεν γίνεται πάντα το καλό «όπλο» του κακού. Πολλές φορές έχουμε δει να συμβαίνουν τα παραπάνω και άλλες τόσες να μη συμβαίνουν. Έχουμε δει δηλαδή και πολλούς χαρισματικούς ανθρώπους (όμορφους, έξυπνους, πλούσιους) να προοδεύουν και να αξιοποιούν όλα τα χαρίσματά τους. Όλα εξαρτώνται από τον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουμε, από τις αξίες, τα ιδανικά μας, αλλά και το βαθμό ωριμότητάς μας, καθώς σίγουρα άλλα μυαλά «κουβαλάμε» σε διαφορετικές ηλικίες.

Είναι σημαντικό λοιπόν εμείς οι γονείς να διδάσκουμε στα παιδιά μας ότι η ζωή έχει δύο πλευρές, την πιο φωτεινή και την πιο σκοτεινή. Αυτή η γνώση θα τα βοηθήσει να αντιμετωπίσουν όλες τις καταστάσεις με μεγαλύτερη ωριμότητα, γιατί πολλές φορές η αλαζονεία δημιουργείται από τους «τεχνητούς παράδεισους» στους οποίους ζούμε.

Όσον αφορά την συγκεκριμένη υπόθεση, το αποτέλεσμα είναι τραγικό: ένα παιδάκι, μια μανούλα και δύο νέοι -όλοι τους νεκροί. Από μια τέτοια τραγωδία συνεπώς ας μη σταθούμε στις αξιολογικές κρίσεις ή στην εμπορευματοποίηση του πόνου. Ας εξαχθούν όμως συμπεράσματα που θα μας βοηθήσουν όλους να οδηγούμε πιο προσεκτικά και να μη θρηνούμε πια τόσα θύματα στην άσφαλτο…

Συμπέρασμα

Συμπερασματικά, αισθάνομαι την ανάγκη να κλείσω το σημερινό μου κείμενο με ένα αισιόδοξο μήνυμα, γιατί σίγουρα όλοι μας αισθανθήκαμε τις τελευταίες ημέρες ένα «πλάκωμα» στην καρδιά: η ζωή είναι όμορφη και πρέπει να μάθουμε να την σεβόμαστε και να φροντίζουμε να την κάνουμε καλύτερη. Ας γίνει, συνεπώς, στόχος ζωής μας: «λιγότερα ατυχήματα στους δρόμους». Ας κατανοήσουμε όλοι την ευθύνη μας -όταν οδηγούμε ή είμαστε συνοδηγοί- και ας φροντίσουμε για την σωματική μας ακεραιότητα, αλλά και των υπόλοιπων οδηγών. Καμία αλλαγή δεν έρχεται, εάν θεωρούμε ότι είμαστε «θεοί των δρόμων». Όλες οι μεγάλες αλλαγές ξεκινούν άλλωστε από ένα μικρό μόνο βήμα…

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1.Βλ. σχετικά το άρθρο που φέρει τον τίτλο Τα τροχαία πρώτη αιτία θανάτου για τους νέους ηλικίας 15 έως 29 ετών και αντλείται στις 28-2-17 από http://news247.gr/eidiseis/koinonia/ta-troxaia-prwth-aitia-thanatoy-gia-toys-neoys-apo-15-ews-29-etwn.4551741.html

2.Βλ. σχετικά https://www.esiea.gr/arxes-deontologias/

Bio
Latest Posts

Αγγελική Καρδαρά

Η Αγγελική Καρδαρά είναι Εισηγήτρια-Συγγραφέας και Εκπαιδεύτρια στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (E-Learning) του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος (με εξειδίκευση στη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία) και Τακτική Επιστημονική Συνεργάτιδα Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.). Το θέμα της διδακτορικής διατριβής της, με Επιβλέποντα τον Καθηγητή Γιάννη Πανούση, αφορά τον ιδιαίτερο γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας του έγκλειστου πληθυσμού. Από τον Φεβρουάριο του 2020 ανέλαβε και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος που αποτελεί Ομάδα Εργασίας για το Έγκλημα και την Απεικόνισή του στα ΜΜΕ. Έχει επάρκεια και άδεια διδασκαλίας τριών ξένων γλωσσών (αγγλικών, γαλλικών, ισπανικών). Εργάζεται στον συναρπαστικό χώρο της εκπαίδευσης, δίνει διαλέξεις και οργανώνει μαθήματα σεμιναριακού τύπου στο αντικείμενο εξειδίκευσής της «Έγκλημα & Media». Επίσης, είναι Επιστημονικά Υπεύθυνη ερευνών εγκληματολογικού, κοινωνικού και μιντιακού ενδιαφέροντος, αρθρογραφεί και συγγράφει. Έχει συγγράψει τα βιβλία: Τρομοκρατία και ΜΜΕ (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Όταν η ψυχή μιλάει (εκδόσεις Υδρόγειος), Φυλακή και Γλώσσα (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη (εκδόσεις Παπαζήση), Σκιαγράφηση του ψυχολογικού προφίλ των εγκληματιών που απασχόλησαν τα ελληνικά ΜΜΕ (1993-2018): Criminal Profiling and Media (εκδόσεις Παπαζήση). Οι «Νέοι Παγιδευμένοι στα Παιχνίδια της Βίας: Εγκλήματα με Δράστες και Θύματα Νέους» είναι το έκτο βιβλίο της και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση.