Ο Δημήτρης Καρατζιάς και η παράσταση σοκ «The Curing Room» στο Vault

του Δημήτρη Καλαντζή.

Επτά Ρώσοι στρατιώτες βρίσκονται αιχμάλωτοι των Ναζί σε ένα κελάρι μοναστηριού στη Νότια Πολωνία. Οι Γερμανοί τους εγκαταλείπουν, καθώς υποχωρούν ατάκτως για να γλιτώσουν από τη σοβιετική προέλαση, αλλά οι σοβιετικοί δεν γνωρίζουν την ύπαρξή τους κι έτσι προσπερνούν το μοναστήρι. Οι επτά αιχμάλωτοι βρίσκονται παγιδευμένοι και ξεχασμένοι στο κελάρι. Την ένατη ημέρα χωρίς νερό και φαγητό, θα απεκδυθούν την ανθρώπινη φύση τους για να επιβιώσουν. Τρώγοντας ο ένας τον άλλον. Κανιβαλίζοντας τις ζωές τους. Το The Curing Room είναι ένα από τα σκληρότερα αντιπολεμικά έργα που έχει παρουσιάσει η παγκόσμια δραματουργία. Ο σκηνοθέτης Δημήτρης Καρατζιάς τόλμησε να το ανεβάσει στον πολυχώρο Vault κι έκανε όλη την Αθήνα να θέλει να το δει… Γιατί;

Γιατί επέλεξες σε μία δύσκολη εποχή να ανεβάσεις ένα τόσο σκληρό έργο;

Το βρήκα πάρα πολύ συγκινητικό. Παρακολουθεί καθημερινούς ανθρώπους σε μία ακραία κατάσταση. Είναι άνθρωποι που έχουν οικογένειες, έχουν παιδιά, έχουν όνειρα που θέλουν να εκπληρώσουν, και ξαφνικά όλα ανατρέπονται επειδή βρέθηκαν τη λάθος ώρα στο λάθος μέρος. Είναι ένα αντιπολεμικό δράμα με όλη τη σημασία των λέξεων. Στην παράσταση εστιάζουμε στην ψυχολογία των επτά αντρών μέσα στο κελάρι. Στη μετάβασή τους από την ανθρώπινη κατάσταση σε αυτήν του κτήνους. Ο θεατής τους παρακολουθεί να προσπαθούν να κρατηθούν από τις ανθρώπινες αναμνήσεις τους για να μην παραδεχτούν την απάνθρωπη πράξη του κανιβαλισμού. Το έργο μπορεί να αναφέρεται σε συνθήκες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά η ανθρωποφαγία είναι παρούσα σε συμβολικό επίπεδο παντού γύρω μας και σήμερα. Θα το έχεις δει και εσύ στο περιβάλλον σου, ότι κάποιοι άνθρωποι προκειμένου να επιβιώσουν εργασιακά, οικονομικά και κοινωνικά, είναι έτοιμοι να «κατασπαράξουν» άλλους ανθρώπους. Όταν ζεις μέσα στον τρόμο ότι θα χάσεις τα πάντα, είσαι ικανός για το χειρότερο έγκλημα.

Σε ανθρώπινο επίπεδο, πως μπόρεσες να διαχειριστείς ένα κείμενο που αναφέρεται σε ανθρώπους που τρώνε άλλους ανθρώπους;

Δεν υπάρχει πιο φριχτό έγκλημα αλλά θα πρέπει να το τοποθετήσεις στις συγκεκριμένες συνθήκες. Σκέψου ότι μένουν εννιά ημέρες χωρίς φαγητό και νερό και γλύφουν την πρωινή υγρασία στους τοίχους για να ανακουφίσουν τη δίψα τους. Όταν δουλεύαμε το έργο με τους ηθοποιούς, τους είχα ζητήσει να προσπαθήσουν να μην πιούν νερό για δυο ώρες, τρεις ώρες, ακόμα και όταν δίψαγαν πολύ… Μόνο έτσι μπορείς να πάρεις μία μικρή ιδέα για το πως νιώθει ένας άνθρωπος 9 ημέρες χωρίς φαγητό και νερό. Πόσο εύκολα περνά στην τρέλα και στον φόνο. Κάναμε βαθειά μελέτη στο Vault με ειδικούς που μας εξήγησαν τα συμπτώματα και τις επιπτώσεις της αφαγίας. Οι αιχμάλωτοι στο κελάρι της Πολωνίας έπρεπε να κάνουν κάτι για να σταματήσουν τον πόνο στο στομάχι τους. Ένιωθαν να καίγονται τα σωθικά τους… Όταν όμως ικανοποιούσαν την πείνα τους, μετά έπρεπε να ισορροπήσουν το μυαλό τους. Να ανατρέξουν στις μνήμες τους, στα όνειρά τους, σε κάποια πρόσωπα που αγαπούσαν, ώστε να δικαιολογήσουν τις ακραίες πράξεις τους για να επιβιώσουν.

Έχει μεγάλο ενδιαφέρον στην παράσταση ότι πρώτα θανατώνεται ο βαθμοφόρος και ύστερα ο πιο σκληρός της ομάδας, αυτός που έχει τις λιγότερες αναστολές να προχωρήσει στο έγκλημα…

Αν ήθελε να ποντάρει κάποιος για το ποιοι θα μείνουν τελευταίοι, είναι σίγουρο ότι θα έχανε. Πρώτα θανατώνεται ο πιο συμπαθής από όλους και μετά ο αδίστακτος που έχει αποφασίσει να επιβιώσει με κάθε κόστος. Οι υπόλοιποι είναι οι «απλοί άνθρωποι», ο «μέσος όρος». Τελικά επιβιώνουν μόνο ο χαφιές και ο άνθρωπος με νοητική υστέρηση, οι οποίοι επίσης θανατώνονται στην πραγματική ιστορία, όταν τελικά οι Ρώσοι τους εντοπίζουν.

Η παράσταση είναι εξαιρετικά σκληρή αλλά ταυτόχρονα και λιτή.

Η σκηνή του Vault ήταν από μόνη της το ιδανικό σκηνικό. Επτά σώματα μέσα σε ένα χώρο 5 επί 6 μέτρα. Η παράσταση δεν είναι συμβατικά στημένη μετωπικά. Ήθελα η πλευρά προς τους θεατές να λειτουργεί ως ένας «γυάλινος τοίχος» του κελαριού, από τον οποίο οι θεατές θα μπορούσαν να γίνουν μέτοχοι στα όσα συμβαίνουν. Ο κόσμος είναι σε απόσταση αναπνοής από τους ηθοποιούς και αυτό δίνει ακόμα μεγαλύτερη ένταση στη δράση. Δεν ήθελα τίποτα ψεύτικο, τίποτα υπερβολικό, κανένα τέχνασμα. Απέκλεισα και τα στοιχεία φρίκης (πτώματα, κόκκαλα, αίματα) γιατί με ενδιέφερε μόνο η ψυχολογία. Το έργο είναι πάρα πολύ συγκινητικό. Σκοπός είναι να σε σοκάρει συναισθηματικά και όχι απλά να σε τρομάξει.

Υπάρχει η ίντριγκα των επτά γυμνών αντρών. Οι πρωταγωνιστές σου παίζουν σε όλη τη διάρκεια του έργου ολόγυμνοι.

Ναι, είναι ίντριγκα αλλά θα μπορούσε να λειτουργούσε και ως μπούμερανγκ για την παράσταση. Αυτοί που θα έρθουν να δουν γυμνό, θα απογοητευτούν γιατί μετά από τα πρώτα λεπτά της παράστασης, η γυμνότητα θα είναι το τελευταίο που θα τους κάνει εντύπωση. Οι ηθοποιοί είναι γυμνοί γιατί έτσι ήταν και στην πραγματική ιστορία. Σε όλα τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, το πρώτο που έκαναν οι Ναζί ήταν να γυμνώνουν τους κρατούμενους και να τους βάζουν να τρέχουν γύρω γύρω για να τους πάρουν την αξιοπρέπεια. Και δεύτερον, στο συγκεκριμένο έργο, δεν θα μπορούσαν να έχουν ρούχα γιατί απλά θα τα είχαν φάει.

Οι ηθοποιοί είναι εξαιρετικοί – προσωπικά δυσκολεύτηκα να ξεχωρίσω κάποιους. Είχαν ενδοιασμούς για τη γυμνότητα;

Εξαρχής είπα στους ηθοποιούς ότι αν είχαν οποιονδήποτε ενδοιασμό, καλύτερα να μην έκαναν αυτό το έργο. Τα συγκεκριμένα παιδιά όμως ήταν τόσο ενθουσιασμένα να κάνουν τους ρόλους που δεν τους ένοιαξε καθόλου η γυμνότητα. Πρόβες γυμνοί έκαναν μόνο τις τελευταίες δύο ημέρες. Τις προηγούμενες δέκα ήταν με σορτσάκια και φανελάκια. Είχαμε δουλέψει τόσο πολύ το κείμενο που δεν είχαν κανέναν ενδοιασμό. Αγαπάνε πάρα πολύ την παράσταση. Η επιτυχία είναι πρώτα των παιδιών.

Το γεγονός ότι έχει συζητηθεί τόσο πολύ η παράσταση, έχει μαθευτεί ο κανιβαλισμός και το τέλος του έργου, δεν φοβάσαι ότι ενδεχομένως να μειώσει το ενδιαφέρον για όσους δεν το έχουν δει ακόμα;

Όχι γιατί δεν είναι μία παράσταση μυστηρίου ή έκπληξης. Οι θεατές παρακολουθούν την ψυχολογική πορεία αυτών των ανθρώπων, το πώς φτάνουν σε αυτό το ακραίο έγκλημα. Εκεί είναι εστιασμένο όλο το ενδιαφέρον της παράστασης και αυτό δεν αποκαλύπτεται παρά μόνο όταν δεις ο ίδιος την παράσταση.

Γιατί να τη δει όμως κάποιος; Γιατί να υποβάλει τον εαυτό του στη διαδικασία να παρακολουθήσει ένα τόσο σκληρό έργο;

Για να αναρωτηθεί μέχρι που είμαστε ικανοί να φτάσουμε ως άνθρωποι. Κανείς μας δεν είναι αθώος. Ποτέ. Απλά συνήθως είμαστε τυχεροί και δεν βρισκόμαστε σε κάποια τόσο ακραία κατάσταση. Κατά τα άλλα όμως, εμείς οι ίδιοι κάνουμε τους πολέμους, εμείς βγάζουμε κυβερνήσεις, εμείς είμαστε ικανοί για τα καλύτερα και τα χειρότερα. Από την ασφάλειά του θεατή μίας τέτοιας συγκλονιστικής ιστορίας, μπορείς εύκολα να πεις «δεν με αφορά» αλλά, αν σκεφτείς καλύτερα, θα δεις ότι σε αφορά. Θα δεις ότι θα μπορούσες να είσαι εσύ ένας από τους 7 αιχμαλώτους και θα μπορούσες εσύ να βρεθείς σε ένα τρομακτικό δίλημμα για την επιβίωσή σου. Μπορεί το δίλημμα να μην είναι να σκοτώσεις και να φας κάποιον, αλλά πόσα άλλα είσαι ικανός να κάνεις;

Είμαστε λοιπόν τέρατα, εμείς οι άνθρωποι;

Δεν νομίζω ότι ούτε εκείνοι ήταν τέρατα. Ακούς στην παράσταση τον έναν να λέει ότι «εγώ δεν μπορώ να σε σκοτώσω. Είμαστε φίλοι, με έχεις πάει σπίτι σου, έχω φάει από το φαγητό της γυναίκας σου, έχω πιάσει το μωρό σου στην αγκαλιά μου…». Και εκείνος αυτοκτονεί γιατί ξέρει ότι ο φίλος του δεν μπορεί να τον σκοτώσει. Πρέπει όμως να τον φάει για να επιβιώσει. Και θα φάει, κλαίγοντας το κομμάτι από το κρέας του φίλου του. Είναι συγκλονιστικό αυτό που συμβαίνει.

Ποια είναι η θεραπεία, the cure;

Η θεραπεία είναι η συνειδητοποίηση των ορίων μας. Η θεραπεία είναι η αλήθεια. Ο ένας μετά τον άλλο, οι αιχμάλωτοι παραδέχονται τις κρυμμένες αλήθειες της ζωής τους. Ο ένας ότι ήταν προδότης, ο άλλος ότι ήταν πάντα ο κλόουν της παρέας, ο τρίτος ότι παρίστανε τον γυναικά ενώ ήταν παρθένος… Χρειάστηκε να φτάσουν σε αυτό οριακό σημείο για να δουν την αλήθεια. Θα μπορούσαν να τη δουν νωρίτερα; Οι παραστάσεις που ανεβάζουμε στο Vault δεν έχουν κανέναν άλλον λόγο από το να προβληματιστούμε. Αυτό είναι για εμένα το πολιτικοποιημένο θέατρο, το θέατρο της αναζήτησης, του ερεθίσματος και της υπενθύμισης. Ξεχάσαμε, ως κοινωνία, ποιοι ήταν οι Ναζί και τι εγκλήματα έκαναν. Έχουμε ανθρώπους σήμερα στην Ελλάδα που ταυτίζονται με αυτές τις αγριότητες. Και ένας μόνο θεατής, με αφορμή την παράσταση, να ψάξει και να βρει τι έγινε στον Β΄ ΠΠ είναι κέρδος. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε γιατί θα αφήσουμε να ξαναγίνουν αυτά τα εγκλήματα. Δεν γίνεται να υποστηρίζεις τον Χίτλερ αν ξέρεις ιστορία.

Δημήτρης Καρατζιάς, σκηνοθέτης, ηθοποιός, ιδρυτής του Πολυχώρου Vault. Φωτογραφία: Μιχάλης Ντάλας.

Το Vault διανύει φέτος της 5^η χρονιά λειτουργίας του και είναι ένα μικρό θαύμα αυτό που έχει καταφέρει. Χωρίς διαφήμιση, χωρίς «ονόματα» που κόβουν εισιτήρια «άμα τη εμφανίσει», χωρίς μεγάλες αίθουσες και πολυτελείς εγκαταστάσεις, μπήκατε στις πρώτες επιλογές των θεατρόφιλων της Αθήνας.

Το Vault στήθηκε με απίστευτη προσωπική δουλειά και πάρα πολύ αγάπη. Το κτήριο ήταν μία παλιά βιοτεχνία που μπήκαμε μέσα και την κάναμε θεατρικό χώρο μας. Ήταν μία ανάγκη να βρούμε μία στέγη να εκφραστούμε πρώτα οι ίδιοι καλλιτεχνικά και μετά να δώσουμε τη στέγη και σε άλλους να καταθέσουν την πρότασή τους. Τώρα πλέον είναι σαν το σπίτι μας, που το ανοίγoυμε σε φίλους, τους υποδεχόμαστε, τους φιλοξενούμε, τους ψυχαγωγούμε – έστω και με τις δικές μας παραστάσεις που είναι λίγο μαύρες…

Δεν έχετε καν πινακίδα έξω! Και είναι όμορφο το όνομα του χώρου.

Vault, κρύπτη, το πίσω μέρος του μυαλού. Την ταμπέλα λέγαμε από την πρώτη στιγμή να την βάλουμε, πέρασε ο δεύτερος χρόνος, ο τρίτος… φέτος θα μπορούσαμε να τη βάλουμε για πρώτη φορά, αλλά πλέον ο κόσμος έχει αρχίσει να το μαθαίνει οπότε είναι περιττή.

Ξεκινήσατε το 2012, όταν η οικονομική κρίση ήταν πλέον γενικευμένη. Είστε παράτολμοι;

Αν ξέραμε αυτό που θα ακολουθούσε, τα γραφειοκρατικά, τα φορολογικά, τον όγκο της δουλειάς, ίσως να μην το ξεκινούσαμε ποτέ. Αλλά είχαμε άγνοια κινδύνου. Ξεκινήσαμε πολύ αθώα και μετά παλέψαμε με όλες μας τις δυνάμεις να σταθούμε όρθιοι. Ιδιαίτερα φέτος, που τα περισσότερα θέατρα αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα, για εμάς είναι η καλύτερη χρονιά. Ανεβάσαμε 19 παραστάσεις μέχρι τώρα και θα φτάσουμε τις 20 μέχρι το τέλος της σεζόν. Οι μικροί χώροι έχουν αποκτήσει άλλη δυναμική στα χρόνια της κρίσης και πιστεύω ότι οφείλεται στις πολύ καλές παραστάσεις. Για να κάνεις τον κόσμο να πάει στο Vault και όχι σε κάποιο άνετο κεντρικό θέατρο έχεις μόνο μία δύναμη: την πολύ καλή παράσταση. Όχι τη μέτρια. Την πολύ καλή. Εκείνη που θα μείνει στο μυαλό του θεατή και θα τη σκεφτεί, θα τη συζητήσει και θα τη συστήσει. Αλλιώς δεν έχουν καμία ελπίδα οι δικές μας παραστάσεις. Ιδιαίτερα σε μία εποχή που το θεατρικό κοινό δεν έχει τη δυνατότητα να δει πολλές παραστάσεις, θα πρέπει να ξεχωρίσεις με τη δουλειά σου. Και την αλήθεια σου. Έχουμε ευθύνη απέναντι στο κοινό να μην το κοροϊδέψουμε. Τον κόσμο τον κερδίζεις με τη συνέπειά σου.

The Curing Room

του David Ian Lee
μετάφραση: Αντώνης Γαλέος

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καρατζιάς

Πρωτότυπη μουσική: Μάνος Αντωνιάδης
Σκηνικός χώρος: Γιώργος Λυντζέρης
Σχεδιασμός φωτισμών: Βαγγέλης Μούντριχας
Φωτογραφίες παράστασης: Χριστίνα Φυλακτοπούλου
Διδασκαλία σκηνικής πάλης: Αλέξανδος Αχτάρ
Παραγωγή: Vault

Παίζουν: Νίκος Γκέλια, Στέλιος Καλαϊτζής, Μάνος Κανναβός, Παναγιώτης Μπρατάκος, θανάσης Πατριαρχέας, Βασίλης Τσιγκριστάρης, Στέλιος Ψαρουδάκης

Πολυχώρος VAULT THEATRE PLUS

Μελενίκου 26, Γκάζι, Βοτανικός
Ημέρες παραστάσεων:
Παρασκευή & Σάββατο: 21.15 • Κυριακή: 18.15
Διάρκεια: 100 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)
Τιμές εισιτηρίων: Γενική είσοδος: 15 E
Μειωμένο: 10 E (Φοιτητές/Μαθητές/Σπουδαστές/Κάτοχοι Κάρτας Πολυτέκνων/ΑμΕΑ
Κάτοχοι Κάρτας Ανεργίας (ΟΑΕΔ)/
Ατέλειες: 5 E
Προπώληση VIVA: 12 E

Bio
Latest Posts

Δημήτρης Καλαντζής

Γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει στο κέντρο της Αθήνας. Σπούδασε δημοσιογραφία στο «Εργαστήρι» και Ελληνικό Πολιτισμό στο ΕΑΠ. Έχει δουλέψει σε εφημερίδες, ραδιοφωνικούς & τηλεοπτικούς σταθμούς και τώρα διερευνά τους κώδικες του διαδικτύου. Αγαπά τις ανθρώπινες ιστορίες και τις γάτες.