του Δημήτρη Καλαντζή.
“Aντί να δημιουργήσω μικρούς μηχανισμούς με υλικά από μοτίβα και να τους αφήσω να τρέξουν ελεύθερα σε μία τυχαία αναπαραγωγή της αντίστιξης, χρησιμοποίησα έναν καμβά από συνεχόμενα επαναλαμβανόμενα κύτταρα, που δημιουργούν μεγάλα αρχιτεκτονικά σχήματα, δημιουργώντας έναν ιστό δραστηριότητας, η οποία, ακόμη και μέσα στην πορεία μίας μόνο κίνησης, ήταν πιο λεπτομερείς, πιο ποικίλη, και γνώριζε τόσο το φως και το σκοτάδι, όσο και τη γαλήνη και την αναταραχή».
Αν η περιγραφή που κάνει ο ίδιος ο μινιμαλιστής αμερικανός συνθέτης John Adams για το έργο του Shaker Loops, σας φαίνεται δυσνόητη, δεν έχετε παρά να την παρακάμψετε και να προχωρήσετε στην ακρόαση του μινιμαλιστικού του μουσικού αριστουργήματος που ακολουθεί.
Αρκεί να γνωρίζετε ότι ο Adams είναι μία γενιά νεότερος από τους «δασκάλους» του μινιμαλισμού Steve Reich και Philip Glass, και ο ίδιος πάντα προτιμούσε τη μουσική του να περιγράφεται ως “poststyle”, μουσική δηλαδή που δεν κατηγοριοποιείται, αλλά έχοντας ως αφετηρία την καλή γνώση και μελέτη όλων των ειδών, κινείται σε δικά της μονοπάτια, που εν προκειμένω δανείζονται πολλά στοιχεία του ρομαντισμού.
Πολλές από τις ιδέες του Adams στη σύνθεση προέκυψαν από την αντίδρασή του στη φιλοσοφία του σειραϊσμού που μετέτρεπε τον «συνθέτη σε επιστήμονα». Η στιγμή που απελευθερώθηκε από την «τεχνική της μουσικής» ήταν η ανάγνωση του βιβλίου του Τζον Κέιτζ «Σιωπή» (1973), το οποίο ο ίδιος περιέγραψε ως “μία ωρολογιακή βόμβα στην ψυχή μου». Ο Κέιτζ έθετε τα θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με το τι είναι μουσική και κατέληγε ότι όλα τα είδη των ήχων ήταν βιώσιμες πηγές μουσικής. Αυτή η θεώρηση προσέφερε στον Adams μια απελευθερωτική εναλλακτική λύση στους κανόνες που βασίζονται οι τεχνικές της σειραϊσμού. Ο Adams άρχισε να πειραματίζεται με την ηλεκτρονική μουσική, και κατέληξε στην πεποίθηση ότι η τονικότητα είναι μια δύναμη της φύσης με ασύλληπτη ποικιλία.
Στα έργα του περιλαμβάνονται οι όπερες «Ο Νίξον στην Κίνα», «Μανχάτταν Project» και ο «Θάνατος του Klinghoffer», μία όπερα που προκάλεσε μεγάλες εντάσεις με τους κληρονόμους του Klingfoffer, του εβραίου επιβάτη του «Ακίλε Λάουρο» που έγινε στόχος πειρατείας από το Μέτωπο για την Απελεύθερωση της Παλαιστίνης το 1985. Η νέα του όπερα «Girls of the Golden West» αναμένεται να ανέβει στην όπερα του Σαν Φραντσίσκο τον Οκτώβριο του 2017.
Το έργο του Shaker Loops παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1978 και θα είναι η μουσική για τη χορογραφία του Αντώνη Φωνιαδάκη για τα «Τοπία» που ανεβάζει το μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στην παρθενική της εμφάνιση στο Κέντρο Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος.
Δημήτρης Καλαντζής
