Παρουσίαση του Εγχειριδίου Εγκληματολογίας: “Ας σπάσουμε τις σιωπές!”

της Αγγελικής Καρδαρά.

Μία από τις πιο ευτυχισμένες και συγκινητικές στιγμές στην ερευνητική και συγγραφική μου πορεία έζησα την Πέμπτη 9 Μαρτίου στον Ιανό στην παρουσίαση του βιβλίου μου Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη (πρόλογος Καθηγητή Γιάννη Πανούση-εκδόσεις Παπαζήση). Οι σπουδαίοι ομιλητές που μου έκαναν την τιμή να βρίσκονται στο πάνελ και να μιλήσουν για το βιβλίο, καθώς και όλοι οι φίλοι που βρίσκονταν δίπλα μου σε αυτή την τόσο σημαντική στιγμή μου, έκαναν την βραδιά ακόμα πιο ξεχωριστή.

Η “μοναξιά του ερευνητή” και ο δρόμος της έρευνας

Όπως τόνισα στην ομιλία μου, ο δρόμος της έρευνας είναι πολύ δύσκολος, σκληρός και αρκετές φορές ψυχοφθόρος. Απαιτεί από τον επιστήμονα να δοθεί με όλη του την ψυχή στην έρευνα. Ταυτόχρονα όμως είναι ένας δρόμος πολύ δημιουργικός, γεμάτος προκλήσεις. Σε αυτό λοιπόν το δημιουργικό “ταξίδι” δεν ένιωσα τη “μοναξιά του ερευνητή”. Είχα δίπλα μου τον Καθηγητή Εγκληματολογίας και μέντορά μου, κ. Γιάννη Πανούση, ο οποίος πριν από 15 χρόνια με μύησε στον συναρπαστικό κόσμο της εγκληματολογίας σε συσχετισμό πάντα με τα μίντια. Στον κ. Πανούση άλλωστε ανήκει η ιδέα του παρόντος Εγχειριδίου και του χρωστώ ένα μεγάλο ευχαριστώ, γιατί μέσα από τη δική του διδασκαλία, τα βιβλία του καθώς και τις προσωπικές μας συζητήσεις, εξελίχθηκα σε όλα τα επίπεδα -ερευνητικά, συγγραφικά, διδακτικά, αλλά και ως άνθρωπος. Είμαι τυχερή που υπήρξε δάσκαλός μου και αποτελεί το πρότυπό μου, τόσο ερευνητικά, όσο και διδακτικά.

Το όνειρο της έκδοσης

Το όνειρο αυτής της έκδοσης έγινε πραγματικότητα από τον Καθηγητή Εγκληματολογίας, κ. Χρήστο Τσουραμάνη, ο οποίος -σαν σε παραμύθι-είδε μια ανάρτησή μου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μου έστειλε ένα μήνυμα, γνωριστήκαμε και μέσα σε λίγες μέρες μου έκλεισε ραντεβού με τις εκδόσεις Παπαζήση που ανέλαβαν να εκδώσουν τη μελέτη. Ο Αλέξανδρος Παπαζήσης και όλη η ομάδα του περιέβαλαν με πολύ μεγάλη αγάπη τη μελέτη και το τελικό αποτέλεσμα μας δικαιώνει όλους. Σπανίζουν άνθρωποι με την επιστημονική συγκρότηση του κ. Τσουραμάνη και την αγάπη του για τους νέους επιστήμονες.

Δημοσιογραφική έρευνα και εγκληματολογική έρευνα

Στόχος μας, με τον κ. Πανούση, είναι το Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη να αποτελέσει τη “γέφυρα” ανάμεσα στην εγκληματολογική έρευνα και σκέψη και την ουσιαστική δημοσιογραφική έρευνα, η οποία πρέπει να εξελιχθεί στη χώρα μας.

Επιδίωξή μας είναι να εφοδιάσουμε τον σύγχρονο αστυνομικό και δικαστικό συντάκτη με ολοκληρωμένη θεωρητική γνώση για ζητήματα εγκληματολογικού ενδιαφέροντος, την οποία να μπορεί να αξιοποιήσει στο πλαίσιο του ρεπορτάζ του.

Το Εγχειρίδιο δίνει έμφαση στην εγκληματολογική και νομική ορολογία που χρησιμοποιείται στο αστυνομικό ρεπορτάζ, στα άρθρα του Ποινικού Κώδικα για τα εγκλήματα κατά ζωής και γενετήσιας ελευθερίας, σε πολύκροτες υποθέσεις που απασχόλησαν εκτενώς τα μίντια σε Ελλάδα και διεθνώς και στην απεικόνιση του ψυχο-εγκληματικού προφίλ των δραστών, καθώς και σε ζητήματα ειδικού ενδιαφέροντος, όπως τρομοκρατία και οργανωμένο έγκλημα, γυναικεία εγκληματικότητα και νεανική παραβατικότητα, ηλεκτρονικό έγκλημα, δημοσιογραφία πολιτών κ.ά.

Προτεραιότητά μου, συγγράφοντας το βιβλίο ήταν να συνδυάσω τη θεωρία με την πράξη. Γι’ αυτό περίμενα με αγωνία την κρίση του “δασκάλου” του αστυνομικού ρεπορτάζ, κ. Πάνου Σόμπολου, με την τεράστια πείρα του σε εγκληματολογικές υποθέσεις και μεγάλες δημοσιογραφικές επιτυχίες. Τον ευχαριστώ, από καρδιάς, γιατί από την πρώτη στιγμή που τον ενημέρωσα για την παρούσα έκδοση με στήριξε και ήταν ουσιαστικά δίπλα μου. Μεγάλη χαρά για μένα ήταν να έχω δίπλα μου την καταξιωμένη δημοσιογράφο και αγαπημένη μου φίλη, κ. Ρομίνα Ξύδα, της οποίας την κρίση εμπιστεύομαι απόλυτα, καθώς έχει το ένστικτο και την εμπειρία στο χώρο των μίντια από καίριες θέσεις που έχει αναλάβει σε μεγάλα μάλιστα μέσα ενημέρωσης.

Οι δράσεις μας (Δημοσιογραφία-Εγκληματολογία)

Με το Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη ξεκινά επίσημα η δράση μας να φέρουμε πιο κοντά στο αστυνομικό και δικαστικό ρεπορτάζ την επιστήμη της εγκληματολογίας. Τόσο με την παρούσα έκδοση, όσο και με τα σεμινάρια που πραγματοποιώ στο Κέντρο Μελέτης του Εγκλήματος, καθώς και με την αρθρογραφία τις ομιλίες και τις λοιπές δράσεις, θα παλέψουμε για την επίτευξη του στόχου. Ελπίζω σε αυτήν τη μεγάλη προσπάθεια να έχουμε τη στήριξη των καταξιωμένων επαγγελματιών δημοσιογράφων, όπως και των Δημοσιογραφικών Σχολών, τις οποίες καλούμε σε δημιουργική συνεργασία και από κοινού δράσεις.

Εγκληματολογία και ανθρώπινο βίωμα

Έκλεισα την ομιλία μου στην παρουσίαση με το συσχετισμό ανάμεσα στην εγκληματολογία και το ανθρώπινο βίωμα. Θεωρώντας ότι είναι άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους, κάλεσα στο πάνελ και έδωσα το λόγο στην κ. Σπυριδούλα Φατούρου, τη μητέρα της Άσπας μας, η οποία πυροβολήθηκε στο κεφάλι το 2013 από τον ίδιο της τον πατέρα. Η Άσπα παλεύει για μια αξιοπρεπή διαβίωση σε κέντρο αποκατάστασης και επειδή αποτελεί θύμα ακραίας εγκληματικής ενέργειας δεν θα σταματήσω να ελπίζω ότι κάποιος φορέας ή ιδιώτης θα αναλάβει εξ ολοκλήρου την περίπτωσή της. Μια ενότητα του βιβλίου μου αφιερώνεται στην υπόθεση της Άσπας και την απεικόνιση του ψυχο-εγκληματικού προφίλ του “τιμωρού” πατέρα. Η μητέρα της Άσπας μου έκανε την τεράστια τιμή να ταξιδέψει από τη Λάρισα για να είναι δίπλα μου και να με στηρίξει σε μια από τις σημαντικές στιγμές της ζωής μου. Την αγαπώ απεριόριστα!

Το μήνυμα της Σπυριδούλας κατά της βίας

Η κ. Σπυριδούλα Φατούρου με λόγο μεστό πέρασε ένα πολύ σημαντικό μήνυμα κατά της βίας, σε όλες τις μορφές και τις εκφάνσεις της. Μια βία, στην πιο ακραία της μορφή, της οποίας και η ίδια αλλά και το παιδί της υπήρξαν θύματα. Δυστυχώς πολλοί συνάνθρωποί μας, ακόμα και σήμερα, υπομένουν και ανέχονται βίαιες συμπεριφορές στο πλαίσιο της οικογένειάς τους, της σχέσης τους, ακόμα και της εργασίας τους. Η βία όμως μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο έγκλημα.

Η κ. Φατούρου υπογράμμισε στο λόγο της ότι τα “μηνύματα” ενός βίαιου ανθρώπου πρέπει να αξιολογούνται έγκαιρα και να λαμβάνονται αποτελεσματικά μέτρα προτού είναι πλέον αργά. Κανείς δεν ξυπνά μια μέρα και πυροβολεί το παιδί του, αλλά περνά μια πορεία όπου οργανώνει τη δράση του και προετοιμάζεται και ο ίδιος για τη διάπραξη της αποτρόπαιης πράξης.

“Υπάρχουν μικρές λεπτομέρειες τις οποίες είτε δεν αξιολογούμε σωστά, είτε δεν θέλουμε να δεχτούμε ” εξήγησε η κ. Φατούρου και προέτρεψε “Για οτιδήποτε μας κάνει να αισθανόμαστε άσχημα, πρέπει να αφήσουμε χώρο στο ένστικτό μας να λειτουργήσει”.

Τέλος ανέφερε για την δική της υπόθεση “Στη δική μου περίπτωση υπήρχαν σημάδια, τα οποία μάλλον εγώ δεν αξιολόγησα όπως έπρεπε και φτάσαμε όπου φτάσαμε”.

Η εγκληματολογία και το θύμα ακραίων εγκληματικών ενεργειών

Θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό η εγκληματολογία να έρθει πιο κοντά στον άνθρωπο, να δώσει το λόγο στο θύμα, να ακούσει το δράστη και να λάβει μέτρα αντεγκληματικής πολιτικής τόσο στην κατεύθυνση της πρόληψης όσο και της καταστολής. Ελπίζω ότι το μήνυμα της κ. Σπυριδούλας Φατούρου θα γίνει κατανοητό, κυρίως από τους συνανθρώπους μας που χρειάζονται βοήθεια και στήριξη, γιατί οι ίδιοι αδυνατούν να ξεφύγουν μόνοι τους από το φαύλο κύκλο της βίας και της επιθετικότητας.

Ο λόγος των εγκληματολόγων: το δικό τους σοβαρό μήνυμα

Οι δύο σημαίνοντες εγκληματολόγοι του πάνελ, ο κ. Γιάννης Πανούσης και ο κ. Χρήστος Τσουραμάνης, τοποθετήθηκαν επί του θέματος. Κατ’ αρχάς, να σημειώσω ότι και οι δύο αξιολόγησαν ως πολύ σημαντική τη μαρτυρία της κ. Φατούρου και του μηνύματος που μας πέρασε.

Ο κ. Πανούσης μάλιστα έκανε λόγο για “σημαντική εγκληματολογική υπόδειξη”, ενώ υπογράμμισε ότι είναι σπάνια τα παρορμητικά εγκλήματα και ότι υπάρχει μια διαδικασία ωρίμασης για όλα.

Γι’ αυτόν το λόγο ο κ. Πανούσης συνέστησε, ιδίως στους γονείς να έχουν χρονική και ψυχική διάθεση, επεξηγώντας ότι πρέπει οι γονείς να ακούμε προσεκτικά τα παιδιά και να αξιολογούμε τις καταστάσεις που βιώνουμε, τις οποίες πολλές φορές δεν αξιολογούμε γιατί, όπως τόνισε ο Καθηγητής, δεν έχουμε την ψυχική δύναμη να τις αντιμετωπίσουμε, είτε γιατί δεν έχουμε χρόνο λόγω των γρήγορων ρυθμών στους οποίους όλοι μας πλέον ζούμε. Αυτό είναι, κατά την άποψή μου, το πιο σημαντικό μήνυμα που πρέπει να κρατήσουμε και οι γονείς αλλά και οι εκπαιδευτικοί.

Επίσης, ο κ. Πανούσης χαρακτήρισε λανθασμένες τις διαπιστώσεις που συχνά γίνονται στο αστυνομικό ρεπορτάζ “ήταν καλό παιδί”, “ήταν ο τρομοκράτης ή ο βιαστής της διπλανής πόρτας, διευκρινίζοντας ότι όλοι στην κλειστή κοινωνία, στο χωριό, στην πολυκατοικία, γνωρίζουν ποιος είναι ο καθένας και τι κάνει. Επεσήμανε, ακόμη, ότι και στο σπίτι ξέρουμε τι συμβαίνει, και στο σχολείο ο δάσκαλος ξέρει τι συμβαίνει σε κάθε σπίτι και ο γιατρός ξέρει τι συμβαίνει και υπογράμμισε ότι “πρέπει να σπάσουμε τις σιωπές”. Αυτό είναι η πιο σημαντική, θα έλεγα, εγκληματολογική υπόδειξη από έναν εξέχοντα Καθηγητή Εγκληματολογίας, εδώ θα σταθώ, εδώ θα δώσω έμφαση και γι’ αυτό αυτή ακριβώς η υπόδειξη αποτελεί τον τίτλο του σημερινού μου άρθρου στο postmodern.

” Το ένστικτο της υποψίας” και ο σημαντικός ρόλος της οικογένειας

Ο Καθηγητής, κ. Πανούσης, μίλησε τέλος για το “ένστικτο της υποψίας” που πρέπει να το έχει και ο δημοσιογράφος και ο επιστήμονας αλλά και όλοι μας, ώστε να αξιολογούμε έγκαιρα πρόσωπα και καταστάσεις. Χωρίς υπερβολές, χωρίς υστερίες και πανικό. Ο Καθηγητής τόνισε ότι πρέπει να καταλαβαίνουμε τι γίνεται γύρω μας, ιδίως στις σχέσεις μας που όσο περνάει ο καιρός, τόσο περισσότερο δυσχεραίνουν. Ο κ. Πανούσης ολοκλήρωσε το λόγο του, υποστηρίζοντας “Θα έρθουν πιο δύσκολα χρόνια κι αν δεν αντέξει η οικογένεια θα σπάσει το κοινωνικό μας σύστημα”.

Σύνοψη: πρωτοβουλίες για πρωτότυπες έρευνες και δράσεις

Κρατώντας όλα τα σοβαρά ζητήματα που τέθηκαν στο πάνελ από τους Καθηγητές Εγκληματολογίας και το σημαντικό μήνυμα της κ. Σπυριδούλας Φατούρου θα ολοκληρώσω το σημερινό μου άρθρο με την ευχή να συνεχίσουν να γίνονται πρωτότυπες έρευνες και δράσεις και να υπάρχει η διάθεση να προχωρήσει η επιστήμη ένα βήμα μπροστά και ο ερευνητής να έρθει πιο κοντά στον άνθρωπο και το βίωμά του.

Σημείωση: Μπορείτε να παρακολουθήσετε τις ομιλίες εδώ:

Bio
Latest Posts

Αγγελική Καρδαρά

Η Αγγελική Καρδαρά είναι Εισηγήτρια-Συγγραφέας και Εκπαιδεύτρια στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (E-Learning) του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος (με εξειδίκευση στη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία) και Τακτική Επιστημονική Συνεργάτιδα Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.). Το θέμα της διδακτορικής διατριβής της, με Επιβλέποντα τον Καθηγητή Γιάννη Πανούση, αφορά τον ιδιαίτερο γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας του έγκλειστου πληθυσμού. Από τον Φεβρουάριο του 2020 ανέλαβε και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος που αποτελεί Ομάδα Εργασίας για το Έγκλημα και την Απεικόνισή του στα ΜΜΕ. Έχει επάρκεια και άδεια διδασκαλίας τριών ξένων γλωσσών (αγγλικών, γαλλικών, ισπανικών). Εργάζεται στον συναρπαστικό χώρο της εκπαίδευσης, δίνει διαλέξεις και οργανώνει μαθήματα σεμιναριακού τύπου στο αντικείμενο εξειδίκευσής της «Έγκλημα & Media». Επίσης, είναι Επιστημονικά Υπεύθυνη ερευνών εγκληματολογικού, κοινωνικού και μιντιακού ενδιαφέροντος, αρθρογραφεί και συγγράφει. Έχει συγγράψει τα βιβλία: Τρομοκρατία και ΜΜΕ (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Όταν η ψυχή μιλάει (εκδόσεις Υδρόγειος), Φυλακή και Γλώσσα (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη (εκδόσεις Παπαζήση), Σκιαγράφηση του ψυχολογικού προφίλ των εγκληματιών που απασχόλησαν τα ελληνικά ΜΜΕ (1993-2018): Criminal Profiling and Media (εκδόσεις Παπαζήση). Οι «Νέοι Παγιδευμένοι στα Παιχνίδια της Βίας: Εγκλήματα με Δράστες και Θύματα Νέους» είναι το έκτο βιβλίο της και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση.