της Αγγελικής Ρουμπιέ.
(Ομιλία για την γιορτή της Μητέρας στην «Εστία Μητέρας» Λιβαδειάς 14-05-2017)
Το σύμβολο της Εστίας Μητέρας, δηλαδή η μάνα που θηλάζει το μωρό της, αποτελεί τον ορισμό της ζωής. Είναι σαρξ εκ της σαρκός της. Είναι ο απόλυτος ορισμός αγάπης και προσφοράς. Και φέρνει συνειρμικά στο νου, την εικόνα μιας άλλης Μάνας, όπως αριστοτεχνικά την έχει σμιλεύσει στο μάρμαρο ο Μιχαήλ Άγγελος, να κρατά το άψυχο κορμί του Υιού της μετά την Αποκαθήλωσή Του από το Σταυρό… Οι δύο αντιθετικές αυτές εικόνες εκφράζουν την αγάπη και τον πόνο στην πιο ζεστή και τρυφερή αγκαλιά. Είναι η ζωή, που δηλώνεται με τον θηλασμό και ο θάνατος, με το νεκρό Υιό στην αγκαλιά της μητέρας Του.
‘Κραταιά ως θάνατος’ αγάπη. Δηλαδή, ισχυρή, όπως ο θάνατος, αγάπη. Τί μπορεί να διαθέτει τέτοια και τόση δύναμη, παρά μόνο το ακριβώς αντίθετο του θανάτου, η άλλη όψη του, η ζωή. Και ποια άλλη αποτελεί ζωογόνο, ζωοδότρα πνοή , παρά μόνο η πηγή της ζωής. Η μάνα.
Το απόσπασμα ‘κραταιά ως θάνατος αγάπη’ αποτελεί στίχο από το αριστούργημα των Ποιητικών βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης, ‘Άσμα ασμάτων’, δηλαδή, ‘το πιο όμορφο τραγούδι’, που πολλοί αποδίδουν στο Σολομώντα. Παραμένει ασαφές εάν το περιεχόμενό του είναι ένας ερωτικός ύμνος προς τη γυναίκα, ή αλληγορικά δηλώνει την αγάπη του Χριστού προς την εκκλησία. Η ουσία, όμως, είναι ότι αποτελεί έναν θαυμάσιο ύμνο στην αγάπη. Στην ωραιότητα της αγάπης. Ορμώμενη από αυτό, δανείστηκα την ένταση που εκφράζει, για να μοιραστώ μαζί σας σκέψεις για την αστείρευτη δύναμη της μάνας.
Για μένα, η αγάπη έχει ως συνώνυμό της τη λέξη θυσία. Η μοναδική και ανιδιοτελής έκφρασή της, βρίσκει στη μητέρα τον ιδανικό φορέα. Πολλές και ποικίλες είναι οι μορφές που λαμβάνει η θυσία της: από τη μικρότερη υλική στέρηση μέχρι και την ίδια τη ζωή της. Σήμερα, λοιπόν, ημέρα γιορτής, τιμής και μνήμης, επιθυμώ να αναφερθώ στη μάνα που θυσιάζεται, σαν φιγούρα βγαλμένη από αρχαιοελληνική τραγωδία. Στη μάνα που χάνει το παιδί της, αλλά οφείλει να σταθεί με αλύγιστη δωρικότητα και τρυφερότητα στα εγγόνια της, ή στα υπόλοιπα παιδιά της, παρά το πένθος της. Στη μάνα που νοσεί, και μετρά χρόνο, ελπίδα, αντοχές και ψυχή στο μικρό, απρόσωπο δωμάτιο ενός νοσοκομείου. Σ΄ αυτή τη μάνα που, παραγκωνίζοντας τον εαυτό της, τον πόνο της, σφίγγει τα δόντια και φροντίζει τα παιδιά και την οικογένειά της, γνωρίζοντας ότι θα επιβαρυνθεί η υγεία της και ότι, ίσως, δεν επανέλθει ποτέ. Στη μάνα που βιώνει τον καθημερινό Γολγοθά του παιδιού που δεν μπορεί να την κρατήσει από το χέρι και να περπατήσουν μαζί, αλλά είναι καθηλωμένο στο κρεβάτι, ή σ’ ένα καροτσάκι… Στη μάνα που πνίγεται στην αφιλόξενη θάλασσα, προκειμένου το παιδί της να βρει μια ελπίδα ζωής, μακριά από τον πόλεμο και την κακία. Στη μάνα που στέκεται πάνω από το τηλέφωνο για ν’ ακούσει τη φωνή του ξενιτεμένου παιδιού της, που κάπου μακριά άρχισε να δημιουργεί τη ζωή του ξανά.
Μάνες τόσο διαφορετικές, αλλά και τόσο ίδιες!
Ο Οδυσσέας Ελύτης γράφει χαρακτηριστικά: ‘Κι ένα τέταρτο μητέρας αρκεί για δέκα ζωές, και πάλι κάτι θα περισσέψει που να το ανακράξεις σε στιγμή μεγάλου κινδύνου’. Αυτό είναι το μεγαλείο της. Το ότι χαρίζει αφειδώς όλο της το είναι. Ένας φύλακας- άγγελος, ένας ακούραστος άγγελος για όσους αγαπά. Η μάνα είναι η πατρίδα όπου όλοι επιστρέφουμε, η παραμυθία των πόνων μας, η ευγνωμοσύνη μας στο Θεό.
Η μάνα ως υπόσταση είναι πλάσμα μαγικό. Είναι εκείνη που θα στερηθεί τα πάντα, προκειμένου να μην πεινάσει το παιδί της. Είναι εκείνη που θα κλάψει, για να χαμογελάσει, αργότερα, το παιδί της. Είναι εκείνη που εργάζεται σκληρά, σε καιρούς δύσκολους και επικίνδυνους, για να ζήσει αξιοπρεπώς το παιδί της.
Είναι εκείνη που σκέφτεται πάντα διπλά: για το παιδί της πρώτα και μετά, για την ίδια. Είναι εκείνη που μιλά, ακόμη κι όταν σωπαίνει.
Είναι εκείνη που δεν πονάει ποτέ, εκείνη που αντέχει τα πάντα… Σχεδόν. Ο θάνατος, μπορεί να την στερήσει ως φυσική παρουσία, αλλά η κραταιά αγάπη της τον εξουδετερώνει, αφού η ίδια υψώνεται πάνω και πέρα από αυτόν. Αυτό αποτελεί το θαύμα της. Είναι το μοναδικό και αναντικατάστατο πλάσμα που η σκέψη της και μόνο, δύναται ν’ απαλύνει τον πόνο, να γίνει παρηγοριά και να ρίξει φως στα σκοτεινά αδιέξοδα και την απελπισία.
Η προσφορά της δε μετριέται, δε ζυγίζεται. Αξιολογείται μόνο με την αντοχή της καρδιάς και με τη μνήμη, όταν η μάνα φεύγει. Άλλωστε, μεγαλώνουμε, γερνάμε, μόνο όταν δεν είναι πλέον εφικτό να απευθυνθούμε προσφωνώντας, ‘μάνα’. Είναι η πρώτη λέξη που το νήπιο συλλαβίζει και, ίσως, η τελευταία, όταν ο άνθρωπος ολοκληρώσει τον κύκλο του στη ζωή.
Η λατρεία, η αγωνία και η θυσία της μάνας για το παιδί της έχουν εύστοχα αποτυπωθεί σε καμβά, σε μελωδίες και σε κορυφαία, λογοτεχνικά έργα. Χαρακτηριστικό της μνήμης της μάνας μέσα από τα αθώα μάτια του παιδιού της, είναι το ακόλουθο απόσπασμα του Νίκου Καζαντζάκη από το έργο του, ‘Αναφορά στο Γκρέκο’:
«Η μάνα μου, μια άγια γυναίκα. Με υπομονή, μ’ αντοχή κι όλη τη γλύκα της γης απάνω της […] Ποτέ δεν είχα δει τη μητέρα μου να γελάει, χαμογελούσε μόνο, και τα βαθουλά, μαύρα μάτια της κοίταζαν τους ανθρώπους γεμάτα υπομονή και καλοσύνη. Πηγαινοέρχονταν σαν πνεύμα αγαθό μέσα στο σπίτι, κι όλα τα πρόφταινε ανέκοπα κι αθόρυβα, σαν να’ χαν τα χέρια της μια καλοπροαίρετη, μαγική δύναμη, που κυβερνούσε με καλοσύνη την καθημερινή ανάγκη. Μπορεί και να’ναι η νεράιδα, συλλογιζόμουν κοιτάζοντάς την σιωπηλά…[…] Οι ώρες που περνούσα με τη μητέρα μου ήταν γεμάτες μυστήριο. Καθόμασταν ο ένας αντίκρα στον άλλο, εκείνη σε καρέκλα πλάι στο παράθυρο, εγώ στο σκαμνάκι μου, κι ένιωθα, μέσα στη σιωπή, το στήθος μου να γεμίζει και να χορταίνει, σαν να’ ταν ο αγέρας ανάμεσά μας γάλα και βύζαινα.»
Η μορφή της διαχρονικά, στους αιώνες, είναι τόσο διαφορετική, αλλά και τόσο ίδια, συνάμα, γεγονός που επιβεβαιώνει την αταλάντευτη δύναμη της αλήθειας της.
Η μάνα ως τροφός, είναι συνώνυμο της ελπίδας και αποτελεί το μοναδικό και ακλόνητο σημείο αναφοράς ως το τέλος της ζωής μας. Είναι το άκουσμά της που θα βουρκώνει πάντα τα μάτια. Είναι η μορφή της που θα ανακουφίζει ακόμη και μέσα από τα όνειρά μας, όταν θα έχει φύγει από τη ζωή.
Η σημερινή γιορτή ανήκει σε όλες τις βιολογικές μητέρες που βιώνουν το δώρο και τη χαρά της μητρότητας, μα και σ’ εκείνες τις ‘μητέρες της καρδιάς’, που διπλά καρδιοχτυπούν, γιατί με κόπο ψυχής και θυσίες χαίρονται τα παιδιά τους. Ανήκει στην πολύτεκνη μάνα, που μοιράζει την αγάπη της και της επιστρέφεται στο πολλαπλάσιο, αλλά και σε κείνη που προσπαθεί διαρκώς, με πίστη, με πόνο και με τη βοήθεια της επιστήμης ν’ αποκτήσει παιδί. Ανήκει στη μάνα που μόνη μεγαλώνει το παιδί της, είτε από επιλογή της είτε, διότι η πορεία της ζωής της άλλαξε αιφνιδίως και έγινε μάνα και πατέρας μαζί.
Ολοκληρώνω τις σκέψεις μου, θέλοντας ν’ αφιερώσω το ποίημα που ακολουθεί, σε όλες τις μητέρες. Ειδικότερα, όμως, σε κείνες που χάθηκαν πρόωρα, άφησαν μισές τις αγκαλιές τους, ταξίδεψαν στην αιωνιότητα της αγάπης, ανέγγιχτες από τη φθορά του χρόνου, νέες και όμορφες στη ματιά, στην καρδιά και στη μνήμη των παιδιών τους και όσων τις αγαπούν.
‘Το ψωμί της μάνας μου’ του Μαχμούτ Νταρουίς
Μου λείπει το ψωμί της μάνας μου, ο καφές της μάνας μου, το άγγιγμά της.
Φουσκώνουν μέσα μου οι παιδικές μου αναμνήσεις.
Μέρα τη μέρα.
Πρέπει να δώσω αξία στη ζωή μου.
Την ώρα του θανάτου μου,
πρέπει ν’ αξίζω τα δάκρυα της μάνας μου.Και αν έρθω πίσω κάποια μέρα,
βάλε με σα μαντήλι στα βλέφαρά σου,
τα κόκαλά μου σκέπασε με χλόη που την αγίασαν τα βήματά σου,
δέσε μας μαζί.Με μια μπούκλα απ τα μαλλιά σου,
με μια κλωστή που κρέμεται από το φόρεμά σου,
μπορεί να γίνω αθάνατος, μπορεί να γίνω θεός,
εάν αγγίξω τα βάθη της καρδιάς σου.Αν καταφέρω και γυρίσω, κάνε με ξύλα, ν’ ανάψεις τη φωτιά σου.
Σκοινί, για ν’ απλώνεις τα ρούχα σου στην ταράτσα του σπιτιού σου.Δίχως την ευχή σου, είμαι πολύ αδύναμος για να σταθώ.
Μεγάλωσα πολύ, δώσε μου πίσω τους χάρτες των αστεριών που είχα παιδί,
Για να βρω με τα χελιδόνια το δρόμο πίσω, στην άδεια σου αγκαλιά.
Latest posts by Αγγελική Ρουμπιέ (see all)
- ‘Ο πίνακας’ - May 29, 2023
- ‘Εύθραυστη γραμμή’ - May 14, 2023
- ‘Οι ρίζες’ - April 23, 2023
