Το πρόσωπο του βασανιστή και η ατελείωτη σιωπή

της Αγγελικής Καρδαρά.

Άγρια κακοποίηση 14χρονης από τον ίδιο της τον πατέρα είδε το φως της δημοσιότητας πριν από μερικές μέρες. Σύμφωνα με τα στοιχεία που αντλούνται από τα ρεπορτάζ, την γρονθοκοπούσε και την χτυπούσε με ξύλινη ράβδο. Αποκαλυπτικό είναι και το βίντεο που καταγράφηκε από τις κάμερες, τις οποίες είχε τοποθετήσει στο σπίτι ο ίδιος ο πατέρας. Σοκαριστικό επίσης το γεγονός ότι η κακοποίηση της ανήλικης λάμβανε χώρα για χρόνια, πάλι σύμφωνα με τα ρεπορτάζ. (*1)

Θα ξεκινήσω το σημερινό μου άρθρο, με την ευχή να επουλωθούν οι πληγές στο σώμα και πρωτίστως την καρδιά της 14χρονης και από εδώ και στο εξής να έχει δίπλα της ανθρώπους που θα της δώσουν αγάπη, την οποία σίγουρα έχει ανάγκη. Δεν μπορώ βέβαια να μην αναρωτηθώ «πώς είναι δυνατόν ο άνθρωπος που σου δίνει ζωή να είναι και ο πρώτος άνθρωπος που σου δείχνει το πιο σκληρό και άγριο πρόσωπο της ζωής;» Αυτό είναι κάτι που ποτέ δεν θα μπορέσω να καταλάβω, ίσως λόγω του ισχυρού δεσμού με τους γονείς μου και την πολύ μεγάλη αγάπη μου στα παιδιά.

Με προβληματίζει και με τρομάζει ότι πολλές παρόμοιες υποθέσεις μένουν «θαμμένες» στις πόρτες των σπιτιών και γι’ αυτό κρίνω όχι απλώς σκόπιμο αλλά και επιβεβλημένο να αναφερθώ στο φαινόμενο. Όπως σχολίασε σε ανάρτησή μου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο Ομ.Καθηγητής Εγκληματολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, κ. Αντώνης Μαγγανάς, καταθέτοντας την πολύτιμη εγκληματολογική εμπειρία του από Ελλάδα και εξωτερικό «Είναι από τα ελάχιστα που βγαίνουν στην επιφάνεια. Στο Κεμπέκ η νομοθεσία προβλέπει ποινικές κυρώσεις για όλους εκείνους (οικείους, γείτονες, περαστικούς) που γίνονται μάρτυρες ή υποψιάζονται βάσιμα ότι έγινε ή υπάρχει κακοποίηση του παιδιού και δεν το καταγγέλλουν (ανώνυμα φυσικά)».

Η μαρτυρία του Καθηγητή πρέπει, αναμφισβήτητα, να μας κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου, γιατί πέρα από την κακοποίηση που είναι μια εξαιρετικά σοβαρά υπόθεση και πρέπει να τιμωρείται πολύ αυστηρά, υπάρχει και ένα άλλο εξίσου κρίσιμο σημείο που πρέπει να αναδειχθεί μέσα από την αρθρογραφία και να απασχολήσει την επιστημονική κοινότητα, η οποία οφείλει να είναι, με τις δράσεις της, ουσιαστικά δίπλα στις οικογένειες που έχουν ανάγκη και να προλαμβάνει τη βία σε όποια μορφή κι αν αυτή εμφανίζεται στους κόλπους μιας οικογένειας.

Το σημείο, συνεπώς, που με απασχολεί εδώ είναι η ανοχή. Δεν θα αναφερθώ στη συγκεκριμένη υπόθεση, γιατί δεν έχω όλα τα στοιχεία στα χέρια μου και δεν μπορώ να εξαγάγω αβίαστα συμπεράσματα. Η δικαιοσύνη, άλλωστε, είναι η μόνη αρμόδια να αποφανθεί για την συγκεκριμένη υπόθεση. Θα μιλήσω γενικά για το φαινόμενο και θα θέσω το ερώτημα «πώς είναι δυνατόν άτομα τόσο του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος όσο και του ευρύτερου κοινωνικού, να γίνονται αυτόπτες μάρτυρες ακραίων συμπεριφορών εις βάρος παιδιών ή να έχουν βάσιμες υποψίες ότι το παιδί κακοποιείται και να μην αντιδρούν, καλλιεργώντας με αυτό τον τρόπο γόνιμο έδαφος για να συνεχίσει ανενόχλητος ο δράστης την εγκληματική του δράση;».

Αναμφισβήτητα, ο φόβος, ο κοινωνικός στιγματισμός, οι στερεοτυπικές αντιλήψεις που εξακολουθούν να διαιωνίζονται ακόμα και στην σημερινή Ελλάδα, είναι στοιχεία που παίζουν πολύ αρνητικό λόγο στην ψυχοσύνθεση των ατόμων που ανέχονται τέτοιες συμπεριφορές, ιδίως σε κλειστές τοπικές κοινωνίες. Ωστόσο, κατά την άποψή μου, δεν δικαιολογούν την ανοχή που τελικά καταλήγει να γίνει απάθεια προς το κακοποιημένο παιδί. Ακόμα και τους μεγαλύτερους φόβους μας, πρέπει να μάθουμε να ξεπερνάμε!

Πρέπει να καταστεί απολύτως κατανοητό ότι η ανοχή δύναται να οδηγήσει ακόμα και στην ανθρωποκτονία, είτε με πρόθεση, είτε χωρίς. Δεν είναι δύσκολο να συμβεί: ένα πιο δυνατό χτύπημα ή ένα χτύπημα σε ζωτικό σημείο του σώματος ή μια πρόσκρουση σε κάποιο αντικείμενο του σπιτιού, μπορεί να επιφέρει σοβαρό τραυματισμό ή και θάνατο. Επομένως, η έγκαιρη αντίδραση είναι αναγκαία ώστε να προστατευθεί το παιδί και ολόκληρη η οικογένεια.

«Σπάστε τις σιωπές» είναι το μήνυμα που όλο αυτό τον καιρό επιχειρούμε να περάσουμε στο postmodern και τη στήλη «Έγκλημα και Media» (*2) και θα συνεχίσω να επιμένω στην σπουδαιότητα του συγκεκριμένου μηνύματος. Το να σπάσουμε έγκαιρα τις σιωπές είναι ο μόνος τρόπος για να βάλουμε τέλος στις εγκληματικές συμπεριφορές. Η ευθύνη της επιστημονικής κοινότητας στο σημείο αυτό είναι να ενημερώσει με απόλυτη ακρίβεια και σαφήνεια τις οικογένειες, ιδίως σε κλειστές κοινωνίες, ότι η ενδοοικογενειακή βία, σε κάθε της έκφανση και μορφή, είναι απολύτως καταδικαστέα, δεν έχει καμία δικαιολογία και καμία νομιμοποίηση. Επίσης, είναι σημαντικό να τους εξηγήσει έννοιες, οι οποίες για τους ερευνητές είναι αυτονόητες και δεδομένες –όπως ο σεβασμός στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας κ.λπ.- δεν είναι όμως αυτονόητες για όλες τις οικογένειας και τέλος να τους δείξει τρόπους, ώστε οικογένειες που κινδυνεύουν να ζητήσουν βοήθεια και στήριξη.

Συμπερασματικά, το ζήτημα είναι πολύ σοβαρό με πολλές διαστάσεις και προεκτάσεις, όπως αποδεικνύεται και ως ενεργά μέλη αυτής της κοινωνίας οφείλουμε να βρισκόμαστε σε επαγρύπνηση και να προστατεύουμε παιδιά και εφήβους από την κακοποίηση (σωματική αλλά και λεκτική και ψυχολογική) όταν βλέπουμε ή έχουμε βάσιμες υποψίες ότι υφίσταται.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1.Βλ.ενδεικτικά http://www.ethnos.gr

2.Βλ. ενδεικτικά https://www.postmodern.gr

Bio
Latest Posts

Αγγελική Καρδαρά

Η Αγγελική Καρδαρά είναι Εισηγήτρια-Συγγραφέας και Εκπαιδεύτρια στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (E-Learning) του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος (με εξειδίκευση στη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία) και Τακτική Επιστημονική Συνεργάτιδα Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.). Το θέμα της διδακτορικής διατριβής της, με Επιβλέποντα τον Καθηγητή Γιάννη Πανούση, αφορά τον ιδιαίτερο γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας του έγκλειστου πληθυσμού. Από τον Φεβρουάριο του 2020 ανέλαβε και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος που αποτελεί Ομάδα Εργασίας για το Έγκλημα και την Απεικόνισή του στα ΜΜΕ. Έχει επάρκεια και άδεια διδασκαλίας τριών ξένων γλωσσών (αγγλικών, γαλλικών, ισπανικών). Εργάζεται στον συναρπαστικό χώρο της εκπαίδευσης, δίνει διαλέξεις και οργανώνει μαθήματα σεμιναριακού τύπου στο αντικείμενο εξειδίκευσής της «Έγκλημα & Media». Επίσης, είναι Επιστημονικά Υπεύθυνη ερευνών εγκληματολογικού, κοινωνικού και μιντιακού ενδιαφέροντος, αρθρογραφεί και συγγράφει. Έχει συγγράψει τα βιβλία: Τρομοκρατία και ΜΜΕ (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Όταν η ψυχή μιλάει (εκδόσεις Υδρόγειος), Φυλακή και Γλώσσα (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη (εκδόσεις Παπαζήση), Σκιαγράφηση του ψυχολογικού προφίλ των εγκληματιών που απασχόλησαν τα ελληνικά ΜΜΕ (1993-2018): Criminal Profiling and Media (εκδόσεις Παπαζήση). Οι «Νέοι Παγιδευμένοι στα Παιχνίδια της Βίας: Εγκλήματα με Δράστες και Θύματα Νέους» είναι το έκτο βιβλίο της και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση.