της Αγγελικής Καρδαρά.
«Oι δυνατότητες που προσφέρουν το ίντερνετ και τα νέα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στον υποψήφιο εγκληματία είναι τεράστιες ως προς την τέλεση νέων εγκλημάτων», επεσήμανε ο Ομ.Καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου, κ. Αντώνης Μαγγανάς, στην πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη που μου παραχώρησε πριν από δύο εβδομάδες στο postmodern σχολιάζοντας τα διαδικτυακά παιχνίδια θανάτου. Η συγκεκριμένη δήλωση οφείλει να ληφθεί σοβαρά υπ’ όψιν από τους γονείς, ώστε να μην αφήνουν ανεξέλεγκτα τα παιδιά και τους εφήβους να χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ασφαλώς ο γονιός δεν μπορεί να απαγορεύσει στον έφηβο τη χρήση του διαδικτύου, γιατί το διαδίκτυο αποτελεί μέσο επικοινωνίας και ταυτόχρονα πολύτιμο εργαλείο για το σχολείο, δίνοντας τη δυνατότητα στους μαθητές να εμπλουτίσουν τις εργασίες τους με στοιχεία, να αντλήσουν πληροφορίες για ζητήματα που τους ενδιαφέρουν, να «ταξιδέψουν» σε άλλες κουλτούρες και πολιτισμούς, ακόμα και να ψυχαγωγηθούν παίζοντας εκπαιδευτικά παιχνίδια. Άλλωστε η απαγόρευση θα οδηγήσει τον έφηβο σε αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Ανεξέλεγκτη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και συνέπειες
Η ευθύνη των γονέων είναι διττή: να ενημερωθούν πρώτα οι ίδιοι με μεγαλύτερη ακρίβεια και στη συνέχεια να ενημερώσουν τον έφηβο για την ασφαλή χρήση του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Δυστυχώς, η δική μου εκπαιδευτική εμπειρία δείχνει ότι οι γονείς δεν συζητούν σοβαρά με τους εφήβους για το θέμα. Σε μικρές πλέον ηλικίες τους αγοράζουν κινητά τελευταίας τεχνολογίας με ενσωματωμένες κάμερες, σύνδεση στο διαδίκτυο, παιχνίδια και πολλές άλλες εφαρμογές, με αποτέλεσμα η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών να χρησιμοποιούν τα κινητά τηλέφωνα ακόμα και την ώρα του μαθήματος, παρά την ισχύουσα νομοθεσία, για να παίζουν παιχνίδια, να στέλνουν μηνύματα, να μπαίνουν στο fb, να μιλούν με αγνώστους και να βγάζουν φωτογραφίες. Οι εκπαιδευτικοί, σε αυτές τις περιπτώσεις, είτε αναγκάζονται να λειτουργήσουν σαν «αστυνομικοί των παιδιών» (γιατί, δυστυχώς, οι γονείς θεωρούν ότι ο δάσκαλος πρέπει να έχει και το ρόλο του αστυνομικού) ή φτάνουν στο σημείο να αδιαφορήσουν. Δεν θα μιλήσω για τις περιπτώσεις εκπαιδευτικών -ελπίζω ελάχιστες- που ασχολούνται με το κινητό τους την ώρα του μαθήματος. Οι γονείς πρέπει να βάλουν όρια στα παιδιά τους και να είναι επιβεβλημένο σε κάθε σχολείο (όχι όμως στη θεωρία, αλλά να εφαρμόζεται χωρίς καμία εξαίρεση) ότι τα κινητά θα μπαίνουν σε ένα συγκεκριμένο χώρο και από εκεί θα τα παίρνουν οι μαθητές με το σχόλασμα, ώστε να γίνει βίωμα των παιδιών ότι υπάρχουν όρια στη χρήση των μέσων (γιατί όταν το παιδί ανεξέλεγκτα το χρησιμοποιεί ακόμα και στην τάξη, του περνάμε αυτομάτως το μήνυμα της ανεξέλεγκτης χρήσης των μέσων. Ανεξέλεγκτη χρήση όμως σημαίνει ότι όσο εύκολα θα στείλει μια φωτογραφία σε ένα φίλο, τόσο εύκολα θα την στείλει σε έναν άγνωστο. Μην ξεχνάμε ότι έχουμε να κάνουμε με παιδιά!) και δεύτερον, να ανοίξει ένας ουσιαστικός δίαυλος επικοινωνίας στα σχολεία του τι σημαίνει “ασφαλής χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης”.
Το φαινόμενο του online grooming: προφίλ δραστών και θυμάτων, αντίδραση γονέων και παιδιών
Ένα από τα σοβαρότερα ζητήματα που οφείλει να προβληματίσει τους γονείς είναι το φαινόμενο του online grooming, όπως είναι ο όρος στη διεθνή βιβλιογραφία.
Τι σημαίνει όμως online grooming; Αφορά το φαινόμενο κατά το οποίο παιδόφιλοι προσεγγίζουν διαδικτυακά, κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα smartphones, παιδιά και εφήβους προσποιούμενοι ότι είναι συνομήλικοί τους και ότι έχουν κοινά ενδιαφέροντα μαζί τους. Παράλληλα προσπαθούν να δελεάσουν τα παιδιά με διάφορους τρόπους -όπως με ωραία λόγια ή με δώρα που τους υπόσχονται-. Από τη στιγμή που οι αποκαλούμενοι groomers θεμελιώσουν σχέση εμπιστοσύνης με το θύμα τους και αποσπάσουν χρήσιμες για τους εγκληματικούς τους σκοπούς πληροφορίες σχετικά με το ίδιο το παιδί και την οικογένειά του, προσανατολίζουν τη συζήτηση σε σεξουαλικού περιεχομένου αντικείμενο, ζητώντας από το παιδί να τους στείλει γυμνές του φωτογραφίες ή/και προκλητικά βίντεο. Πολλές φορές επιδιώκουν συνάντηση με το παιδί και στη συνέχεια το απειλούν ότι θα στείλουν τις φωτογραφίες και τα βίντεο στους γονείς του ή ότι θα τα δημοσιοποιήσουν στο internet.
Είναι σημαντικό, επίσης, να αναφέρουμε ότι οι online groomers δεν είναι πάντα άγνωστοι του θύματος. Σε πολλές περιπτώσεις έχουν ήδη συναντήσει το θύμα τους μέσω της οικογένειας ή άλλων κοινωνικών ή ακόμα και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων του παιδιού και απλώς χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για να έρθουν σε επαφή μαζί του και να κερδίσουν την εμπιστοσύνη του(*1). Μπορεί, δηλαδή, να πρόκειται για έναν οικογενειακό φίλο ή άλλο άτομο που βρίσκεται κοντά στο παιδί. Επομένως, οι γονείς πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί με τους ανθρώπους στους οποίους εμπιστεύονται τα παιδιά τους, τόσο για εκπαιδευτικούς όσο και για φιλικούς/κοινωνικούς σκοπούς.
Στο εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο του Crime Times με τίτλο Online Grooming: Παιδόφιλοι «μέσα» στο σπίτι, (*2) το οποίο αποτέλεσε και πηγή έμπνευσης του σημερινού μου άρθρου, ενημερωνόμαστε ότι με την ευρεία χρήση του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από ανθρώπους όλων των ηλικιών, βρήκε νέο έδαφος ανάπτυξης το grooming ή, όπως αποδίδεται από το Συμβούλιο της Ευρώπης, «η άγρα παιδιών για γενετήσιους λόγους». Πρόκειται για την προσέλκυση ανηλίκων, µέσω της χρήσης της σύγχρονης τεχνολογίας, κυρίως του διαδικτύου και των κινητών τηλεφώνων, στα οποία οι ανήλικοι έχουν διαρκώς αυξανόμενη πρόσβαση, με απώτερο σκοπό την τέλεση ασελγών πράξεων σε βάρος τους ή/και την παραγωγή και συλλογή σχετικού πορνογραφικού υλικού.
Υποθέσεις online grooming που απασχόλησαν τη χώρα μας
Βάσει του παραπάνω άρθρου στο Crime Times, στα αξιοσημείωτα αποτελέσματα των ερευνών κατά τα έτη 2014 – 2015 συμπεριλαμβάνεται η αρχική ταυτοποίηση της δράσης ενός σαραντάχρονου ημεδαπού, ο οποίος στη συνέχεια εντοπίστηκε και συνελήφθη επ’ αυτοφώρω, τη στιγμή που είχε επιβιβάσει δεκατριάχρονο σε φορτηγάκι με σκοπό να τον αποπλανήσει. Χαρακτηριστική είναι, επίσης, η περίπτωση ημεδαπού 33 ετών, ο οποίος μετά από έλεγχο των διαδικτυακών συνομιλιών, προέκυψε ότι υποδυόταν τον εργαζόμενο σε πρακτορείο μοντέλων και προέτρεπε τα ανήλικα θύματα του στην ανταλλαγή παιδικού πορνογραφικού υλικού, με το πρόσχημα της αποστολής του παραπάνω υλικού σε πρακτορείο μοντέλων στην Αργεντινή, έναντι υψηλής αμοιβής. Μάλιστα είχε καταφέρει να πείσει ανήλικο κορίτσι, δώδεκα ετών, να του αποστείλει αρχικά φωτογραφίες της με ρούχα και στη συνέχεια γυμνές, καθώς και βίντεο, όπου η ανήλικη προέβαινε σε πραγματική πράξη γενετήσιου χαρακτήρα, με πρόσχημα την αποστολή του παραπάνω υλικού σε πρακτορείο μοντέλων στην Αργεντινή, ώστε να της δώσει την αμοιβή των 140.000 ευρώ.
Οι παραπάνω ειδεχθείς πράξεις επιβεβαιώνουν δύο πράγματα: το πόσο εύκολα μπορεί να χειραγωγηθεί ένα παιδί ή ένας έφηβος μέσω του διαδικτύου από εγκληματίες και δεύτερον την τεράστια προσοχή που απαιτείται από γονείς και εκπαιδευτικούς ώστε τα παιδιά -ειδικά στο πλαίσιο μιας κοινωνίας που μαστίζεται από οικονομική και αξιακή κρίση- να μην παρασύρονται με το δέλεαρ των χρημάτων ή άλλων δώρων που τους υπόσχονται οι επιτήδειοι.
Η τοποθέτηση της ειδικής επιστήμονα
Η δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, με ειδίκευση στο Ποινικό Δίκαιο, κ. Φωτεινή Ντούρα, ρίχνει φως στις σημαντικές πτυχές του φαινομένου. Ξεκινώντας με το προφίλ των δραστών, η κ. Ντούρα επισημαίνει «Η εμπειρία από τις υποθέσεις που έχω προσωπικά χειριστεί ως δικηγόρος αλλά και μέσα από την μελέτη της δημοσιευμένης σχετικής νομολογίας των ελληνικών δικαστηρίων, με οδηγεί στο προσωπικό συμπέρασμα ότι ο δράστης μπορεί να προέρχεται πραγματικά από οποιοδήποτε κοινωνικό και οικονομικό στρώμα της κοινωνίας. Η σεξουαλική διαστροφή είναι πιθανό να συνυπάρχει με ένα καλό μορφωτικό επίπεδο, μια ομαλή επαγγελματική ζωή, ακόμα και με μια άκρως «τυπική» οικογενειακή κατάσταση [έγγαμος κλπ ]. Από την άλλη πλευρά, δεν μπορεί να αποκλειστεί πλέον ούτε η κατηγορία των ανθρώπων που λόγω μορφωτικού επιπέδου ή/και οικονομικής κατάστασης δεν θα μπορούσαν παλαιότερα να έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο και να «οργανωθούν» σε εγκληματική δράση μέσα από αυτό. Η απλοποίηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ώστε η χρήση τους να είναι εύκολη και στον πιο αδαή χρήστη και η δυνατότητα πρόσβασης και από το πιο φθηνό smartphone, «άνοιξε τις πόρτες» κυριολεκτικά στους πάντες. Οποιοσδήποτε μπορεί να στήσει ένα προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και μέσα από αυτό να φτιάξει σιγά-σιγά τις συνθήκες ώστε να προσεγγίζει ανώνυμα ανήλικους».
Όσον αφορά το προφίλ των θυμάτων του online grooming, η κ. Ντούρα υπογραμμίζει «Με μια πρόταση, θύματα είναι: αγόρια και κορίτσια «μόνα» στο διαδίκτυο. Από τις αστυνομικές έρευνες συνήθως προκύπτει ότι οι δράστες δεν είναι ιδιαίτερα «επιλεκτικοί» με τα θύματά τους. Προσεγγίζουν δεκάδες προφίλ χρηστών στα social media, τα οποία είναι φανερό (από φωτογραφίες, δημοσιεύσεις, συμμετοχή σε online παιχνίδια κλπ.) ότι ανήκουν σε ανήλικους. Φαίνεται ότι ανταποκρίνονται τελικά στην προσέγγιση κυρίως τα παιδιά που (είτε από άγνοια είτε από αδιαφορία των γονέων) έχουν την δυνατότητα να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο χωρίς κανόνες, χωρίς κανενός είδους επιτήρηση και -συχνά- χωρίς καν χρονικό περιορισμό».
Τέλος, ως προς την αντίδραση που οφείλουν να έχουν οι γονείς προκειμένου να προστατεύσουν τα παιδιά τους, τα οποία δύναται να αποσιωπήσουν σχετικά κρούσματα στην οικογένειά τους από φόβο μήπως τα επιπλήξουν ή τους περιορίσουν τη χρήση του διαδικτύου, η κ. Ντούρα σημειώνει εμφατικά «Οι γονείς κατ’ αρχάς πρέπει να ενημερωθούν προσωπικά για τον τρόπο λειτουργίας των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης, ώστε να συνειδητοποιήσουν και οι ίδιοι πόσο ευρεία μπορεί να γίνει η «δικτύωση» μέσα από αυτά. Πρέπει να συνειδητοποιήσουν και οι ίδιοι πόσο μακριά μπορεί να φτάσει η πληροφορία που εκτίθεται στο διαδίκτυο και αφορά την οικογένεια τους. Από εκεί και πέρα η ουσιαστική επικοινωνία με τα παιδιά είναι ο σωστός δρόμος, όπως και στα περισσότερα θέματα ανατροφής. Θεωρώντας δεδομένο ότι η απαγόρευση της χρήσης δεν είναι σε καμία περίπτωση η λύση – ο βασικός κανόνας είναι ότι οι γονείς πρέπει να συμμετέχουν στη διαδικτυακή ζωή των παιδιών τους, όπως και στην υπόλοιπη ζωή τους. Όπως ακριβώς γνωρίζουν ποιους συναναστρέφεται το παιδί τους στις βόλτες και στο σχολείο πρέπει να γνωρίζουν και με ποιους συναναστρέφεται στο διαδίκτυο. Όπως ακριβώς γίνεται κανόνας για τα παιδιά να μη μιλάνε με αγνώστους στον δρόμο, πρέπει να γίνεται κανόνας να μη μιλάνε με αγνώστους στο διαδίκτυο. Εφόσον οι γονείς διαπιστώσουν προσέγγιση του ανηλίκου από άγνωστο, πρέπει να κρατήσουν τα αποδεικτικά στοιχεία (διαλόγους, στοιχεία προφίλ δράστη κλπ) και να επικοινωνήσουν άμεσα με τη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος».
Αναγκαία η συμμετοχή των γονέων στη διαδικτυακή ζωή των παιδιών τους, όπως και στην υπόλοιπη ζωή τους
Συνοψίζοντας, μέσα από τη συνέντευξη που μου παραχώρησε η κ. Ντούρα, αναδεικνύεται ο σημαντικός ρόλος που οφείλουν να διαδραματίσουν οι γονείς ως προς την ασφαλή χρήση του διαδικτύου, γιατί το διαδίκτυο κρύβει πολλούς κινδύνους, συχνά πολύ προσεκτικά «καλυμμένους», τους οποίους ένα παιδί και ένας έφηβος δεν έχουν την ωριμότητα να αντιληφθούν. Πιστεύω ότι είναι εξέχουσας σημασίας για όλους τους γονείς να κρατήσουν στο μυαλό τους την προτροπή της κ. Ντούρα «ο βασικός κανόνας είναι ότι οι γονείς πρέπει να συμμετέχουν στη διαδικτυακή ζωή των παιδιών τους, όπως και στην υπόλοιπη ζωή τους».
Be Smart Online: Ο διεθνής κανόνας χρήσης του διαδικτύου
Ολοκληρώνοντας το άρθρο, κρίνω σκόπιμο να αναφερθώ σε έναν κανόνα που έχει καθιερωθεί διεθνώς και συνοψίζεται σε μια απλή αλλά πολύτιμη φράση: «Be smart online», δηλαδή να είσαι έξυπνος διαδικτυακά. Αυτός πιστεύω ότι πρέπει να είναι ο «χρυσός κανόνας» που οφείλουμε να μάθουμε στα παιδιά μας από τις τάξεις του Δημοτικού ακόμα, δεδομένου ότι τα παιδιά έχουν πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από πολύ μικρές ηλικίες. Άλλωστε με την συγκεκριμένη παρότρυνση, περνάμε στα παιδιά μας ένα σημαντικό μήνυμα: ότι δεν δαιμονοποιούμε το διαδίκτυο, ούτε απαγορεύουμε την πρόσβαση σε αυτό, αλλά τα προτρέπουμε να το χρησιμοποιήσουν ορθολογικά και να είναι «έξυπνοι χρήστες».
Ο κανόνας του «Be smart online» (*3) πηγάζει από τα αρχικά του αγγλικού επιθέτου «smart». Ακολούθως παραθέτω το «χρυσό κανόνα» για να διαβαστεί από τους έφηβους αναγνώστες μας ή να τους τον μεταφέρουν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί τους:
- S:Safe = Ασφαλής. Για να παραμείνεις ασφαλής πρέπει να είσαι πολύ προσεκτικός και να μην αποκαλύπτεις προσωπικές σου πληροφορίες κατά τη διάρκεια διαδικτυακών συζητήσεων ή αναρτήσεων στο fb. Μην ξεχνάς ότι μιλώντας για «προσωπικές πληροφορίες» εννοούμε και το mail και τον αριθμό τηλεφώνου σου και βέβαια τους κωδικούς σου. (Να σημειώσω εδώ ότι αρκετά παιδιά δίνουν τους κωδικούς τους σε συμμαθητές τους, με αποτέλεσμα οι ίδιοι οι συμμαθητές τους κάποιες φορές να μπαίνουν ανενόχλητοι στις ιδιωτικές συνομιλίες και να δημιουργούν διάφορα προβλήματα. Άρα το παιδί πρέπει να έχει στο μυαλό του ότι δεν δίνουμε κωδικούς ούτε καν στους φίλους μας και συνεχώς τους ανανεώνουμε για να μην τους παραβιάσουν).
- M:Meeting = Συνάντηση. Μην επιδιώξεις να συναντήσεις κάποιο άγνωστο άτομο, με το οποίο έχεις μόνο διαδικτυακή επικοινωνία. Ενημέρωσε τους γονείς σου εάν κάποιος άγνωστος σου ζητήσει συνάντηση και μην ξεχνάς ότι ακόμα και ένα άτομο στο οποίο μιλάς στο διαδίκτυο για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν είναι «φίλος». Οι διαδικτυακοί «φίλοι»/online friends παραμένουν άγνωστοι ακόμα κι αν έχεις συχνή επικοινωνία μαζί τους στο διαδίκτυο.
- A:Accepting = Αποδοχή. Μην αποδέχεσαι emails, μηνύματα, ούτε να ανοίγεις αρχεία, φωτογραφίες, βίντεο από ανθρώπους που δεν γνωρίζεις ή δεν εμπιστεύεσαι, γιατί μπορεί να περιέχουν ιούς ή να έχουν υβριστικό περιεχόμενο.
- R:Reliable = Αξιόπιστος. Δεν ξεχνάμε ποτέ ότι κάποιος μπορεί να λέει ψέματα για το ποιος είναι, ποια είναι η ηλικία του, με τι ασχολείται. Ο καθένας μπορεί να εμφανιστεί με την «ταυτότητα» που θέλει, λόγω της ανωνυμίας που του παρέχει το διαδίκτυο. Επομένως, πάντα πρέπει να τσεκάρουμε τις πληροφορίες που μας δίνει ο συνομιλητής μας και είναι προτιμότερο να μιλάμε μόνο με τους πραγματικούς μας φίλους και γενικότερα με τους ανθρώπους που γνωρίζουμε στον πραγματικό κόσμο/real world και όχι στον εικονικό/virtual world.
- T:Tell = Μιλάω. Μίλα στους γονείς σου, στο δάσκαλο ή σε κάποιο πρόσωπο που εμπιστεύεσαι απόλυτα εάν ένα μήνυμα ή μια συμπεριφορά σε ενοχλεί ή κάποιος σε απειλεί. Οτιδήποτε σε ανησυχεί ή σε φέρνει σε δύσκολη θέση στο διαδίκτυο, μη διστάσεις να το εκμυστηρευτείς και να ζητήσεις βοήθεια.
Να αναφέρω κάτι πολύ σημαντικό κλείνοντας ότι στην ιστοσελίδα του Childnet International μπορούμε να βρούμε, πέρα από πολύτιμες πληροφορίες, quiz για τα παιδιά και τους εφήβους που χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ώστε να διαπιστώσουν εάν και σε ποιο βαθμό είναι «έξυπνοι» χρήστες. (*4)
Αντίστοιχα quiz είναι σκόπιμο να δίνονται και στη χώρα μας στο μάθημα της πληροφορικής, ώστε τα παιδιά να συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία, γιατί σίγουρα οι νουθεσίες και οι απαγορεύσεις δεν αποδίδουν στην εφηβική ψυχή που θέλει να αποκτήσει εμπειρίες και να ζήσει στα όρια κάποιες φορές. Η δική μου προτροπή, συνεπώς, είναι να ενημερωθούμε όλοι -κυρίως γονείς και εκπαιδευτικοί- πληρέστερα και ακριβέστερα για τους κινδύνους του διαδικτύου και τι συνεπάγεται η ασφαλής χρήση του και στη συνέχεια να μιλήσουμε με σοβαρότητα στα παιδιά μας, στα οποία πρέπει να δείξουμε πώς να είναι «έξυπνοι χρήστες», ενώ σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκθέσουμε στο διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χωρίς όρια και έλεγχο. Η έξυπνη χρήση είναι αυτή που θα επιφέρει πολύ θετικά αποτελέσματα, ενώ η ανεξέλεγκτη χρήση δύναται να οδηγήσει ακόμα και στη θυματοποίηση του παιδιού και του εφήβου.
Σημείωση: Ευχαριστώ θερμά τη Δικηγόρο Παρ’ Αρείω Πάγω, ΜΔΕ Ποινικού Δικαίου, κ. Φωτεινή Ντούρα, για την πολύτιμη συμβολή της.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1.Τα στοιχεία αντλούνται από την ιστοσελίδα https://www.internetmatters.org/issues/online-grooming/#tab-1431375179-1-12275d-94da0b77-bad4 όπου μπορείτε να παρακολουθήσετε και ενημερωτικά βίντεο και να βρείτε επιπρόσθετες πληροφορίες για το θέμα.
2.Μπορείτε να διαβάσετε όλο το άρθρο με τίτλο Online Grooming: Παιδόφιλοι «μέσα» στο σπίτι στο ηλεκτρονικό εγκληματολογικό περιοδικό Crime Times
3.Βλ. http://www.kidsmart.org.uk/beingsmart/
4.Βλ. ενδεικτικά ένα quiz http://www.kidsmart.org.uk/downloads/treasure_hunt.pdf
Latest posts by Αγγελική Καρδαρά (see all)
- Έγκλημα στα Γλυκά Νερά και σκηνοθεσία στον τόπο του εγκλήματος (crimestaging) - February 22, 2023
- Έγκλημα στα Γλυκά Νερά και μιντιακές απεικονίσεις: μία ερευνητική προσέγγιση του Crime & MediaLab (ΚΕ.Μ.Ε.) - January 12, 2023
- Κακοποίηση ζώων συντροφιάς και άγριας ζωής στην Κύπρο και οι μιντιακές απεικονίσεις υποθέσεων - November 2, 2022
2 Comments