του Δημήτρη Καλαντζή.
«Χάθηκαν όλα μετά την ΕΝΤΟΛΗ… Ζωή χωρίς ζωή. Νύχτα παντού κι εσύ κανέναν δεν εγνώριζες. Ξένη στις ξένες. Ερημιά κι απόγνωση…»
…απαγγέλλει η κυρία Αργυρώ, κρατούμενη στις φυλακές Θήβας.
Η χορευτική παράσταση είχε προγραμματιστεί για τις τέσσερις το απόγευμα του Σαββάτου. Δεκατέσσερις κρατούμενες θα χόρευαν μπροστά στους συγγενείς τους, τη διοίκηση των φυλακών, τη διεύθυνση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και καμιά δεκαπενταριά δημοσιογράφους που είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον να τις παρακολουθήσουν.
Χώρος, η αίθουσα εκδηλώσεων των γυναικείων φυλακών Ελεώνα Θήβας, περίπου διακοσίων θέσεων με υπερυψωμένη κατά δύο σκαλοπάτια σκηνή, βαριές κουρτίνες στα πλαϊνά και δύο γύψινους κίονες δεξιά και αριστερά της σκηνής. Τα παράθυρα «έξυπνα» καγκελόφραχτα, όχι με κάθετα και οριζόντια σίδερα, αλλά σε σχήμα «ψαροκόκαλου».
Από την είσοδο των φυλακών μέχρι και την αίθουσα των εκδηλώσεων, τίποτα δεν θυμίζει την εξαθλίωση του Κορυδαλλού. Για την ακρίβεια, αν δεν έβλεπες τα εξωτερικά θεόρατα συρματοπλέγματα με τα υπερυψωμένα φυλάκια, αν δεν έπρεπε να παραδώσεις την ταυτότητα και όλα τα προσωπικά σου αντικείμενα στην είσοδο, αν δεν πέρναγες από δύο μαγνητικές πύλες για να σκαναριστεί το σώμα σου κι αν σε κάθε διάδρομο δεν σε περίμενε κι από ένας ένστολος για να σε οδηγήσει στον επόμενο χώρο, εύκολα θα πίστευες ότι βρίσκεσαι σε ένα μεγάλο και σύγχρονο ίδρυμα με ωραίες ζωγραφιές εδώ κι εκεί στους τοίχους, που απλά έχει μερικές σιδεριές παραπάνω…
Αλλά δεν είσαι σε κάποιο ίδρυμα. Είσαι σε σωφρονιστικό κατάστημα. Σε χώρο που 400 γυναίκες στερούνται την ελευθερία τους, καταδικασμένες για έκνομες πράξεις. Είσαι σε φυλακές. Εκεί που οι άνθρωποι χάνουν τον προσωπικό τους χώρο, τις πρωτοβουλίες τους, τον τρόπο ζωή τους, τη δυνατότητα να δημιουργήσουν. Ή μήπως όχι απαραίτητα;
ΤΟ ΚΟΙΝΟ
Περιμένοντας την έναρξη της παράστασης, στήνω αυτί στις κουβέντες των συγγενών. Δεξιά μιλάνε για τις συνήθειες των… κουνελιών με αφορμή τα ζωάκια που διατηρεί η φυλακή ως απασχόληση για τις κρατούμενες. Στα αριστερά μου το θέμα συζήτησης είναι ο καιρός που δεν λέει να αποφασίσει αν θα κάνει κρύο ή ζέστη. Μπροστά μου μία ηλικιωμένη κυρία αδημονεί να αρχίσει η παράσταση και πίσω μου ένας άντρας που παίζει «μαχαίρι ψαλίδι χαρτί» με τις δύο κόρες του οι οποίες ξεκαρδίζονται στα γέλια.
Κανείς δεν μιλάει για τον «ελέφαντα στο δωμάτιο». Για τη γυναίκα, τη μάνα, την κόρη, την αδελφή που βρίσκεται φυλακισμένη. Να έχει στερέψει ο πόνος; Να έκαναν ειρήνη με το βάρος στην καρδιά; Ή ο «κώδικας των συγγενών» επιβάλει να μιλάνε μόνο για τα ανώδυνα, όταν περιμένουν να δουν τον άνθρωπό τους;
SHOW TIME !
Οι δεκατέσσερις γυναίκες κάνουν απρόσμενη είσοδο από την πίσω μεριά της αίθουσας. Τρέχουν στη σκηνή με ενθουσιασμό, σχηματίζουν όλες μαζί ένα κουβάρι και στη συνέχεια λικνίζονται εκστατικά στους ήχους του «Come on baby light my fire» στην εκδοχή της Bassey. H Ντίνα, μία εντυπωσιακή κοκκινομάλλα, που λες και είναι χρόνια στις show business, αναλαμβάνει χωρίς τρακ να παρουσιάσει τις υπόλοιπες πρωταγωνίστριες: την Εύα, τη Μαβή, την Αγγελική, την Κατερίνα, την Βαλεντίνα, την Αθηνά, την Κλαούντια, τη Σάντρα, την βραζιλιάνα Βιβιάνα, την Χριστίνα, την Αδαμαντία, την Ταξιαρχούλα και την Τώνια.
Δεκατέσσερις όμορφες και περιποιημένες γυναίκες με ξεχωριστό τύπο η κάθε μια, ηλικίας από 20 μέχρι 73 χρονών στην επόμενη ώρα θα παρουσιάσουν, όλες μαζί ή σόλο, χορούς ευρηματικούς και γεμάτους χιούμορ. Οι γυναίκες τραγουδάνε, χορεύουν, γελάνε, αυτοσαρκάζονται για τις κινήσεις του μπαλέτου που δεν μπορούν να κάνουν και απαγγέλουν με μεγάλη αυτοπεποίθηση. Δείχνουν να απολαμβάνουν με την καρδιά τους τη σκηνή.
Το κοινό γελά με τα αστεία τους, συγκινείται με το ποίημα της κυρίας Αθηνάς και χειροκροτά μετά από κάθε σκηνή μέχρι το αποθεωτικό φινάλε, όπου οι γυναίκες τραγουδάνε και χορεύουν τις «Αμαρτίες» της Σακελλαρίου με μία ευρηματική παντομίμα. Οι θεατές τότε σηκώνονται όρθιοι και ξεσπάνε σε «Μπράβο»… Κάποιες πρωταγωνίστριες δακρύζουν. Γελάνε και κλαίνε μαζί…
Όταν καταλαγιάζουν τα χειροκροτήματα, οι γυναίκες δέχονται λουλούδια από τη διοίκηση των φυλακών, ευχαριστούν τις δύο συνεργάτιδες της Λυρικής που επί έξι μήνες τις «προπονούσαν» και πέφτουν στις αγκαλιές των συγγενών τους για να απολαύσουν τα φιλιά τους.
Από κοντά κι εμείς οι δημοσιογράφοι, να περιοριζόμαστε στα «συγχαρητήρια» και στα «μπράβο» και να καταπίνουμε ερωτήσεις περίεργες που θα χάλαγαν τη χαρά της γιορτής…
ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΕΣ
Η Κατερίνα Σπυροπούλου και η Χαρά Κότσαλη, τα δύο κορίτσια που ανέλαβαν από την Λυρική και το ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος την προετοιμασία των γυναικών, μας μιλάνε αργότερα για τον ενθουσιασμό των κρατουμένων. «Υπήρχαν μέρες που ερχόμαστε στη Θήβα και τις βρίσκαμε ήδη να προπονούνται για τα νούμερά τους – τόσο ζεστά το είχαν πάρει!»
Η πρόσκληση για την ομάδα χορού είχε απευθυνθεί πριν από έξι μήνες προς όλες τις κρατούμενες χωρίς όριο ηλικίας ή εμπειρία στο χορό. Ξεκίνησαν 100 γυναίκες αλλά λόγω μεταγωγών ή προσωπικών θεμάτων κατέληξαν στις 14 που εργάστηκαν εντατικά τον τελευταίο μήνα για την παράσταση. Η συμμετοχή τους στην ομάδα δεν είχε καμία «ανταμοιβή». Ούτε «μεροκάματα» έγραψαν, ούτε άδειες κατοχύρωσαν. Ήταν προσωπική επιλογή για να σπάσουν την καθήλωση της απραξίας, να αποδεχτούν την πρόκληση για το καινούργιο, να συνεργαστούν με κρατούμενες από άλλες πτέρυγες, να δεθούν μεταξύ τους και τελικά να δημιουργήσουν.
«Νομίζω ότι κερδίσαμε την εμπιστοσύνη τους επειδή τις αντιμετωπίσαμε χωρίς υποτίμηση ή οίκτο», λέει η «δασκάλα» Κατερίνα Σπυροπούλου. «Ήμασταν ίσες προς ίσες. Δεν ψάξαμε να μάθουμε γιατί καταδικάστηκε η κάθε μία. Άλλωστε αυτά δεν τα ρωτάς στη φυλακή… Αν θέλει κάποια, σου λέει μόνη της. Και πάλι δεν αλλάζει κάτι. Εμείς δεν κρίνουμε. Εμείς βρίσκουμε τις γυναίκες σε μία πολύ στενάχωρη κατάσταση και τους προτείνουμε να «δραπετεύσουμε» μαζί με κάτι ωραίο… Το πρόγραμμα της παράστασης εκείνες το επέλεξαν. Εμείς απλώς τους δείξαμε τον τρόπο να το εκτελέσουν. Κάνανε και κάναμε σχέσεις ζωής μέσα από αυτή τη διαδικασία».
«ΒΓΑΛΤΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΦΥΛΑΚΕΣ!»
Την παράσταση παρακολούθησαν μόνο οι συγκρατούμενες των 14 γυναικών την περασμένη Πέμπτη και οι συγγενείς το Σάββατο αλλά είναι βέβαιο ότι «έξω στην κοινωνία» θα γέμιζε κάθε μεγάλη αίθουσα από ανθρώπους που θέλουν να ενθαρρύνουν τις γυναίκες στον αγώνα τους για κανονικότητα.
Το σχέδιο είχε φτάσει κοντά στην υλοποίηση. Η Λυρική ήθελε με ενθουσιασμό να τις φιλοξενήσει, η ίδια η φυλακή και το Υπουργείο Δικαιοσύνης είχαν δώσει όλες τις σχετικές άδειες αλλά η προσπάθεια κόλλησε στην αστυνομία που δήλωσε αδυναμία να εξασφαλίσει τη μεταγωγή των 14 γυναικών μέχρι τη Ίδρυμα Νιάρχος για δύο ώρες!
Μικρόνοια; Ανικανότητα; Μιζέρια; Ρατσισμός; Πάντως λογική δεν υπάρχει. Όταν η αστυνομία σπαταλά χιλιάδες άντρες για να φυλάσσουν πραγματικούς ή φανταστικούς «στόχους», όταν στέλνει λεφούσια με κλούβες στα γήπεδα για να κάνουν τους παιδονόμους σε κάφρους, είναι αδιανόητο να στερεί από 14 γυναίκες την επικοινωνία με την ελεύθερη κοινωνία, την κοινωνία που θα τις υποδεχτεί αύριο πάλι κοντά της και οφείλει να τις κρατήσει κοντά της.
Η Κατερίνα και η Χαρά μας παρακάλεσαν να αναδείξουμε το θέμα όσο μπορούμε πιο δυνατά. Ήδη σε μία σύντομη ανάρτηση στο facedook, παρουσιάστηκαν πολλοί φίλοι, δηλώνοντας εθελοντές για την πραγματοποίηση της παράστασης εκτός των φυλακών.
Αν γίνουμε πολλοί, ίσως καταφέρουμε να ανοίξουμε τα αυτιά της Αστυνομίας για να κάνει αυτό που κάθε σοβαρή πολιτεία έχει υποχρέωση να κάνει.
ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ
Η κυρία Αθηνά, μία γκριζομάλλα γλυκύτατη νέα γιαγιά, μας έκανε όλους να συγκινηθούμε το Σάββατο το απόγευμα στην αίθουσα εκδηλώσεων των φυλακών της Θήβας. Απήγγειλε ένα ποίημα που έγραψε από την καρδιά της. Θα ήταν σωστότερο να το ακούσετε από την ίδια – οι λέξεις παίρνουν άλλο νόημα όταν τις λέει αυτός που τις νιώθει – αλλά έστω κι έτσι, θα αγγίξει τα συναισθήματά σας.
ΘΥΜΑΣΑΙ; Πώς έλαμπε το σπίτι στις γιορτές, πως μοσχοβόλαγε το κυριακάτικο τραπέζι, πως αντηχούσαν τα τραγούδια και οι μουσικές… Τη θάλασσα, τη ΘΥΜΑΣΑΙ;
Τα τριαντάφυλλα και το «μη τυχόν μου τα πειράξετε», το ΘΥΜΑΣΑΙ;
Ποιοι δαίμονες μας φθόνησαν και σάρωσαν της ευτυχίας μας τα κάστρα για πάντα; Τα δάκρυα, τις απώλειες, τον πόνο στην ψυχή και την ΕΝΤΟΛΗ, τα ΘΥΜΑΣΑΙ;
«Αυτή να εξοριστεί στην γη του Πουθενά, στην έρημο, στους παγετώνες!», ΘΥΜΑΣΑΙ;
Χάθηκαν όλα. Και οι αγκαλιές και οι μουσικές. Χάθηκαν οι μυρωδιές των παιδιών. Ζωή χωρίς ζωή. Νύχτα παντού κι εσύ κανέναν δεν εγνώριζες. Ξένη στις ξένες. Ερημιά και απόγνωση, ΘΥΜΑΣΑΙ;
Μέρες μετά τον παπα-Γιώργη, με το λόγο του «Δοκιμασία είναι, θα περάσει» που σε έκανε να αναθάρρεψες: «στ’ αλήθεια, θα περάσει;», το ΘΥΜΑΣΑΙ;
Στ΄ αλήθεια έγινες γιαγιά κι ας έλειπες στα κλάματα τα πρώτα. Κεράσματα, χαρές… κι εσύ να κλαις. Καιρός να ασπρίσετε ταλαίπωρα μαλλιά μου…, ΘΥΜΑΣΑΙ;
Οκτώβρης του ’16 που πρωτόδαμε της Λυρικής τις δασκάλες του χορού, την Κατερίνα και τη Χαρά, πλάσματα νεραϊδένια, από άλλο σύμπαν θαυμαστό φερμένα, ΘΥΜΑΣΑΙ;
Βάλθηκαν να μας μάθουν μία Τέχνη δύσκολη, που ήθελε το σώμα πρωταγωνιστή, αρμονία στην ψυχή, όλα στο φως να βγούνε, ΘΥΜΑΣΑΙ;
«Μπορείς να αλλάξεις, φαντάσου, νιώσε, δοκίμασε, τι φοβάσαι;», ΘΥΜΑΣΑΙ;
Τους κάβους λύσανε, φύσηξαν ψυχή από την ψυχή τους να φύγει η ομίχλη από το βλέμμα, να φανεί στεριά, ο δρόμος να επιστρέψεις στα κυριακάτικα τραπέζια, στις αγκαλιές, στις μυρωδιές, στα «έλα γιαγιάκα μου εδώ», στα όσα σε κάνουν να ζεις και να αξίζει να αγαπάς. Και να ΘΥΜΑΣΑΙ.
(παρατεταμένο χειροκρότημα)
ΤΟ «ΜΠΡΑΒΟ» ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΡΗΓΟΥ
Την παράσταση των γυναικών παρακολούθησε ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Γιώργος Κουμεντάκης, ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Εναλλακτικής Σκηνής Αλέξανδρος Ευκλείδης και ο σκηνοθέτης / χορογράφος Κωνσταντίνος Ρήγος που έγινε πόλος έλξης για τις κρατούμενες. Του ζητήσαμε να μας μιλήσει για την επικοινωνία του με τις γυναίκες.
«Ήταν μία πολύ σημαντική εμπειρία για εμένα και θέλω να δώσω συγχαρητήρια στις δύο χορεύτριες που έκαναν τη διδασκαλία, όπως και στη Λυρική Σκηνή και το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος που υποστήριξαν την παράσταση. Είναι άξιες θαυμασμού οι γυναίκες που συμμετείχαν στην παράσταση για την επιλογή τους να βγουν από το αδιέξοδο της φυλακής, μέσω της δημιουργικής έκφρασης του χορού. Χειροκρότησα τη δημιουργικότητά τους, τη θέλησή τους να ξεφύγουν από τα κάγκελα που περιβάλλουν την πραγματική ζωή τους και να πετάξουν ψηλά με την ψυχή τους».
- Αναρωτήθηκες κάποια στιγμή τι «έγκλημα» θα μπορούσε να έχει κάνει κάθε μία από αυτές τις λαμπερές γυναίκες στη σκηνή που η εικόνα τους διέλυε κάθε προκατάληψη «μοχθηρού εγκληματία»;
«Τη στιγμή που χόρευαν σόλο η κάθε μία, πέρασε από το μυαλό μου το ερώτημα. Αλλά καταλαβαίνω ότι η απάντηση δεν είναι εύκολη. Θα μπορούσαν να την κρύβουν ακόμα και από τους ίδιους τους εαυτούς τους. Κάποια μπορεί να καταδικάστηκε για οικονομικό έγκλημα, κάποια άλλη για κάτι πιο βαρύ και άλλη ίσως γιατί τυχαία πέρασε τη θολή γραμμή της νομιμότητας με την παρανομία. Το ζήτημα είναι ότι τώρα προσπαθούν να σταθούν όρθιες. Μία από τις γυναίκες που είναι κρατούμενη 4,5 χρόνια και θα αποφυλακιστεί σε ένα χρόνο μου είπε: «Προσπαθώ απλά να προσαρμοστώ στις συνθήκες που κάθε φορά βρίσκομαι και να βρω χαραμάδες χαράς». Αυτή η γυναίκα βρήκε τη χαραμάδα χαράς σήμερα».
- Παρατήρησα ότι οι περισσότερες γυναίκες κοίταζαν προς τη θέση σου κατά την παράσταση και μετά έτρεξαν να σου πιάσουν κουβέντα. Σαν να περίμεναν να τις κρίνεις…
«(χαμογελά) Είναι λογικό ότι μέσα στη φυλακή δεν έχουν άλλες επιλογές ψυχαγωγίας παρά την τηλεόραση, όπου εγώ συμμετέχω αυτόν τον καιρό στο τάλεντ σόου. Μου το είπαν και οι ίδιες ότι χάρηκαν, όταν έμαθαν ότι θα ερχόμουν. Μάλιστα μου είπαν ότι φοβήθηκαν μήπως τελικά δεν έρθω επειδή σήμερα γινόταν ο γάμος της Δούκισσας (Νομικού)… Ξέρεις, η τηλεόραση δίνει μία δύναμη που μπορείς να τη χρησιμοποιήσεις θετικά. Αν κατάφερα να κάνω αυτές τις γυναίκες λίγο πιο χαρούμενες επειδή τις χειροκρότησα και μετά πιάσαμε την κουβέντα για σάλσα, ρούμπα και χορό, τότε πέτυχα να χρησιμοποιήσω την τηλεοπτική αναγνωσιμότητα με το σωστό τρόπο. Θα βρίσκομαι και στις επόμενες παραστάσεις κοντά τους. Για να τις χειροκροτώ. Μπράβο τους!»
+ Ευχαριστώ τον Βασίλη Λούρα και την Ηώ Καλοχρήστου από το γραφείο τύπου της Λυρικής για όλες τις διευκολύνσεις που μας παρείχαν στη μετάβασή μας στις φυλακές Θήβας, όπως και την ευγενέστατη κυρία Λυδία Αγγελοπούλου, υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων της Λυρικής.
Α΄ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΝΑΡΤΗΣΗΣ: tospirto.net
Δημήτρης Καλαντζής
Latest posts by Δημήτρης Καλαντζής (see all)
- Ο «τέτοιος» στο Χαλάνδρι - September 10, 2023
- Δημιουργείται ο πρώτος Ξενώνας Φιλοξενίας Άστεγων και Ευάλωτων ΛΟΑΤΚΙ+ Ατόμων στην Αθήνα - August 30, 2023
- Το gay Πεδίον του Άρεως - May 17, 2023
