Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας: Ποια είναι τα εγκλήματα κατά ζωής

της Αγγελικής Καρδαρά.

Παρακολουθώντας μια τηλεοπτική ενημερωτική εκπομπή, κατέγραψα την ερώτηση του δημοσιογράφου «ποια είναι τα εγκλήματα κατά ζωής;». Το συγκεκριμένο εύλογο ερώτημα μου δίνει το έναυσμα να τονίσω τη στενή σχέση ανάμεσα στην εγκληματολογία και τη δημοσιογραφία. Αυτός άλλωστε είναι ο λόγος, για τον οποίο, μέσα από μια σειρά δημοσιεύσεων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και άλλων δραστηριοτήτων, επιχειρούμε τα τελευταία χρόνια με τον Καθηγητή Εγκληματολογίας, κ. Γιάννη Πανούση, να δημιουργήσουμε μια «γέφυρα» ανάμεσα στην εγκληματολογία και τη δημοσιογραφική έρευνα.

Πρωτίστως, στο αστυνομικό και δικαστικό ρεπορτάζ απαιτείται η ειδική νομική και εγκληματολογική γνώση, προκειμένου ο δημοσιογράφος να κατανοήσει και ο ίδιος τις δύσκολες έννοιες που χρησιμοποιεί για να ενημερώσει το ευρύ κοινό. Η γνώση είναι δύναμη για το δημοσιογράφο και αναμφισβήτητα του προσφέρει τη δυνατότητα να εμβαθύνει στις έννοιες που παρουσιάζει και να βοηθήσει το κοινό να κατανοήσει πληρέστερα τα σοβαρά ζητήματα εγκληματολογικού ενδιαφέροντος, τα οποία είναι δύσκολο να τα προσεγγίσει ο δημοσιογράφος που δεν είναι νομικός.

Το αστυνομικό ρεπορτάζ ασχολείται, κατά κύριο λόγο, με τα εγκλήματα κατά ζωής (*1), γιατί αυτού του είδους τα εγκλήματα κεντρίζουν περισσότερο το ενδιαφέρον του κοινού για μια σειρά λόγων που έχουν ήδη αναλυθεί στο postmodern. Επομένως, στο σημερινό άρθρο, με αφορμή τη σημαντική ερώτηση του δημοσιογράφου, κρίνω σκόπιμο να αναφερθώ στα εγκλήματα κατά ζωής, όπως ορίζονται σε συγκεκριμένα άρθρα του Ποινικού Κώδικα, ώστε τόσο οι αστυνομικοί και δικαστικοί συντάκτες όσο και το ευρύ κοινό να αποκτήσουν μια ολοκληρωμένη γνώση αυτών –τι σημαίνουν, τι ορίζει ειδικά το κάθε άρθρο για κάθε έγκλημα και πώς τιμωρούνται-.

Άρθρο 299. Ανθρωποκτονία με πρόθεση. Όποιος με πρόθεση σκότωσε άλλον τιμωρείται με [την ποινή του θανάτου] (*2) ή με ισόβια κάθειρξη. 2. Αν η πράξη αποφασίστηκε και εκτελέστηκε σε βρασμό ψυχικής ορμής, επιβάλλεται η ποινή της πρόσκαιρης κάθειρξης.
Άρθρο 300. Ανθρωποκτονία με συναίνεση. Όποιος αποφάσισε και εκτέλεσε ανθρωποκτονία ύστερα από σπουδαία και επίμονη απαίτηση του θύματος και από οίκτο γι’ αυτόν που έπασχε από ανίατη ασθένεια τιμωρείται με φυλάκιση.
Άρθρο 301. Συμμετοχή σε αυτοκτονία. Όποιος με πρόθεση κατέπεισε άλλον να αυτοκτονήσει, αν τελέστηκε η αυτοκτονία ή έγινε απόπειρά της καθώς και όποιος έδωσε βοήθεια σ’ αυτή τιμωρείται με φυλάκιση.
Άρθρο 302. Ανθρωποκτονία από αμέλεια. Όποιος επιφέρει από αμέλεια το θάνατο άλλου τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών. 2. Αν το θύμα της πράξης, η οποία αναφέρεται στην προηγούμενη παράγραφο είναι οικείος του υπαιτίου, το δικαστήριο μπορεί να απαλλάξει τον υπαίτιο από κάθε ποινή, αν πεισθεί ότι λόγω της ψυχικής οδύνης που υπέστη από τις συνέπειες της πράξης του δε χρειάζεται να υποβληθεί σε ποινή.
Άρθρο 303. Παιδοκτονία. Μητέρα που με πρόθεση σκότωσε το παιδί της κατά τον τοκετό ή μετά τον τοκετό, αλλά ενώ εξακολουθούσε ακόμη η διατάραξη του οργανισμού της από τον τοκετό τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών.
Άρθρο 304. Τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης. Όποιος χωρίς τη συναίνεση της εγκύου διακόπτει την εγκυμοσύνη της τιμωρείται με κάθειρξη. 2. α. Όποιος με τη συναίνεση της εγκύου διακόπτει ανεπίτρεπτα την εγκυμοσύνη της ή προμηθεύει σ’ αυτή μέσα για τη διακοπή της τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών και αν ενεργεί κατά συνήθεια τις πράξεις αυτές τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών. β. Αν από την πράξη της προηγούμενης διάταξης, προκληθεί βαρεία πάθηση του σώματος ή της διάνοιας της εγκύου, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και αν προκλήθηκε ο θάνατός της επιβάλλεται κάθειρξη μέχρι δέκα έτη. 3. Έγκυος που διακόπτει ανεπίτρεπτα την εγκυμοσύνη της ή επιτρέπει σε άλλον να την διακόψει τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ένα έτος. 1. Δεν είναι άδικη πράξη η τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης που ενεργείται με τη συναίνεση της εγκύου από γιατρό μαιευτήρα – γυναικολόγο με τη συμμετοχή αναισθησιολόγου σε οργανωμένη νοσηλευτική μονάδα, αν συντρέχει μια από τις ακόλουθες περιπτώσεις: α) Δεν έχουν συμπληρωθεί 12 εβδομάδες εγκυμοσύνης. β) Έχουν διαπιστωθεί, με τα σύγχρονα μέσα προγεννητικής διάγνωσης, ενδείξεις σοβαρής ανωμαλίας του εμβρύου που επάγονται τη γέννηση παθολογικού νεογνού και η εγκυμοσύνη δεν έχει διάρκεια περισσότερο από είκοσι τέσσερες εβδομάδες. γ) Υπάρχει αναπότρεπτος κίνδυνος για τη ζωή της εγκύου ή κίνδυνος σοβαρής και διαρκούς βλάβης της σωματικής ή ψυχικής υγείας της. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται σχετική βεβαίωση και του κατά περίπτωση αρμοδίου γιατρού. δ) Η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού, αποπλάνησης ανήλικης, αιμομιξίας ή κατάχρησης γυναίκας ανίκανης να αντισταθεί και εφόσον δεν έχουν συμπληρωθεί δεκαεννέα εβδομάδες εγκυμοσύνης. 2. Αν η έγκυος είναι ανήλικη, απαιτείται και η συναίνεση ενός από τους γονείς ή αυτού που έχει την επιμέλεια του προσώπου της ανήλικης.
Άρθρο 304Α. Σωματική βλάβη εμβρύου ή νεογνού. Όποιος επενεργεί παράνομα στην έγκυο με αποτέλεσμα να προκληθεί βαριά βλάβη στο έμβρυο ή να εμφανίσει το νεογνό βαριά πάθηση του σώματος ή της διάνοιας τιμωρείται κατά τις διατάξεις του άρθρου 310.
Άρθρο 305. Διαφήμιση μέσων τεχνητής διακοπής της εγκυμοσύνης. Όποιος δημόσια ή με την κυκλοφορία εγγράφων, εικόνων ή παραστάσεων αναγγέλλει ή διαφημίζει, έστω και συγκαλυμμένα, φάρμακα ή άλλα αντικείμενα ή τρόπους ως κατάλληλους να προκαλέσουν τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης ή προσφέρει με τον ίδιο τρόπο υπηρεσίες δικές του ή άλλου για την εκτέλεση ή την υποβοήθηση διακοπής της εγκυμοσύνης, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο έτη. 2. Δεν είναι άδικη πράξη η ενημέρωση ή η υγειονομική διαφώτιση σχετικά με την τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης που γίνεται από τα κέντρα οικογενειακού προγραμματισμού, καθώς και η ενημέρωση γιατρών ή προσώπων που νόμιμα διακινούν μέσα τεχνητής διακοπής της εγκυμοσύνης και οι σχετικές δημοσιεύσεις σε ειδικά ιατρικά ή φαρμακευτικά περιοδικά.
Άρθρο 306. Έκθεση. Όποιος εκθέτει άλλον και έτσι τον καθιστά αβοήθητο, καθώς και όποιος με πρόθεση αφήνει αβοήθητο ένα πρόσωπο που το έχει στην προστασία του ή που έχει υποχρέωση να το διατρέφει και να το περιθάλπει ή να το μεταφέρει, ή ένα πρόσωπο που ο ίδιος το τραυμάτισε υπαίτια, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών. 2. Αν η πράξη προκάλεσε στον παθόντα: α) βαριά βλάβη στην υγεία του, επιβάλλεται κάθειρξη μέχρι δέκα ετών β) το θάνατό του, επιβάλλεται τουλάχιστον έξι ετών.
Άρθρο 307. Παράλειψη λύτρωσης από κίνδυνο ζωής. Όποιος με πρόθεση παραλείπει να σώσει άλλον από κίνδυνο ζωής αν και μπορεί να το πράξει χωρίς κίνδυνο της δικής του ζωής ή υγείας, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ενός έτους.

Συνοψίζοντας, θα τονίσω ότι είναι πολύ σημαντικό οι αστυνομικοί και δικαστικοί συντάκτες να επιχειρούν μέσα από το ρεπορτάζ τους να ρίξουν φως σε σημαντικές πτυχές των πολυσύνθετων ζητημάτων εγκληματολογικού ενδιαφέροντος αναδεικνύοντας ταυτόχρονα -όπου κρίνεται αναγκαίο- και την κοινωνική διάσταση των εγκλημάτων που παρουσιάζουν στο κοινό.

Τα στοιχεία για τα εγκλήματα κατά ζωής αλλά και κατά γενετήσιας ελευθερίας παρουσιάζονται αναλυτικά στο τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου μου Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη (εκδόσεις Παπαζήση-πρόλογος Καθηγητή Εγκληματολογίας, κ. Γιάννη Πανούση).

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1.Σημειώνω ότι όλα τα στοιχεία αντλούνται από την ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΔΣΑ. Αφορούν τον Ποινικό Κώδικα που τέθηκε σε ισχύ την 01.01.1951. Η επισήμανση που θέλω να κάνω είναι ότι αριθμητικά τα άρθρα του Κώδικα δεν αλλάζουν, ωστόσο πρέπει ο αστυνομικός και δικαστικός συντάκτης να ενημερώνονται τακτικά για τυχόν προσθήκες ή άλλες πιθανές αλλαγές στον Κώδικα. Οι δικές μου αναφορές στα άρθρα του Κώδικα είναι επικαιροποιημένες και φτάνουν μέχρι και το 2016, όπου γράφεται το παρόν εγχειρίδιο.

2.Η ποινή του θανάτου έχει ήδη καταργηθεί με την παρ. 1 του άρθρου 33 του ν. 2172/1933.

Bio
Latest Posts

Αγγελική Καρδαρά

Η Αγγελική Καρδαρά είναι Εισηγήτρια-Συγγραφέας και Εκπαιδεύτρια στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (E-Learning) του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος (με εξειδίκευση στη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία) και Τακτική Επιστημονική Συνεργάτιδα Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.). Το θέμα της διδακτορικής διατριβής της, με Επιβλέποντα τον Καθηγητή Γιάννη Πανούση, αφορά τον ιδιαίτερο γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας του έγκλειστου πληθυσμού. Από τον Φεβρουάριο του 2020 ανέλαβε και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος που αποτελεί Ομάδα Εργασίας για το Έγκλημα και την Απεικόνισή του στα ΜΜΕ. Έχει επάρκεια και άδεια διδασκαλίας τριών ξένων γλωσσών (αγγλικών, γαλλικών, ισπανικών). Εργάζεται στον συναρπαστικό χώρο της εκπαίδευσης, δίνει διαλέξεις και οργανώνει μαθήματα σεμιναριακού τύπου στο αντικείμενο εξειδίκευσής της «Έγκλημα & Media». Επίσης, είναι Επιστημονικά Υπεύθυνη ερευνών εγκληματολογικού, κοινωνικού και μιντιακού ενδιαφέροντος, αρθρογραφεί και συγγράφει. Έχει συγγράψει τα βιβλία: Τρομοκρατία και ΜΜΕ (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Όταν η ψυχή μιλάει (εκδόσεις Υδρόγειος), Φυλακή και Γλώσσα (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη (εκδόσεις Παπαζήση), Σκιαγράφηση του ψυχολογικού προφίλ των εγκληματιών που απασχόλησαν τα ελληνικά ΜΜΕ (1993-2018): Criminal Profiling and Media (εκδόσεις Παπαζήση). Οι «Νέοι Παγιδευμένοι στα Παιχνίδια της Βίας: Εγκλήματα με Δράστες και Θύματα Νέους» είναι το έκτο βιβλίο της και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση.