O ποιητής Γιώργος Φιλιππίδης: “Αφήστε τους ήρωες και πορευτείτε με τον ήρωα που ο καθένας έχει μέσα του”

της Αγγελικής Καρδαρά.

Σήμερα θα σας μιλήσω για έναν «ήρωα παραμυθιού» που δεν βρίσκεται ανάμεσά μας, αλλά οι λέξεις, οι σκέψεις και οι κραυγές του βρίσκονται μέσα μας. Πιστεύω, με όλη τη δύναμη της ψυχής μου, ότι σε μια εποχή, όπου οι ιδέες και οι ιδεολογίες πεθαίνουν, έχουμε ανάγκη να κρατήσουμε, έστω και ως απόηχο, την κραυγή ενός διανοούμενου που έφυγε πριν από 20 χρόνια, σε ηλικία μόλις 20 ετών.

«Θέλησε να γίνει στάχτη και έγινε χρυσόσκονη» είναι ο συγκλονιστικός τίτλος του άρθρου της Λαμπρινής Σταμάτη στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ το έτος 2001. Αποτυπώνει με απόλυτη ακρίβεια τη ζωή και το τέλος του ποιητή Γιώργου Φιλιππίδη. Έγινε στάχτη, αλλά η δύναμη των στίχων που μας άφησε καίει ακόμα.

Ο Γιώργος Φιλιππίδης ήταν είκοσι ετών, απόφοιτος της Σχολής Αναβρύτων και φοιτητής Θεατρικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Αθηνών, όταν έδωσε «θεατρικό» τέλος στη ζωή του στις 17 Ιουλίου του 1997, στο καινούργιο φοιτητικό του σπίτι.

Ο Γιώργος Φιλιππίδης είχε δείξει το συγγραφικό του ταλέντο από την παιδική του ηλικία. Σε ηλικία μόλις 11 ετών έγραψε τις πρώτες του ιστορίες με τίτλο Στον ωμό ενός πανύψηλου γίγαντα και με πολιτικό περιεχόμενο. Εκεί έκανε και τις πρώτες του αναφορές στην έννοια της αυτοχειρίας. Πρόλαβε να δημοσιεύσει μερικά κείμενά του στο περιοδικό Ιδιότροπο και δυο άρθρα στο περιοδικό Αντί. Η ποιητική του ανθολογία, με τίτλο Γαλάζια Μηχανή (*1), εκδόθηκε το 1999, δυο χρόνια δηλαδή μετά τον θάνατό του. Το βιβλίο αυτό περιέχει τα περισσότερα από τα ποιήματα που έγραψε κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων χρόνων της ζωής του.

Όπως γράφει ο Καθηγητής Νάσος Βαγενάς στον πρόλογο της Γαλάζιας Μηχανής «το βιβλίο αυτό περιέχει ποιήματα ενός νέου που δεν υπάρχει πια• που αυτοχειριάστηκε τον Ιούλιο του 1997 σε ηλικία είκοσι ετών. Η έκδοσή του, ωστόσο, δεν θα πρέπει να εκληφθεί ως μια επιμνημόσυνη πράξη• γιατί η ποιότητα των στίχων που περιέχει υπερβαίνει τη συνήθη ποιότητα των στίχων που γράφουν οι εικοσάχρονοι και καθιστά το βιβλίο άξιο να δημοσιευτεί ως βιβλίο ποιητικό».

Η Γαλάζια Μηχανή ήταν για τον Γ.Φ. η μηχανή που τον ταξίδευε σε άλλους κόσμους. Ήταν ένα τρένο, του οποίοι οι ράγες βρίσκονταν στα σύννεφα. Η Γαλάζια Μηχανή κυλούσε στις φλέβες του και τελικά τον οδήγησε στα σύννεφα, μακριά από τον δικό μας κόσμο που δεν άντεχε και δεν χωρούσε τις σκέψεις του.

Ο ποιητής και ο άνθρωπος Γιώργος Φιλιππίδης

Ο Γιώργος Φιλιππίδης παραμένει ένας μεγάλος ποιητής, γιατί κατάφερε να γίνει ο ίδιος η ποίηση. Έγινε ο ίδιος οι λέξεις του. Έγινε ο ίδιος το όνειρο που ονειρευόταν να ζήσει σε έναν εφιαλτικό κόσμο.

Η μητέρα του Γιώργου Φιλιππίδη, συγγραφέας Λίζα Διονυσιάδου, σε μια πολύ τρυφερή συνάντηση που είχαμε πριν από λίγο καιρό, σε κλίμα συγκινησιακό φορτισμένο, αλλά και γεμάτο στίχους και σκέψεις, μου μίλησε για τον ποιητή και τον άνθρωπο Γιώργο Φιλιππίδη, ενώ έριξε φως σε πτυχές της ψυχοσύνθεσής του που διαμόρφωσαν τον ποιητικό του λόγο και τον οδήγησαν στην αυτοχειρία.

Να σημειώσω εδώ ότι η μητέρα του Γιώργου ξεκίνησε να γράφει, μετά την αυτοχειρία του παιδιού της. Η Συνάντησή τους που περιγράφεται στο συγκλονιστικό βιβλίο της ΧΙΟΝΙΖΕΙ (*2) με άγγιξε βαθύτατα.

“Το ήξερα πως θα ερχόσουν εδώ”.

«Πάντα θα έρχομαι. Ήσουν η μητέρα μου. Εγώ όμως γύρευα περισσότερα. Πρέπει να με καταλάβεις! Σε αγαπούσα πολύ, όμως δεν γινόταν να μείνω. Ήρθα να δω το χαμόγελό σου. Αυτό που ανθίζει αμερόληπτα, περνώντας μέσα από τις γεννήσεις και τους θανάτους. Για σένα όλα τα πράγματα θα είναι ίδια. Θα είσαι μια άλλη μητέρα. Το βλέμμα σου θα αιωρείται πάνω απ’ τα χαλάσματα, θα αγκαλιάζει τις ασημένιες ανταύγειες των νερών, θα χρωματίζει τα πεύκα με θαλερό πράσινο”.

“Γιατί με άφησες μόνη;”

“Άκου! Εσύ είσαι γήινη. Τόσο όσο χρειάζεται για να αντέξεις. Ο χωρισμός μας δεν είναι παντοτινός. Διαρκεί όσο μια ανάσα αυτή η εύθραυστη αστάθεια. Κάποτε όλα τελειώνουν. Όμως, ως τότε, το κέρδος σου θα είναι πως δεν θα ριγείς μπροστά στην ιδέα του τέλους. Η κάθε στιγμή μέσα σε αυτόν τον ατελείωτο χορό θα έχει για σένα μια ξεχωριστή μαγεία».

«Ο Γιώργος ήταν ένας και μοναδικός. Δεν έμοιαζε με κανέναν. Τρομερά ευαίσθητο παιδί, με τρομακτική ευφυΐα που μπορούσε να κρύβει όλα όσα ένιωθε. Αυτός ο άνθρωπος, όχι ο γιος μου, αυτός ο άνθρωπος ήταν ο πιο αξιόλογος άνθρωπος που γνώρισα στη ζωή μου. Δεν στο λέω ως μάνα, αλλά σαν μια γυναίκα που έχει βγει από το σώμα της», αναφέρει η κ. Διονυσιάδου στη συζήτησή μας.

Όσον αφορά τον ποιητή Γ.Φ., σημειώνει «Αναρωτιέμαι…υπάρχει τόση ευαισθησία σε έναν άνθρωπο; Υπάρχει, αλλά όταν υπάρχει, είναι τραγικό. Όταν η ποίηση ταυτίζεται με τον άνθρωπο, όταν η ποίηση σε διαπερνά, ποτίζει τις φλέβες σου, τότε μπορεί να σε οδηγήσει στα άκρα, ακόμα και στον θάνατο. Όταν η ποίηση ξεπερνά τη γλωσσοπλασία, όταν είσαι απόλυτα συνεπής με αυτά που γράφεις, όταν όσα γράφεις σε διαπερνούν, τότε τελικά ερωτοτροπείς ακόμα και με τον θάνατο. Ο Γιώργος ερωτοτροπούσε με τον θάνατο. Ο Γιώργος έγινε ένα με την ποίηση για να τιμήσει τα λόγια του, όπως λέει ο ίδιος στο Γκρίζο».

Το τέλος

Όσον αφορά το τέλος που έγραψε για τον εαυτό του ο Γιώργος Φιλιππίδης, το έψαχνε πολύ καιρό. Διάβαζε για την αυτοχειρία, κρατούσε σημειώσεις. Τελικά επέλεξε τον απόλυτο αφανισμό. Ήθελε να γίνει στάχτη, να μη μείνει τίποτα από το σώμα και την ύλη. Δεν θα αναφερθώ στον ακριβή τρόπο με τον οποίο αποφάσισε να «φύγει», αλλά όπως επισημαίνει η μητέρα του «Ήταν ο απόλυτος αφανισμός. Θεατρικός. Κραυγή. Ήθελε να περάσει το μήνυμα ‘Αυτήν τη ζωή σας δεν την θέλω. Αυτήν τη ζωή σας την χαρίζω’».

Η κ. Διονυσιάδου, αναζήτησε, μετά την αυτοχειρία του Γιώργου, κάποιες απαντήσεις, με τη βοήθεια των ειδικών. «Οι σκέψεις βούιζαν μέσα στο κεφάλι του, ίσως καταλάβαινε ότι τρελαίνεται, βασανιζόταν, ήθελε μόνος του να το αντιμετωπίσει όλο αυτό που του συνέβαινε, αλλά τελικά δεν τα κατάφερε», αναφέρει η κ. Διονυσιάδου.

Το μητρικό ένστικτο όμως δεν λαθεύει. Αν και ο νους της δεν πήγαινε στην αυτοχειρία, ο Γιώργος μάλιστα δήλωνε ενάντιος στην αυτοκτονία, ένιωθε ότι το παιδί δεν θα έχει καλό τέλος. Ανησυχούσε για τις σκέψεις που τον βασάνιζαν, για το γεγονός ότι δεν κοιμόταν τα βράδια και του είχε ζητήσει να ζητήσει βοήθεια. Της είχε υποσχεθεί να μιλήσει με ειδικό μετά το καλοκαίρι, δεν είχε όμως σκοπό…

«Ο Γιώργος ήταν ένας τρομακτικός συνδυασμός οργής, ευαισθησίας και ευφυΐας. Αυτή την οργή έπρεπε κάπου να την διοχετεύσει. Λόγω υπερβολικής του ευαισθησίας δεν έστρεψε την οργή του κατά της κοινωνίας, όπως θα έκανε κάποιος άλλος, αλλά την έστρεψε κατά του εαυτού του. Θα μπορούσε να βάζει παντού βόμβες, αλλά δεν το έκανε. Αυτή την οργή που είχε για τον κόσμο την έστρεψε τελικά στον εαυτό του», επισημαίνει η κ. Διονυσιάδου.

Ο φοιτητής Γιώργος Φιλιππίδης

Ο Γιώργος Φιλιππίδης κατάφερε να εισαχθεί στη Σχολή της προτίμησής του. Ωστόσο, το στείρο εκπαιδευτικό σύστημα δεν κατάφερε να ικανοποιήσει τις πιο βαθιές ανάγκες του. Η κ. Διονυσιάδου μου μίλησε για την απογοήτευση που βίωσε από τους πρώτους μήνες της φοίτησής του «Ο Γιώργος τότε βίωσε πολύ έντονα και την απογοήτευση στο Πανεπιστήμιο. Δεν του κάλυπτε τη φλόγα του. Ο Γιώργος ήθελε συνεχώς ερεθίσματα. Έψαχνε θυελλωδώς νέα πράγματα και τα απέρριπτε μετά».

Το μήνυμα του Γιώργου Φιλιππίδη

«Ο Γιώργος δεν έφυγε. Είναι παρών. Ο Γιώργος δεν θα φύγει ποτέ. Γι’ αυτό παλεύω να κηρύξω το μήνυμα του Γιώργου ότι ο ήρωας είναι μέσα μας. Ο Γιώργος έλεγε “Ο καθένας σας έχει μέσα του τον προσωπικό του ήρωα. Ο καθένας ας κάνει κάτι καλό, ας μην είναι η ιδεολογία, ας είναι η κ@υλα του παραμυθιού. Αφήστε τους ήρωες και πορευθείτε με τον ήρωα που ο καθένας έχει μέσα του”» τονίζει η μητέρα του Γιώργου Φιλιππίδη και αυτό είναι το μήνυμα του σημερινού μου άρθρου στο postmodern.

Ο ποιητικός λόγος του Γιώργου Φιλιππίδη

Διαβάζοντας τα ποιήματα και τα κείμενά του Γ.Φ. είναι αδύνατο να μη νιώσεις κάτι δυνατό να διαπερνά την ψυχή του. Ο λόγος του είναι αιχμηρός και επίκαιρος. Υπερβαίνει έναν νέο είκοσι ετών που μόλις ξεκινά τη ζωή του. Είναι ο λόγος ενός κριτικά σκεπτόμενου ανθρώπου που, σε μένα τουλάχιστον, δίνει την εντύπωση ότι διακατέχεται από έναν υπέρμετρο φόβο για τη ζωή, αλλά και από ένα έντονο πάθος για να προλάβει να ζήσει όλα όσα ονειρεύεται. Είναι ένας λόγος που «αναβλύζει» συναισθήματα και σκέψεις.

Η σχέση του με τη γλώσσα είναι ξεχωριστή και ιδιαίτερη. Η επιλογή των λέξεων φανερώνει την ευαισθησία της ψυχής και τον ώριμο νου του. Με διορατικότητα ενός νέου που αναζητεί ένα καλύτερο μέλλον για τη γενιά του, αλλά ταυτόχρονα βλέπει και αντιλαμβάνεται ότι κάποιοι «σκοτώνουν» το μέλλον των νέων, γράφει «Αφού σπαρτάρησε στ’ αγκίστρι της βίας, η Ευρώπη κοιμάται σαν κρέας σε χασάπικο, φρουρούμενη από διμοιρίες μπάτσων».

Η κοινωνική παθογένεια που δεν άντεξε ο Γιώργος Φιλιππίδης

Διαβάζοντας το σύνολο των ποιημάτων του, έχω την αίσθηση ότι υφαίνει ένα σκηνικό θανάτου, την ίδια στιγμή που από τους στίχους του πηγάζει, σαν από ορμητικό ποτάμι, ένα έντονο πάθος και ένας πόθος για ζωή. Μια ζωή, όμως, που δεν είναι συμβατική και σύμφωνη με τους κανόνες και τα πρέπει της κοινωνίας. Ονειρεύεται μια ζωή που κρύβει μέσα της αγάπη, δημιουργία, κοινωνική ισότητα, δικαιοσύνη. Μοιάζει τρομαγμένος μπροστά στην κοινωνική παθογένεια, την οποία καταγγέλλει με τους στίχους του. Ο φόβος του για την αρρωστημένη και άδικη κοινωνία τον οδηγεί, ενδεχομένως, στην απέχθεια αυτής της θανατηφόρας πλευράς της ζωής, σε αντίθεση με τη ζωή που ο ίδιος ονειρεύεται να προλάβει να ζήσει.

Με συγκλονίζει όταν γράφει «έχω να πω τόσα πολλά, κι όμως ξέρω πως δεν θα καταφέρω να πω τίποτα». Ο Γιώργος ασφυκτιά στη μεγαλούπολη της δεκαετίας του 90. Η Αθήνα με τους ξέφρενους ρυθμούς της δεν τον χωρά. Απεγνωσμένα ψάχνει ένα διέξοδο στην τέχνη του, στη δημιουργικότητά του, στα πάθη και τους πόθους του. Η πόλη με τα «ετοιμοθάνατα νοσοκομεία της και τα πολυώροφα γκρίζα ψυγεία της», όπως με γλαφυρότητα την περιγράφει, μετατρέπεται εν τέλει σε έναν «απρόσωπο δήμιο» που δολοφονεί τις νεανικές ψυχές, οι οποίες θέλουν να αγαπήσουν, να ερωτευτούν, να ονειρευτούν, να ΖΗΣΟΥΝ.

«Δεν γράφω πολύ, μεθώ όμως τακτικά, περπατώ πολύ, συνήθως μόνος, αράζω σε μπαρ μόνος, κάνω ασκήσεις τηλεπάθειας, αγαπώ (θέλω να προλάβω να το κάνω καλά, όλο και καλύτερα). Είναι στιγμές που δεν φοβάμαι το θάνατο…θάνατος», γράφει σε άλλο σημείο ο Γιώργος Φιλιππίδης και το δικό μου μυαλό προσπαθεί να κατανοήσει τι είναι αυτό -ποια βαθύτερη σκέψη, ποιο βαθύτερο συναίσθημα- που οδηγεί έναν νέο άνθρωπο, έναν ξεχωριστό φοιτητή, έναν φιλόσοφο που αγαπιέται δυνατά από τους συμφοιτητές του, στον θάνατο….

Η «απόσυρση» του Γιώργου Φιλιππίδη

Δύο μήνες προτού φύγει από τη ζωή, ο Γιώργος είχε αποσυρθεί και απομονωθεί από τους φίλους και την οικογένειά του. Είχε μια μεγάλη άρνηση για τα πάντα. Στην πιο σκοτεινή του στιγμή, τον Μάιο του 1997, τον «γνώρισα» μέσα από μια επικοινωνία που μοιραία συνέβη. Θα κουβαλώ για πάντα στην καρδιά μου τις λέξεις του που σαν βίαιο κύμα χτυπούσαν την ψυχή και το μυαλό του. Θα κουβαλώ πάντα μέσα μου τη χροιά της φωνής του ήρεμη, αλλά και εύθραυστη σαν ένα γυαλί που θέλει να σπάσει με κρότο. Αυτό το κείμενο, λοιπόν, του το χρωστώ και δεν θέλω να έχει πάνω του δάκρια, ούτε καν θλίψη. Μόνο άγρια δύναμη που σαν κύμα θα τυλίξει τις ψυχές μας. Ακριβώς όπως θα ήθελε και ο ίδιος.

Η Γαλάζια Μηχανή αγρυπνά και ταξιδεύει…

Είμαι σίγουρη ότι εάν ζούσε ο Γιώργος…σταματώ όμως αυτήν τη σκέψη. Ο Γιώργος επέλεξε να ταξιδέψει στα σύννεφα, εκεί όπου πλέον ανήκει.

Θα κλείσω με τον ποιητικό λόγο του Γιώργου Φιλιππίδη:

«Όνειρο άγιο, όνειρο του τόπου που δεν υπάρχουν όνειρα, λάγιασε. Κι αν δεν στέρξει ο άνθρωπος, θα στέρξει, θα γείρει το κεφάλι, θα κοιμηθεί. Μα η μηχανή αγρυπνά και ταξιδεύει».

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Γ. Φιλιππίδης, ΓΑΛΑΖΙΑ ΜΗΧΑΝΗ (ΠΟΙΗΜΑΤΑ), ΜΕ ΕΝΑ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ, 3^η έκδ., Αθήνα: Καστανιώτης, 1999.
Λ. Διονυσιάδου, ΧΙΟΝΙΖΕΙ, 2η έκδ.,Αθήνα: Γαβριηλίδης, 2012.

Bio
Latest Posts

Αγγελική Καρδαρά

Η Αγγελική Καρδαρά είναι Εισηγήτρια-Συγγραφέας και Εκπαιδεύτρια στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (E-Learning) του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος (με εξειδίκευση στη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία) και Τακτική Επιστημονική Συνεργάτιδα Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.). Το θέμα της διδακτορικής διατριβής της, με Επιβλέποντα τον Καθηγητή Γιάννη Πανούση, αφορά τον ιδιαίτερο γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας του έγκλειστου πληθυσμού. Από τον Φεβρουάριο του 2020 ανέλαβε και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος που αποτελεί Ομάδα Εργασίας για το Έγκλημα και την Απεικόνισή του στα ΜΜΕ. Έχει επάρκεια και άδεια διδασκαλίας τριών ξένων γλωσσών (αγγλικών, γαλλικών, ισπανικών). Εργάζεται στον συναρπαστικό χώρο της εκπαίδευσης, δίνει διαλέξεις και οργανώνει μαθήματα σεμιναριακού τύπου στο αντικείμενο εξειδίκευσής της «Έγκλημα & Media». Επίσης, είναι Επιστημονικά Υπεύθυνη ερευνών εγκληματολογικού, κοινωνικού και μιντιακού ενδιαφέροντος, αρθρογραφεί και συγγράφει. Έχει συγγράψει τα βιβλία: Τρομοκρατία και ΜΜΕ (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Όταν η ψυχή μιλάει (εκδόσεις Υδρόγειος), Φυλακή και Γλώσσα (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη (εκδόσεις Παπαζήση), Σκιαγράφηση του ψυχολογικού προφίλ των εγκληματιών που απασχόλησαν τα ελληνικά ΜΜΕ (1993-2018): Criminal Profiling and Media (εκδόσεις Παπαζήση). Οι «Νέοι Παγιδευμένοι στα Παιχνίδια της Βίας: Εγκλήματα με Δράστες και Θύματα Νέους» είναι το έκτο βιβλίο της και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση.