Κριτική παράστασης από την Έλενα Αλεξανδράκη.
Με διηγήματα του Παπαδιαμάντη θα κυλίσουν οι γιορτινές μέρες στο θέατρο ACT, και συγκεκριμένα με την παράσταση “Παπαδιαμάντη Αναζήτησις” σε σκηνοθεσία του “φιλοξενούμενου” εξ Αθηνών Κωνσταντή Μιζάρα, στην πρώτη του σκηνοθετική δουλειά για ενήλικες, αφού, εκτός από την υποκριτική του ιδιότητα με την οποία έχει συμμετάσχει σε πολλές παραστάσεις, καταπιάνεται κυρίως με παραστάσεις κουκλοθέατρου. Τα τρία διηγήματα που αποτελούν την αφορμή και τη βάση της παράστασης είναι το Όνειρο στο Κύμα, το Μοιρολόγι της Φώκιας και από τα Χριστουγεννιάτικα Διηγήματα το Χριστόψωμο, με κοινό καμβά τον θάνατο στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.
Ένας δικηγόρος-αφηγητής, στο πρώτο, νοσταλγεί τα εφηβικά του χρόνια στο νησί και θυμάται το ερωτικό σκίρτημα που ένιωσε για τη νεαρή Μοσχούλα, την οποία έσωσε από πνιγμό ενώ κολυμπούσε γυμνή, την ώρα που η άλλη αγαπημένη του Μοσχούλα -η κατσίκα του- πνίγηκε με το σκοινί της. Στο δεύτερο, η μικρή εγγονή μιας χαροκαμένης γριάς, πνίγεται στη θάλασσα χωρίς να γίνει αντιληπτή από κανέναν και τη μοιρολογάει μία φώκια. Στο Χριστόψωμο, κεντρική ηρωίδα είναι η “πενθερά” η οποία, όπως λέει ο ίδιος ο Παπαδιαμάντης στην αρχή του διηγήματος, κατέχει διαπρεπή θέση μεταξύ των δημωδών τύπων της διηγηματογραφίας. Η πεθερά, προσφέρει δηλητηριασμένο χριστόψωμο στη νύφη της, το οποίο, όμως, τρώει ο γιος της, ο οποίος μόλις έχει καταφέρει να γλιτώσει τον πνιγμό στην προσπάθειά του να επιστρέψει στο σπίτι για τα Χριστούγεννα μέσα σε θαλασσοταραχή.
Αν και η θεατρική παρουσίαση διηγημάτων του Παπαδιαμάντη, ειδικά για τις μέρες των Χριστουγέννων, αποτελεί μία επιλογή όχι τόσο πρωτότυπη, η παράσταση που έστησε ο Μιζάρας είναι πολύ διαφορετική από ό,τι έχουμε στο μυαλό μας ως “παράσταση Παπαδιαμάντη”. Τα τρία κορίτσια της παράστασης παίζουν μεταξύ τους με τον Παπαδιαμάντη σαν να προσπαθούν να ανακαλύψουν κάτι για τα θέματα, τη γλώσσα και τον τρόπο του συγγραφέα -ίσως την άλλη όψη του- σπάζοντας και ανασυνθέτοντας το κείμενο και τις εικόνες του, είτε γιατί κάποιες φορές έχουν δυσκολία στην κατανόηση (ως σκηνικά πρόσωπα) είτε γιατί αρνούνται να το κάνουν (για παράδειγμα, η εγγονή στο Μοιρολόγι αρνείται να πέσει στη θάλασσα). Σταδιακά, δημιουργούνται πολλαπλά επίπεδα αφήγησης, δανειζόμενα τόσο από τα τρία διαφορετικά διηγήματα όσο και από τη δραματουργική ιδέα, πλέκονται μεταξύ τους και άλλοτε ταυτίζεται ο δραματικός χρόνος της αφήγησης με τη δράση, άλλοτε λειτουργεί ως ανάμνηση. Το παιχνίδι δεν περιορίζεται στο κείμενο αλλά γίνεται και έντονα σωματικό. Ο άδειος, κατά τα άλλα, σκηνικός χώρος, έχει κρεμασμένα πανιά ακροβατικών τα οποία μεταμορφώνονται σε μονοπάτια, βράχια, θάλασσα, σπίτι και χρησιμοποιούνται και για ακροβατικές απεικονίσεις στιγμιότυπων των κειμένων (ειδικά από την ακροβάτισσα της παράστασης Ευτυχία Χρυσοβέργη). Θεωρώ πως τα ακροβατικά χρησιμοποιήθηκαν λίγο παραπάνω από ό,τι απαιτούσε η παράσταση -κάποιες φορές δεν είχαν συγκεκριμένο στόχο ή αποσπούσαν την προσοχή. Η έλλειψη σοβαροφάνειας και ο κωμικός τρόπος απόδοσης πολλών στοιχείων, σε συνδυασμό με όλο αυτό το παιχνίδι και την ενεργητικότητα των τριών κοριτσιών δίνουν μια άλλη οπτική, πιο ανάλαφρη, όχι μόνο στο έργο του Παπαδιαμάντη αλλά και στον ίδιο το θάνατο. Ακόμη και στο μοιρολόι της φώκιας, το τέλος σε αφήνει με μια αισιόδοξη αίσθηση αποδοχής της μοίρας του ανθρώπου (Σαν να ‘χαν ποτέ τελειωμό / τα πάθια κι οι καημοί του κόσμου).
Η παράσταση πετυχαίνει το στόχο της και είναι συνεπής στον εαυτό της, αναδεικνύοντας μια κωμική ελαφράδα που υπάρχει στα κείμενα του συγγραφέα και συνήθως παραγκωνίζεται. Θεωρώ, ωστόσο, ότι κρατώντας μας ηθελημένα διαρκώς μακριά από τους ήρωες, τη νοσταλγία, το θάνατο και μην αφήνοντας τη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας (σε πολλά σημεία υπήρχε η ατμόσφαιρα η οποία γρήγορα έσπαγε) που είναι χαρακτηριστική των έργων του Παπαδιαμάντη, δε μας επέτρεψε να συνδεθούμε σε ένα συναισθηματικό επίπεδο ούτε με το κείμενο ούτε με τη σκηνική δράση και ούτε τελικά με αυτή την άλλη εποχή που είναι σαν την έχουμε ζήσει ή ακούσει κάποτε, στα παιδικά μας χρόνια. Παρόλο που χρησιμοποίησε και οσφρητικά στοιχεία (ζεστό κρασί και μπαχαρικά που ετοιμαζόταν κάπου δίπλα μας και μας προσφέρθηκαν στο τέλος της παράστασης) ικανά από μόνα τους να σε ταξιδέψουν, τα χρησιμοποίησε μάλλον αντιστικτικά -πολύ ενδιαφέρον αλλά πάλι με στόχο ή αποτέλεσμα να μην “παρασυρθούμε”.
Οι τρεις ηθοποιοί ήταν πολύ καλές σε αυτό που κλήθηκαν να κάνουν. Με συνέπεια, σοβαρότητα, και υψηλές φωνητικές και σωματικές ικανότητες ζωντάνεψαν με δύναμη τις εικόνες του έργου και μας κράτησαν το ενδιαφέρον ως το τέλος. Η Ευτυχία Χρυσοβέργη, εκτός από τα ακροβατικά, αποδείχτηκε επαρκής και στο υποκριτικό μέρος. Η άρτι αποφοιτήσασα Ζαχαρή Αχιλλεοπούλου ήταν βαθιά στο πνεύμα του κειμένου. Της έλειπε λίγη σκηνική αυτοπεποίθηση, αλλά, αν λάβουμε υπόψη μας ότι είναι η πρώτη της δουλειά, έχουμε να περιμένουμε πολλά από αυτήν. Η Σοφία Νικολετάκη, τέλος, είχε πολύ υψηλή ενέργεια και εκπληκτική ποιότητα φωνής. Χρειάζεται μόνο να διαχειριστεί λίγο καλύτερα την ενέργειά της -πιο εσωτερικά, καθώς κατά σημεία είχε κάποιες υπερβολές.
Τα (αυτοσχέδια) κοστούμια, μέρος της σκηνοθετικής επιμέλειας, προσπάθησαν να ακολουθήσουν μια λογική -ένα κορίτσι, ο δικηγόρος και ο σύζυγος. Οι ηθοποιοί, ωστόσο, εναλλάσσονταν στους ρόλους και δεν μπορούσε τελικά να κρατηθεί. Είναι κατανοητό ότι η μία εκ των τριών χρειαζόταν άνετα ρούχα αλλά θα μπορούσαν να έχουν επιλεγεί πιο προσεκτικά. Ένα κομμάτι εμπριμέ ύφασμα ήταν αυτό που ένωνε τα τρία κορίτσια και συμβολικά τις μεταμόρφωνε στους ρόλους -τετριμμένο αλλά αποδεκτό.
Συνολικά, ήταν μια όμορφη προσπάθεια με θετικό πρόσημο τόσο από τους ηθοποιούς και το σκηνοθέτη, όσο και από το θέατρο ACT. Έχουμε αρχίσει να αισθανόμαστε πως έχουμε πια επιλογές παραστάσεων από την πόλη και ειδικά τις μέρες των γιορτών που οι μετακλήσεις είναι δύσκολες και η ως τώρα προσφορά αμφίβολης ποιότητας.
Ταυτότητα
“Παπαδιαμάντη Αναζήτησις”
Σκηνοθεσία: Κωνσταντής Μιζάρας
Παίζουν: Ζαχαρή Αχιλλεοπούλου, Σοφία Νικολετάκη, Ευτυχία Χρυσοβέργη
Παραγωγή: Θέατρο ACT
Έως 7 Ιανουαρίου
Latest posts by Έλενα Αλεξανδράκη (see all)
- O Οιδίποδας του Bob Wilson στην Επίδαυρο και το Θέατρο των Εικόνων - June 27, 2019
- Ο Ορέστης από το ΚΘΒΕ σε ένα μεταιχμιακό εργοτάξιο - September 2, 2018
- Ένας επίπεδος Αγαμέμνων από τον Τσέζαρις Γκραουζίνις - August 27, 2018
