Break the Chain: Σπάσε την αλυσίδα της εκμετάλλευσης και εμπορίας ανθρώπων!

της Αγγελικής Καρδαρά.

Η εκμετάλλευση και εμπορία ανθρώπων είναι μια πολύ σοβαρή, με επικίνδυνες διαστάσεις και προεκτάσεις, μορφή εγκληματικότητας. Ως ενεργά μέλη αυτής της κοινωνίας οφείλουμε να λάβουμε γνώση του φαινομένου και να ενημερωθούμε, με τρόπο ολοκληρωμένο και τεκμηριωμένο, για τρόπους πρόληψης και προστασίας των συνανθρώπων μας, των οποίων η ζωή βρίσκεται σε άμεσο ή έμμεσο κίνδυνο.

Όπως ενημερωνόμαστε από την ιστοσελίδα https://stoptrafficking.gr/el/ «Η παράνομη διακίνηση και εμπορία ανθρώπων είναι μια σύγχρονη μορφή δουλείας. Αποτελεί σήμερα το τρίτο μεγαλύτερο οργανωμένο έγκλημα, μετά την παράνομη διακίνηση ναρκωτικών και την εμπορία όπλων. Υπολογίζεται ότι αποφέρει περίπου 25.7 δις ευρώ κάθε χρόνο, από τα οποία τα 22.6 δις προέρχονται από τη σεξουαλική εκμετάλλευση. Η Ελλάδα αποτελεί χώρα προορισμού και διέλευσης των θυμάτων παράνομης διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων που εισέρχονται στην Ε.Ε. Εκτιμάται ότι περίπου 20.000 γυναίκες, μεταξύ των οποίων και 1.000 κορίτσια ηλικίας 13 – 15 ετών, είναι θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης στην Ελλάδα. Είναι ένα σοβαρό έγκλημα που συνεπάγεται τη βάναυση και διαρκή καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η εμπορία και η παράνομη διακίνηση ανθρώπων είναι ουσιαστικά η στρατολόγηση και η μετακίνηση των προσώπων εντός ή εκτός εθνικών συνόρων από άτομα που κάνουν κατάχρηση της εξουσίας ή της θέσης τους με πρόθεση να τους ωθήσουν σε αναγκαστική εκμετάλλευση, εμπορική ή άλλη. Υπάρχουν διαφορετικά είδη εμπορίας και παράνομης διακίνησης ανθρώπων ανάλογα με τον τελικό σκοπό των εμπόρων – διακινητών.

Σεξουαλική εκμετάλλευση: Είναι η εμπορία και διακίνηση ανθρώπων με σκοπό τον εξαναγκασμό τους σε σεξουαλικές πράξεις με χρηματικό ή μη χρηματικό αντάλλαγμα.

Εργασιακή εκμετάλλευση: Είναι κάθε είδους εργασία ή υπηρεσία που αποσπάται μέσω εξαναγκασμού από οποιοδήποτε άτομο υπό συνθήκες βίας ή υπό την απειλή βίας (φυσικής ή ψυχικής).

Εμπόριο Οργάνων: Είναι η καταναγκαστική απόσπαση τμημάτων οργάνων, ιστών ή κυττάρων από το σώμα ενός ζώντος ανθρώπου με σκοπό την εκμετάλλευση / εμπορία τους.

Εμπορία παιδιών: Είναι η καταναγκαστική εκμετάλλευση ανηλίκων – παιδιών με στόχο την εργασιακή ή/και σεξουαλική εκμετάλλευσή τους, καθώς επίσης και την καταναγκαστική απόσπαση οργάνων του σώματός τους για εμπορία και σε κάποιες περιπτώσεις την υποχρεωτική ένταξή τους σε ομάδες που συμμετέχουν σε ένοπλες συγκρούσεις».

Διαπιστώνει κανείς από τα προαναφερθέντα την πολυπλοκότητα του φαινομένου, καθώς λαμβάνει διαφορετικές μορφές και εκφάνσεις. Όπως τονίζει η επιστημονική κοινότητα, είναι επιτακτική η ανάγκη ενημέρωσης του κοινού, γιατί το trafficking αποτελεί ένα «αόρατο» έγκλημα, με συνέπεια ο κόσμος να θεωρεί ότι δεν υφίσταται ή ότι δεν τον αφορά. Αυτό αποτελεί και το μεγαλύτερο εμπόδιο που πρέπει να ξεπεραστεί, ώστε να πάμε ένα βήμα παρακάτω. Η ενημέρωση και η πρόληψη είναι επομένως απαραίτητα στοιχεία αντεγκληματικής πολιτικής, προκειμένου τα αθέατα εγκλήματα -οι μορφές δηλαδή εγκληματικότητας που δεν είναι «ορατές» στο ευρύ κοινό, επειδή δεν καταγγέλλονται- να γνωστοποιηθούν, να προβληματίσουν και να απασχολήσουν την κοινωνία, διότι συνιστούν ζητήματα υψίστης σοβαρότητας που είτε άμεσα είτε έμμεσα μας αφορούν όλους.

Η εκστρατεία Break the Chain λειτουργεί ως ένα μέσο πρόληψης για την καταπολέμηση της εκμετάλλευσης και εμπορίας ανθρώπων. Έχει ως κύριο στόχο τη μείωση της ζήτησης, γι’ αυτό ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην εμπλοκή νέων ανθρώπων που λειτουργούν ως πρεσβευτές του μηνύματος του Break the Chain.

Ειδικότερα, το Break the Chain, αποτελεί μία συλλογική εκστρατεία κοινωνικής αφύπνισης, η οποία με όχημα την τέχνη, τον πολιτισμό και την εκπαίδευση, στοχεύει στην ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και συμμετοχή του κοινού σε ένα κοινωνικό μέτωπο που εναντιώνεται στην εκμετάλλευση και στην εμπορία ανθρώπων, τη σύγχρονη δουλεία. Αποτελεί πρωτοβουλία του Εθνικού Εισηγητή για την εμπορία και εκμετάλλευση ανθρώπου, Ηρακλή Μοσκώφ.

Το διήμερο 1 και 2 Δεκεμβρίου του 2017 πραγματοποιήθηκε με επιτυχία το τρίτο φεστιβάλ «Break the Chain», με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την κατάργηση της Δουλείας, αφιερωμένο στο εργασιακό Trafficking. Το Φεστιβάλ άνοιξε με το 3rd CSR Connecting Event, μια πρωτοβουλία του Ιδρύματος Μποδοσάκη στο Σεράφειο του Δήμου Αθηναίων. Εκεί, συναντήθηκαν στελέχη εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης με οργανώσεις και άτυπες ομάδες πολιτών που δραστηριοποιούνται στα θέματα του trafficking, με σκοπό να γνωριστούν και να συνεχίσουν από κοινού την προσπάθειά ενδυνάμωσης ευάλωτων ομάδων. Το μήνυμα του φεστιβάλ έστειλαν με το δικό τους τρόπο και η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων καθώς και η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών η οποία παρουσίασε στο κοινό έργα διάσημων συνθετών που βίωσαν και απέταξαν τη δουλεία και την καταπίεση μέσα από την δημιουργία αριστουργημάτων.

Απευθυνθήκαμε στην κ. Ελένη Ζαχαροπούλου, Κοινωνιολόγο, MA. Human Rights and Education, Συντονίστρια της εκστρατείας Break the Chain, προκειμένου να μας ενημερώσει για το πολύτιμο έργο και τις δράσεις της εκστρατείας, αλλά και για τους τρόπους με τους οποίους οι πολίτες μπορούν να συμβάλλουν ώστε να σπάσει η αλυσίδα της εκμετάλλευσης. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να καταστεί κατανοητό ότι ο καθένας από εμάς μπορεί να βάλει το δικό του λιθαράκι συμβάλλοντας στην καταπολέμηση του φαινομένου και αυτό θα ήθελα να είναι το μήνυμα του σημερινού μου άρθρου στο postmodern.gr και τη στήλη «Έγκλημα και Media».

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ελένη Ζαχαροπούλου, Κοινωνιολόγος, MA. Human Rights and Education
Συντονίστρια εκστρατείας Break the Chain

Κυρία Ζαχαροπούλου, πώς «γεννήθηκε» η ιδέα της συλλογικής εκστρατείας κοινωνικής αφύπνισης που φέρει τον τίτλο Break the Chain;

To 2013 ο Ηρακλής Μοσκώφ -εμπειρογνώμων Σύμβουλος σε θέματα καταπολέμησης εμπορίας ανθρώπων- ορίζεται Εθνικός Εισηγητής και επικεφαλής του Γραφείου για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων και θεσμοθετείται o Εθνικός Συντονιστικός Μηχανισμός κατ’ εφαρμογήν κοινοτικής Οδηγίας και των προβλέψεων σχετικής σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης. Βασική ευθύνη του Γραφείου είναι η ολοκλήρωση του Εθνικού Συστήματος Αναφοράς για την αναγνώριση θυμάτων, η δημιουργία Εθνικής Βάσης Δεδομένων, η εκπαίδευση φορέων και η εμβάθυνση της συνεργασίας με όσους δραστηριοποιούνται στον τομέα της ευαισθητοποίησης του κοινού.

Στο πλαίσιο λοιπόν της τελευταίας αρμοδιότητας, ξεκίνησε η συνεργασία με το ελculture.gr το οποίο ως πολιτιστικός οργανισμός -τόσο στο πεδίο της επικοινωνίας (πολιτιστική πλατφόρμα) όσο και στην δημιουργία περιεχομένου και υλοποίησης δράσεων που έχουν ως άξονα την τέχνη, τον πολιτισμό και την ευαισθητοποίηση σε κοινωνικά θέματα- αξιοποίησε τη δυναμική του και άρχισε να καταγράφει και να επικοινωνεί δράσεις και φορείς που δρουν στο πεδίο, καλλιτέχνες και ανεξάρτητες ομάδες πληθυσμού που με το καλλιτεχνικό τους έργο «φώτιζαν» πτυχές του Human Trafficking.

Πολύ σύντομα δημιουργήθηκε η πλατφόρμα breakthechain.gr η οποία άρχισε να λειτουργεί ως ομπρέλα δημιουργώντας ένα οικοσύστημα φορέων (όπως Υπουργεία, Πρεσβείες, δήμους, δημόσιους φορείς κοινωνικής αλληλεγγύης, ΜΚΟ, Ιδρύματα, Οργανισμούς, Πανεπιστήμια, καλλιτέχνες και μέσα μαζικής ενημέρωσης) και κατ’ επέκταση ένα διευρυμένο πλαίσιο συνεργασιών. Κρίνοντας από την έλλειψη δράσεων ευαισθητοποίησης για το Human Trafficking, το 2015 αποφασίστηκε η διοργάνωση του 1^ου Φεστιβάλ Break the Chain στην Τεχνόπολη του δήμου Αθηναίων, το οποίο αποτέλεσε και την αρχή της ομώνυμης εκστρατείας.

Ποιο είναι το έργο και οι δράσεις της εκστρατείας Break the Chain;

Η εκστρατεία Break the Chain λειτουργεί ως ένα μέσο πρόληψης εναντίον της εκμετάλλευσης και εμπορίας ανθρώπων. Στόχο έχει κυρίως τη μείωση της ζήτησης, γι’ αυτό ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην εμπλοκή νέων ανθρώπων που λειτουργούν ως πρεσβευτές του μηνύματος του Break the Chain. Ενδεικτικά, με δράσεις νέων ως εθελοντές στα φεστιβάλ, με «δράσεις γειτονιάς» που αποσκοπούν στην ενημέρωση για το Break the Chain και το Human Trafficking, καθώς με την συμμετοχή τους στα φεστιβάλ σε συνεργασία με εκπαιδευτικούς φορείς. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η συμμετοχή 30 τελειόφοιτων και αποφοίτων της Σχολής Καλών Τεχνών με έργα για την εκμετάλλευση ανθρώπων στο 2^ο φεστιβάλ Break the Chain.

Ποιοι είναι οι κεντρικοί άξονες της εκστρατείας σας;

Κεντρικοί άξονες της εκστρατείας είναι α) η εκπαίδευση και η κατάρτιση εργαζομένων β) οι δράσεις ευαισθητοποίησης, φεστιβάλ και οι καλλιτεχνικές δράσεις, η κινητοποίηση σπουδαστών, καλλιτεχνών, δημιουργικών ομάδων καθώς και η ενθάρρυνση συμμετοχής καλλιτεχνικών ομάδων από ευάλωτες ομάδες πληθυσμού γ) η ανάπτυξη ισχυρού επικοινωνιακού δικτύου και δ) οι συμπράξεις με τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα και η ανταλλαγή καλών πρακτικών.

Ποιες είναι οι μορφές trafficking και με ποιον τρόπο το Break the Chain προσπαθεί να τις καταπολεμήσει;

Τα δύο πρώτα φεστιβάλ Break the Chain (2015, 2016) είχαν ως στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για τις πιο διακριτές πτυχές του Human Trafficking οι οποίες είναι η σεξουαλική εκμετάλλευση, η καταναγκαστική εργασία, η εξαναγκαστική εγκληματικότητα, η καταναγκαστική επαιτεία, η εμπορία οργάνων, η στρατολόγηση ανθρώπων και ο εξαναγκαστικός γάμος. Το 2016 επίσης δόθηκε έμφαση στο προσφυγικό ζήτημα και στη σύνδεσή του με τις προσφυγικές ροές. Φέτος, στο Break the Chain 3, έδωσε έμφαση στο Εργασιακό Trafficking. Συγκεκριμένα, οι άξονες που αναπτύχθηκαν είναι:

Η σοβαρή εργασιακή εκμετάλλευση αλλοδαπών εργαζόμενων
Η ελλιπής ενημέρωση για την προέλευση και τις συνθήκες παραγωγής προϊόντων
Η έμφυλη διάσταση του Sex Trafficking
Η εκπαίδευση, κατάρτιση και ένταξη στην αγορά εργασίας ως μηχανισμός πρόληψης για το trafficking
Το εργασιακό Trafficking ως πεδίο κοινού ενδιαφέροντος για τον χώρο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης του ιδιωτικού τομέα

Το Break the Chain, προσπαθεί να καταπολεμήσει το Human Trafficking, μειώνοντας τη ζήτηση. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα δράσεις (ομιλίες, εργαστήρια, δράσεις γειτονιάς, εκθέσεις, παραστάσεις, προβολές κλπ.), δηλαδή μέσα από την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού.

Ο αγώνας σας κατά του trafficking θα είναι, αναμφίβολα, δύσκολος. Ποια είναι τα σοβαρότερα εμπόδια που προσπαθείτε να ξεπεράσετε;

Το δυσκολότερο εμπόδιο είναι ότι αποτελεί ένα αόρατο έγκλημα, το οποίο αφενός δεν βρίσκεται στην πολιτική ατζέντα, τουλάχιστον μέχρι στιγμής και παρά τη στήριξη συγκεκριμένων θεσμικών φορέων, και αφετέρου γιατί το ευρύτερο κοινό φοβάται να ασχοληθεί ή πιστεύει ότι δεν το αφορά. Αυτό προσπαθούμε να αλλάξουμε: Να μάθουμε πως το Human Trafficking μας αφορά όλους και βρίσκεται παντού: Στις φράουλες, στη σοκολάτα, στα ρούχα, στις οικιακές βοηθούς, στα πεζοδρόμια.

Πώς βλέπετε μέχρι σήμερα την ανταπόκριση του κοινού στις δράσεις σας;

Την πρώτη χρονιά, το 2015, ήταν για εμάς ένα ρίσκο. Η πρώτη φορά που θα γινόταν ένα φεστιβάλ πολιτιστικό με θέμα το Human Trafficking. Κάποιοι ήρθαν από πραγματικό ενδιαφέρον, άλλοι από περιέργεια. Το 2^ο φεστιβάλ ήταν μια πραγματική νίκη. Με σχεδόν 5000 επισκέπτες, το Break the Chain «γέμισε» με κόσμο – όχι μόνο επισκέπτες αλλά και συμμετέχοντες από πολλά διαφορετικά backgrounds, καλλιτέχνες κάθε ηλικίας, ευάλωτες -και μη- ομάδες πληθυσμού έδωσαν το δικό τους ηχηρό μήνυμα. Η ανταπόκριση τόσο του κοινού όσο και των συμμετεχόντων είναι πάντα θερμή. Και αυτό είναι το πιο συγκινητικό. Ξέρετε, υπάρχουν στοιχεία που δεν μετριόνται.. Ή τουλάχιστον δεν τα ποσοτικοποιείς. Είναι μια ποιοτική αλλαγή που συντελείται, αργά μα σταδιακά. Όταν σε καλούν σταθεροί συνεργάτες, ΜΚΟ και άλλοι φορείς ρωτώντας «Περιμένουμε κάθε φθινόπωρο το Break the Chain. Τι θα κάνουμε φέτος;» είναι ένα στοιχείο που δείχνει ότι το Break the Chain έχει πια θεσμοθετηθεί. Όταν λαμβάνουμε emails θετικών εντυπώσεων, ενδιαφέρον για εθελοντισμό πολιτών που απλώς θέλουν να συμβάλλουν σε αυτόν τον αγώνα, τότε αυτό είναι μια νίκη. Φέτος, φύγαμε από την Τεχνόπολη και πραγματοποιήσαμε δράσεις στην πλατεία Βικτωρίας, στον Σταθμό Λαρίσης. Είμασταν εκεί να δούμε να βλέμματα των ανθρώπων -κάθε εθνικότητας και ηλικίας- να δείχνουν το ενδιαφέρον τους, να ρωτούν, να θέλουν να μάθουν.

Έχουν, τελικά, οι πολίτες τη δύναμη να «σπάσουν την αλυσίδα της εκμετάλλευσης»; Ποιο μήνυμα θα θέλατε να περάσετε στους πολίτες που δεν πιστεύουν ότι η δική τους συμβολή στις δράσεις σας μπορεί να είναι καθοριστική;

«Να γίνουμε η αλλαγή που θέλουμε να δούμε στον κόσμο». Όλοι μπορούμε να συμβάλλουμε στη μείωση της ζήτησης. Όλοι μπορούμε να επιλέξουμε να μην αγοράζουμε ανθρώπους ή προϊόντα που προέρχονται από καταναγκαστική εργασία. Από τη στιγμή που έχουμε την πληροφορία, είναι πια επιλογή μας να «Σπάσουμε την αλυσίδα της εκμετάλλευσης».

Bio
Latest Posts

Αγγελική Καρδαρά

Η Αγγελική Καρδαρά είναι Εισηγήτρια-Συγγραφέας και Εκπαιδεύτρια στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (E-Learning) του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος (με εξειδίκευση στη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία) και Τακτική Επιστημονική Συνεργάτιδα Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.). Το θέμα της διδακτορικής διατριβής της, με Επιβλέποντα τον Καθηγητή Γιάννη Πανούση, αφορά τον ιδιαίτερο γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας του έγκλειστου πληθυσμού. Από τον Φεβρουάριο του 2020 ανέλαβε και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος που αποτελεί Ομάδα Εργασίας για το Έγκλημα και την Απεικόνισή του στα ΜΜΕ. Έχει επάρκεια και άδεια διδασκαλίας τριών ξένων γλωσσών (αγγλικών, γαλλικών, ισπανικών). Εργάζεται στον συναρπαστικό χώρο της εκπαίδευσης, δίνει διαλέξεις και οργανώνει μαθήματα σεμιναριακού τύπου στο αντικείμενο εξειδίκευσής της «Έγκλημα & Media». Επίσης, είναι Επιστημονικά Υπεύθυνη ερευνών εγκληματολογικού, κοινωνικού και μιντιακού ενδιαφέροντος, αρθρογραφεί και συγγράφει. Έχει συγγράψει τα βιβλία: Τρομοκρατία και ΜΜΕ (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Όταν η ψυχή μιλάει (εκδόσεις Υδρόγειος), Φυλακή και Γλώσσα (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη (εκδόσεις Παπαζήση), Σκιαγράφηση του ψυχολογικού προφίλ των εγκληματιών που απασχόλησαν τα ελληνικά ΜΜΕ (1993-2018): Criminal Profiling and Media (εκδόσεις Παπαζήση). Οι «Νέοι Παγιδευμένοι στα Παιχνίδια της Βίας: Εγκλήματα με Δράστες και Θύματα Νέους» είναι το έκτο βιβλίο της και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση.