Σεξουαλική βία: Η αμείλικτη και ακραία εκδήλωση της επιθετικότητας

της Αγγελικής Καρδαρά.

Μια πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία, με τη συμμετοχή μεγάλου αριθμού επιστημόνων και επαγγελματιών, αλλά και φοιτητών προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων της Ψυχολογίας, πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2018, στις εγκαταστάσεις του Mediterranean College Αθήνα. Η ομιλία με θέμα «Σεξουαλική βία: Η αμείλικτη και ακραία εκδήλωση της επιθετικότητας» διοργανώθηκε από τη Σχολή Ψυχολογίας του Κολλεγίου.

Ομιλήτρια ήταν η κ. Όλγα Τζουραμάνη, Ψυχολόγος-Εγκληματολόγος MSc, Υπ. Διδάκτωρ Εγκληματολογίας του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, η οποία μας έχει παρουσιάσει στο postmodern.gr και στη στήλη μου «Έγκλημα και Media» ενδιαφέροντα στοιχεία από τις έρευνες και μελέτες της. Η κα Τζουραμάνη έχει διδακτική/εκπαιδευτική εμπειρία στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, στο γνωστικό αντικείμενο: «Δράστες Βίαιων και Σεξουαλικών Εγκλημάτων» και πρακτική εμπειρία στον τομέα των εξαρτήσεων από Ψυχοδραστικές ουσίες.

Όπως τονίζει η κ. Τζουραμάνη «Τα εγκλήματα σεξουαλικής φύσεως, είναι ένα φαινόμενο που αποτελεί και σήμερα ταμπού, το οποίο καλύπτεται με μύθους και στερεότυπα. Τα μοναδικά εγκλήματα στα οποία το θύμα στιγματίζεται περισσότερο από τον δράστη, και όπως είναι κατανοητό, τραυματίζεται ανεπανόρθωτα. Όχι μόνο σωματικά, αλλά κατά κύριο λόγο ψυχικά. Ο φόβος της εκδίκησης από την πλευρά του δράστη (π.χ. στην περίπτωση συζυγικού βιασμού, ειδικά όταν υπάρχουν παιδιά στην οικογένεια), τα οικονομικά προβλήματα, η συναισθηματική εξάρτηση και ο φόβος του στιγματισμού, αποτελούν τις κύριες αιτίες μη αναφοράς των περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης. Ωστόσο, εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός, ότι πολλά θύματα αγνοούν ότι έχουν εξαναγκαστεί σε σεξουαλικές πράξεις, πράγμα που συμβαίνει συχνά στις περιπτώσεις που ο δράστης είναι γνωστός στο θύμα, δηλαδή στις περισσότερες περιπτώσεις κακοποίησης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η πλειοψηφία των θυμάτων να μην αναφέρει την κακοποίηση και εν συνεχεία τα επίσημα στοιχεία να μην μπορούν να παρουσιάσουν τις πραγματικές διαστάσεις του φαινομένου και να συνεχίζει να επικρατεί ένας σκοτεινός αριθμός θυμάτων. Θύμα μπορεί να υπάρξει ο οποιοσδήποτε, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, κοινωνικού η εκπαιδευτικού επιπέδου».

Να αναφέρω στο σημείο αυτό ότι η ομιλία ξεκίνησε με την ανάλυση στα είδη του βιασμού και τις πιθανές μορφές σεξουαλικής κακοποίησης με θύματα ενήλικα και ανήλικα άτομα. Ακολούθησε η σκιαγράφηση του προφίλ των δραστών αλλά και η ανάλυση της τυπολογίας τους (γυναικών, ανδρών και ανηλίκων δραστών). Παρουσιάστηκαν ζητήματα που αφορούν τόσο την εμπλοκή του διαδικτύου στο φαινόμενο της σεξουαλικής κακοποίησης και της παιδικής πορνογραφίας, όσο και τις καταστροφικές -βραχυπρόθεσμες αλλά και μακροπρόθεσμες- συνέπειες που επιφέρει στα θύματα. Πιο συγκεκριμένα, αναλύθηκαν τα χαρακτηριστικά και οι ιδιαιτερότητες από τις παραδοσιακές μορφές κακοποίησης, το Morphing, το Grooming, η τυπολογία των δραστών και γενικά το προφίλ των εμπλεκομένων.

Επιπλέον, ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στο στίγμα που συνοδεύει το θύμα ενός σεξουαλικού εγκλήματος, στην δευτερογενή θυματοποίηση και στους τρόπους αποφυγής της. Ακόμη αναλύθηκε λεπτομερώς ο κύκλος του σεξουαλικού αδικήματος, η σημαντικότητα του κύκλου τόσο στη θεραπεία, όσο και στην πρόληψη της υποτροπής. Στο πλαίσιο αυτό, παρουσιάστηκαν οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο της συνέχισης του κύκλου και αντίστοιχα οι παράγοντες που μειώνουν τον κίνδυνο της συνέχισης του κύκλου.

Τέλος, δεν θα μπορούσε να παραληφθεί η πλήρης παρουσίαση και ανάλυση θεμάτων που αφορούν τα εγκλήματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης (Human Trafficking). Η ομιλία ολοκληρώθηκε με μια ουσιαστική συζήτηση μεταξύ της εισηγήτριας και του κοινού όπου αναδείχθηκε η σημαντικότητα-επικινδυνότητα των μύθων και των στερεοτύπων που σχετίζονται με το φαινόμενο και διατυπώθηκαν μεταξύ άλλων, οι τρόποι αντιμετώπισης των θυμάτων από θεραπευτική οπτική.

Όπως τονίζει η κ. Τζουραμάνη «Η εισήγηση αυτή αποτέλεσε ένα σημαντικό βοήθημα, παρέχοντας πληροφόρηση στο ευρύ κοινό που αποτελούνταν από φοιτητές, γονείς, εκπαιδευτικούς, όσο και ειδικούς του χώρου της ψυχικής υγείας και των ανθρωπιστικών επιστημών. Δεδομένων των κοινωνικών διαστάσεων και των επιπτώσεων σε κάθε επίπεδο, όχι μόνον οι ειδικοί αλλά και ο κάθε πολίτης πρέπει να είναι σε θέση να συμβάλλει τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και κατάλληλης αντιμετώπισης των θυμάτων, επιδεικνύοντας ευαισθησία και ενσυναίσθηση στα θύματα. Θεμέλιος λίθος σε αυτό είναι η ενημέρωση και η απόκτηση έγκυρης και σφαιρικής γνώσης, η οποία στην συγκεκριμένη ομιλία επιτεύχθηκε, μέσω της παρουσίασης και ανάλυσης όλων των πτυχών της σεξουαλικής βίας και επιθετικότητας».

Ολοκληρώνοντας, θα ήθελα να υπογραμμίσω την αναγκαιότητα, σε μια εποχή όπου το έγκλημα αποκτά πιο σκληρές διαστάσεις, να λαμβάνουν χώρα ομιλίες και δημόσιες συζητήσεις για τόσο σοβαρά ζητήματα που αφορούν το σύνολο της κοινωνίας μας, ώστε να δίνεται η δυνατότητα στο ευρύ κοινό να ενημερώνεται σε βάθος, με τρόπο ολοκληρωμένο και επιστημονικά τεκμηριωμένο. Σε ένα δεύτερο επίπεδο είναι σημαντικό να περνούν δυνατά κοινωνικά μηνύματα και τα ΜΜΕ με απώτερο στόχο να γνωρίζει ο πολίτης -και σε πρακτικό επίπεδο- πώς μπορεί να αντιμετωπίσει τόσο δύσκολες καταστάσεις, πού να απευθυνθεί και ποιες λύσεις να αναζητήσει. Η γνώση είναι δύναμη!

Σημείωση: Για την αντιμετώπιση του βιασμού από θεραπευτική οπτική υπάρχει και η δημοσιευμένη μελέτη της κυρίας Τζουραμάνη με τίτλο «Βιασμός: Η αντιμετώπιση του Εγκλήματος από Ψυχοθεραπευτική οπτική» στο τεύχος της Επιστημονικής Επιθεώρησης «Εγκληματολογία». 2017/Ετήσια έκδοση.

Bio
Latest Posts

Αγγελική Καρδαρά

Η Αγγελική Καρδαρά είναι Εισηγήτρια-Συγγραφέας και Εκπαιδεύτρια στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (E-Learning) του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος (με εξειδίκευση στη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία) και Τακτική Επιστημονική Συνεργάτιδα Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.). Το θέμα της διδακτορικής διατριβής της, με Επιβλέποντα τον Καθηγητή Γιάννη Πανούση, αφορά τον ιδιαίτερο γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας του έγκλειστου πληθυσμού. Από τον Φεβρουάριο του 2020 ανέλαβε και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος που αποτελεί Ομάδα Εργασίας για το Έγκλημα και την Απεικόνισή του στα ΜΜΕ. Έχει επάρκεια και άδεια διδασκαλίας τριών ξένων γλωσσών (αγγλικών, γαλλικών, ισπανικών). Εργάζεται στον συναρπαστικό χώρο της εκπαίδευσης, δίνει διαλέξεις και οργανώνει μαθήματα σεμιναριακού τύπου στο αντικείμενο εξειδίκευσής της «Έγκλημα & Media». Επίσης, είναι Επιστημονικά Υπεύθυνη ερευνών εγκληματολογικού, κοινωνικού και μιντιακού ενδιαφέροντος, αρθρογραφεί και συγγράφει. Έχει συγγράψει τα βιβλία: Τρομοκρατία και ΜΜΕ (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Όταν η ψυχή μιλάει (εκδόσεις Υδρόγειος), Φυλακή και Γλώσσα (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη (εκδόσεις Παπαζήση), Σκιαγράφηση του ψυχολογικού προφίλ των εγκληματιών που απασχόλησαν τα ελληνικά ΜΜΕ (1993-2018): Criminal Profiling and Media (εκδόσεις Παπαζήση). Οι «Νέοι Παγιδευμένοι στα Παιχνίδια της Βίας: Εγκλήματα με Δράστες και Θύματα Νέους» είναι το έκτο βιβλίο της και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση.