Ο ρόλος της παρέας με παραβατικούς ανήλικους – Συνέντευξη με αποφυλακισθέντα

της Αγγελικής Καρδαρά.

Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εργασία-συνέντευξη μου έστειλε για να μελετήσω ο Ομ. Καθηγητής Εγκληματολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, κ. Αντώνης Μαγγανάς, η οποία πραγματοποιήθηκε το έτος 2013, με τίτλο «Ο ρόλος της παρέας στους παραβατικούς ανήλικους» από την κ. Αναστασία Νάτση, στο πλαίσιο του μαθήματος του Καθηγητή «Αντεγκληματική πολιτικη». Ο Καθηγητής μου έδωσε την άδεια να δημοσιεύσω τη συνέντευξη, από την οποία μπορούν να εξαχθούν πολύ σημαντικά συμπεράσματα, κοινωνικού και εγκληματολογικού ενδιαφέροντος.

Η εμπειρία του εγκλεισμού, η ζωή μέσα στη φυλακή και ο κύκλος της παρανομίας εκτός φυλακής, διερευνώνται μέσα από την καταγραφή της μαρτυρίας του νεαρού αποφυλακισθέντα, ο όποιος «συγκρούστηκε» με τον ποινικό νόμο και κατέληξε στις φυλακές. Ο ρόλος της παρέας και οι πιέσεις που η παρέα ασκεί στις ομάδες των ανήλικων (peer pressure) εξετάστηκαν με τρόπο συστηματικό και μεθοδικό στο μάθημα του Καθηγητή, ο οποίος άλλωστε έχει ασχοληθεί εκτενώς με το φαινόμενο της νεανικής παραβατικότητας και τις συμμορίες ανηλίκων και αποτελεί για τις μελέτες των νεότερων επιστημόνων, πάντα, σημείο αναφοράς.

Είναι σαφές ότι σε αυτές τις κρίσιμες περιόδους της ζωής, έφηβοι και νέοι, οι οποίοι δεν έχουν την ουσιαστική στήριξη της οικογένειάς τους, ούτε τη δυνατότητα μιας καλής επικοινωνίας με την εκπαιδευτική κοινότητα, αναζητούν τη στήριξη, την ασφάλεια αλλά και την επιβεβαίωση στις παρέες τους, των οποίων ο ρόλος είναι πολύ σημαντικός για τον κάθε νέο, όπως άλλωστε αποδεικνύουν οι διεθνείς έρευνες.

Με την καταγραφή της εμπειρίας ατόμων που έχουν βιώσει τον εγκλεισμό και έχουν κινηθεί στους κόλπους της παρανομίας, εξάγονται πολύ σημαντικά συμπεράσματα, τα οποία έχουμε τη δυνατότητα να αξιοποιήσουμε τόσο στο πλαίσιο των ερευνών μας, όσο και πρακτικά, στο πλαίσιο της πρόληψης μορφών εγκληματικότητας. Πρωτίστως, όσον αφορά τη νεανική παραβατικότητα, η δυνατότητα παρέμβασης είναι μεγάλη και γι’ αυτό τονίζω τον καταλυτικό ρόλο του σχολείου.

Από τη συνέντευξη που ακολουθεί, διαπιστώνουμε πόσο δύσκολο είναι να σπάσει κύκλος της παρανομίας, ο όποιος εντός φυλακής συχνά γίνεται πιο δυνατός («από μαθητής γίνεσαι καθηγητής», αναφέρεται χαρακτηριστικά), ενώ εκτός φυλακής οι πιέσεις της ομάδας είναι μεγάλες, με αποτέλεσμα να καθίσταται ακόμα πιο δύσκολο να βγουν από αυτόν οι αποφυλακισθέντες και να ακολουθήσουν μια διαφορετική πορεία ζωής, εκτός παρανομίας, ιδίως εάν δεν έχουν σταθερή βάση-δουλειά, σπίτι, οικογένεια, κοινωνική μέριμνα.

Γλωσσολογική ανάλυση: Η χρήση της αργκό που αποτελεί και το δικό μου αντικείμενο διερεύνησης είναι εμφανής στη συνέντευξη που ακολουθεί. Προχωρώντας σε μια σύντομη γλωσσολογική ανάλυση, καταγράφω τα ακόλουθα, όπως τα έχω σημειώσει αναλύοντας τη συνέντευξη:

«κάνω δουλειά» = εμπλέκομαι σε παράνομες δραστηριότητες. Επίσης, παρατηρούμε την ιδιαίτερη χρήση του όρου «σεβασμός» που διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο εντός φυλακής αλλά και εκτός, στους κύκλους της παρανομίας-να σε σέβονται και το όνομά σου να «μετράει». Στη φυλακή ο «σεβασμός» μεταξύ των κρατουμένων είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο που ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ τους και οι κρατούμενοι δεν θέλουν να «χαλάσει» το όνομα τους, π.χ. με τη διάδοση φημών. «Μου χάλασε το όνομα» είναι μια έκφραση που έχω καταγράψει στην έρευνά μου για τη γλώσσα της φυλακής.

Εξίσου βλέπουμε στη συνέντευξη τις παρακάτω εκφράσεις, σχετικές με την έννοια του «σεβασμού»: «ανεβαίνω στη φυλακή» = αποκτώ κύρος, γίνομαι «κάποιος», με σέβονται, «κάνω κουμάντο» = είμαι αρχηγός, ρυθμίζω τα πράγματα.

Μια άλλη έκφραση που σημείωσα, «κάνω φυλακή» = εκτίω την ποινή του εγκλεισμού (“do my time”, όπως αναφέρεται στη διεθνή prison slang, που είναι μια από τις πιο βασικές αρχές επιβίωσης στη φυλακή: η έκτιση της ποινής χωρίς να προκαλείς και χωρίς να εμπλέκεσαι σε προβλήματα). Τέλος, βλέπουμε τη χρήση του όρου «μεροκάματα», μεροκάματα = η δουλειά εντός φυλακής. ΦΡ. (α) «κάνει μεροκάματα» = η δουλειά μέσα στη φυλακή (β) «έχει μεροκάματα το σχολείο» = η μαθητεία στο σχολείο, μέσω της οποίας οι κρατούμενοι εκτίουν μειωμένη ποινή.

Βλ. χαρακτηριστικά από τη συνέντευξη που ακολουθεί, το παρακάτω απόσπασμα που δείχνει τον τρόπο ζωής και κάποιες από τις αρχές και αξίες» της φυλακής: «Στην αρχή είχα κάτσει με καλά παιδιά, σημασία έχει να κερδίσεις τον σεβασμό από τους άλλους. Όσο πιο παλιός γίνεσαι τόσο σε σέβονται και ανεβαίνεις. Ήμουν ενεργό μέλος σε ό,τι προέκυπτε. Σκεφτόμουν: μπήκα μέσα αλλά να μη με πατήσουν. Δεν ήθελα να γίνω κάποιος, ήθελα να βγω με ψηλά το κεφάλι. Προσπαθούσα να κάνω τα κουμάντα μου, να κάνω τη φυλακή και να φύγω».

Το φαινόμενο της νεανικής παραβατικότητας: Στο σημείο αυτό κρίνω σκόπιμο να αναφέρω ορισμένα στοιχεία για τη νεανική παραβατικότητα[1]. Όσον αφορά τον ορισμό της, λανθασμένα αποδίδεται πολλές φορές στο ρεπορτάζ ως «εγκληματικότητα ανηλίκων». Ο όρος «εγκληματικότητα» πρέπει να αποφεύγεται από τους αστυνομικούς και δικαστικούς συντάκτες για δύο κύριους λόγους: πρώτον, γιατί δεν είναι νομικά ορθός και δεύτερον, γιατί το θέμα της νεανικής παραβατικότητας είναι «λεπτό» δεδομένου ότι έχουμε να κάνουμε με ανήλικα παιδιά και νέους ανθρώπους, επομένως απαιτείται μεγαλύτερη ευαισθησία και μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση και εμβάθυνση του θέματος.

Θα ξεκινήσω με την αναφορά στη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του παιδιού που ορίζει ως παιδιά «όλα τα ανθρωπινά όντα με ηλικία μικρότερη των δεκαοκτώ ετών, εφόσον αυτά είναι ανήλικα κατά το εθνικό δίκαιο». Σύμφωνα με τον Ελληνικό Ποινικό Κώδικα «ανήλικοι» νοούνται όσοι, κατά την τέλεση της πράξης, έχουν ηλικία μεταξύ του 8^ου και 18^ου έτους συμπληρωμένων. Μετά την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου του Δικαίου Ανηλίκων, η οποία στηρίχτηκε, μεταξύ άλλων, στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του παιδιού καταργήθηκε η διάκριση ανάμεσα σε «παιδιά» και «εφήβους» που υπήρχε στο θεσμικό πλαίσιο απονομής δικαιοσύνης στους ανήλικους δράστες εγκληματικών πράξεων. Η κατάργηση αυτή κρίθηκε αναγκαία εφόσον η ωρίμαση είναι μια εξατομικευμένη διαδικασία και επομένως η εφηβεία δεν αρχίζει για όλους ανεξαιρέτως από μια συγκεκριμένη ηλικία.

Ως παραβατικές χαρακτηρίζονται όλες εκείνες οι συμπεριφορές που παραβαίνουν έναν κανόνα συμπεριφοράς, ο οποίος είναι βασικός για μια ορισμένη κοινωνική ομάδα και προκαλούν αντιδράσεις αποδοκιμασίας. Στην παραβατικότητα ανηλίκων συμπεριλαμβάνονται όλες οι μη αποδεκτές συμπεριφορές αποδοκιμασίας, κοινωνικά ή και ποινικά, οι οποίες κυμαίνονται από απλές αντικοινωνικές συμπεριφορές μέχρι και ποινικά επιλήψιμες συμπεριφορές. Σε αυτές μπορούν να συμπεριληφθούν η επιθετική συμπεριφορά, μια σειρά από ευκαιριακά-περιστασιακά εγκλήματα, όπως κλοπές, διαρρήξεις, φθορές ξένης ιδιοκτησίας, βανδαλισμοί, χρήση ουσιών και κατάχρηση αλκοόλ, καθώς και παραβάσεις ΚΟΚ, αλλά και σοβαρότερα εγκλήματα, όπως επίθεση, σεξουαλική επίθεση, αδικήματα που εμπίπτουν στους ειδικούς νόμους περί ναρκωτικών και λιγότερα συχνά εγκλήματα κατά της ζωής και της ανθρωποκτονίας[2].

Επιχειρώντας, τέλος, μια διαχρονική προσέγγιση του φαινομένου της νεανικής παραβατικότητας, πρέπει να επισημάνω ότι οι βασικότερες κατηγορίες αδικημάτων που διαπράττονται από ανηλίκους, εφηβικής κυρίως ηλικίας, είναι τρεις. Αυτές αποτελούν, σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες, χαρακτηριστικές και συνήθεις εκδηλώσεις της παραβατικότητάς τους και είναι οι ακόλουθες: Οι σωματικές βλάβες, τα αδικήματα κατά της ιδιοκτησίας (ιδίως κλοπές και «κλοπές χρήσης» δικύκλων ή αυτοκινήτων) και οι παραβάσεις ειδικών ποινικών νόμων (κατά κανόνα τροχαίες παραβάσεις)[3].

Από τις αρχές τις δεκαετίας του 1990 στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρατηρείται η συνεχής αύξηση της λεγόμενης μικρομεσαίας εγκληματικότητας. Αξιοσημείωτο είναι και χρήζει περαιτέρω διερεύνησης, τόσο από την επιστημονική κοινότητα, όσο και από τους δημοσιογράφους, ότι η παραβατικότητα των ανηλίκων κατέχει τα «πρωτεία» σε αυτή την εξέλιξη σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. Πιο συγκεκριμένα, σε χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία και η Μεγάλη Βρετανία, η παραβατικότητα των ανηλίκων ξεπερνά το 20% της συνολικής εγκληματικότητας. Σταδιακή αύξηση παρουσιάζει και στην Ελλάδα η παραβατικότητα ανηλίκων, ενώ ολοένα και περισσότεροι νέοι που διαπράττουν σοβαρά εγκλήματα, οδηγούνται στα σωφρονιστικά ιδρύματα, για χρήση και διακίνηση ναρκωτικών ουσιών, απόπειρες ανθρωποκτονιών, κλοπές. Ποσοστό 45% των ανηλίκων που οδηγούνται στις αίθουσες των δικαστηρίων, αντιμετωπίζουν ποινές φυλάκισης από πέντε έως 15 χρόνια. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι σε διάστημα ενός μηνός (Οκτώβριος του 2009) διαπράχθηκαν 11 βιασμοί από παιδιά 15 και 16 χρόνων, ενώ τον Ιούνιο του 2011 δύο 15χρονες μαθήτριες σκότωσαν, για 10 ευρώ, 80χρονο στην Κερκίνη Σερρών. Κάθε χρόνο εγκλείονται σε σωφρονιστικά καταστήματα της Ελλάδας κατά μέσον όρο 100 ενήλικοι κάτω των 18 ετών. Το ποσοστό των έγκλειστων νέων ανέρχεται σήμερα στο 4,4% του συνόλου των κρατουμένων. Στη Γαλλία το αντίστοιχο ποσοστό είναι 1,1%, στην Ιταλία 0,7%, ενώ η Ισπανία είναι η μόνη χώρα που δεν φυλακίζει ανηλίκους[4].

«Ο ρολος της παρεας στους παραβατικούς ανήλικους»[5]

Συνέντευξη της κυρίας Αναστασίας Νάτση στο μάθημα «Αντεγκληματική Πολιτική» του Καθηγητή Αντώνη Μαγγανά

Ο (…) είναι ένας νέος 23 ετών (…) υπηκοότητας και ζει μόνιμα στην (…) από το 1998. Όταν ήρθε στην Ελλάδα πήγε στην Τρίτη Δημοτικού και ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή του μέχρι και το Λύκειο. Όταν ήταν 19 χρονών συνελήφθη για την συμμετοχή του στη μεταφορά ινδικής κάνναβης από (…) στην Ελλάδα, συγκεκριμένα ήταν προπομπός αυτής της επιχείρησης και μαζί με έναν άλλον θα έλεγχαν την παρουσία της αστυνομικής περιπολίας και θα ειδοποιούσαν τον μεταφορέα του πακέτου. Το δικαστήριο του επέβαλε ποινή 6 χρόνων φυλάκισης στο σωφρονιστικό κατάστημα ανηλίκων Αυλώνα. Εδώ και 1 χρόνο περίπου είναι ελεύθερος και στην συνέντευξη που ακολουθεί μας μιλά για την ζωή του αναφορικά με τον εγκλεισμό του.

Πώς ξεκίνησες τις παράνομες ενέργειες και σε ποια ηλικία;

Όταν ήμουν 14 ετών στην παρέα κάναμε ασήμαντα πράγματα στην αρχή και κλοπές σε μαγαζιά με ρούχα . Κλέβαμε ψιλοπράγματα και δεν μας έπαιρναν είδηση ή τρέχαμε και δεν μας έπιαναν.

Ποιος ήταν ο λόγος που κλέβατε;

Κυρίως για το «όνομα», για επίδειξη στην παρέα. Ήταν μαγκιά να κλέβεις και να μη σε πιάνουν. Αυτό γινόταν και στις άλλες παρέες από 14 ετών κλέβαμε τσάντες από γυναίκες. Δεν ήταν τόσο για τα χρήματα, γιατί συνήθως ήταν λίγα. Δεν το κάναμε για να βγάλουμε χρήματα, αλλά επειδή έπρεπε, για να είμαστε ένα «όνομα» στην παρέα, να έχουμε δύναμη και σεβασμό από τους άλλους. Έτσι έκαναν οι άλλοι, οπότε και εγώ και αυτό γίνεται γενικά από τότε που γίνεσαι 14 χρονών μέχρι 17 περίπου. Είναι οι βλακείες της ηλικίας.

Είχες μπλεξίματα με την αστυνομία πριν από τον εγκλεισμό σου;

Ναι πριν 4 χρόνια περίπου μας έκανε κάποιος μήνυση για ξυλοδαρμό, αλλά μετά την απέσυρε.

Γιατί, τι συνέβη και τον χτυπήσατε; Πώς τελικά απέσυρε την μήνυση;

Ένας φίλος μου είχε διαφωνίες μαζί του και μου είπε να πάμε να τον χτυπήσουμε για να σταματήσει να τον ενοχλεί, εκείνος ήταν 26 χρονών δηλαδή μεγαλύτερός από μας. Μας έκανε μήνυση κατευθείαν, αλλά μετά την απέσυρε δεν ξέρω γιατί ίσως άλλοι να τον απείλησαν. Εγώ δεν τον ήξερα, για τον φίλο μου πήγα, έτσι γίνεται αν σου πει ένας φίλος σου ότι σε χρειάζεται πας.

Είναι συχνό φαινόμενο να πέφτει ξύλο ανάμεσα σε παρέες;

Ναι. Οι παρέες γενικά αποτελούνται από 15-20 άτομα και οι λόγοι που πιανόμαστε στα χέρια είναι διαφωνίες, λόγοι ισχύος, δηλαδή αν κάποιοι σου λένε ότι είναι ανώτεροι και να μη μιλάς εσύ ή να μη συχνάζεις σε μέρη της περιοχής ή αν πειράζουν κορίτσια, αδερφές μας κλπ.

Είχες επίβλεψη από τους γονείς σου;

Ναι είχα, αλλά δεν ήξεραν τι γίνεται. Όλοι οι γονείς ανησυχούν, αλλά δεν ξέρουν πού μπλέκουν και τι κάνουν τα παιδιά τους.

Γενικά, έχεις άτομα του συγγενικού κύκλου σου που να έχουν εγκλειστεί στη φυλακή;

Ναι, έχω έναν ξάδερφο που μπήκε μέσα για ναρκωτικά. Ξέρω όμως και για αρκετούς μακρινούς συγγενείς και γνωστούς που μπήκαν μέσα για ναρκωτικά, ληστείες ακόμα και φόνους.

Γιατί εσύ ασχολήθηκες με τη διακίνηση ναρκωτικών;

Για επίδειξη αλλά και για τα χρήματα. Δεν θέλαμε να επιβαρύνουμε τους γονείς μας και ήταν ένας εύκολος τρόπος να βγάλεις λεφτά. Στην αρχή έκανα κάποιες παραδόσεις, τσιγάρα, δηλαδή βαποράκι. Μετά έκατσε η δουλειά και με πρότειναν για προπομπό. Δηλαδή θα φύλαγα «τσίλιες» σα να λέμε και δέχτηκα, επειδή θεώρησα ότι ήταν ακίνδυνος ρόλος για να με πιάσουν αφού δεν μετέφερα εγώ ναρκωτικά. Έτσι ξεκινούν όλοι απ’ τα μικρά και καταλήγουν στα βαριά.

Πες μου για εκείνη τη “δουλειά”.

Ήμουν 19 τότε, μου έδωσαν μια προκαταβολή για τα έξοδα της μετακίνησης και τα υπόλοιπα θα τα έπαιρνα όταν θα τα παραλάμβαναν. Οι μεταφορές γίνονται πάντα βράδυ – ξημερώματα στην αλλαγή της βάρδιας της αστυνομίας. Τα ναρκωτικά ήταν ήδη περασμένα από άλλους από τα … σύνορα μέσω των βουνών. Εγώ μαζί με έναν άλλο 25χρονο σε ένα Ι.Χ θα παρακολουθούσαμε πότε θα άλλαζε η βάρδια της αστυνομίας, ώστε να ενημερώσουμε τηλεφωνικώς το άλλο Ι.Χ να ξεκινήσει με το πακέτο. Όπως ήταν σχεδιασμένα, δεν θα υπήρχε κάποιο πρόβλημα και το πακέτο θα έφτανε στην Αθήνα.

Τα ναρκωτικά πώς μεταφέρονται από τα σύνορα, γίνονται συμφωνίες με τελωνειακούς που τα περνάνε;

Νομίζω πως συμβαίνει και αυτό αλλά μόνο για τους πολύ ισχυρούς εμπόρους ναρκωτικών που έχουν μεγάλη δύναμη και πολλές διασυνδέσεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις, σαν αυτή, έχω ακούσει ότι περνάνε τα πακέτα από τα βουνά με γαϊδούρια.

Τι περιείχε το πακέτο και ποια ήταν ποσότητά του;

Ήταν 124,380 kgr χασίς, δηλαδή χόρτο όπως λέμε, ή με πιο επιστημονικό όρο ινδική κάνναβη μέσα σε βαλίτσες στο Ι.Χ.

Τελικά τι συνέβη εκείνη τη νύχτα και πώς τελικά συλληφθήκατε;

Μας την είχαν στημένη, δεν άλλαξε η βάρδια και εμείς είχαμε ανοιχτεί περιμένοντας ποτέ θα άλλαζε για να ειδοποιήσουμε τον μεταφορέα. Ο μεταφορέας φοβήθηκε να μείνει σταθμευμένος πολλή ώρα στο ίδιο σημείο και ξεκίνησε από μόνος του χωρίς να του έχουμε τηλεφωνήσει εμείς. Τον καταδίωξαν, πυροβόλησαν στα λάστιχα και τον έβγαλαν εκτός δρόμου. Η σύλληψή του έγινε στο … και μας κάρφωσε και μας. Μετά από μισή ώρα συλληφθήκαμε στην έξοδο …. Ήταν στημένο μπλόκο, 3 τζιπ με περίπου 4 αστυνομικούς στον καθένα μας έκαναν τον τυπικό έλεγχο και μετά μας πέρασαν χειροπέδες και μας οδήγησαν στο τμήμα …. Μας σάπισαν στο ξύλο για να ομολογήσουμε για άλλους μήπως είχαμε πληροφορίες για τον εγκέφαλο της κλίκας, ο άλλος που ήταν μαζί μου είπε ότι δεν ήξερε την ποσότητα και πως νόμιζε ότι ήταν 1 κιλό.

Πώς έμαθε η αστυνομία ότι θα γινόταν εκείνη τη μέρα η δουλειά και σας την είχαν στημένη;

Μας κάρφωσε ο άλλος προμηθευτής που είχε χάσει πελατεία. Έτσι γίνεται, είναι κόντρες που έχουν ο ένας με τον άλλο, γιατί ο ένας παίρνει την πελατεία του άλλου. Είναι εύκολο να μάθει ο ένας από γνωστούς του κύκλου πότε κανονίζει ο άλλος έμπορος να φέρει το εμπόρευμα του.

Υπήρξαν και άλλες φορές που έκανες τον προπομπό ή συμμετείχες σε τέτοιες αποστολές πακέτων;

Όχι ήταν η πρώτη μου φορά τη μέρα που έγινε και η σύλληψή μου. Δεν είχα εμπειρία σε αυτά.

Τι έγινε στη συνέχεια μετά τη σύλληψη;

Μας έστειλαν στον Αυλώνα και περάσαμε από ανακριτή, είπαμε τα ίδια που είχαμε πει και στην αστυνομία… Κριθήκαμε προφυλακιστέοι από το συμβούλιο και η δίκη έγινε μετά από 10 μήνες. Πήρα καλό δικηγόρο. Η δίκη έγινε με μία αναβολή. Ο 21χρονος μεταφορέας καταδικάστηκε σε 8 χρόνια φυλάκισης, ενώ εμείς σε 6 χρόνια. Είχα ελαφρυντικά την μεταεφηβική ηλικία, καθαρό μητρώο και καλή συμπεριφορά για το 9μηνο που είχα προφυλακιστεί. Επειδή ήμουν σε ειδικό σωφρονιστικό κατάστημα νέων, κάνεις τα 3/5 της ποινής δηλαδή κάπου στα 3,5 χρόνια κανονικά και από μεροκάματα και το σχολείο συνολικά έμεινα μέσα 2 χρόνια και 4 μήνες.

Πώς ένιωσες εσύ και πώς ή οικογένεια σου για τον εγκλεισμό σου;

Ήμουν προετοιμασμένος, αφού πήρα το ρίσκο να κάνω τη δουλειά. Το είχα πάρει απόφαση και στενοχωρήθηκα, γιατί δεν ήξερα εξ αρχής πόσο θα κάτσω. Οι γονείς μου τι να πουν… Η μητέρα μου έκλαιγε, δεν ήξεραν ότι είχα μπλέξει, είχαν παρατηρήσει κάποια πράγματα αλλά δεν έδωσαν βάση.

Είχες επισκεπτήριο;

Ναι, μέχρι 3 φορές την εβδομάδα γίνεται να έρχονται οι γονείς ή συγγενείς που έχουν ίδιο επώνυμο και 3-4 φίλοι. Εμένα ερχόταν τη μια μέρα ο φίλος μου και την άλλη οι γονείς μου.

Ποιο ήταν το πρόγραμμα σου μέσα στη φυλακή;

Το πρωί είχα κανονικά μάθημα 8-2μμ στο σχολείο δεύτερης ευκαιρίας. Έδωσα και πανελλήνιες αλλά δεν πέρασα. Υπήρχε ένα παιδί που νίκησε σε διαγωνισμό, τα πήγαινε πολύ καλά στα μαθήματα αλλά δεν του επέτρεψαν να παραλάβει το βραβείο και υπήρξε αναστάτωση γι’ αυτό το θέμα. Τελικά το έστειλαν στη φυλακή και κάναμε μια μικρή γιορτή. Μετά το σχολείο μας άφηναν να καθόμαστε στο προαύλιο το καλοκαίρι από τις 3-9 και το χειμώνα από τις 3- 5:30. Κάθε όροφος είχε δικό του προαύλιο.

Πώς περνούσατε τον χρόνο σας εκεί;

Στο προαύλιο φτιάχναμε μόνοι μας κάποια πράγματα για να κάνουμε γυμναστική π.χ μονόζυγο. Παίζαμε μπάλα, τάβλι και σκάκι. Μετά στο κελί μπορούσαμε να δούμε τηλεόραση, να παίξουμε τάβλι ή ακόμα και να μαγειρέψουν όσοι είχαν κάποιο τηγάνι κ.λπ.

Πώς ήταν το φαγητό και σχετικά με την ενδυμασία υπήρχαν απαγορεύσεις;

Το φαΐ δεν τρωγόταν, υπήρχε μια καντίνα και έκανα παραγγελίες εκεί με τα χρήματα που μου έστελναν οι γονείς μου. Φορούσαμε ότι ρούχα θέλαμε, αλλά απαγορεύονταν οι κουκούλες για να φαινόταν πάντα στην κάμερα ποιοι είμαστε.

Πώς ήταν το κελί σου;

Ήμασταν 4 άτομα συνομήλικοι, υπήρχαν κρεβάτια- κουκέτες και ένα τραπέζι με δυο καρέκλες. Υπήρχε ένα τοιχάκι που χώριζε το μπάνιο και βάζαμε ένα σεντόνι για πόρτα. Επίσης είχαμε 4 τηλεοράσεις, χρησιμοποιούσα τις 2. Δεν έχουν όλα τα κελιά τηλεοράσεις εγώ είχα φίλους μέσα γι’ αυτό . Είχα βοήθεια και κονέ. Υπάρχουν κανόνες μεταξύ των κρατουμένων, εγώ κέρδισα τον σεβασμό απ’ όλους ενώ ο άλλος ( ο μεταφορέας) όχι.

Πώς ήταν η σχέση σου με τους φύλακες;

Χάλια γιατί φοβόμασταν μη μας πάρουν το κινητό, αλλά γενικά δεν υπήρχαν προβλήματα, δεν ήθελαν ούτε αυτοί να προκαλέσουν ούτε και εμείς.

Ποια ήταν η σχέση σου με τους άλλους κρατούμενους;

Στην αρχή είχα κάτσει με καλά παιδιά, σημασία έχει να κερδίσεις τον σεβασμό από τους άλλους. Όσο πιο παλιός γίνεσαι, τόσο σε σέβονται και ανεβαίνεις. Ήμουν ενεργό μέλος σε ό,τι προέκυπτε. Σκεφτόμουν μπήκα μέσα αλλά να μη με πατήσουν. Δεν ήθελα να γίνω κάποιος, ήθελα να βγω με ψηλά το κεφάλι . Προσπαθούσα να κάνω τα κουμάντα μου, να κάνω τη φυλακή και να φύγω.

Υπήρχαν συγκρούσεις ανάμεσα στους κρατούμενους;

Τσακωμοί πάντα υπάρχουν, ειδικά επειδή εκεί ήμασταν νέοι όλοι 17- 21 χρονών και έβραζε το αίμα μας. Μια μέρα στο σχολείο εκεί που καθόμουν με 4 παιδιά έφαγα ξύλο πισώπλατα και έκανα ράμματα. Υπήρχαν Ρώσοι, Άραβες, Έλληνες αλλά η πλειοψηφία ήταν Αλβανοί. Υπάρχει μεγάλη κόντρα ανάμεσα στους Βόρειους Αλβανούς με μας τους Νότιους. Οι Βόρειοι χτυπάνε τους Νότιους λόγω κυριαρχίας. Λένε στους Νότιους δεν θα μιλάτε εσείς εδώ εμείς κάνουμε κουμάντο. Άλλοι ήταν φοβισμένοι, κυρίως οι νέοι δεν μπορούσαν να μιλήσουν γιατί θα τις τρώγανε από εμάς τους παλιούς. Έπρεπε οι νέοι να ρωτάνε πάντα τους παλιούς, γιατί οι παλιοί έλυναν τα προβλήματα και είχαν τον τελευταίο λόγο.

Όταν ήσουν μέσα συνέχισες να κάνεις δουλειές για ναρκωτικά;

Ψιλοπράγματα, μέσω κινητού μιλούσα με κάποιους για ναρκωτικά για έξω.

Μέσα στη φυλακή υπήρχαν ναρκωτικά;

Δεν είχε ναρκωτικά σε μεγάλο βαθμό όσο έχει σε άλλες φυλακές.

Μετά πήρες μετάθεση σε αγροτικές φυλακές;

Ναι, ήμουν 21 χρονών τότε και με έστειλαν στις Αγροτικές φυλακές στο Ναύπλιο. Εκεί στέλνουν όσους έχουν εκτίσει το μεγαλύτερο μέρος της ποινής τους και τους έχει απομείνει λίγος καιρός ακόμα αλλά είναι όλων των ειδών έγκλειστοι ακόμα και για βιασμούς και για φόνους. Τέτοιοι κρατούμενοι όπως οι βιαστές έχουν πολύ κακή μεταχείριση από τους άλλους κρατουμένους γι’ αυτό τους είχαν σε διαφορετική φυλακή. Επικρίνονται τέτοια εγκλήματα από εμάς τους άλλους.

Πώς ήταν στις αγροτικές φυλακές;

Χαλαρά, καμία σχέση με τις άλλες φυλακές. Στην αρχή ήμουν σε έναν θάλαμο 8 ατόμων, αλλά επειδή ένας γνωστός μου βγήκε τότε πήρα τη θέση του σε ένα σπιτάκι 2 ατόμων. Έκανα μεροκάματα εκεί, δηλαδή αγροτικές ασχολίες. Φύτευα, μάζευα πορτοκάλια, τάιζα μοσχάρια. Ασχολίες με τη καλλιέργεια και τα ζώα. Έμεινα 5 μήνες και είχα ελάχιστες επισκέψεις, γιατί ήταν μακριά και δεν μπορούσαν να έρχονται οι δικοί μου. Δεν υπήρχαν πολλοί καυγάδες στις Αγροτικές φυλακές γιατί οι περισσότεροι είχαν λίγο καιρό ακόμα και θα έβγαιναν, φοβόντουσαν να τσακωθούν μην φάνε και άλλη φυλακή.

Πώς ένιωσες όταν αποφυλακίστηκες;

Ένιωσα σα να ξαναγεννήθηκα όταν βγήκα. Όταν είσαι μέσα, σκέφτεσαι ότι θα τα ξανακάνεις όμως μετά σκέφτεσαι τους δικούς σου. Είμαι από τους λίγους που δεν έμπλεξα μέσα, γιατί μπαίνεις μαθητής και βγαίνεις καθηγητής. Και είμαι από τους λίγους που δεν πέρασα άσχημα μέσα. Τώρα όπου κι αν πάω έχω τα κονέ μου. Σου ανοίγονται πάρα πολλοί δρόμοι για δουλειές, αλλά δεν θέλησα να συνεχίσω.

Μετά την αποφυλάκισή σου, έκανες πάλι δουλειές με ναρκωτικά;

Στις αρχές κάτι έκανα πάλι, αλλά μετά δεν θέλησα να συνεχίσω γιατί ήξερα την κατάληξη. Ήμουν νέος και σκέφτηκα ότι πρέπει να αλλάξω. Πέρασε 1 χρόνος και κάτι από τότε που αποφυλακίστηκα και τώρα έχω την προσωπική μου ζωή και δουλεύω. Κάποια μικρά πράγματα κάνω αλλά προσπαθώ να κάνω κάτι που να είναι εντελώς ακίνδυνο χωρίς πολλά λεφτά. Θέλω μια απλή ζωή. Από τους 20 που βγήκαμε, οι 4 μόνο είμαστε έξω.

Ποια ήταν η στάση του περίγυρου απέναντί σου;

Στη γειτονιά δεν το έμαθαν ότι ήμουν στη φυλακή και οι κοντινοί μου άνθρωποι ήξεραν τι παιδί είμαι, οπότε δεν άλλαξαν στάση απέναντι μου. Οι φίλοι που δεν σου στέκονται, τους κάνεις πέρα. Τώρα μια φορά το μήνα δηλώνω παρών στην αστυνομία και περιμένω να βγει απόφαση από το εφετείο αν θα κάνω τα χαρτιά μου ή όχι. Οπότε στη δουλειά δεν γίνεται να έχω ένσημα ακόμα.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Η νεανική παραβατικότητα και τα στοιχεία που παρουσιάζονται για το φαινόμενο μπορείτε να διαβάσετε πιο αναλυτικά στο βιβλίο μου: Καρδαρά, Α. Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη.( 2017.Πρόλογος: Καθηγητής Γ. Πανούσης). Αθήνα:Παπαζήσης.

[2] Βλ. σχετικά το άρθρο της Κοινωνιολόγου-Εγκληματολόγου, κ. Ρούλας Βαρτελάτου με τίτλο Η νεανική εγκληματικότητα το οποίο αντλείται στις 2-7-2012 από την ιστοσελίδα http://psychografimata.com/3422/h-neaniki-egklimatikotita/

[3] Βλ. σχετικά το άρθρο του Καθηγητή Εγκληματολογίας, κ. Νέστορα Κουράκη, το οποίο φέρει τον τίτλο ΈΚΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΝΕΑΝΙΚΗΣ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΑΔΑ

και μπορείτε να το βρείτε στην ιστοσελίδα http://www.niotho-asfalis.gr/na/meletes15.pdf

[4] Βλ. σχετικά το άρθρο της Κοινωνιολόγου-Εγκληματολόγου, κ. Ρούλας Βαρτελάτου με τίτλο Η νεανική εγκληματικότητα, όπ.π.

[5] Λόγω του ευαίσθητου θέματος, αφαίρεσα το αρχικό του ονόματος, την αναφορά στην υπηκοότητα και όποια αναφορά γίνεται στη συνέντευξη σε συγκεκριμένους τόπους.

Φωτό: Tom Hart@flickr

Bio
Latest Posts

Αγγελική Καρδαρά

Η Αγγελική Καρδαρά είναι Εισηγήτρια-Συγγραφέας και Εκπαιδεύτρια στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (E-Learning) του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος (με εξειδίκευση στη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία) και Τακτική Επιστημονική Συνεργάτιδα Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.). Το θέμα της διδακτορικής διατριβής της, με Επιβλέποντα τον Καθηγητή Γιάννη Πανούση, αφορά τον ιδιαίτερο γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας του έγκλειστου πληθυσμού. Από τον Φεβρουάριο του 2020 ανέλαβε και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος που αποτελεί Ομάδα Εργασίας για το Έγκλημα και την Απεικόνισή του στα ΜΜΕ. Έχει επάρκεια και άδεια διδασκαλίας τριών ξένων γλωσσών (αγγλικών, γαλλικών, ισπανικών). Εργάζεται στον συναρπαστικό χώρο της εκπαίδευσης, δίνει διαλέξεις και οργανώνει μαθήματα σεμιναριακού τύπου στο αντικείμενο εξειδίκευσής της «Έγκλημα & Media». Επίσης, είναι Επιστημονικά Υπεύθυνη ερευνών εγκληματολογικού, κοινωνικού και μιντιακού ενδιαφέροντος, αρθρογραφεί και συγγράφει. Έχει συγγράψει τα βιβλία: Τρομοκρατία και ΜΜΕ (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Όταν η ψυχή μιλάει (εκδόσεις Υδρόγειος), Φυλακή και Γλώσσα (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη (εκδόσεις Παπαζήση), Σκιαγράφηση του ψυχολογικού προφίλ των εγκληματιών που απασχόλησαν τα ελληνικά ΜΜΕ (1993-2018): Criminal Profiling and Media (εκδόσεις Παπαζήση). Οι «Νέοι Παγιδευμένοι στα Παιχνίδια της Βίας: Εγκλήματα με Δράστες και Θύματα Νέους» είναι το έκτο βιβλίο της και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση.