της Αγγελικής Καρδαρά.
Όπως σας έχω ενημερώσει, μια πολύ μεγάλη θεματική ενότητα από το πολύτιμο υλικό που μου έχει εμπιστευθεί ο Ομ. Καθηγητής Εγκληματολογίας Παντείου Πανεπιστημίου, κ. Αντώνης Μαγγανάς, αφορά τις βιοαφηγήσεις κρατουμένων.
Στο πλαίσιο της νέας μας δράσης παρουσιάζουμε μέρος αυτών των βιοαφηγήσεων και προχωράμε σε μια περαιτέρω ανάλυσή τους, ώστε να εξάγουμε συμπεράσματα για τα καθοριστικά στοιχεία και τους καταλυτικούς παράγοντες που δύναται να οδηγήσουν στους κύκλους της παρανομίας. Επίσης, εξετάζουμε τη ζωή εντός φυλακής αλλά και πώς οι εμπειρίες της φυλακής επιδρούν στη ζωή εκτός καταστήματος κράτησης και επιχειρούμε να διερευνήσουμε την εν γένει ψυχοσύνθεση του ατόμου και πώς αυτή διαμορφώνεται στο κλειστό και περιοριστικό περιβάλλον της φυλακής.
Από τις Βιοαφηγήσεις του Ειδικού Καταστήματος Κράτησης Νέων Αυλώνα, το έτος 2003, στο πλαίσιο της μεταδιδακτορικής έρευνας της Διδάκτορα Εγκληματολογίας Παντείου Παν/μίου, Καθηγήτριας της Σχολής Αστυνομίας, κυρίας Δέσποινας Σβουρδάκου, υπό την εποπτεία του Ομ. Καθηγητή Εγκληματολογίας Παντείου Πανεπιστημίου, κ. Αντώνη Μαγγανά, παρουσιάζεται ακολούθως η δεύτερη βιοαφήγηση ενός νεαρού σχεδόν 20 ετών που βρίσκεται για τρίτη φορά στη φυλακή.
Ο (…) είναι σχεδόν 20 χρόνων και είναι η τρίτη φορά που εκτίει ποινή, για κλοπές, διακίνηση ναρκωτικών ουσιών και ξυλοδαρμούς. Επίσης, έχει πολλά πειθαρχικά λόγω του ότι, όπως ο ίδιος υποστηρίζει, οι εχθροί του στη φυλακή είναι πολλοί και πάντα προσπαθούν να τον βλάψουν….
Η ζωή μέσα στη φυλακή, «ξύλο» και ο «νόμος της επιβίωσης»: «… Όταν ο άλλος σου την πέφτει για να σου ανοίξει το κεφάλι, τι θα κάνεις; Δεν θα βουτήξεις ό,τι βρεις μπροστά σου για να αμυνθείς; Μετά θα σε δώσουν οι ρουφιάνοι για να τη βγάλουν καθαρή και έτσι την πληρώνω εγώ που δεν είμαι ρουφιάνος και δεν καρφώνω. Έτσι, με έστειλαν στον Κορυδαλλό, για να μάθω την πειθαρχία. Εκεί συνάντησα τον (…). Και αυτός μπλεγμένος με ναρκωτικά. Είναι μέσα για διάφορα αδικήματα. Κλοπές, ληστείες, ναρκωτικά….εκεί με έβαλαν στην πτέρυγα Γ μαζί με Έλληνες. Όμως πλακώθηκα με κάτι (αναφέρει εθνικότητα), τους οποίους δεν τους πάω καθόλου. Δεν έχουν μπέσα και σε δίνουν με την πρώτη. Επίσης δεν πάω τους (αναφέρει εθνικότητα), …δεν κάνουν καλές δουλειές. Τους (αναφέρει εθνικότητα), τους πάω πολύ, μάγκες, είναι σκληροί, σέβονται και φοράνε παντελόνια. Τους πλακώσαμε που λες τους (αναφέρει εθνικότητα), στο ξύλο και με έφεραν πίσω…Αυλώνα. Ντάξει, πολύ κάγκελο, πολύ κατάθλιψη… Βέβαια παρακολουθώ πρόγραμμα απεξάρτησης αλλά τι να σου κάνει μία ώρα τη βδομάδα; Δουλεύω και στο καθαριστήριο, αλλά μετά γυρνάς στο κελί σου και πέφτεις ξανά στα ίδια. Θλίψη, αδιέξοδο και η ζωή μου τελειωμένη… Σιγά… Ξέρω τι θα γίνω… Θα βγω, θα κάνω πιο χοντρές δουλειές, πάλι θα με πιάσουν ή θα κάνω καμιά δόση περίεργη… και θα τελειώσω! Τι να κάνω; Περιμένω αυτήν τη στιγμή… να ησυχάσω».
Η πρέζα και οι εγκληματικές ενέργειες: «Άμα πέσεις στην πρέζα, δεν έχεις καθαρό μυαλό… Έτσι κάνεις κάτι ηλίθιες κλοπές και ληστείες, σε πιάνουν οι μπάτσοι, που για μένα είναι οι χειρότεροι. Ξύλο, ξύλο, χειροπέδες και πίεση για να ξεράσεις. Σου φορτώνουν και πράγματα που δεν έχεις κάνει… και πουλάν εξουσία. Για κακό μόνο είναι. Πήραν τηλέφωνο σπίτι και μας είπαν να πάμε να μαζέψουμε την (αναφέρει το όνομα της αδελφής του) από την Ομόνοια, είχε παγώσει… Πέθανε από ναρκωτικά στα 17 της. Και ο άλλος χρήστης και κατάδικος, εγώ στη φυλακή από τα 15. Μόνο ο μικρός μου αδελφός δεν έχει πέσει στα ναρκωτικά. Είναι (αναφέρει την ηλικία του) και πάει κανονικά σχολείο. Οι γονείς μου έχουν κάνει (…) παιδιά και ουσιαστικά έχουν ένα. Τους έχουμε πεθάνει, η αλήθεια είναι αυτή. Ο μπαμπάς δουλεύει (…) και η μαμά σπίτι. Δεν είχαμε καβγάδες χοντρούς. Ούτε πλούσιοι, ούτε φτωχοί. Δεν θυμάμαι όμως σαν παιδί να παίζω… έπεσα στα βαθιά: Να κλέψουμε ποδήλατα, λεφτά, κινητά… μετά τα ποδήλατα έγιναν μηχανάκια και πάει λέγοντας. Η μαμά είναι πιο κοντά όπως όλες οι μαμάδες, ο μπαμπάς πιο μακρινός. Μέναμε (αναφέρει περιοχή) αλλά μετακομίσαμε μήπως και ξεφύγουμε από τις κακές παρέες και τα ναρκωτικά. Εμένα, με απέβαλαν από το σχολείο, γιατί έκανα φασαρία καταλήψεις με το παραμικρό, υποκινούσα καταστάσεις, απειλούσα και στρίμωχνα καθηγητές. Τα μαθήματα αδιάφορα. Δεν έβρισκα κάτι ενδιαφέρον να με κρατήσει. Έτσι την κοπανούσα και έβγαινα με τις παρέες μου, μεγαλύτερα αλλά και της ίδιας ηλικίας παιδιά. Στο δημοτικό ήμουν πολύ καλός μαθητής, όλα έδειχναν ότι θα πάνε καλά. Στο γυμνάσιο, άρχισα τσιγάρο, χασίς και μετά από λίγο καιρό έπεσα στην πρέζα, μαζί με άλλα παιδιά, αγόρια και κορίτσια. Παράτησα το γυμνάσιο και ασχολήθηκα με αυτό που με έμαθαν οι παρέες μου. Κλέβαμε μαγαζιά, σούπερ μάρκετ, ανθρώπους, απειλούσαμε με μαχαίρια να μας δώσουν τα κινητά τους για να τα πουλήσουμε. Τι και αν ήρθαμε στην (αναφέρει περιοχή); Καβαλούσα το μηχανάκι και την έκανα παντού. Λεφτά πολλά παίρναμε από σούπερ μάρκετ. Παίρναμε λεφτά από το χρηματοκιβώτιο με τσιμπιδάκι. Με μαχαίρι είναι πιο εύκολο. Απειλείς και αφαιρείς. Μια φορά στους Αγίους Αναργύρους, εκεί που μένεις εσύ, καθόμουν στο παρκάκι. Ήρθε μια παρέα και μου κόλλησε το μαχαίρι για να μου πάρει το κινητό, να με ληστέψει. Παλέψαμε, έφαγα ξύλο, με μαχαίρωσαν… να κοίτα… αλλά τον έσφαξα και ‘γω και την έκαναν. Βέβαια, είχα πάρει… κόκα, χαπάκια… ό,τι θες… Στην αρχή νιώθεις χάλια και λες πως δεν θα τα ξανά αγγίξεις. Όμως, όταν κάνει η παρέα, εσύ δεν μπορεί να είσαι από έξω, θα σε πουν μ… Έτσι, το ξαναδοκιμάζεις, σου κόβονται τα πόδια, όλα γυρνάνε αλλά… συνεχίζεις. Και δω μέσα τι να κάνω; Πώς θα βγει η ζωή; Κάθε ένας κοιτάει πώς να πιει για να ξεχάσει τον εφιάλτη. Έχεις και διάφορους πάνω από το κεφάλι σου. Σου πουλάνε τσαμπουκά χωρίς λόγο. Άμα βλέπεις 4 τοίχους πρωί – βράδυ, στη βαράει… Θες να σκοτώσεις άνθρωπο. Για πες μου, τι λέει έξω; Πως περνάτε εσείς οι απέξω;».
Δέσποινα: Και έξω φυλακή είναι, μην περιμένεις τίποτα ο σπουδαίο. Ανέχεσαι, τρελαίνεσαι και ζεις όπως σε κουρδίζουν. Και μην νομίζεις πως διασκεδάζουμε κάθε μέρα. Υπάρχουν τόσα προβλήματα…
Και να βγω, τι θα κάνω; Θα γυρίσω φυλακή!: «Τώρα σε λίγο καιρό θα βγω και δεν ξέρω τι να κάνω! Ποιος θα με πάρει στη δουλειά; Σιγά… Όλοι θα κάνουν πίσω. Εντωμεταξύ και μένα το ποινικό μου μητρώο είναι για κλοπές, ληστείες, πώς να με εμπιστευτούν; Θα γυρίσω πάλι σε δουλειές της νύχτας, πιο βαριές και πιο μεγάλης ηλικίας. Αλλά δεν βλέπω άλλη λύση. Στο αριστερό πόδι, στη φτέρνα έχω χτυπήσει το «Φ», δηλαδή ότι έχω πατήσει φυλακή. (Αναφέρεται και σε άλλα τατουάζ και τι σημαίνουν για εκείνον). Τα υπόλοιπα είναι χωρίς νόημα. Η μελάνη γίνεται από ξυραφάκι. Βάζεις φωτιά, βγαίνει καπνός από το ξυραφάκι, ακουμπάει στο τζάμι που έχεις βάλει πάνω από αυτό. Μετά με τηλεκάρτα, ξύνεις τον μαύρο καπνό και τον μαζεύεις. Σε μοτεράκι από σι-ντι βάζεις το υλικό και το βαράς με βελόνα που τη βγάζεις από αναπτήρα. (Συνεχίζεται να αναφέρεται στα τατουάζ του)».
Η ζωή μέσα και έξω από τη φυλακή: «Και όλα αυτά για εδώ μέσα… Δεν έχω δώσει δικαίωμα ποτέ σε κανέναν και γι’ αυτό και τσακώνομαι συνέχεια, γιατί δεν γουστάρω τους ρουφιάνους και το ψέμα. Και δεν γουστάρω να με πειράζουν. Οι αθίγγανοι είναι στο ισόγειο και έχουν τον δικό τους τρόπο ζωής… δικούς τους νόμους, δεν πειράζουν, είναι ήρεμοι, αλλά διαφέρουν… φαίνεται. Οι περισσότεροι είναι για ληστείες, ναρκωτικά, κλοπές. Ντάξει… κάθε ένας προσπαθεί να επιβιώσει… Και αυτούς τους κυνηγούν οι μπάτσοι και μας…. Και στα νησιά γίνεται χαμός. Περιμένουμε τα ρέιβ πάρτυ, τα χαπάκια και πάμε και κλέβουμε κόσμο, τουρίστες πιο πολύ. Ρούχα από μαγαζιά, πορτοφόλια, κάρτες, λεφτά… Ό,τι να ναι για να τα πουλήσουμε και να πάρουμε τη δόση. Άμα δεν χτυπήσεις, δεν γίνεται τίποτα. Εδώ μέσα με έπιασαν με ένα γραμμάριο και έχω πρόβλημα. Ίσως να μη βγω σε 1 μήνα λόγω των πειθαρχικών και του γραμμαρίου, όμως κάποια στιγμή θα βγω και θα οργανωθώ σε πιο σοβαρές δουλειές. Να φανταστείς στη μια κλοπή που κάναμε (αναφέρει περιοχή) με τον (…), ήμασταν τίγκα στην πρέζα. Του κόλλησε του άλλου να κλέψουμε το μαγαζί… Μας έπιασαν οι μπάτσοι… Δεν γίνεται έτσι… Πρέπει να ξεφύγω για να καθαρίσει το μυαλό και να κάνω πιο καλές και ποιοτικές δουλειές, αλλιώς πάλι μέσα θα μπω και ξανά μανά τα ίδια, δεν αλλάζει τίποτα, μέχρι να με βρουν και μένα και να τελειώνει η υπόθεση…».
Δέσποινα: Σου εύχομαι το καλύτερο, όπως εσύ το ορίζεις, αν και διαφωνώ…
«Χοντρές δουλειές, χοντρά λεφτά»: «Τι να κάνω; Να πιάσω μια δουλειά και να βγάζω 30 ευρώ τη μέρα; Άσε που δε θα με πάρουνε, αλλά ποιος ζει με τόσα λίγα λεφτά; Οι από πάνω τα τρώνε και εμείς στα ψίχουλα… Τίποτα! Χοντρές δουλειές, για χοντρά λεφτά…».
Βιοαφήγηση-ανάλυση
Αναλύοντας τη βιοαφήγηση του νεαρού φυλακισμένου, που κατέγραψε η ερευνήτρια, τονίζω ότι πρόκειται για μια ακόμα συγκλονιστική μαρτυρία, μέσα από την οποία αναδεικνύονται πολύ σημαντικά στοιχεία που οφείλουμε να αξιολογήσουμε, ερευνητικά. Προτού συμπληρώσει τα 20 του χρόνια, ο νεαρός εκτίει ήδη για τρίτη φορά ποινή φυλάκισης. Μιλάει με ειλικρίνεια και ομολογεί ότι όταν αποφυλακισθεί δεν θα αναζητήσει δουλειά. Αντίθετα, επιδίωξή του είναι να «οργανωθεί σε πιο σοβαρές δουλειές», πιο καλές και ποιοτικές δουλειές, πιο χοντρές δουλειές, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, καθιστώντας εμφανή την πρόθεσή του να οργανωθεί ακόμα πιο βαθιά στους κύκλους της παρανομίας και στην παράνομη δράση. Στη βιοαφήγησή του ουσιαστικά μιλάει για μια «προδιαγεγραμμένη μοίρα», την «εγκληματική του μοίρα» από την οποία τονίζει ότι δεν μπορεί να ξεφύγει. Μια δήλωση που οφείλει να μας αφυπνίσει. Να μας ευαισθητοποιήσει ως ενεργά μέλη αυτής της κοινωνίας και πρωτίστως να οδηγήσει τους ιθύνοντες σε συντονισμένη δράση, για την πρόληψη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της νεανικής παραβατικότητας.
Ειδικότερα, ο νεαρός παραδέχεται ότι θα συνεχίσει να δρα εκτός νόμου, να μπαινοβγαίνει στις φυλακές και αυτή θα είναι η «ιστορία» της ζωής του, μέχρι όπως επισημαίνει να έρθει το τέλος, από ναρκωτικά, να «τελειώνει η υπόθεση»….
«Θα βγω, θα κάνω πιο χοντρές δουλειές, πάλι θα με πιάσουν ή θα κάνω καμιά δόση περίεργη… και θα τελειώσω! Τι να κάνω; Περιμένω αυτήν τη στιγμή… να ησυχάσω».
Είναι πραγματικά συγκλονιστική η όλη περιγραφή του πώς φαντάζεται τη ζωή και το μέλλον του, όπως και η χρήση του ρήματος «να ησυχάσω» που δείχνει την ψυχοσύνθεση αυτών των ανθρώπων, οι οποίοι από τη μία πλευρά αδυνατούν να αλλάξουν ζωή, από την άλλη φτάνουν και οι ίδιοι στα όρια τους και φτάνουν να θεωρήσουν το τέλος τους από ναρκωτικά ως το μοναδικό ή και αναπόφευκτο τρόπο για να «ηρεμήσουν»!
Είναι σαφές, όμως ότι η σκληρή αυτή περιγραφή που κάνει ο νεαρός στη βιοαφήγησή του αποτυπώνει με απόλυτη ακρίβεια την πραγματικότητα που βιώνει και ο ίδιος και τόσοι άλλοι νέοι στην ίδια θέση και φέρνει στο προσκήνιο ένα εξαιρετικά κρίσιμο και σημαντικό ερώτημα «άραγε, μπορεί και πώς να ξεφύγει από αυτήν την εγκληματική πορεία ζωής;».
Το πόσο βαθιά έχει «μυηθεί» στην εγκληματική ζωή, αποδεικνύεται από το γεγονός ότι σε πολύ τρυφερή ηλικία βρέθηκε «εκτεθειμένος» στους δρόμους της παρανομίας. Ως παιδί δεν έπαιξε, δεν έζησε την αθωότητα της ηλικίας. Ξεκίνησε να κλέβει ποδήλατα, χρήματα, κινητά, αργότερα μηχανάκια. Τα αδέλφια του βρίσκονταν στη χρήση, η αδελφή του μάλιστα βρέθηκε νεκρή στην Ομόνοια μόλις στα 17 της χρόνια, ο αδελφός του στη φυλακή, κατάδικος. Ούτε τα αδέλφια κατάφεραν να ξεφύγουν, με εξαίρεση τον μικρότερο αδελφό. Από το σχολείο αποβλήθηκε και τα παράτησε.
Πόσο τραγικά κοινή είναι η «μοίρα» των νεαρών παραβατών που χωρίς την οικογενειακή στήριξη, μακριά από τους κόλπους του σχολείου και χωρίς απολύτως καμία κοινωνική μέριμνα, φτάνουν σε παιδικές και εφηβικές ηλικίες να συγκρουστούν με τον ποινικό νόμο, να βρεθούν κάποια στιγμή, αναπόφευκτα, στη φυλακή και να ξεκινήσει ένας φαύλος κύκλος που δεν μπορεί να κλείσει!
«Παράτησα το γυμνάσιο και ασχολήθηκα με αυτό που με έμαθαν οι παρέες μου. Κλέβαμε μαγαζιά, σούπερ μάρκετ, ανθρώπους, απειλούσαμε με μαχαίρια να μας δώσουν τα κινητά τους για αν τα πουλήσουμε».
Διαπιστώνουμε, επομένως, ότι πρόκειται για μια βαθιά «μύηση» στη νεανική παραβατικότητα, για έναν τρόπο ζωής που είναι εξαιρετικά δύσκολο να αλλάξει, αφού αυτό άλλωστε είναι το μοναδικό πράγμα που έχει μάθει να κάνει, έχει «διδαχθεί» από τις παρέες και τα μεγαλύτερα αδέλφια: Κλοπές, ναρκωτικά, ξυλοδαρμοί. Η κατάσταση όχι μόνο επιδεινώνεται, αλλά γίνεται ανεξέλεγκτη εξαιτίας της χρήσης που οδηγεί, όπως καταλαβαίνουμε, σε νέες εγκληματικές ενέργειες για την εξασφάλιση της δόσης.
Αναμφίβολα, πρόκειται για πολύ δύσκολες υποθέσεις που απαιτούν ειδικούς χειρισμούς. Νέοι άνθρωποι που μπαινοβγαίνουν στις φυλακές και που δεν υπάρχει περίπτωση να βγουν από την παρανομία, μόνοι τους, χωρίς στήριξη και χωρίς κοινωνική μέριμνα.
Μέσα σε όλο αυτό το θολό, θλιβερό και πολύ σκληρό τοπίο, θα μου επιτρέψετε ωστόσο να επισημάνω και να αναδείξω ένα, κατά την άποψή μου, θετικό στοιχείο που αξίζει να λάβουμε υπ’ όψιν μας και αφορά το νεαρό της ηλικίας. Όπως η διεθνής έρευνα δείχνει σε αυτές τις τόσο νεαρές ηλικίες έχουμε περιθώριο παρέμβασης και τροποποίησης της συμπεριφοράς.
Να υπενθυμίσω, στο σημείο αυτό, ότι στο άρθρο μου με τίτλο Τα «Κολλέγια του Εγκλήματος» και η θεωρία της «Αποχής από το Έγκλημα» στις 18-3-2017 είχα αναπτύξει τη θεωρία αποχής από το έγκλημα που κερδίζει έδαφος διεθνώς και είχα αναφέρει ότι σύμφωνα με έρευνες, ειδικά οι νέοι σε ηλικία παραβάτες μεγαλώνοντας δύναται να απέχουν από την εγκληματική δράση, με την κατάλληλη ασφαλώς παρέμβαση. Στα μέσα της δεκαετίας του ‘80 έρευνες έδειξαν ότι η ηλικία κατά την οποία είναι πιο πιθανό το άτομο να διαπράξει μια παραβατική δραστηριότητα (peak age) ήταν τα μετεφηβικά χρόνια, κυρίως λόγω της πίεσης των συνομηλίκων (peer pressure, για την οποία έχει χυθεί από τους ερευνητές πολύ μελάνι) και λόγω της «επανάστασης» των νέων σε κάθε μορφή εξουσίας και κανόνα. Βλ. χαρακτηριστικά όσα λέει ο νεαρός στη βιοαφήγηση για τους «μπάτσους που πουλάν εξουσία».
Εξίσου σημαντική παράμετρος η σταθερότητα στη ζωή. Πιο συγκεκριμένα, η σταθερή ζωή και κυρίως η σταθερή εργασία βοηθάει σε μεγάλο βαθμό τον παραβάτη να εστιάσει την προσοχή του σε κάτι πιο δημιουργικό και να μείνει μακριά από την εγκληματική δράση. Παράλληλα, του δίνει τη δυνατότητα να διευρύνει τους φιλικούς του κύκλους και κατ’ επέκταση να αναπτύξει μια διαφορετική κοινωνική ζωή.
Συνεπώς, ο μόνος τρόπος για να ξεφύγει από την «εγκληματική του μοίρα» ένας νέος, ο οποίος από την παιδική του ηλικία έχει μάθει μόνο να κλέβει, δεν έχει καν πτυχίο Λυκείου και πολύ σοβαρό ζήτημα έχει «λερωμένο» ποινικό μητρώο, με αποτέλεσμα να αδυνατεί να βρει δουλειά, είναι μια πολύ καλά οργανωμένη αντεγκληματική πολιτική που θα εστιάσει την προσοχή της σε νέους που εκτίθενται σε σοβαρούς κινδύνους από πολύ μικρές ηλικίες (εδώ ο ρόλος του σχολείου είναι καθοριστικός, θα τονίσω για πολλοστή φορά) και θα τους προστατεύσει μέσα από καλά οργανωμένες υπηρεσίες ανηλίκων. Εξίσου και μέσα στη φυλακή έμφαση πρέπει, κατά την κρίση μου, να δοθεί στις νεαρές ηλικίες, με ενίσχυση της εκπαίδευσης αυτών των ατόμων, με συμβουλευτικές δράσεις και με ιδιαίτερη βαρύτητα στην προετοιμασία κοινωνικής ενσωμάτωσης, δηλαδή στην προετοιμασία αυτών των νέων να ενταχθούν στην κοινωνία με την αποφυλάκισή τους, να αναπτύξουν δεξιότητες και να υπάρξει σαφώς η κατάλληλη μέριμνα όσον αφορά το πού θα βρεθούν αυτοί οι άνθρωποι, όταν αποφυλακισθούν, πού θα ζήσουν και με ποιον τρόπο θα ζήσουν.
Τα ΜΜΕ μπορούν να διαδραματίσουν έναν σημαντικό ρόλο, ενημερώνοντας το ευρύ κοινό για το πολυσύνθετο αυτό ζήτημα και τις διαστάσεις που λαμβάνει, οργανώνοντας εκστρατείες ενημέρωσης και επιστημονικές συζητήσεις.
Παράλληλα, στην παραπάνω βιοαφήγηση, διαπιστώνουμε τη χρήση της αργκό: «πολύ κάγκελο», όπου με τη χρήση μιας εικόνας «κάγκελα» και το επίθετο «πολύς» αποδίδεται η σκληρή εικόνα των φυλακών. Μας έρχεται, αυτομάτως, στο μυαλό η οπτική μεταφορά: τα κάγκελα που όχι μόνον στερούν την ελευθερία και την επικοινωνία με τον έξω κόσμο, αλλά στερούν από το άτομο την «ταυτότητα» και την αξιοπρέπειά του και οδηγούν σε κατάθλιψη, όπως εξηγεί ο νεαρός. «Έχω πατήσει φυλακή», μια ακόμα φράση που αναφέρεται στην έκτιση της ποινής και «μαθαίνω πειθαρχία» που αναφέρεται σε μια σημαντική αρχή των φυλακών την «πειθαρχία». Να σημειώσω εδώ ότι μια έκφραση που είχα καταγράψει κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου είναι «πήγα στο κιούπι και έμεινα κομοδίνο», δηλαδή πήγα στην απομόνωση και από τα φάρμακα που μου χορηγήθηκαν δεν μπορώ να κουνηθώ, δεν μπορώ να αντιδράσω.
Επίσης, οι «νόμοι» της φυλακής, ο αξιακός κώδικας των εγκλείστων, αποτυπώνονται με απόλυτη ακρίβεια στην παραπάνω βιοαφήγηση, όπου συμπεραίνουμε πόσο σκληρή καθίσταται η επιβίωση σε ένα σκληρό, άτεγκτο και περιοριστικό πλαίσιο όπως είναι η φυλακή. «… Όταν ο άλλος σου την πέφτει για να σου ανοίξει το κεφάλι, τι θα κάνεις; Δεν θα βουτήξεις ό,τι βρεις μπροστά σου για να αμυνθείς; Μετά θα σε δώσουν οι ρουφιάνοι για να την βγάλουν καθαρή και έτσι την πληρώνω εγώ που δεν είμαι ρουφιάνος και δεν καρφώνω», αναφέρεται στην αρχή της βιοαφήγησης και μάλιστα όπως κατά τη δική μου έρευνα κατέγραψα, υπάρχουν περιπτώσεις που για να αμυνθούν μέσα στα κελιά βγάζουν ακόμα και τα ελάσματα κάτω από τα κρεβάτια και ο ένας απειλεί τον άλλον. Οι «σκληροί» και «όσοι φοράνε παντελόνια» καταφέρνουν να κερδίσουν ό,τι πιο σημαντικό για τον χώρο των φυλακών και αναγκαίο στοιχείο για να τους εξασφαλίσει την επιβίωση στις φυλακές, τον σεβασμό.
Τέλος, η δερματοστιξία, σε αυτό το άτεγκτο πλαίσιο, διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο και τα τατουάζ που γίνονται, με τρόπο αυτοσχέδιο, μέσα στο κατάστημα κράτησης, ασφαλώς έχουν πολύ μεγάλη σημασία για κάθε κρατούμενο, καθώς συμβολίζουν σημαντικά πράγματα ή πρόσωπα και υπενθυμίζουν τον χρόνο στη φυλακή.
Συνοψίζοντας, μια πολύ σκληρή, θλιβερή και τρομακτική πραγματικότητα βιώνουν αυτοί οι άνθρωποι τόσο μέσα στη φυλακή όσο και έξω από τη φυλακή, στην κοινωνία. Το ερώτημα και το μείζον ζήτημα είναι αν θα συνεχίσουμε να αδιαφορούμε, να θεωρούμε ότι αυτή η πραγματικότητα δεν μας αφορά και δεν μας αγγίζει (λες και αυτοί οι άνθρωποι δεν ζουν στην κοινωνία μας) ή εάν θα αφυπνιστούμε και θα δράσουμε…
(Φωτογραφία: Alexey Druzhinin@flickr)
Latest posts by Αγγελική Καρδαρά (see all)
- Έγκλημα στα Γλυκά Νερά και σκηνοθεσία στον τόπο του εγκλήματος (crimestaging) - February 22, 2023
- Έγκλημα στα Γλυκά Νερά και μιντιακές απεικονίσεις: μία ερευνητική προσέγγιση του Crime & MediaLab (ΚΕ.Μ.Ε.) - January 12, 2023
- Κακοποίηση ζώων συντροφιάς και άγριας ζωής στην Κύπρο και οι μιντιακές απεικονίσεις υποθέσεων - November 2, 2022
2 Comments