Λάρισα 27/05/2018: Ένα κομμάτι Ελευθερίας

της Αγγελικής Καρδαρά.

Ένα κείμενο-κατάθεση ψυχής, με τίτλο «Λάρισα 27/5/2018: Ένα κομμάτι Ελευθερίας!» μου έστειλε πριν από μερικούς μήνες, η κ. Βάσω Κουτζεκλίδου, Φιλόλογος, Υποψήφια Διδάκτωρ Ανθρωπιστικών Επιστημών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, εκπαιδευόμενή μου στο πλαίσιο των σεμιναριακών μας μαθημάτων στο Κέντρο Μελέτης του Εγκλήματος «Φυλακές: Έρευνα και Γλωσσικά Ζητήματα» και μέλος του ΚΕ.Μ.Ε. Μου έστειλε, επίσης, της μαρτυρία κρατουμένου 2ου ΣΔΕ Λάρισας, του τμήματος αναλφάβητων, που ήθελε να μοιραστεί μαζί μας την εμπειρία της μάθησης στο σχολείο της φυλακής.

Στο κείμενό της η κ. Κουτζεκλίδου περιγράφει την εμπειρία της ως εκπαιδεύτρια ενηλίκων στη φυλακή. Πίσω από τα κάγκελα η εκπαίδευση είναι ο μοναδικός δρόμος για να επιτευχθεί η έννοια της «κοινωνικής ενσωμάτωσης». Απαιτούνται όμως τρεις πολύ σημαντικές προϋποθέσεις:

Εκπαίδευση για όλους ανεξαιρέτως τους κρατούμενους που το επιθυμούν, με έμφαση στους υπότροπους (σε όσους μπαινοβγαίνουν στις φυλακές),
Στελέχωση των σχολείων της φυλακής με άρτια καταρτισμένο προσωπικό που έχει τόσο το ψυχικό σθένος όσο και τη γνώση αλλά και την κατάλληλη εκπαίδευση και επιμόρφωση προκειμένου να ανταποκριθεί στις υψηλές απαιτήσεις και στις αυξημένες ανάγκες των κρατούμενων μαθητών και
Οργάνωση της εκπαίδευσης με τρόπο ολοκληρωμένο και στοχευμένο, ώστε να ανταποκρίνεται στις μαθησιακές ανάγκες και δυσκολίες των μαθητών.

Προσωπικά δεσμεύομαι ότι θα συνεχίσω να ερευνώ το μείζον ζήτημα της εκπαίδευσης στις φυλακές, να παρουσιάζω τις σημαντικές πτυχές αυτού του πολύ σοβαρού θέματος και να καταγράφω τις σκέψεις και τις προτάσεις των ειδικών επιστημόνων, με απώτερο στόχο να μπορέσει η εκπαίδευση στα καταστήματα κράτησης να διαδραματίσει έναν καθοριστικό και ουσιαστικό ρόλο ως προς το να «σπάσει» ο κύκλος της υποτροπής. Γιατί, μόνο έτσι, θα μπορέσει, στην πράξη, να επιτευχθεί η κοινωνική επανένταξη αυτών των ανθρώπων ή τουλάχιστον ενός σημαντικού αριθμού τους.

Λάρισα 27/5/2018

…Ένα κομμάτι Ελευθερίας !

Ελευθερία πάνω σε χαρτί, σε φωνές, σε βλέμματα, σε πρόσωπα.

Είδα μαθητές -γιατί μαθητές είναι- να συνθέτουν, να προσπαθούν.

Είδα το μικρό και ταυτόχρονα τεράστιο βήμα στην έκφραση του Εγώ τους

Είδα μια μικρή έκφραση αγάπης στο πρόσωπό τους…

Αγάπη. Η Αγάπη τους λείπει. Τους λείπει πολύ!

Πήρα ένα δυνατό μάθημα. Το πίστευα από την πρώτη στιγμή πως θα γινόταν κι έτσι αποδείχτηκε.

Μπορούν!

Μπορούν να τα καταφέρουν κι ας μην είναι Έλληνες κι ας βρίσκονται πίσω από τα κάγκελα της Φυλακής. Γιατί εκεί στη Φυλακή υπάρχει ένα σχολείο. Το Σχολείο της Φυλακής, το Δεύτερο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Λάρισας.

Όταν οι τοίχοι πλακώνουν την ελευθερία, τότε παίρνει έκφραση εκείνη με τα μάτια της ψυχής. Ενήλικοι εκπαιδευόμενοι που διψούν να μάθουν, το έχουν μεγάλη ανάγκη. Ίσως να είναι και η μεγαλύτερη ανάγκη τους! Ενήλικοι εκπαιδευόμενοι που δεν δείλιασαν να πουν πως δεν γνωρίζουν την ελληνική γλώσσα, πως δεν γνωρίζουν το ελληνικό αλφάβητο και διψούν, διψούν να μάθουν με τον οποιοδήποτε τρόπο.

Περήφανη για τη μοναδική αυτή εμπειρία ως εκπαιδευτικός και ως άνθρωπος θέλησα να προσφέρω τη βοήθειά μου εθελοντικά. Θέλησα να μεταδώσω τη γνώση στη συγκεκριμένη ομάδα έγκλειστων εκπαιδευομένων ακολουθώντας μεθόδους διδασκαλίας πέραν της τυπικής εκπαίδευσης. Κι έτσι κατακτήσαμε πολλά κι εκείνοι κι εγώ μαζί τους.

Μια Δεύτερη Ευκαιρία στη ζωή, μια Δεύτερη Ευκαιρία στη Γνώση. Γιατί το δικαιούνται και εφόσον κατάφεραν μέσα σε διάστημα επτά μόλις μηνών άνθρωποι αναλφάβητοι, μετανάστες κρατούμενοι να το πετύχουν, να μάθουν δηλαδή να γράφουν και να διαβάζουν αυτό σημαίνει πως η επιτυχία του εγχειρήματος πραγματώθηκε και μάλιστα στον υπέρτατο βαθμό, σύμφωνα πάντα με τις δυνατότητές τους.

Και επήλθε η δικαίωση!

Μια δικαίωση που μπορεί να λειτουργήσει στοχευμένα σε προσωπικό αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο. Απώτερος σκοπός μας είναι η κοινωνική επανένταξη και ο σωφρονισμός μέσω της εκπαίδευσης.

Καταφέραμε μέσα σε ένα δύσκολο πλαίσιο, όπως αυτό της φυλακής, να δώσουμε μια ευκαιρία στους ενήλικους αναλφάβητους εκπαιδευόμενους με την έγκριση του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Παιδείας και να εξασφαλίσουμε τη λειτουργία του προγράμματος ελληνομάθειας στο 2^ο ΣΔΕ Λάρισας. Αξίζει να αναφερθεί ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα πραγματοποιείται στο Κατάστημα Κράτησης Λάρισας. Πρόκειται για ένα πιλοτικό πρόγραμμα το οποίο λειτουργεί ως προπαρασκευαστικό τμήμα για την απόκτηση απολυτηρίου Δημοτικού από τους ενήλικες εκπαιδευομένους. Αυτό το πρόγραμμα έρχεται να καλύψει το κενό που υπάρχει από την απουσία τμημάτων Δημοτικής Εκπαίδευσης για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης ξένης γλώσσας. Για ένα μάλιστα ποσοστό εγκλείστων λειτουργεί και ως προενταξιακό, όπως προαναφέρθηκε, τμήμα για το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας που λειτουργεί εδώ και 13 χρόνια στη Φυλακή της Λάρισας. Μάλιστα το πρόγραμμα θεωρείται καινοτόμο ως προς τη συνεργασία των φορέων (συνέργεια συλλόγου, εθελοντών αλλά και των Υπουργείων Δικαιοσύνης και Παιδείας) και ως προς το γεγονός ότι καλλιεργεί στάσεις και δεξιότητες στους εκπαιδευομένους.

Το τμήμα αρχαρίων ενηλίκων εκπαιδευομένων στο οποίο διδάσκει και συντονίζει η γράφουσα/ερευνήτρια έρχεται να αποτελέσει έναυσμα για τη διεκδίκηση της θεσμοθέτησής του, ώστε οι έγκλειστοι εκπαιδευόμενοι να ενταχθούν ομαλά και σωστά στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας, αλλά και μετά την αποφυλάκισή τους να ενταχθούν στην κοινωνία. Η απόλυτη ευτυχία της διδαχής με ωθεί στην υπεράσπιση του συγκεκριμένου προγράμματος και την θεσμική καθιέρωσή του, ώστε να προασπισθεί το αναφαίρετο δικαίωμα της εκπαίδευσης στη Φυλακή.

Η διεθνής εμπειρία τονίζει ότι η οργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων εκτός από τη μείωση του κινδύνου της εκ νέου εμπλοκής των κρατουμένων στα γρανάζια του ποινικού μηχανισμού περιορίζει τη χρήση βίας και παράλληλα συμβάλλει σημαντικά στον εξανθρωπισμό της φυλακής!

Η εξέλιξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας προϋποθέτει τη συνδρομή όρων επιλογής, αυτοδιάθεσης και ελευθερίας. Ωστόσο απαιτούνται βελτιωτικές αλλαγές, για να επέλθουν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Η διασφάλιση του έννομου αγαθού της εκπαίδευσης κατά τη διάρκεια της στέρησης της ελευθερίας και η διασύνδεση του έγκλειστου πληθυσμού με την ευρύτερη κοινωνία αποτελεί υποχρέωση κάθε Κράτους Δικαίου

Υποστηρίζουμε θερμά τις εναλλακτικές μορφές εκπαίδευσης των κοινωνικά ευπαθών ομάδων, προκειμένου το διδακτικό μας έργο να διερευνήσει τις ανάγκες και να αναπτύξει δεξιότητες των εκπαιδευομένων σε κάθε επίπεδο.

Ως Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων οφείλω να παραδεχθώ ότι η εκπαίδευση κοινωνικά ευπαθών ομάδων οδηγεί στο βίωμα έντονων συναισθημάτων με κυρίαρχη τη συνυπευθυνότητα για ζητήματα κοινωνικού αποκλεισμού και μη ισότιμης ένταξης των εκπαιδευόμενων ενηλίκων.

Έχοντας συνειδητοποιήσει τον ρόλο μου ως Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων Εκπαιδευομένων, αντιλαμβάνομαι πως πρώτιστο μέλημά μου είναι η εμψύχωση και η διευκόλυνση της διεργασίας μάθησης με ενσυναίσθηση. Αντιλαμβάνομαι το μέγεθος της ευθύνης και δεσμεύομαι να παραμείνω σταθερή και αντικειμενική στην ερμηνεία των αντιδράσεων των εκπαιδευόμενων συντελώντας ως καθοδηγητής στη διεργασία της εκπαίδευσης και προσεγγίζοντας σωστά τις ιδιαιτερότητές τους. Ερμηνεύουμε έτσι με ειλικρίνεια και αυθεντικότητα την εκπαιδευτική διαδικασία, μη φορώντας προσωπείο! «Δεν μπορούμε να δεχτούμε την πραγματικότητα παρά δημιουργώντας την!»(Pignaud 1977).

Η Εκπαίδευση στη Φυλακή (Correctional Education) συνδέεται άρρηκτα με τη μείωση της υποτροπής και την κοινωνική επανένταξη. Ένα εγχείρημα με σκοπό να προσδώσει στοιχεία δημοκρατικότητας στην έρευνα φέρνοντας αυτούς που συνήθως είναι τα «αντικείμενά της» σε μία θέση που έχουν ίσα δικαιώματα και ευθύνες. Με αυτό τον τρόπο ευελπιστώ να εξασφαλιστεί η πρακτική σημασία της εκπαιδευτικής θεωρίας και να ξεπεραστεί ένα από τα θεμελιώδη προβλήματα της παραδοσιακής εκπαιδευτικής έρευνας το ότι δηλαδή βιάζεται να μεταβεί σε αφηρημένες κατηγορίες, οι οποίες μπορεί να μην ισχύουν για πολύ σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον πρακτικής δράσης.

Η καταγραφή των αναγκών και η δημιουργία ενός προγράμματος εκπαίδευσης προσαρμοσμένο ακριβώς στις ιδιαίτερες ανάγκες των εγκλείστων εκπαιδευομένων μπορεί να δώσει μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή μέσα από τη γνώση. Στην περίπτωσή μας η συγκεκριμένη ομάδα έγκλειστων εκπαιδευομένων είναι εκείνη που θα καθορίσει το περιεχόμενο και τους στόχους.

Προσωπικό μου όραμα και φιλοδοξία είναι να συνεχίσω το έργο της εκπαίδευσης των κοινωνικά ευπαθών ομάδων, ώστε να διερευνηθούν οι δεξιότητές τους σύμφωνα με τις ανάγκες τους και να οδηγηθούν ομαλά στην κοινωνική τους ένταξη!

Η Ψυχή δεν φυλακίζεται!

Το όραμα και το πάθος ενός εκπαιδευτικού δεν γνωρίζει φραγμούς!

Σας ευχαριστώ

Μαρτυρία κρατουμένου 2ου ΣΔΕ Λάρισας, του τμήματος αναλφάβητων

Λάρισα, 3-6-2018

…Το σχολείο για εμάς τους κρατούμενους είναι ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον που δεν έχει καμία σχέση με τη φυλακή, είναι η ένωσή μας με την κοινωνία. Είναι γέφυρα μάθησης και γνώσης. Το σχολείο επηρεάζει τη ζωή μας και καθορίζει την παρουσία μας τόσο μέσα σε αυτό όσο και στο χώρο της φυλακής.

…Από τη στιγμή που μπαίνουμε στο σχολείο η ψυχολογία μας αλλάζει. Είχα ακούσει από συγκρατούμενους ότι υπάρχει σχολείο στη φυλακή. Από την πρώτη στιγμή που το άκουσα ήθελα να γραφτώ και μου είχε κινήσει το ενδιαφέρον να μάθω πράγματα που δεν έμαθα έξω, αλλά και να ξεφύγω από την ρουτίνα της φυλακής…

…Το χαρτί, το απολυτήριο, που μπορώ να πάρω από το σχολείο μου είναι χρήσιμο για το δικαστήριο, αλλά και για την κοινωνία, γιατί θα μου χρειαστεί να βρω δουλειά!

…Στο σχολείο ασχολούμαστε και με τη ζωγραφική, παίζουμε θέατρο και μαθαίνουμε υπολογιστές!

…Θέλω να ευχαριστήσω τις δασκάλες μου ιδιαίτερα την κυρία Κουτζεκλίδου Βάσω και την κυρία Τσιρίκογλου Φωτεινή. Καταφέραμε να μάθουμε να γράφουμε και να διαβάζουμε Καταφέραμε να μάθουμε την ελληνική αλφάβητο! Οι δασκάλες μας έκαναν προσπάθεια, μεγάλη προσπάθεια, για να καταλάβουμε και να παλέψουμε για τα δικαιώματά μας!

…Ακόμη να ευχαριστήσω το διευθυντή του σχολείου μας τον κύριο Τράντα Γιώργο που παλεύει κάθε μέρα για όλους εμάς!

…Εύχομαι αυτό το σχολείο, το σχολείο μας να γιορτάσει πολλές ακόμα δεκαετίες λειτουργίας αλλά και να ανοίξουν και άλλα σχολεία σε κάθε φυλακή, γιατί εμείς μάθαμε ότι η γνώση είναι δύναμη!

Ευχαριστώ.

Θα ολοκληρώσω τη σημερινή παρουσίαση με την περιγραφή από την κ. Κουτζεκλίδου της τελετής λήξης για το 2^ο ΣΔΕ Λάρισας, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 29/6/2018 και ήταν μια πολύ έντονη, σε συναισθήματα και σκέψεις, ημέρα. Εύχομαι, μέσα από την καρδιά μου, σε μαθητές και εκπαιδευτικούς να πορεύονται πάντα με αγάπη και δίψα για τη μάθηση στη ζωή τους, γιατί πράγματι η ΓΝΩΣΗ είναι ΔΥΝΑΜΗ!

29/6/2018

Η σημερινή μέρα στο ΣΧΟΛΕΙΟ της ΦΥΛΑΚΗΣ ήταν μια εντελώς διαφορετική μέρα! Μια μέρα ξεχωριστή καθώς είχαμε φτάσει στην ολοκλήρωση της σχολικής χρονιάς. Τελετή λήξης για το 2^ο ΣΔΕ Λάρισας, τελετή ευαισθητοποίησης και παρουσίασης της προσπάθειας των εκπαιδευόμενων κρατουμένων.

Την επόμενη μέρα η φυλακή θα είναι ΚΑΙ πάλι απλά μια φυλακή για τους μαθητές του σχολείου. Όλοι οι εκπαιδευτές θα έχουνε φύγει, αλλά οι μαθητές θα είναι εκεί… μόνο που δεν θα έχουν πια μάθημα…

Έπρεπε να το ζήσουμε, να το βιώσουμε δυνατά κι έτσι κι έγινε! Είχα υποσχεθεί στους μαθητές μου πως η προσπάθειά τους θα αναδεικνύονταν στη τελετή/γιορτή λήξης του Σχολείου. Τα κατάφεραν! Άνθρωποι, αναλφάβητοι μετανάστες που δεν μπορούσαν να μιλήσουν την ελληνική γλώσσα, άνθρωποι που δε γνώριζαν την ελληνική γραφή στάθηκαν πάνω στη σκηνή και ανέδειξαν μέσα από το παιχνίδι ρόλων την Ιστορία του Φυλακισμένου…που κλαίει! Μια ιστορία που ταίριαξε στον καθένα, καθώς κατάφεραν να σταματήσουν τον χρόνο και να παρουσιάσουν την έννοια της ελευθερίας, την έννοια του εγκλεισμού, την πείνα, την ανισότητα, την αδικία, την εκμετάλλευση.

Σήμερα η ζωή μου χάρισε τη μεγαλύτερη εμπειρία! Μου έδωσε την ευκαιρία να νιώσω και να δω εκείνα τα βλέμματα των εκπαιδευόμενων κρατουμένων προς την εκπαιδεύτριά τους! Βλέμματα αγάπης, ευγνωμοσύνης, ικανοποίησης για όσα κατάφεραν. Μπόρεσαν να βιώσουν την επιτυχία και την ικανοποίηση της μάθησης έχοντας ως αφετηρία τους την κατανόηση των γραμμάτων μέσω της εικονογράφησης πέρα από κάθε παραδοσιακή μέθοδο διδασκαλίας!

Και νιώθω περήφανη και την υπέρτατη ευτυχία της εκπαιδεύτριας που κατάφερε να μεταφέρει τη γνώση στους εκπαιδευόμενους και να τους δώσει μια Δεύτερη Ευκαιρία!

Γιατί σήμερα οι δείκτες του ρολογιού της Φυλακής του 2ουΣΔΕ Λάρισας σταμάτησαν, για να ζήσουμε όλοι αυτό που δεν συμβαίνει συχνά. Σταμάτησαν για να αποτυπώσουμε στο μυαλό μας την εικόνα του εισαγγελέα των Φυλακών να μοιράζει Βεβαιώσεις Ελληνομάθειας και Απολυτήρια σπουδών.

Έντονες σκέψεις δημιουργήθηκαν μετά τη δραματοποίηση της ιστορίας του Φυλακισμένου…που κλαίει με κυρίαρχο συναίσθημα πως ό,τι χάθηκε αξίζει να ανακτηθεί καθώς «κακός» δεν γεννιέται κανείς, αλλά γίνεται στην πορεία της ζωής του εξαιτίας άσχημων συνθηκών…

Δυνατά μηνύματα που ακούστηκαν στη μικροκοινωνία της φυλακής από το χώρο του ΣΧΟΛΕΙΟΥ της Φυλακής και που αξίζει να μεταφερθούν στην έξω κοινωνία.

Για αυτό πραγματικά αξίζει να αντέχεις, να προχωράς, να μάχεσαι, να τολμάς!

Να τολμάς να ονειρεύεσαι και να κρατιέσαι από το όνειρο. Πέρα από κάθε στερεοτυπική αντίληψη με απόλυτη συνείδηση της προσφοράς στο συγκεκριμένο πλαίσιο εκπαιδευόμενων της Φυλακής.

Χρέος μου είναι η υποστήριξη της Πολυμορφικής Εκπαίδευσης, την οποία πρεσβεύω υπηρετώντας το πολύτιμο αγαθό της μάθησης στη συγκεκριμένη κοινωνικά ευάλωτη ομάδα Ενηλίκων, που περιμένουν το επόμενο χτύπημα κουδουνιού για το κάλεσμα στο ΣΧΟΛΕΙΟ! Στο ΣΧΟΛΕΙΟ της ΦΥΛΑΚΗΣ στο 2^ο ΣΔΕ ΛΑΡΙΣΑΣ.

Bio
Latest Posts

Αγγελική Καρδαρά

Η Αγγελική Καρδαρά είναι Εισηγήτρια-Συγγραφέας και Εκπαιδεύτρια στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (E-Learning) του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος (με εξειδίκευση στη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία) και Τακτική Επιστημονική Συνεργάτιδα Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.). Το θέμα της διδακτορικής διατριβής της, με Επιβλέποντα τον Καθηγητή Γιάννη Πανούση, αφορά τον ιδιαίτερο γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας του έγκλειστου πληθυσμού. Από τον Φεβρουάριο του 2020 ανέλαβε και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος που αποτελεί Ομάδα Εργασίας για το Έγκλημα και την Απεικόνισή του στα ΜΜΕ. Έχει επάρκεια και άδεια διδασκαλίας τριών ξένων γλωσσών (αγγλικών, γαλλικών, ισπανικών). Εργάζεται στον συναρπαστικό χώρο της εκπαίδευσης, δίνει διαλέξεις και οργανώνει μαθήματα σεμιναριακού τύπου στο αντικείμενο εξειδίκευσής της «Έγκλημα & Media». Επίσης, είναι Επιστημονικά Υπεύθυνη ερευνών εγκληματολογικού, κοινωνικού και μιντιακού ενδιαφέροντος, αρθρογραφεί και συγγράφει. Έχει συγγράψει τα βιβλία: Τρομοκρατία και ΜΜΕ (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Όταν η ψυχή μιλάει (εκδόσεις Υδρόγειος), Φυλακή και Γλώσσα (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη (εκδόσεις Παπαζήση), Σκιαγράφηση του ψυχολογικού προφίλ των εγκληματιών που απασχόλησαν τα ελληνικά ΜΜΕ (1993-2018): Criminal Profiling and Media (εκδόσεις Παπαζήση). Οι «Νέοι Παγιδευμένοι στα Παιχνίδια της Βίας: Εγκλήματα με Δράστες και Θύματα Νέους» είναι το έκτο βιβλίο της και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση.