της Αγγελικής Καρδαρά.
Χριστούγεννα: η πιο μαγική γιορτή του χρόνου για μικρούς και μεγάλους! Μας «ταξιδεύει» σε παραμυθένιους κόσμους και πλημμυρίζει την καρδιά μας με όνειρα αλλά και πολύ όμορφα συναισθήματα -αγάπης, χαράς, γλυκιάς ανυπομονησίας….
Από την άλλη θα λέγαμε ότι είναι και η πιο «παράδοξη» γιορτή, καθώς σε πολλές περιπτώσεις βιώνουμε αντιφατικά συναισθήματα, μεγάλης μάλιστα έντασης. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα Χριστούγεννα είναι η εποχή του έτους όπου οι άνθρωποι βιώνουν σε αυξημένα ποσοστά μελαγχολία, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, με διπλασιασμό της συχνότητας των αυτοκτονιών ή σοβαρών τραυματισμών από απόπειρες αυτοκτονίας, όπως επισημαίνει η Ψυχολόγος – Εκπαιδεύτρια Ομάδων Συμβουλευτικής Γονέων, κ. Μαρίνα Κόντζηλα, στην πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη που μου παραχώρησε, στο πλαίσιο της οποίας επιχειρήσαμε να ερμηνεύσουμε τη δύναμη αλλά και την αντιφατικότητα των συναισθημάτων που μας δημιουργούν οι χριστουγεννιάτικες γιορτές.
Αυτές ακριβώς οι ακραίες ψυχικές διακυμάνσεις και οι παράγοντες που συμβάλλουν στο είδος και στην ένταση των συναισθημάτων μας την περίοδο των εορτών αποτέλεσαν αντικείμενο διερεύνησης στη συνέντευξη που ακολουθεί. Συζητήσαμε, επίσης, τα σημεία στα οποία διαφοροποιούνται τα συναισθήματα που βιώνουν οι ανήλικοι από τα συναισθήματα των ενηλίκων αλλά και το πώς μπορούμε να διατηρήσουμε μια θετική ψυχολογία στη διάρκεια των εορτών. Ένα πολύ σημαντικό μήνυμα που μας περνάει η κ. Κόντζηλα για τις ημέρες των εορτών αφορά τους συνανθρώπους μας που βρίσκονται σε νοσοκομεία, κέντρα αποκατάστασης, οίκους ευγηρίας, μακριά από τη θαλπωρή της οικογένειας, με αποτέλεσμα να βιώνουν αρνητικά συναισθήματα, όπως μοναξιά, φόβο για την πορεία της υγείας τους, θλίψη, αγωνία, απογοήτευση.
Κλείνοντας τον πρόλογο, θα τονίσω την αξία του να θέσουμε αυτές τις γιορτές ρεαλιστικούς στόχους, να προσαρμοστούμε στα δεδομένα της εποχής και κυρίως να αφήσουμε τον εαυτό μας ελεύθερο να απολαύσει τις μικρές αλλά ουσιαστικές χαρές της ζωής, που, έστω και για λίγο, μας βγάζουν από τη ρουτίνα της καθημερινότητας και δίνουν μια διαφορετική «νότα» στη ζωή μας. Σημασία δεν έχει πάντα να φτάσουμε στην κορυφή, αλλά να κάνουμε ένα βήμα προς ό,τι ονειρευόμαστε. Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι τη γιορτινή αυτή περίοδο αρνητικές καταστάσεις που έχει βιώσει ένα άτομο έρχονται στο μυαλό του με ακόμη μεγαλύτερη ένταση και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ακραίες ψυχικές διακυμάνσεις. Επομένως, είναι σημαντικό να στηρίξουμε (ως φίλοι, ως οικογένεια, ως συνάδελφοι) όποιον μας έχει ανάγκη και βέβαια όπου κρίνουμε απαραίτητο -όταν βλέπουμε ότι το άτομο αδυνατεί να διαχειριστεί τα αρνητικά συναισθήματα που το κατακλύζουν- να το προτρέψουμε να ζητήσει βοήθεια από τους ειδικούς επιστήμονες.
Η Μαρίνα Κόντζηλα είναι Ψυχολόγος – Εκπαιδεύτρια Ομάδων Συμβουλευτικής Γονέων. Είναι πτυχιούχος του τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών από το 2002 και διαθέτει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Έχει εκπαιδευτεί ως συντονίστρια – εκπαιδεύτρια ομάδων γονέων στον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Σχολών Γονέων.
Έχει ολοκληρώσει πρόγραμμα εκπαίδευσης που αφορά στην πρόληψη του φαινομένου του «εθισμού» των εφήβων από το διαδίκτυο στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Στο παρελθόν έχει εργαστεί ως ψυχολόγος στο Κέντρο Παιδοψυχικής υγιεινής του ΙΚΑ, στη δημοτική επιχείρηση Πεντέλης, σε δημόσια και ιδιωτικά σχολεία ως εκπαιδεύτρια ομάδων συμβουλευτικής γονέων, στον Ο.Α.Ε.Δ., σε ψυχιατρικό ξενώνα ενηλίκων και σε κέντρα αποκατάστασης μαθησιακών δυσκολιών.
Έχει υλοποιήσει μια σειρά από ενημερωτικές ομιλίες σε σχολεία, παιδικούς σταθμούς και δήμους στην Αττική. Ασχολείται με τη συγγραφή επιστημονικών άρθρων, τα οποία έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες, διαδικτυακούς ιστότοπους και στην προσωπική της ιστοσελίδα. Έχει εμφανιστεί σε τηλεοπτικές εκπομπές κοινωνικού περιεχομένου.
Τα τελευταία πέντε χρόνια διατηρεί το ιδιωτικό της γραφείο στο Χαλάνδρι.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
- Κυρία Κόντζηλα, θα ήθελα, με την πολύτιμη επιστημονική συμβολή σας, να κατανοήσουμε τη δύναμη των συναισθημάτων που μας δημιουργούν οι χριστουγεννιάτικες γιορτές. Θα έλεγα ότι πρόκειται για συναισθήματα μεγάλης έντασης και σε ορισμένες περιπτώσεις αντιφατικά μεταξύ τους. Μπορείτε να μας τα προσδιορίσετε και να μας εξηγήσετε γιατί βιώνουμε αυτά τα συναισθήματα;
Τα Χριστούγεννα είναι προ των πυλών και μετράμε αντίστροφα για τον ερχομό του νέου έτους. Είναι η πιο λαμπερή, ξεχωριστή και εορταστική περίοδος του χρόνου και έχει ταυτιστεί με χαρά και θετική διάθεση. Όπως κάθε χρονιά, έτσι και φέτος, οι πόλεις έχουν φορέσει τα γιορτινά τους, τα σπίτια είναι διακοσμημένα στο αντίστοιχο ύφος, οι πλατείες και οι γειτονιές έχουν φωταγωγηθεί, οι βιτρίνες των καταστημάτων έχουν στολιστεί με εντυπωσιακό τρόπο, οι γονείς με τα παιδιά τους ετοιμάζονται να συμμετάσχουν σε διάφορες Χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις, οι οικογένειες κάνουν σχέδια για το πώς θα περάσουν αυτές τις άγιες ημέρες, οργανώνουν λίστες με δώρα για τα αγαπημένα τους πρόσωπα και κάνουν τα απαραίτητα ψώνια για το εορταστικό τραπέζι και ο κόσμος είναι γενικά έτοιμος να βιώσει το χαρμόσυνο πνεύμα των ημερών. Θα λέγαμε όμως πως τα Χριστούγεννα είναι μια παράδοξη γιορτή, διότι προκαλεί μια πληθώρα έντονων και αντιφατικών μεταξύ τους συναισθημάτων. Ο κάθε άνθρωπος, επειδή είναι μοναδικός, κουβαλά τα προσωπικά του βιώματα και έχει διαμορφώσει τη δική του προσωπικότητα και ιδιοσυγκρασία, συνεπώς βιώνει τα Χριστούγεννα με διαφορετικό τρόπο. Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε πως πρόκειται για μια γιορτή που είναι τελείως υποκειμενική υπόθεση για τον καθένα. Υπάρχουν άνθρωποι που αυτή την περίοδο κατακλύζονται από συναισθήματα χαράς, ενθουσιασμού, ευγνωμοσύνης, ανυπομονησίας, λαχτάρας, ψυχικής ανάτασης και ευεξίας, χριστιανικής κατάνυξης, αποφόρτισης από το άγχος και αποσυμφόρησης από την πίεση και τη ρουτίνα της καθημερινότητας, ανεμελιάς, θετικής διάθεσης, ικανοποίησης και ευτυχίας. Από την άλλη πλευρά, ένα μεγάλο ποσοστό του κόσμου, δεν θεωρεί τα Χριστούγεννα ως μια χρωματιστή και θετική περίοδο της ζωής του, αλλά πιστεύει πως είναι μονόχρωμη και μουντή. Έτσι λοιπόν τις ημέρες αυτές βιώνει κατά βάση αρνητικά και επώδυνα συναισθήματα, όπως θλίψη, μοναξιά, νοσταλγία, απογοήτευση, αυξημένο άγχος και στρες, θυμό, ματαίωση, πίεση, ενοχές, εσωτερικές συγκρούσεις, μελαγχολία και μια γενικευμένη αίσθηση του ανικανοποίητου. Οι αρνητικές σκέψεις και τα άσχημα συναισθήματα που βιώνουν ορισμένοι άνθρωποι την περίοδο των Χριστουγέννων οφείλονται σε δυσάρεστα και τραυματικά παιδικά γεγονότα που συνδέει ένα άτομο με τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή και βγαίνουν στην επιφάνεια τις ημέρες αυτές, με σημαντικές καταστάσεις και έντονες αλλαγές που συμβαίνουν στη ζωή ενός ατόμου και επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την ψυχική του διάθεση, όπως η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου λόγω θανάτου, το διαζύγιο, οι ενδοοικογενειακές συγκρούσεις, ο αποχωρισμός από οικεία πρόσωπα λόγω μιας μετακόμισης σε άλλη πόλη ή χώρα, μια ξαφνική απόλυση, μια επαγγελματική αποτυχία, η ανεργία και οι αυξημένες οικονομικές δυσκολίες και απαιτήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει στη σημερινή εποχή, σοβαρά προβλήματα υγείας του ίδιου του ατόμου ή των αγαπημένων του προσώπων. Οι σύγχρονες κοινωνικές συνθήκες και οικονομικές συγκυρίες σε συνδυασμό με τον καταναλωτισμό, τον ευδαιμονισμό και την εμπορευματοποίηση των εορτών, έχουν σημαντικό αντίκτυπο στα συναισθήματα που βιώνει ένα άτομο την περίοδο των Χριστουγέννων. Και αυτό γιατί, λόγω της οικονομικής κρίσης, υπάρχουν περιορισμένες δυνατότητες για δώρα και υλικά αγαθά, με αποτέλεσμα ένα άτομο να βιώνει συναισθήματα ενοχών και ανεπάρκειας, επειδή δε μπορεί να καλύψει τις προσωπικές του ανάγκες και να προσφέρει όσα θα ήθελε στα αγαπημένα του πρόσωπα. Επιπλέον, η αναπόληση εορτών προηγούμενων καλύτερων ετών, πιο εύρωστων οικονομικά, οδηγεί σε αισθήματα θλίψης για το παρόν και ανασφάλειας και αβεβαιότητας για το μέλλον. Η τάση του ατόμου να συγκρίνει τη ζωή του με άλλα άτομα που έχουν μεγαλύτερη οικονομική άνεση, αναπαράγει ακόμη περισσότερο τη θλίψη και την απογοήτευση που μπορεί να βιώνει και γεννά συναισθήματα μειονεξίας και απαξίωσης του εαυτού του. Αυτή την περίοδο επίσης ένα άτομο ενδέχεται να εμφανίζει συχνές εναλλαγές στη διάθεσή του.
- Διαφοροποιούνται τα συναισθήματά μας κατά την περίοδο αναμονής των εορτών (που πλέον ξεκινάει πολύ νωρίς) και κατά τη διάρκεια των εορτών;
Θα μπορούσαμε να πούμε πως τα συναισθήματα που βιώνει κάποιος κατά την περίοδο των Χριστουγέννων, είτε είναι θετικά, είτε αρνητικά δεν έχουν την ίδια ένταση κατά την περίοδο αναμονής των εορτών συγκριτικά με τη διάρκεια των εορτών. Όσο πλησιάζουν οι μέρες των εορτών, η ισχύς των συναισθημάτων είναι μεγαλύτερη, τόσο για τα παιδιά, όσο και για τους ενήλικες. Λίγες μέρες πριν από τα Χριστούγεννα, η ανυπομονησία, ο ενθουσιασμός, η χαρά, η αγωνία και η έξαψη των μικρών παιδιών να δουν τι τους έφερε ο Άγιος Βασίλης και εάν ανταποκρίθηκε σε όσα του είχαν ζητήσει, κορυφώνεται. Οι γονείς, δεν βλέπουν την ώρα να αντλήσουν απεριόριστη ευτυχία και ικανοποίηση, αντικρίζοντας τα χαμογελαστά πρόσωπα των παιδιών τους όταν θα ξετυλίγουν τα δώρα που με πολλή αγάπη τους προσφέρουν. Κάποια άτομα, των οποίων τα αγαπημένα πρόσωπα μένουν πολύ μακριά, νιώθουν όσο περνάνε οι μέρες, μια αυξημένη λαχτάρα να αγκαλιάσουν τους δικούς τους, να μοιραστούν μαζί τους ξεχωριστές στιγμές, να περάσουν ποιοτικό χρόνο, να μάθουν τα νέα τους και να ανταλλάξουν από κοντά ευχές και λόγια αγάπης και τρυφερότητας. Τις τελευταίες μέρες της χρονιάς, πολλοί άνθρωποι επηρεάζονται αρκετά και μεταβάλλεται σημαντικά η διάθεσή τους , διότι συνήθως κάνουν έναν απολογισμό και αναστοχασμό της χρονιάς που πέρασε. Αναλογίζονται λοιπόν κατά πόσο προσέγγισαν ή πέτυχαν τους στόχους που είχαν θέσει στην αρχή του χρόνου, εάν κατόρθωσαν να φανούν αντάξιοι των προσδοκιών τους και κάνουν γενικότερα μια αυτοκριτική και αξιολόγηση του εαυτού τους. Αυτή η διαδικασία άλλες φορές οδηγεί σε θετικά συναισθήματα, όπως υπερηφάνεια, ικανοποίηση και χαρά και σε άλλες περιπτώσεις καταλήγει σε έναν φαύλο κύκλο αρνητικών συναισθημάτων και σκέψεων, που αποδυναμώνει την αυτοεκτίμηση ενός ατόμου και ισοπεδώνει την ψυχική του διάθεση. Πριν την έλευση του νέου έτους, πολλοί άνθρωποι καταλήγουν σε εξουθένωση, διότι η διαδικασία προετοιμασίας για τις γιορτές, σε συνδυασμό με τις αυξημένες επαγγελματικές απαιτήσεις και υποχρεώσεις, ενδέχεται να προκαλέσει σωματική κόπωση, συναισθηματική και διανοητική εξάντληση, ως αποτέλεσμα της έκθεσης σε μακροχρόνιο άγχος, πίεση και στρες.
- Θα μπορούσαμε να καταλήξουμε σε ορισμένους καθοριστικούς παράγοντες που συμβάλλουν στο είδος και στην ένταση των συναισθημάτων μας;
Οι καθοριστικοί παράγοντες που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό το είδος και την ένταση των συναισθημάτων που βιώνουμε κατά την περίοδο των Χριστουγέννων μπορούν, θα λέγαμε, να συνοψιστούν ως εξής: τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που έχει διαμορφώσει ο κάθε άνθρωπος, που όπως είπαμε εξατομικεύονται, δηλαδή κατά πόσο ένα άτομο σκέφτεται με θετικό τρόπο, έχει ρεαλιστικές προσδοκίες από τον εαυτό του και τους γύρω του, ο τρόπος που επεξεργάζεται και αναλύει όσα του συμβαίνουν, εάν διαθέτει υγιή αυτοεκτίμηση, αν έχει αποκτήσει αυτογνωσία και έχει αναπτύξει τον απαιτούμενο βαθμό ψυχικής ανθεκτικότητας, ώστε να μπορεί να διαχειρίζεται αποτελεσματικά δύσκολες καταστάσεις που ανακύπτουν στην πορεία της ζωής του. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι τα βιώματα και οι αναμνήσεις, οι μυρωδιές, οι ήχοι που μεταφέρει ένα άτομο από την παιδική του ηλικία και έχουν μεγάλο αντίκτυπο στα συναισθήματα που βιώνει στο παρόν, τις ημέρες των εορτών. Εάν ένα άτομο έχει γλυκές, τρυφερές εικόνες και παραστάσεις γεμάτες αγάπη, στοργή, αγκαλιές, θαλπωρή, θετική διάθεση, χαμόγελα, κέφι, εορταστικά τραπέζια, καλή επικοινωνία και όμορφες οικογενειακές στιγμές από Χριστούγεννα που έζησε στα παιδικά του χρόνια, είναι πολύ πιθανό να ανήκει στους ανθρώπους που απολαμβάνουν αυτή την περίοδο και αντλούν χαρά και ικανοποίηση στη διάρκειά της. Άλλος καθοριστικός παράγοντας είναι οι σύγχρονες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες και όσα αυτές συνεπάγονται, δηλαδή η ανεργία, τα αυξημένα οικονομικά αδιέξοδα και προβλήματα που επηρεάζουν αρνητικά την ψυχική διάθεση του κόσμου και κατ’ επέκταση οι περιορισμένες δυνατότητες που έχει κάποιος σήμερα για αγορά δώρων, εορταστικά τραπέζια, διασκέδαση και δραστηριότητες ψυχαγωγίας, ταξίδια αναψυχής και μικρές αποδράσεις από το άγχος, την πίεση και τη ρουτίνα της καθημερινότητας. Σημαντικός επίσης παράγοντας, στα συναισθήματα που βιώνουμε κατά την περίοδο των εορτών, είναι μεγάλες και έντονες αλλαγές που επηρεάζουν τη ζωή ενός ατόμου, όπως το πένθος, ο χωρισμός, μια μετακόμιση σε άλλη πόλη ή χώρα, οι διαπροσωπικές συγκρούσεις, ασθένεια του ίδιου του ατόμου ή κάποιου αγαπημένου του προσώπου. Τέλος, καθοριστικός παράγοντας που έχει αντίκτυπο στο είδος και την ένταση των συναισθημάτων μας τα Χριστούγεννα είναι τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει κάποιος κατά τη διάρκεια του ετήσιου απολογισμού που ίσως κάνει. Εάν δηλαδή είναι ικανοποιημένος ή όχι από την εκπλήρωση των προσωπικών του στόχων και κατά πόσο όλη αυτή η διαδικασία είναι ικανή να τον οδηγήσει σε διαστρεβλωμένες αντιλήψεις με αρνητική χροιά και περιεχόμενο, π.χ. «Δεν μου αξίζει να απολαύσω τις γιορτές, αφού απέτυχα να συγκεντρώσω τα χρήματα που είχα πει πως θα έβγαζα, δεν έχω τη δυνατότητα να προσφέρω ούτε ένα καλό δώρο στην οικογένειά μου, στη δουλειά μου είμαι ανίκανος και όλα πάνε χάλια στη ζωή μου». Η ανακύκλωση των αρνητικών και καταστροφικών σκέψεων καταλήγει σε ένα φαύλο κύκλο επώδυνων συναισθημάτων, που ένα άτομο δε γνωρίζει πώς να διαχειριστεί.
- Σε ποια σημεία διαφοροποιούνται τα συναισθήματα που βιώνουν ανήλικοι από τα συναισθήματα που βιώνουν οι ενήλικοι στη διάρκεια των χριστουγεννιάτικων εορτών;
Τα παιδιά βιώνουν με διαφορετικό τρόπο την περίοδο των Χριστουγέννων σε σύγκριση με τους ενήλικους. Τα παιδιά διακατέχονται κυρίως από θετικά συναισθήματα, όπως χαρά, ανυπομονησία, λαχτάρα, κέφι, έξαψη, ενέργεια, εγρήγορση, υπερένταση και θετική διάθεση. Τα παιδιά, επειδή από τη φύση τους, διαθέτουν γόνιμη φαντασία, ερμηνεύουν τα Χριστούγεννα ως κάτι μαγικό και εξιδανικευμένο. Δεν βλέπουν την ώρα να κλείσουν τα σχολεία, να στολίσουν το Χριστουγεννιάτικο δέντρο, να ξεχυθούν στα καταστήματα παιγνιδιών, να περάσουν ανέμελες στιγμές με τους γονείς τους, να παίξουν με τα αδέρφια και τους φίλους τους, να συμμετάσχουν σε Χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις, να γράψουν γράμμα στον αγαπημένο τους Άγιο Βασίλη ζητώντας οτιδήποτε επιθυμούν, να ξετυλίξουν γεμάτα ενθουσιασμό τα κουτιά με τα δώρα, να πάρουν αμέτρητες αγκαλιές από τα αγαπημένα τους συγγενικά και φιλικά πρόσωπα. Όσο είμαστε παιδιά, ευχόμαστε να κρατήσουν οι γιορτές των Χριστουγέννων για πάντα και απογοητευόμαστε όταν τελειώνουν οι αγαπημένες μας γιορτές και πρέπει να επιστρέψουμε στις σχολικές μας υποχρεώσεις. Στη συνέχεια, έρχεται η εφηβεία, όπου πλέον έχουν απομυθοποιηθεί τα Χριστούγεννα και υπάρχει έντονο το στοιχείο της αντίδρασης και της επανάστασης απέναντι στις παραδοσιακές οικογενειακές συνήθειες. Ως ενήλικοι, όπου η αθωότητα της παιδικής ηλικίας έχει εξαφανιστεί και πλέον έχουμε μπει σε άλλο στάδιο ζωής και σε άλλους ρυθμούς, έχουμε αλλάξει ρόλους και έχουμε γίνει πιο ώριμοι, κουβαλάμε ευχάριστες ή δυσάρεστες αναμνήσεις που έχουμε καταγράψει από την παιδική μας ηλικία, επηρεαζόμαστε ως προς τα συναισθήματα που βιώνουμε την περίοδο των γιορτών από όλους τους παράγοντες που προαναφέρθηκαν και όταν έρχεται η στιγμή που έρχονται στη ζωή μας τα δικά μας παιδιά ή των οικείων μας, νιώθουμε κάτι το παιδικό μέσα μας και τα Χριστούγεννα αποκτούν πλέον υπόσταση και δίνουν ένα διαφορετικό νόημα στη ζωή μας.
- Τα συναισθήματα που βιώνουμε στη διάρκεια των εορτών μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και σε ακραίες ψυχικές διακυμάνσεις ή καταστάσεις;
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, τα Χριστούγεννα είναι η εποχή του έτους που οι άνθρωποι βιώνουν σε αυξημένα ποσοστά μελαγχολία. Μάλιστα, βάσει επίσημων αναφορών από αρμόδιους φορείς, όπως η αστυνομία, την περίοδο των Χριστουγέννων διπλασιάζεται η συχνότητα των αυτοκτονιών ή σοβαρών τραυματισμών από απόπειρες αυτοκτονίας. Οι ακραίες ψυχικές διακυμάνσεις και καταστάσεις, οφείλονται στους παράγοντες που αναλύσαμε παραπάνω και οι οποίοι με τη σειρά τους οδηγούν στα επώδυνα και αρνητικά συναισθήματα που βιώνει ένα άτομο την περίοδο των εορτών και μπορούν να καταλήξουν ακόμη και στην αυτοχειρία. Ένας άνθρωπος που πάσχει από κατάθλιψη δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί και να εισπράξει τα Χριστούγεννα σαν μια απολαυστική, θετική και όμορφη περίοδο του χρόνου. Επίσης, λόγω της φύσης της συγκεκριμένης διαταραχής, δεν μπορεί να αντλήσει ικανοποίηση και χαρά από τις δραστηριότητες που συνδέονται με τα Χριστούγεννα. Η πολυκοσμία, ο έντονος θόρυβος, ο χειμωνιάτικος καιρός, οι οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει, η συναναστροφή και η επικοινωνία με τον κόσμο, είναι στοιχεία που του προκαλούν φόβο, αυξημένο άγχος, ανασφάλεια, θλίψη, ματαίωση και απογοήτευση. Για αυτό και ένα άτομο με καταθλιπτικά στοιχεία ερμηνεύει την περίοδο των Χριστουγέννων ως εξαιρετικά απαιτητική και αγχωτική διαδικασία, στην οποία είτε συμμετέχει εντελώς παθητικά (π.χ. στολίζει το δέντρο αναγκαστικά λόγω των παιδιών), είτε την αποφεύγει, αποσύρεται και κλείνεται στον εαυτό του.
- Πώς θα διατηρήσουμε μια θετική ψυχολογία και θα διαχειριστούμε με τρόπο αποτελεσματικό τις όποιες ψυχικές διακυμάνσεις μας, σε αυτή την περίοδο;
Πρώτα από όλα θα ήθελα να τονίσω πόσο σημαντικό είναι να αναζητήσει έγκαιρα βοήθεια και στήριξη ένα άτομο από έναν ειδικό ψυχικής υγείας, όταν νιώθει πως έχει εγκλωβιστεί στα επώδυνα συναισθήματα, στην ανυπόφορη θλίψη, στη μη ικανοποίηση από τη ζωή , στον αρνητικό τρόπο σκέψης και στις συχνές εναλλαγές στη διάθεσή του. Δεν είναι ένδειξη αδυναμίας, αλλά απόδειξη ισχυρής θέλησης, αγάπης για τη ζωή και προσπάθειας αυτοβελτίωσης και εξέλιξης της ζωή μας προς τα μπροστά. Η αποδοχή του προβλήματος είναι το πρώτο και πιο βασικό βήμα για μια επιτυχημένη ψυχοθεραπευτική διαδικασία. Είναι σημαντικό να δούμε την περίοδο των Χριστουγέννων από μια θετική σκοπιά, σαν μια πολύ καλή ευκαιρία να ανανεωθούμε, να αποφορτιστούμε από το άγχος, την πίεση και τη ρουτίνα της καθημερινότητας, να ανασυντάξουμε τις δυνάμεις μας, να αλλάξουμε εικόνες και παραστάσεις, ώστε να ξεκινήσουμε τη νέα χρονιά ανανεωμένοι, ξεκούραστοι ψυχικά, θέτοντας νέους στόχους. Τα Χριστούγεννα είναι μια καλή περίοδος να αρχίσουμε να συγχωρούμε και να δίνουμε ευκαιρίες, τόσο στον εαυτό μας, όσο και στους γύρω μας. Άλλωστε η συγχώρεση μας κάνει πιο ευτυχισμένους, γιατί διώχνει από πάνω μας τις τύψεις και τα ενοχικά συναισθήματα και μειώνει την πιθανότητα να βιώνουμε εσωτερικές συγκρούσεις. Εάν δεν έχουμε τη δυνατότητα να αγοράσουμε τα δώρα που θέλουμε στους δικούς μας ανθρώπους, ας τους δώσουμε μια μεγάλη αγκαλιά και τις πιο γλυκές ευχές. Τα δώρα άλλωστε έχουν συμβολική αξία και δεν έχει σημασία πόσα ξοδεύει κάποιος, αλλά κατά πόσο σκέφτηκε τον άλλο και έκανε μια τρυφερή κίνηση απέναντί του. Άλλωστε η ευτυχία δεν έρχεται μέσα από την απόκτηση των υλικών αγαθών, αλλά πηγάζει από τον εσωτερικό μας κόσμο. Ας δούμε το πραγματικό νόημα των γιορτών, που είναι να δώσουμε και να πάρουμε αμέτρητες ποσότητες αγάπης. Είναι επίσης σημαντικό να εκφράζουμε τα συναισθήματα και να μοιραζόμαστε τις σκέψεις μας με τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Αυτό μας βοηθά σε μεγάλο βαθμό να αντιμετωπίζουμε πιο εύκολα και πιο ανώδυνα τις δυσκολίες μας. Είναι πολύ σημαντικό να νιώθουμε ευγνωμοσύνη για οτιδήποτε έχουμε, γιατί τίποτα δεν είναι δεδομένο στη ζωή. Εάν δώσουμε έμφαση σε αυτά που δεν έχουμε και παραβλέψουμε όσα θετικά στοιχεία υπάρχουν στη ζωή μας, τότε είναι λογικό να σκεφτόμαστε διαρκώς αρνητικά και να τα βλέπουμε όλα μαύρα ή γκρίζα. Επίσης, είναι πολύ βασικό να βρίσκουμε ευκαιρίες να προσφέρουμε στους ανθρώπους που μας χρειάζονται. Αυτό μπορεί να γίνει μέσα από την προσφορά εθελοντικής εργασίας, συμμετοχή σε φιλανθρωπικές δραστηριότητες που υλοποιούνται την περίοδο των γιορτών, δίνοντας είδη πρώτης ανάγκης σε άστεγους και άλλες ευπαθείς κοινωνικά ομάδες. Με αυτό τον τρόπο θα νιώσουμε πραγματικά χρήσιμοι και θα ενδυναμώσουμε την αυτοεκτίμησή σας. Κάτι άλλο που πρέπει να προσέχουμε για να αποφύγουμε να έρθουμε αντιμέτωποι με αρνητικά συναισθήματα, όταν θα κάνουμε τον ετήσιο απολογισμό μας, είναι το να έχουμε ρεαλιστικές προσδοκίες από τον εαυτό μας και τους γύρω μας. Να βρούμε εναλλακτικούς τρόπους ψυχαγωγίας, λιγότερο δαπανηρούς, που θα μας φέρουν πιο κοντά με τα οικεία μας πρόσωπα (π.χ. αντί να βγούμε έξω για φαγητό στη διάρκεια των γιορτών, να συγκεντρώσουμε σπίτι μας τα αγαπημένα μας πρόσωπα, να μαγειρέψουμε και να φάμε μαζί τους, αντί να πάμε ένα ταξίδι, να πάμε με την οικογένειά μας για περπάτημα στη φύση). Να προσαρμόσουμε δηλαδή τον τρόπο ζωής μας στα σημερινά δεδομένα και στις οικονομικές μας δυνατότητες. Τέλος, ας αφήσουμε το παιδί που όλοι κρύβουμε μέσα μας, να αναδυθεί, να γελάσει με την ψυχή του, να παίξει, να διασκεδάσει, να τσαλακωθεί, να εκφραστεί, να νιώσει ελεύθερο, χαλαρό, ανέμελο, να κινηθεί στους εορταστικούς ρυθμούς των ημερών, να παρασυρθεί από το πνεύμα των Χριστουγέννων.
- Στη διάρκεια των εορτών συνάνθρωποί μας που βρίσκονται σε ιδρύματα, σε νοσοκομεία, μακριά από τη θαλπωρή του σπιτιού, της οικογένειας, των φίλων, αναμφίβολα βιώνουν και αρνητικά συναισθήματα. Κατ’ αρχάς ποια είναι τα συναισθήματα που κυρίως βιώνουν και πώς όσοι περιβάλλουν αυτά τα άτομα μπορούν να τα βοηθήσουν να έχουν μια θετική ψυχολογία;
Πολλές φορές δυστυχώς ξεχνάμε πόσοι άνθρωποι γύρω μας, δίπλα μας υποφέρουν καθημερινά. Τα άτομα που βρίσκονται σε διάφορα ιδρύματα, οίκους ευγηρίας, νοσοκομεία, κέντρα αποκατάστασης, βιώνουν αρνητικά και επώδυνα συναισθήματα καθημερινά και πολύ περισσότερο στις γιορτές. Ειδικά άνθρωποι που δεν έχουν κάποιο συγγενικό πρόσωπο να ενδιαφερθεί ουσιαστικά για αυτούς, να τους στηρίξει και να σταθεί δίπλα τους. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι βιώνουν έντονα τη θλίψη, τη μοναξιά, την αγωνία, την ανησυχία, το άγχος και την ανασφάλεια για την πορεία της υγείας τους, την απογοήτευση επειδή δεν έχουν κοντά τους τα πρόσωπα που θα ήθελαν, αισθήματα εσωτερικής ανεπάρκειας, γιατί δεν είναι σε θέση να εμπλακούν σε δραστηριότητες που κάνουν οι υγιείς άνθρωποι, το φόβο πως λόγω της κατάστασής τους θα τους εγκαταλείψουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα, μια ανυπομονησία να επιστρέψουν και πάλι στη θαλπωρή, την ασφάλεια και τη ζεστασιά του σπιτιού τους. Πολλές φορές, επειδή αισθάνονται πως λόγω της ασθένειας ή της αναπηρίας τους είναι βάρος και εμπόδιο για τους άλλους, βρίσκουν διάφορες δικαιολογίες για να τους αποφύγουν. Αυτές τις άγιες μέρες είναι σημαντικό να είναι δίπλα τους τα οικεία τους πρόσωπα, να τους προσφέρουν μια μεγάλη, ζεστή αγκαλιά, να τους αφιερώσουν όσο περισσότερο χρόνο μπορούν, να ανταλλάξουν ευχές γεμάτες ελπίδα, θετική σκέψη και αισιοδοξία μαζί τους, να τους πουν έναν τρυφερό λόγο, να τους δώσουν ένα χάδι και ένα χαμόγελο, να τους εμψυχώσουν και να τους στηρίξουν. Ακόμη και εάν λόγω απόστασης ή οικονομικών δυσκολιών, δεν είναι εφικτό να βρεθούν κοντά τους, ένα τηλεφώνημα από τα οικεία τους πρόσωπα που θα τους ευχηθούν και θα δείξουν πως τους σκέφτονται, σίγουρα θα τους δώσει κουράγιο και θα τους οπλίσει με περισσότερη υπομονή και δύναμη να παλέψουν και να βγουν νικητές στη μάχη που δίνουν.
- Ολοκληρώνοντας την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτησή μας, να σας ζητήσω το δικό σας μήνυμα για τις γιορτές που πλησιάζουν, σε μια κοινωνία που αλλάζει και τα προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουν οι οικογένειες αυξάνονται.
Σας ευχαριστώ θερμά για τη συνεργασία. Θα ήθελα να ευχηθώ ολόψυχα σε όλο τον κόσμο καλές γιορτές με υγεία, ψυχική γαλήνη, εσωτερική ολοκλήρωση, αγάπη, ειρήνη, ενότητα, αλληλεγγύη, ελπίδα, πίστη, δημιουργία. Το νέο έτος να φέρει με τον ερχομό του όλα όσα ποθεί ο καθένας από εσάς προσωπικά σε όλους τους τομείς της ζωής του. Ζούμε σε μια εποχή που όλα γύρω μας αλλάζουν με πολύ γρήγορους ρυθμούς, η ελληνική οικογένεια αντιμετωπίζει αυξημένες δυσκολίες και δοκιμάζονται καθημερινά οι ανθρώπινες αξίες και οι διαπροσωπικές μας σχέσεις. Στο χέρι μας είναι να διατηρήσουμε κάποιες ηθικές αρχές αναλλοίωτες, να πιστέψουμε ουσιαστικά στον εαυτό μας και στις δυνατότητές μας, να δούμε την οικονομική και κοινωνική κρίση σαν μια ευκαιρία να βελτιωθούμε, σαν μια πρόκληση να εξελιχθούμε, να αποκτήσουμε μεγαλύτερη ενσυναίσθηση, να γίνουμε πιο ανθρώπινοι, να πλησιάσουμε περισσότερο τον εαυτό μας και τους γύρω μας, να μάθουμε να σκεφτόμαστε πιο θετικά, να εστιάσουμε την προσοχή μας σε ουσιώδη πράγματα, να αποκτήσουμε μεγαλύτερη αυτογνωσία. Ο κόσμος δεν θα αλλάξει μαγικά προς μια καλύτερη κατεύθυνση. Θα αποκτήσει νέα, πιο γερή βάση, πιο ισχυρά θεμέλια, μόνο εάν ο καθένας από εμάς βάλει από ένα λιθαράκι.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Anna- Bee @Flickr
Latest posts by Αγγελική Καρδαρά (see all)
- Έγκλημα στα Γλυκά Νερά και σκηνοθεσία στον τόπο του εγκλήματος (crimestaging) - February 22, 2023
- Έγκλημα στα Γλυκά Νερά και μιντιακές απεικονίσεις: μία ερευνητική προσέγγιση του Crime & MediaLab (ΚΕ.Μ.Ε.) - January 12, 2023
- Κακοποίηση ζώων συντροφιάς και άγριας ζωής στην Κύπρο και οι μιντιακές απεικονίσεις υποθέσεων - November 2, 2022
4 Comments