Οικογενειακή Διαμεσολάβηση: Μία λύση πολιτισμού όταν ο ένας στους τρεις γάμους διαλύεται

της Αγγελικής Καρδαρά.

Ένα πολύ σοβαρό θέμα επιχειρούμε να αναδείξουμε σήμερα στο postmodern με την πολύτιμη συμβολή της δικηγόρου-διαπιστευμένης διαμεσολαβήτριας-δημοσιογράφου, κ. Χρυσαυγής Ατσιδάκου, στο πλαίσιο της ευρύτερης συνεργασίας μας. Η κ. Ατσιδάκου έχει εμβαθύνει στο αντικείμενο και τους στόχους της οικογενειακής διαμεσολάβησης και στο κείμενο που ακολουθεί μας το παρουσιάζει αναλυτικά, εστιάζοντας στον ρόλο του διαμεσολαβητή, στα θέματα τα οποία μπορούν να επιλυθούν με τη διαδικασία της διαμεσολάβησης καθώς και τα πλεονεκτήματα της διαμεσολάβησης και για τα δύο εμπλεκόμενα μέρη αλλά πρωτίστως για τα ανήλικα τέκνα.

Συνοπτικά να αναφέρω ότι η οικογενειακή διαμεσολάβηση είναι η εναλλακτική οδός επίλυσης των οικογενειακών διαφορών, η οποία λαμβάνει χώρα εξωδικαστικά/ εκτός δικαστηρίων και είναι πλέον δυνατή και στη χώρα μας με τη θεσμοθέτηση της διαμεσολάβησης με τον Ν. 3898/2010. Ειδικότερα, πρόκειται για μία διαδικασία στην οποία τα μέρη της διαφοράς προσέρχονται με τη θέλησή τους, ώστε να ρυθμίσουν τις προσωπικές και περιουσιακές διαφορές τους και να καταλήξουν σε μία βιώσιμη και αμοιβαία ικανοποιητική με τη βοήθεια και τη συνδρομή ενός τρίτου, ουδέτερου προσώπου, του διαμεσολαβητή που είναι ένα ειδικά εκπαιδευμένο, πιστοποιημένο και διαπιστευμένο στο Υπουργείο Δικαιοσύνης πρόσωπο.

Αυτό που θα ήθελα να τονίσω στο σημείο αυτό και αμέσως μετά να περάσω στο κείμενο της κ. Ατσιδάκου είναι το εξής: η οικογένεια αποτελεί τον πυρήνα των κοινωνιών μας και από την οικογένεια εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, η πορεία ζωής που θα ακολουθήσει το ανήλικο άτομο, καθώς όπως σε πολλές περιπτώσεις έχουμε διαπιστώσει η νεανική παραβατικότητα σχετίζεται άμεσα με τον ρόλο της οικογένειας -την απουσία, αδιαφορία, αδυναμία των γονέων να στηρίξουν και να καθοδηγήσουν τον ανήλικο, σε αρκετές περιπτώσεις ύστερα από ένα πολύ «επώδυνο» διαζύγιο που επιβαρύνει την ψυχολογία των ενηλίκων και τους προκαλεί σοβαρά προβλήματα και ανυπέρβλητα εμπόδια στην καθημερινότητά τους-. Επομένως, ακόμα και όταν οι γονείς αποφασίζουν να χωρίσουν, είναι πάρα πολύ σημαντικό να καταφέρουν να επιλύσουν τις διαφορές τους με τον πιο ανώδυνο τρόπο και να στηριχτούν και οι δύο γερά στις δυνάμεις τους, ώστε να διασφαλίσουν την ψυχική ηρεμία και την ομαλότητα της ζωής των ανήλικων τέκνων τους επιτυγχάνοντας, με την πολύτιμη βοήθεια ενός ειδικού, κάτι πολύ σπουδαίο: να είναι ουσιαστικά δίπλα στα παιδιά τους, ως γονείς, και μετά τον χωρισμό τους.

Γράφει η Χρυσαυγή Ατσιδάκου
Δικηγόρος – Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια-Δημοσιογράφος

Fbpage: Χρυσαυγή Ατσιδάκου – Chrysavgi Atsidakou

Διαμεσολάβηση στις οικογενειακές διαφορές: λύση πολιτισμού

Πρόσφατα η Δανική Κυβέρνηση πήρε μία πάρα πολύ σημαντική απόφαση που αφορά τους γονείς που αποφασίζουν να χωρίσουν.
Πλέον οι γονείς ανηλίκων, στην πάντα μπροστά Δανία, είναι υποχρεωμένοι να παρακολουθούν μαθήματα μέσω διαδικτύου εφόσον έχουν αποφασίσει να χωρίσουν τους δρόμους τους, παίρνοντας διαζύγιο.
Βάσει του νέου κώδικα διαζυγίου, κάθε γονέας θα πρέπει να παρακολουθήσει δωρεάν μία ενότητα μαθημάτων η οποία θα λειτουργεί ως «οδηγός» στη νέα του ζωή με τα παιδιά του.
Για εκείνους που δεν επιθυμούν μάλιστα να παρακολουθήσουν τα μαθήματα αυτά, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, απλώς θα παραμένουν παντρεμένοι… τόσο απλά.
Το πρόγραμμα που διοργανώνει τα μαθήματα ονομάζεται «Συνεργασία μετά το διαζύγιο», μια πλατφόρμα στο Διαδίκτυο την οποία δημιούργησαν ερευνητές του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης με σκοπό φυσικά να προστατέψουν την παιδική ψυχή.
Το πρόγραμμα προσφέρει συγκεκριμένες λύσεις για πιθανές καταστάσεις, που αποτελούν αντικείμενο έριδας μεταξύ των γονέων…από το πιο απλό, όπως η διοργάνωση των πάρτι γενεθλίων των παιδιών ως τις στιγμές που εκείνα είναι άρρωστα.
Ελπίζουμε να παραδειγματιστούν και τα δικά μας κέντρα λήψης αποφάσεων από τους Δανούς
Μέχρι τότε όμως ας ρίξουμε μια σύντομη ματιά στoυς αριθμούς της Ελληνικής οικογένειας και των διαζυγίων. Πολλές φορές οι αριθμοί μπορεί να είναι απρόσωποι, αποτυπώνουν όμως την πραγματικότητα αν κάνεις ξέρει να τους διαβάσει.

Το παζλ της σύγχρονης ελληνικής οικογένειας αποτελείται από περισσότερους εργένηδες, λιγότερους γάμους, περισσότερα διαζύγια, άρα και περισσότερες μονογονεϊκές οικογένειες, περισσότερες γεννήσεις εκτός γάμου, συγκατοίκηση εκτός γάμου, σύμφωνα συμβίωσης, άτεκνα ζευγάρια, και ομόφυλα ζευγάρια…

Η πολυπληθέστερη ομάδα νοικοκυριών στην Ελλάδα σήμερα είναι όλως παραδόξως τα μονοπρόσωπα νοικοκυριά.

Απαρτίζονται από ένα άτομο, άνδρα ή γυναίκα, νεαρό, ώριμο ή ηλικιωμένο, που κατέληξε ή επέλεξε να ζει μόνο. Τα μονοπρόσωπα νοικοκυριά αποτελούν το 31% του συνόλου των νοικοκυριών σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat.

Πάμε και στα διαζύγια, τα οποία από 7.725 που ήταν το 1993 έφτασαν τις 13.494 το 2005 -σχεδόν διπλάσια – για να φθάσουν στα χρόνια της κρίσης να κυμαίνονται γύρω ή και πάνω από τις 15.000 (δηλαδή 1 στους 3 γάμους διαλύεται).

Το θέμα μας όμως είναι εδώ όχι το γιατί διαλύεται ο εκάστοτε γάμος, αλλά το πώς διαλύεται και το τι συνέπειες έχει για αυτούς τα μικρά αθώα και ευαίσθητα ανθρωπάκια που λέμε εμείς οι νομικοί ανήλικα τέκνα….

Μία πρόσφατη έρευνα στο UCL, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό κοινωνικής ιατρικής Social Science and Medicine, μελέτησε 6.245 παιδιά και νέους, των οποίων ο πατέρας έφυγε από το σπίτι μετά τον χωρισμό.
Διαπιστώθηκε ότι τα παιδιά 7 έως 14 ετών που βιώνουν τη διάλυση του γάμου των γονιών τους, έχουν 16% αύξηση στα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης, καθώς και αύξηση 8% στις διαταραχές συμπεριφοράς, ιδίως τα αγόρια.
Φανταστείτε πόσο ανεβαίνει αυτό το ποσοστό αν η αποχώρηση του πατέρα από το σπίτι συνοδεύεται από χρονοβόρα και επίπονα δικαστήρια, από διαμάχες, από ψυχολογική ή /και σωματική βία και άλλα ανάλογα δυσάρεστα. Με λίγα λόγια θα ήθελα να σας μυήσω στον εξωδικαστικό τρόπο επίλυσης οικογενειακών διαφορών, ο οποίος είναι ιδιαίτερα διαδεδομένος στην υπόλοιπη Ευρώπη και στις ΗΠΑ, και δεν είναι άλλος από την οικογενειακή διαμεσολάβηση. Βασικό της πλεονέκτημα, πέραν του ότι εξελίσσεται μακριά από τις δικαστικές αίθουσες , είναι το ότι οδηγεί τα ίδια τα μέρη στο να αποφασίσουν για τη ζωή τη δική τους και κυρίως για τη ζωή και την καθημερινότητα του παιδιού ή παιδιών τους.
Προστατεύει την ψυχική υγεία των συζύγων – γονέων και κυρίως των παιδιών, αποτρέποντας την αντιπαλότητα και την όξυνση των σχέσεων που προκαλεί η δικαστική αντιδικία και χτίζει γέφυρες ώστε οι γονείς να διατηρήσουν καλές σχέσεις και μετά το διαζύγιο για το καλό των παιδιών.
Μετατρέπει τα αρνητικά συναισθήματα σε θετικά και δημιουργεί πνεύμα συνεργασίας, με στόχο την επίλυση της διαφοράς σε όφελος και των δύο μερών (win – win situation). ΄Έτσι δεν υπάρχει νικητής και ηττημένος.
Σας προτρέπω να φανταστείτε κάτι που είμαι σίγουρη ότι δεν το είχατε δει από αυτή την οπτική μέχρι σήμερα… Θα εμπιστευόσασταν ποτέ την απόφαση για το πότε θα βλέπατε το παιδί σας, ό,τι πιο πολύτιμο έχετε δηλαδή, για το πώς θα ζούσε την καθημερινότητά του, αλλά και για την κατανομή των περιουσιακών σας στοιχείων σε έναν ξένο; Αυτό όμως ακριβώς δεν γίνεται όταν αποφασίζει ένας δικαστής απρόσωπα για εσάς; Μπορεί να είναι νομικά καταρτισμένος, όμως ούτε καν σας γνωρίζει, ούτε σας νοιάζεται. Στη διαμεσολάβηση τις αποφάσεις τις παίρνετε εσείς για την ζωές σας.
Πρόκειται στην ουσία για μία διαδικασία στην οποία τα μέρη, εδώ οι γονείς, προσέρχονται με τη θέλησή τους, προκειμένου να ρυθμίσουν τις προσωπικές και περιουσιακές διαφορές τους οι ίδιοι “αναίμακτα” και να καταλήξουν σε μία λύση βιώσιμη και αμοιβαία ικανοποιητική, με τη βοήθεια και τη συνδρομή ενός τρίτου προσώπου, ειδικά διαπιστευμένου και εκπαιδευμένου, ουδέτερου, ανεξάρτητου και αμερόληπτου, του Διαμεσολαβητή.
Λογικό είναι να αναρωτηθούμε ποιους αφορά στο πλαίσιο του οικογενειακού δικαίου η εξωδικαστική επίλυση των οικογενειακών διαφορών. Αφορά παντρεμένα ζευγάρια, ζευγάρια που συνδέονται με σύμφωνο συμβίωσης, με ή χωρίς παιδιά. Επίσης ζευγάρια, ομόφυλα ή ετερόφυλα, που συμβιώνουν χωρίς γάμο, αλλά σε ελεύθερη ένωση και διακόπτουν την σχέση τους.
Πού διεξάγεται αυτή η διαδικασία: Διεξάγεται σε ουδέτερο, ειδικά διαμορφωμένο χώρο, η επιλογή του οποίου γίνεται από τον διαμεσολαβητή, σε συνεννόηση με τα μέρη ή και τους δικηγόρους τους. Χρονικά μπορεί να πραγματοποιηθεί σε οποιαδήποτε χρονική φάση μιας διένεξης, δηλαδή πριν από την έναρξη οποιασδήποτε δικαστικής διαδικασίας ή μετά την έναρξή της και σε οποιοδήποτε στάδιο αυτής.

Λίγα λόγια τώρα για τον ρόλο του διαμεσολαβητή

Είναι ένα ειδικά εκπαιδευμένο, πιστοποιημένο και διαπιστευμένο στο Υπουργείο Δικαιοσύνης πρόσωπο. Επιλέγεται από τα ίδια τα ενδιαφερόμενα μέρη, συχνά με τη βοήθεια των δικηγόρων τους. Δεν είναι δικαστής ούτε διαιτητής. Δεν αποφασίζει εκείνος, ούτε καν τον υποδεικνύει, άμεσα ή έμμεσα, αλλά διευκολύνει την επικοινωνία των μερών και τα βοηθάει να βρουν τα ίδια την λύση στη διαφορά τους, καταλήγοντας σε κοινά αποδεκτή συμφωνία. Συγκεκριμένα, ο διαμεσολαβητής, έχοντας λάβει ειδική εκπαίδευση σε τεχνικές και μεθόδους επικοινωνίας, διευκόλυνσης διαλόγου και διεξαγωγής διαπραγματεύσεων, κατορθώνει να δημιουργήσει ένα κλίμα εμπιστοσύνης και ασφάλειας, μέσα στο οποίο τα μέρη έχουν την δυνατότητα να μιλήσουν ελεύθερα να εκδηλώσουν τα συναισθήματά τους, τα οποία και αυτά καλείται να διαχειριστεί ο διαμεσολαβητής, ώστε να μην αποτελέσουν τελικά εμπόδιο στην επίτευξη συμφωνίας.

Διότι, ειδικά στο οικογενειακό δίκαιο, τα συναισθήματα είναι αυτά που συνήθως εμποδίζουν τις λύσεις. Συχνά πίσω από μια οικογενειακή διαφορά που φαινομενικά αφορά περιουσιακά ζητήματα, υπάρχουν συναισθήματα θυμού, πίκρας, ζήλιας, απώλειας και απογοήτευσης για την σχέση που τελειώνει.

Στόχος του διαμεσολαβητή είναι να διερευνήσει και να εντοπίσει αυτές τις βαθύτερες και πραγματικές αιτίες της κάθε διένεξης… τα πραγματικά συμφέροντα, τις πραγματικές ανάγκες των μερών, ώστε σε αυτά να ανταποκρίνεται η λύση που θα δοθεί τελικά από τα ίδια τα ενδιαφερόμενα μέρη, με την καθοδήγηση του διαμεσολαβητή.

Στην διαδικασία της διαμεσολάβησης παρευρίσκονται ο Διαμεσολαβητής, τα εμπλεκόμενα μέρη και οι δικηγόροι τους παραστάτες. Δεδομένου ότι πρόκειται για ευέλικτη διαδικασία, δεν αποκλείεται να συμμετέχουν σε αυτήν, εφόσον συμφωνήσουν τα δύο μέρη, και άλλοι σύμβουλοί όπως π.χ. ψυχολόγοι, για την παροχή συμβουλευτικής υποστήριξης σε θέματα χειρισμού της μετεξέλιξης της οικογενειακής κατάστασης σε σχέση με τα παιδιά.

Η διαδικασία της οικογενειακής διαμεσολάβησης περιλαμβάνει ιδιωτικές και κοινές συναντήσεις στις οποίες ο διαμεσολαβητής βοηθάει τα μέρη να προσδιορίσουν τα θέματα τα οποία έχουν ανάγκη να επιλύσουν, στη συνέχεια να συζητήσουν και διαπραγματευθούν πάνω σε αυτά και βέβαια να καταλήξουν σε συμφωνία, με συγκερασμό των προτάσεων και αντιπροτάσεων που έχουν ανταλλαχθεί. Η συμφωνία που θα επιτευχθεί είναι άμεσα εκτελεστή. Το πρακτικό διαμεσολάβησης, εφόσον το επιθυμούν τα μέρη ή, έστω ένα από αυτά, κατατίθεται από τον διαμεσολαβητή στην γραμματεία του μονομελούς πρωτοδικείου του τόπου όπου διεξήχθη η διαμεσολάβηση και έτσι αποκτά ισχύ ισοδύναμη με δικαστική απόφαση.

Ας δούμε σύντομα ποια θέματα ακριβώς μπορούν να επιλυθούν με τη διαδικασία της διαμεσολάβησης:

Η επιμέλεια των παιδιών
Η επικοινωνία των παιδιών με τον γονέα που δεν κατοικεί μαζί τους
Η διατροφή και καθημερινότητα των παιδιών
Η χρήση της οικογενειακής στέγης
Η διατροφή συζύγου
Η διανομή των περιουσιακών στοιχείων των συζύγων (ακινήτων, κινητών, επιχείρησης, κοινών λογαριασμών κ.λπ.)
Η ρύθμιση των κάθε είδους περιουσιακών τους σχέσεων

Κλείνοντας κάποια από τα πολλά πλεονεκτήματα της οικογενειακής διαμεσολάβησης:

1) Εκούσιος Χαρακτήρας: Οδηγεί σε λύσεις που είναι προϊόν της ελεύθερης βούλησης των ίδιων των μερών, με στόχο την μέγιστη ικανοποίησή τους.

2) Έχει σύντομη διάρκεια και πολύ μικρότερο κόστος από τη δικαστική διαδικασία.

3) Εμπιστευτική: που σημαίνει ότι ο διαμεσολαβητής, τα μέρη, οι δικηγόροι και όσοι άλλοι παραβρίσκονται στη διαμεσολάβηση, δεν δικαιούνται να αποκαλύψουν σε τρίτους όσα συμβαίνουν και όσα εκθέτουν τα μέρη κατά την διάρκεια της διαμεσολάβησης. Τα πρόσωπα αυτά επίσης δεν μπορούν να καταθέσουν ως μάρτυρες σε τυχόν μελλοντική δικαστική διαδικασία για την ίδια διαφορά. Μια ακόμα σημαντική διάσταση της εμπιστευτικότητας είναι και το ότι ο διαμεσολαβητής δεν επιτρέπεται να μεταφέρει τις πληροφορίες που του εμπιστεύεται το ένα μέρος, στις ιδιωτικές συναντήσεις, προς το άλλο μέρος, εκτός αν αυτό το δηλώσει ρητά το μέρους που έδωσε τις συγκεκριμένες πληροφορίες.

4) Επιτυγχάνει ταυτόχρονη συνολική ρύθμιση όλων των προσωπικών και περιουσιακών θεμάτων μιας οικογενειακής διαφοράς, με συμφωνία δεσμευτική και άμεσα εκτελεστή.

Πέρα και πάνω όμως από όλα η διαμεσολάβηση, αλλά και κάθε άλλος τρόπος εξωδικαστικής επίλυσης των οικογενειακών διαφορών, είναι μια ομπρέλα πολιτισμού και ασφάλειας που προστατεύει την παιδική ψυχή και αυτό είναι που θα ήθελα πρώτα από όλα να μας μείνει σήμερα. Κλείνοντας έρχονται στο μυαλό μου τα λόγια από τον μικρό πρίγκιπα …. «Όλοι οι μεγάλοι ήταν παιδιά πρώτα… Αλλά λίγοι το θυμούνται». Αν το θυμόμασταν περισσότεροι και περισσότερο πολλά θα ήταν καλύτερα…

Φωτογραφία: philsixcoins@flickr.

Bio
Latest Posts

Αγγελική Καρδαρά

Η Αγγελική Καρδαρά είναι Εισηγήτρια-Συγγραφέας και Εκπαιδεύτρια στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (E-Learning) του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος (με εξειδίκευση στη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία) και Τακτική Επιστημονική Συνεργάτιδα Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.). Το θέμα της διδακτορικής διατριβής της, με Επιβλέποντα τον Καθηγητή Γιάννη Πανούση, αφορά τον ιδιαίτερο γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας του έγκλειστου πληθυσμού. Από τον Φεβρουάριο του 2020 ανέλαβε και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος που αποτελεί Ομάδα Εργασίας για το Έγκλημα και την Απεικόνισή του στα ΜΜΕ. Έχει επάρκεια και άδεια διδασκαλίας τριών ξένων γλωσσών (αγγλικών, γαλλικών, ισπανικών). Εργάζεται στον συναρπαστικό χώρο της εκπαίδευσης, δίνει διαλέξεις και οργανώνει μαθήματα σεμιναριακού τύπου στο αντικείμενο εξειδίκευσής της «Έγκλημα & Media». Επίσης, είναι Επιστημονικά Υπεύθυνη ερευνών εγκληματολογικού, κοινωνικού και μιντιακού ενδιαφέροντος, αρθρογραφεί και συγγράφει. Έχει συγγράψει τα βιβλία: Τρομοκρατία και ΜΜΕ (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Όταν η ψυχή μιλάει (εκδόσεις Υδρόγειος), Φυλακή και Γλώσσα (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη (εκδόσεις Παπαζήση), Σκιαγράφηση του ψυχολογικού προφίλ των εγκληματιών που απασχόλησαν τα ελληνικά ΜΜΕ (1993-2018): Criminal Profiling and Media (εκδόσεις Παπαζήση). Οι «Νέοι Παγιδευμένοι στα Παιχνίδια της Βίας: Εγκλήματα με Δράστες και Θύματα Νέους» είναι το έκτο βιβλίο της και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση.