του Δημήτρη Καλαντζή.
Παρακολουθώντας αρχαίο ελληνικό δράμα, ο θεατής δεν μπορεί παρά να εκστασιαστεί μπροστά στην ανατομία της ανθρώπινης συμπεριφοράς και τα στοιχεία της κοινωνικής ανάλυσης που εισήχθησαν μέσω της τέχνης -και παραμένουν αναλλοίωτα- εδώ και 2.500 χρόνια.
«Ξύνοντας» την επιφάνεια των σφοδρών οικογενειακών συγκρούσεων, των αδιέξοδων διλημμάτων, της ανελέητης μοίρας και των καπρίτσιων των θεών, ο θεατής βρίσκεται μπροστά στο ολοζώντανο κοινωνικό «σήμερα και πάντα», ολόγλυφα αποτυπωμένο και σπαρταριστά επίκαιρο.
Το νιώσαμε οι θεατές της Ιφιγένειας εν Αυλίδι του Ευριπίδη την Παρασκευή στην Επίδαυρο, όταν ο Μενέλαος κατηγορούσε τον αδελφό του Αγαμέμνονα, επειδή δεν τον βοηθούσε να εκδικηθεί για την αρπαγή της Ελένης.
Ιδού η κατηγορία που του απηύθυνε για την «μεταμόρφωσή» του, όταν ανέλαβε το αξίωμα που ποθούσε (σε μετάφραση Θρασύβουλου Σταύρου):
Όταν πάσκιζες να γίνεις ο στρατάρχης της τρωικής
εκστρατείας —κι ας καμωνόσουν τάχα πως δεν το ᾽θελες—
ξέρεις πώς ταπεινωνόσουν· έκανες, όπου έβρισκες,
χειραψίες, η πόρτα σου ήταν στους πολίτες διάπλατη,
κι όλους, είτε θέλαν ή όχι, τους χαιρέταες στη σειρά,
με τους τρόπους σου ζητώντας να κερδίσεις την αρχή·
σαν την πήρες, τότες αμέσως άλλαξες τους τρόπους σου·
φίλος όπως πριν δεν ήσουν πια στους φίλους· κλείστηκες·
σπάνια, δύσκολα σε βλέπαν. Μα δεν πρέπει ένας καλός
άνθρωπος ν᾽ αλλάζει τρόπο, σαν ανέβει στα ψηλά·
τότε πιο πολύ στους φίλους πρέπει να είναι σταθερός,
σαν μπορεί απ᾽ τη θέση που έχει να βοηθήσει πιο πολύ.
«Διάπλατες πόρτες για όλους», «χειραψίες ακόμα και σε αυτούς που δεν ήθελαν», δήθεν «ταπεινοφροσύνη» μπροστά στη θέση εξουσίας και μετά… αλλαγή: κλείσιμο σε γυάλινο πύργο, απάρνηση φίλων και αδιαφορία για τους πολίτες.
Πόσες φορές δεν το έχει ζήσει η σύγχρονη Ελλάδα;
Πόσοι ηγέτες δεν απαρνήθηκαν τους πολίτες, όταν κατέκτησαν αξιώματα;
Πόσοι δεν αποκόπηκαν από την πραγματικότητα;
Και πόσοι, αλήθεια, δεν άλλαξαν «τρόπους» όταν κέρδισαν την «αρχή»;
«Μα δεν πρέπει ένας καλός άνθρωπος ν᾽ αλλάζει τρόπο, σαν ανέβει στα ψηλά», έγραφε ο Ευριπίδης πριν από 2.500 χρόνια.
Ένα ζητούμενο σημερινό.
Και μάλλον παντοτινό.
Φωτογραφία ανάρτησης: Τάσος Θωμόγλου “Ιφιγένεια εν Αυλίδι” από το ΚΘΒΕ, Επίδαυρος 2019.
Δημήτρης Καλαντζής
2 Comments