Η Maria Callas “ζωντανά” στην Αθήνα και η εποχή των ολογραμμάτων

του Δημήτρη Καλαντζή.

Με την «εμφάνιση» (απαραίτητα τα εισαγωγικά) της Maria Callas in concert στην Αθήνα, η Ελλάδα μπαίνει επίσημα στην εποχή της νέας συνθήκης διασκέδασης του 21^ου αιώνα: κονσέρτα με καλλιτέχνες χωρίς σάρκα και αίμα αλλά προτζέκτορες τρισδιάστατης εικόνας και κομπιούτερ πρόγκραμινγκ.

Εάν μέχρι τώρα το θέατρο, η όπερα και η συναυλία προϋπέθεταν ένα δρώμενο στη σκηνή, το οποίο με βάση ένα σενάριο/παρτιτούρα προσέφερε στους θεατές ένα μοναδικό και ανεπανάληπτο θέαμα και ακρόαμα, βασισμένο στις επιδόσεις των καλλιτεχνών αλλά και κάποια τυχαία γεγονότα (π.χ να βραχνιάσει ο τραγουδιστής ή να σπάσει η χορδή της κιθάρας κλπ), η νέα εποχή υπόσχεται αψεγάδιαστες, copy paste παραγωγές θεαμάτων και ακροαμάτων, γεννημένες από προγραμματιστές κομπιούτερ και εκτελεσμένες ερήμην των αυθεντικών καλλιτεχνών και ίσως της δημιουργικής κληρονομιάς τους.

Πρόκειται για τo ξεκίνημα της νέας pop κουλτούρας των ολογραμμάτων, που ξεκίνησε παγκοσμίως με τη Maria Callas, λόγω του γεγονότος ότι η τεχνολογία είναι ακόμα αρκετά ακριβή και επομένως το κοινό θα έπρεπε να πληρώσει πολύ ακριβό εισιτήριο για να δει (ή να νομίσει ότι βλέπει) το αγαπημένο του είδωλό. Οι παραγωγοί θεώρησαν ότι fans της Callas -περισσότεροι από κάθε άλλης divas της μουσικής παγκοσμίως- θα διέθεταν αρκετά χρήματα για να τη δουν (ή να νομίσουν ότι τη βλέπουν) ζωντανή, και, πραγματικά, δεν έπεσαν έξω, αφού οι «συναυλίες» σε ΗΠΑ και Ευρώπη -όπως άλλωστε και στην Αθήνα- είναι sold out.

Στην Αμερική ήδη βρίσκονται σε… περιοδεία οι: Roy Orbinson (πέθανε το 1988), Ronnie James Dio (πέθανε το 2010), Michael Jackson (αποδήμησε το 2009) και πολύ σύντομα θα ξεκινήσουν οι περιοδείες των ABBA (είναι στη ζωή αλλά έχουν αποσυρθεί εδώ και δεκαετίες) και του Elvis Presley (επρόκειτο να ήταν ο πρώτος που θα έβγαινε σε ολόγραμμα, αλλά υπήρξαν θέματα με τα δικαιώματα της εικόνας και της μουσικής του).

Τι είναι λοιπόν αυτές οι νέου τύπου «συναυλίες» που εγκαινιάστηκαν με την Callas;

Σύμφωνα με τις κριτικές που διαβάζουμε από έγκυρους δημοσιογράφους σε ΗΠΑ και Βρετανία, πρόκειται για ψηφιακά επεξεργασμένες αυθεντικές ηχογραφήσεις της φωνής της Callas πάνω στις οποίες συγχρονίζονται οι πραγματικοί μουσικοί επί της σκηνής και η προβολή ενός κινούμενου ολογράμματος της divas, το οποίο είναι 100% προϊόν ψηφιακής σύνθεσης και όχι η εικόνα από κάποιο αληθινό κοντσέρτο που είχε μαγνητοσκοπηθεί. Θα μπορούσε δηλαδή κάλλιστα, εκεί που ο προγραμματιστής έχει βάλει την εικόνα της Maria Callas να ανοιγοκλείνει το στόμα της για να αποδώσει το mio babbino caro, να βλέπαμε τη Τζέσικα Ράμπιτ να κάνει το ίδιο. Ευτελές; Όχι απαραίτητα…

Οι παραγωγοί έχουν σκεφτεί ορισμένα τρικ για να κάνουν τους θεατές να ξεχάσουν ότι δεν παρακολουθούν πραγματική συναυλία αλλά μια προβολή εικόνας. Για παράδειγμα, η diva σε κάποιο σημείο δήθεν χάνει τον συγχρονισμό με την ορχήστρα και ζητά συγγνώμη από το κοινό…

Οι πρώτες «συναυλίες» αυτού του είδους δεν ήταν άρτιες τεχνικά. Το ολόγραμμα γινόταν διάφανο όταν περνούσε μπροστά από τους μουσικούς της ορχήστρας και οι θεατές έβλεπαν ξαφνικά μέσα από την τουαλέτα της ντίβας να ξεπροβάλλουν τα δοξάρια των βιολιών. Πλέον όμως αυτά τα προβλήματα έχουν ξεπεραστεί με περισσότερη φροντίδα του φωτισμού των αιθουσών.

Ικανοποιήθηκαν οι θεατές από την εμπειρία;

Οι Times έγραψαν χαρακτηριστικά: «Όχι, το ολόγραμμα δεν μπόρεσε να υποκαταστήσει την ανεπανάληπτη diva, αλλά το σόου «κράτησε» τους θεατές».

Ίσως να ήταν και η επιλογή της Maria Callas που δημιούργησε επιφυλάξεις για το νέο τύπου θέαμα και ακρόαμα. Οι αυθεντικοί λάτρεις της divas πιθανόν να θεωρούν πιο «αυθεντικό» να απολαμβάνουν με τη φαντασία τους τα κονσέρτα της, ακούγοντας τις -ευτυχώς- εξαιρετικές ηχογραφήσεις που άφησε, παρά να αποζητούν τεχνολογικά υποκατάστατα του ανέφικτου.

Εάν όμως στη θέση της Callas ήταν ένα pop σούπερ είδωλο, θα είχε άραγε τόση διαφορά εάν ήταν ολόγραμμα ή πραγματική εμφάνιση;

Τα 15χρονα παιδιά που κάθονται στις τελευταίες σειρές των τεράστιων σταδίων για να δουν την Kate Perry ή τη Miley Syrus, καταφέρνουν άραγε να τις δουν πραγματικά ή βλέπουν μόνο την εικόνα τους που προβάλλεται από τις matrix γιγαντοοθόνες;

Γνωρίζουν εάν πραγματικά τραγουδούν εκείνη την ώρα ή – μήπως- παίζει ηχογραφημένα η φωνή τους;

Όσο για τη ζωντανή «αλληλεπίδραση» καλλιτέχνη και κοινού, πόσο σίγουροι μπορούμε να είμαστε ότι δεν είναι απόλυτα προγραμματισμένη, ίσως και καλύτερα από εκείνη που κάνει ο προγραμματιστής ολογραμμάτων;

Οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν ότι όσο πιο πρόθυμος είναι ο άνθρωπος να εξαπατηθεί από την τέχνη, τόσο πιο πολύ την απολαμβάνει.

Και δύο χιλιετίες μετά, η Μπλανς Ντυμπουά υπέβαλε ένα σπαρακτικό αίτημα μέσα από το Λεωφορείο ο Πόθος:
Δεν θέλω ρεαλισμό! Θέλω μαγεία…

(Μήπως μαγεία δεν έχουμε κι εδώ;
Κι ας την αποκαλούν 3D animation…)

Bio
Latest Posts

Δημήτρης Καλαντζής

Γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει στο κέντρο της Αθήνας. Σπούδασε δημοσιογραφία στο «Εργαστήρι» και Ελληνικό Πολιτισμό στο ΕΑΠ. Έχει δουλέψει σε εφημερίδες, ραδιοφωνικούς & τηλεοπτικούς σταθμούς και τώρα διερευνά τους κώδικες του διαδικτύου. Αγαπά τις ανθρώπινες ιστορίες και τις γάτες.