Η κρίση των έντονων αντιθέσεων και των δυνατών συναισθημάτων

της Αγγελικής Καρδαρά.

Η πρωτοφανής υγειονομική κρίση, που βιώνουμε και δοκιμάζει την ανθρωπότητα σε πολλά επίπεδα, φέρνει στο φως κοινωνικά ζητήματα, παθογένειες ετών, καταστάσεις εξαιρετικά δύσκολες στη διαχείρισή τους και αναδεικνύει ταυτόχρονα τη σοβαρότητα, πολυπλοκότητα και κρισιμότητα πολλών θεμάτων που πρέπει κάποτε να τεθούν στο τραπέζι του δημόσιου διαλόγου και να αντιμετωπιστούν. Όλα τα παραπάνω δημιουργούν εικόνες εκ διαμέτρου αντίθετες, κάποιες από τις οποίες θα επιχειρήσω να αποτυπώσω στο παρόν άρθρο.

Ξεκινώντας με το “μένουμε σπίτι” που δίνει την ευκαιρία από τη μία πλευρά σε οικογένειες να έρθουν πιο κοντά και να ενισχυθούν οι δεσμοί μεταξύ τους και από την άλλη πλευρά θέτει σε κίνδυνο ανθρώπους που ζουν σε κακοποιητικά περιβάλλοντα ή φέρνει στο φως αθέατες δυσλειτουργίες στο πλαίσιο μιας σχέσης/ μίας οικογένειας. Το κεντρικό μήνυμα της εποχής, από τη μία, καθιστά εμφανή την ανεκτίμητη αξία της εστίας και της θαλπωρής για όσες και όσους μπορούν να την απολαύσουν, από την άλλη όμως, συνοδεύεται από την επιτακτική ανάγκη να νοιαστούμε περισσότερο για τους ανθρώπους που αδυνατούν να το κάνουν πράξη γιατί είναι άστεγοι ή γιατί βρίσκονται στους δρόμους της εξάρτησης, πολύ μακριά από την ασφάλεια της οικίας τους και των δικών τους ανθρώπων.

Ταυτόχρονα έρχεται στην επιφάνεια η μεγάλη δυσκολία που αντιμετώπισαν από την αρχή της πανδημίας οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας, να στερηθούν τις μοναδικές πηγές ζωντάνιας και χαράς, όπως το παιχνίδι με τα εγγόνια τους, την πρωινή τους βόλτα στο καφενείο και τη συναναστροφή με τους γείτονες και φίλους, καθώς οι μέρες στο σπίτι δεν “γεμίζουν” γι αυτούς τους ανθρώπους εύκολα. Γι’ αυτό ας μην είμαστε τόσο επικριτικοί απέναντί τους, γιατί σε τελική ανάλυση αυτό που μας κρατά όλους στα σπίτια μας είναι κυρίως η δύναμη της τεχνολογίας και οι άπειρες δυνατότητες που μας προσφέρει -να εργαστούμε, να επικοινωνήσουμε, να ενημερωθούμε, να ψυχαγωγηθούμε.

Πρόκειται, αναμφίβολα, για ένα ακόμα μείζον κοινωνικό ζήτημα, καθώς από τη μία πλευρά ένας νεότερος άνθρωπος ή ακόμα άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας με πολλά ενδιαφέροντα και ασχολίες, μπορούν σίγουρα να αξιοποιήσουν τον χρόνο τους στο σπίτι με πολύ δημιουργικό τρόπο, με εργασία, διάβασμα, μουσική, επικοινωνία με φίλους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αντίθετα, άνθρωποι που ζουν μόνοι τους, βρίσκονται σε προχωρημένη ηλικία και δεν έχουν εξοικείωση με την τεχνολογία (ίσως πέρα από μία επικοινωνία στο Skype με τα εγγόνια τους) βιώνουν μία πολύ πιο σκληρή καθημερινότητα αυτή την περίοδο του εγκλεισμού.

Ένα επιπρόσθετο ζήτημα με το οποίο ήρθαν αντιμέτωποι αυτοί οι άνθρωποι είναι ο στιγματισμός της ηλικίας. Λες και εμείς οι υπόλοιποι δεν θα μεγαλώσουμε ποτέ… Ο χρόνος, μην ξεχνάμε, είναι αμείλικτος και ο σεβασμός σε κάθε γενιά είναι αναγκαίος.

Ένα ακόμα δίπολο της περιόδου είναι η αναγκαία κοινωνική απομάκρυνση για την καθυστέρηση της διασποράς του ιού, η οποία όμως, αντί να μας χωρίζει, τελικά μας ενώνει και μάλιστα με πολύ πιο δυνατό και ουσιαστικό τρόπο. Η κοινωνική απομάκρυνση αντισταθμίζεται από την κοινωνική ευαισθησία και αλληλεγγύη και δημιουργεί μία πολύ έντονη ανάγκη για επικοινωνία, η οποία σε μελλοντικό χρόνο με την επιστροφή στις ζωές μας μπορεί να οδηγήσει σε ισχυροποίηση κοινωνικών δεσμών.

Θα αναφερθώ επίσης στη μεγάλη αντίθεση μεταξύ επαγγελμάτων. Από τη μία εργαζόμενοι συνεχίζουν ακόμα και με εντατικούς ρυθμούς να εργάζονται από το σπίτι, ενώ άλλοι, λόγω της φύσης της δουλειάς τους, ή της μη πρόβλεψης μίας ανάλογης συνθήκης, δεν μπορούν να εργαστούν. Εδώ βέβαια έρχεται και μία τρίτη εικόνα, των επαγγελματιών που αυτή την περίοδο αναγκάζονται με τη φυσική τους παρουσία να βρίσκονται στον χώρο εργασίας τους και να δίνουν τις δικές τους καθημερινές μάχες.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η διαφορετική προσέγγιση και αντιμετώπιση της πραγματικότητας από ενηλίκους και ανήλικους. Οι ενήλικοι, από τη μία προβληματίζονται για το μέλλον και τις συνέπειες της κρίσης, οι ανήλικοι, από την άλλη, απολαμβάνουν πολύτιμες στιγμές με την οικογένεια και βιώνουν αυτό το πρωτόγνωρο συναίσθημα να βρίσκονται με τους γονείς και τα αδέλφια τους, απαλλαγμένοι από το πιεστικό πρόγραμμα της καθημερινότητας.

Θα μου μείνει για πάντα χαραγμένη στο μυαλό η συζήτηση των παιδιών μου την πρώτη μέρα που φάγαμε όλοι μαζί στο τραπέζι καθημερινή.

“Είναι Σάββατο;”
“Όχι, Κυριακή”.

Τα συναισθήματα της περιόδου είναι επίσης πολύ έντονα και συχνά αντιφατικά μεταξύ τους. Από τη μία προσπαθούμε να αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο και πιο δημιουργικό τρόπο τον χρόνο που έχουμε στη διάθεσή μας και αυτό πιστεύω ότι θα αποδειχθεί πολύτιμο στο μέλλον. Από την άλλη, η σκληρή συνθήκη που βιώνουμε και η αβεβαιότητα για το αύριο μας λυγίζει συναισθηματικά και εκεί που χαμογελάμε και απολαμβάνουμε την παραμονή στο σπίτι, αισθανόμαστε την ανάγκη να “σπάσουμε τα δεσμά”, να δραπετεύσουμε από την πραγματικότητα και να βρεθούμε με τον νου σε μέρη με κόσμο, κίνηση, φασαρία, ζωή!

Ένα πρωταρχικό σημείο τέλος που αναδεικνύει η κρίσιμη αυτή περίοδος είναι, μεταξύ άλλων, ο καθοριστικός ρόλος της εκπαίδευσης και η ανάγκη να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην παιδεία μας. Είναι μία πολύτιμη ευκαιρία να αναδιαμορφωθεί το εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα, στοχεύοντας σε κριτικά σκεπτόμενους νέους με δυναμικές προσωπικότητες που θα αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις της εποχής και όχι παπαγαλάκια που αποστηθίζουν ύλη για να γράψουν στις εξετάσεις. Άλλωστε αυτή η περίοδος, περισσότερο από ποτέ, απέδειξε ότι η γνώση είναι δύναμη και είναι αναγκαίο να επενδύσουμε στη γνώση και στην κριτική σκέψη, διευρύνοντας τους γνωστικούς και πνευματικούς ορίζοντες της νέας γενιάς.

Συνοψίζοντας, είναι δεδομένο ότι ο φόβος του θανάτου μας ένωσε στον πιο σπουδαίο αγώνα για τη ζωή. Η συγκίνηση όλων των πολιτών θα είναι τεράστια όταν επιστρέψουμε στις ζωές μας. Κανείς μας δεν θα είναι ίδιος. Όλοι θα έχουμε στην ψυχή μία λαβωματιά, αλλά το πάθος για ζωή και για δημιουργική δράση πιστεύω ότι θα αξιοποιηθεί και πιθανότατα να μας οδηγήσει σε πολύ ενδιαφέροντα μονοπάτια.

Bio
Latest Posts

Αγγελική Καρδαρά

Η Αγγελική Καρδαρά είναι Εισηγήτρια-Συγγραφέας και Εκπαιδεύτρια στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (E-Learning) του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος (με εξειδίκευση στη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία) και Τακτική Επιστημονική Συνεργάτιδα Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.). Το θέμα της διδακτορικής διατριβής της, με Επιβλέποντα τον Καθηγητή Γιάννη Πανούση, αφορά τον ιδιαίτερο γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας του έγκλειστου πληθυσμού. Από τον Φεβρουάριο του 2020 ανέλαβε και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος που αποτελεί Ομάδα Εργασίας για το Έγκλημα και την Απεικόνισή του στα ΜΜΕ. Έχει επάρκεια και άδεια διδασκαλίας τριών ξένων γλωσσών (αγγλικών, γαλλικών, ισπανικών). Εργάζεται στον συναρπαστικό χώρο της εκπαίδευσης, δίνει διαλέξεις και οργανώνει μαθήματα σεμιναριακού τύπου στο αντικείμενο εξειδίκευσής της «Έγκλημα & Media». Επίσης, είναι Επιστημονικά Υπεύθυνη ερευνών εγκληματολογικού, κοινωνικού και μιντιακού ενδιαφέροντος, αρθρογραφεί και συγγράφει. Έχει συγγράψει τα βιβλία: Τρομοκρατία και ΜΜΕ (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Όταν η ψυχή μιλάει (εκδόσεις Υδρόγειος), Φυλακή και Γλώσσα (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη (εκδόσεις Παπαζήση), Σκιαγράφηση του ψυχολογικού προφίλ των εγκληματιών που απασχόλησαν τα ελληνικά ΜΜΕ (1993-2018): Criminal Profiling and Media (εκδόσεις Παπαζήση). Οι «Νέοι Παγιδευμένοι στα Παιχνίδια της Βίας: Εγκλήματα με Δράστες και Θύματα Νέους» είναι το έκτο βιβλίο της και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση.