Το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας και μηνύματα ζωής

της Αγγελικής Καρδαρά.

Το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας πρέπει να προσεγγιστεί σε πολλά επίπεδα: νομικό, εγκληματολογικό, αλλά και κοινωνικό, με έμφαση στην ενημέρωση των πολιτών και την εκπαίδευση. Μέσα από την εκπαίδευση είναι αναγκαίο να δοθεί η δέουσα προσοχή στην έννοια του «σεβασμού», προκειμένου η νέα γενιά να κατανοήσει τη σοβαρότητα του ζητήματος και την ανάγκη να καταδικάσει απερίφραστα τη βία στο πλαίσιο της σχέσης ή της οικογένειας. Θα δώσω επίσης έμφαση στην ψυχολογική υποστήριξη θυμάτων και δραστών που επιθυμούν να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους, γιατί η ενδοοικογενειακή βία αποκαλύπτει βαθύτερες παθογένειες και ψυχικά τραύματα που κάθε άτομο πρέπει να αντιμετωπίσει για να αλλάξει και να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στη ζωή του με άλλα δεδομένα.

Η δικηγόρος Χριστίνα Βαθειά στο άρθρο που δημοσιεύθηκε στο dikastiko.gr παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για το νομικό πλαίσιο προστασίας των πολιτών από την ενδοοικογενειακή βία που είναι σκόπιμο να γνωρίζουμε όλοι (“Νομικό πλαίσιο για την προστασία των πολιτών από την ενδοοικογενειακή βία”).

Ενώνοντας επομένως τη φωνή και τις δυνάμεις μας, το μήνυμα που περνάμε ας είναι δυνατό. Όσα άτομα από φόβο σιωπούν και διστάζουν να καταγγείλουν τη βία που υφίστανται στους κόλπους της οικογένειάς τους, είναι σημαντικό να γνωρίζουν ότι προστατεύονται σε νομικό επίπεδο και ότι, ως ενεργά μέλη της κοινωνίας, είμαστε δίπλα στους συνανθρώπους μας που είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας.

Όσον αφορά την αρωγή, όπως επισημαίνεται και στο εν λόγω άρθρο, ο Νόμος προβλέπει για τα θύματα, την ύπαρξη: Υποστηρικτικών υπηρεσιών, στις οποίες μπορεί να απευθυνθεί (π.χ. τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, τηλεφωνική γραμμή 197 του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης) για να λάβει ψυχοκοινωνική στήριξη και νομική συμβουλευτική. Κοινωνικών Υπηρεσιών που παρέχουν στέγη (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (τηλεφωνική γραμμή 197) και ξενώνες κακοποιημένων γυναικών- ΓΓΙΦ) αν το θύμα διατρέχει κάποιο κίνδυνο ή κρίνεται επιτακτική η ανάγκη να αλλάξει διαμονή.

Θα συμπληρώσω, τέλος, ότι πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη βαρύτητα στους λόγους για τους οποίους ένα άτομο εξακολουθεί να υπομένει τη βία ακόμα και για χρόνια, οι οποίοι δεν πηγάζουν μόνον από φόβο αλλά και από εξάρτηση -συναισθηματική και ψυχολογική-, από συναισθήματα αυτοενοχοποίησης καθώς και από το ότι έχοντας σε ορισμένες περιπτώσεις μεγαλώσει με τα βίαια πρότυπα των δικών τους γονέων δεν γνωρίζουν πώς είναι η ζωή χωρίς βία και πώς μπορεί να βιωθεί μία σχέση χωρίς το στοιχείο της βίας. Επομένως, είναι αναγκαίο να προσπαθήσει η Πολιτεία με συγκεκριμένα και στοχευμένα μέτρα να εξαλείψει αυτές τις αιτίες που οδηγούν το άτομο στο να υπομένει τη βία χωρίς να αντιδρά, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο τη σωματική του ακεραιότητα και την ψυχική του υγεία, διότι όσο το άτομο αισθάνεται εξαρτημένο από τον δράστη και νιώθει ένοχο για τις δυσλειτουργίες της οικογένειας, δεν θα λαμβάνει το θάρρος να φύγει από τον κύκλο της βίας.

Σε αυτή την κατεύθυνση, θα υπογραμμίσω την αναγκαιότητα να εξετάσουμε στην πράξη το πώς μπορούν να βοηθηθούν άτομα που υιοθετούν κακοποιητικές συμπεριφορές αλλά θέλουν πραγματικά να αλλάξουν, δεδομένου ότι όταν αναφερόμαστε σε «οικογένειες» ή σε «σχέσεις», ακόμα και σε δυσλειτουργικές, δεν πρέπει να μας διαφεύγει η εξαιρετικά κρίσιμη παράμετρος ότι, όσο τα μέλη μίας οικογένειας συνεχίζουν να βρίσκονται μαζί, αλληλεπιδρούν και αποτελούν ένα σύνολο, το οποίο όσο ζει κάτω από την ίδια στέγη χωρίς την αναγκαία στήριξη και βοήθεια βρίσκεται σε κίνδυνο. Εάν μάλιστα λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι ορισμένα θύματα ενδοοικογενειακής βίας, ακόμα και μετά από ακραία περιστατικά σε βάρος τους (όπως βάναυσους ξυλοδαρμούς), επιστρέφουν δίνοντας και άλλες «ευκαιρίες» στους δράστες, μπορούμε να αντιληφθούμε την πολυπλοκότητα του θέματος και να οδηγηθούμε στο συμπέρασμα ότι, παράλληλα με τις εκστρατείες ενημέρωσης, πρέπει να λάβουν χώρα και άλλα σημαντικά βήματα. Πρωτίστως να κατανοήσουμε καλύτερα και βαθύτερα τον τρόπο σκέψης θυμάτων και δραστών, ώστε να παρέχουμε μία πολύ πιο ουσιαστική βοήθεια στους συνανθρώπους μας που αποτελούν θύματα ενδοοικογενειακής βίας, τονίζοντας πάντοτε τους σοβαρούς κινδύνους που διατρέχουν παραμένοντας σε ένα βίαιο περιβάλλον. Ας τους δώσουμε, συνεπώς, τον λόγο και ας ακούσουμε με προσοχή τι έχουν να μας πουν (βλ. σχετικό θέμα: “Ο λόγος στα θύματα ενδοοικογενειακής βίας: «Όχι, η αγάπη δεν οδηγεί στην αφαίρεση της ανθρώπινης ζωής»).

Συνοψίζοντας, οι πολυσύνθετες και πολυδιάστατες όψεις της ενδοοικογενειακής βίας πρέπει να διερευνηθούν και να αντιμετωπιστούν με τρόπο ολοκληρωμένο και μέσα από ολιστική και διεπιστημονική προσέγγιση, προκειμένου να προστατευθούν τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας (βλ.σχετικό μου άρθρο στο postmodern.gr υπό τον τίτλο Ένας γενναίος αγώνας κατά της ενδοοικογενειακής βίας).

Θα ήθελα να ολοκληρώσω το παρόν άρθρο με μία θετική αναφορά που δίνει σε όλους μας ένα μήνυμα ελπίδας και αισιοδοξίας. Πρόκειται για ένα θέμα που μου έστειλε φίλη στο διαδίκτυο και με συγκίνησε, καθώς αφορά έναν νέο άνθρωπο που μέσα από την τέχνη του «μιλάει» για την ενδοοικογενειακή βία.

16χρονος γκραφιτάς της Αθήνας ζωγραφίζει για την ενδοοικογενειακή βία . Όπως διαβάζουμε στην εισαγωγή του εν λόγω άρθρου στον ιστότοπο lifo «Ο 16χρονος γκραφιτάς ανεβαίνει ξανά στην ταράτσα του σπιτιού του για να ζωγραφίσει την ενδοοικογενειακή βία. Ο S.F είναι ένας 16χρονος που εδώ και ένα μήνα γεμίζει εικόνες την ταράτσα του σπιτιού του». Υπέροχος ο 16χρονος και εύχομαι να συνεχίσει την πορεία του δημιουργικά και δυναμικά. Μπράβο και στη lifo που με τα ενδιαφέροντα άρθρα της αναδεικνύει και άλλες καίριες πτυχές του υπό εξέταση θέματος.

Ως εκπαιδευτικός θα τονίσω ότι είναι πολύ όμορφο να βρίσκει η ψυχή των νέων δημιουργικά διέξοδα για να περάσει πολύτιμα μηνύματα και αναμφίβολα αξίζει κι εμείς οι ενήλικοι να αξιοποιήσουμε αυτά τα μηνύματα με τρόπο θετικό στην καθημερινή ζωή και δράση μας. Και θα θέσω το ερώτημα, με αφορμή την πρωτοβουλία του 16χρονου «μήπως είναι η κατάλληλη περίοδος ώστε το σύγχρονο σχολείο να δώσει χώρο και χρόνο στα παιδιά να εκφράσουν σκέψεις, απόψεις και ιδέες;». Οι σύγχρονοι νέοι, ειδικά αυτή την κρίσιμη περίοδο, έχουν έρθει αντιμέτωποι με νέα δεδομένα και με καινούργιες προκλήσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, τα δικά τους μηνύματα έχουν πολύ μεγάλη βαρύτητα και μπορούν, πιστεύω, να ανοίξουν νέους δρόμους στη σκέψη μας. Γιατί ένας νέος άνθρωπος θα σου μιλήσει με λόγο που πηγάζει από το συναίσθημά του και θα σου καταθέσει την αλήθεια του χωρίς φίλτρα. Μία αλήθεια που ρίχνει φως σε σημαντικές και πολλές φορές αθέατες ή μη εύκολα παρατηρήσιμες από την σκληρή ενήλικη ματιά πτυχές πολυσύνθετων και πολυδιάστατων ζητημάτων, όπως είναι και το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας. Θα είχε, συνεπώς, ιδιαίτερη αξία να δώσει το εκπαιδευτικό μας σύστημα στη νέα γενιά την πολύτιμη δυνατότητα να τοποθετηθεί με δημιουργικά μέσα, όπως είναι η ζωγραφική, το θέατρο, ο χορός, η μουσική, για το ζήτημα της ενδοοικογενειακής βίας, περνώντας τα δικά της μηνύματα και εκφράζοντας τα δικά της συναισθήματα για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα και για τους τρόπους με τους οποίους η κοινωνία οφείλει να προστατεύσει τους πολίτες που μέσα στη σχέση/ στην οικογένειά τους κακοποιούνται, σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα με τον πιο βάναυσο και απάνθρωπο τρόπο. Με τη βοήθεια των εκφραστικών μέσων ακόμα και ανήλικοι που ζουν σε δύσκολες συνθήκες και αντιμετωπίζουν σοβαρά οικογενειακά προβλήματα, θα μπορέσουν να εξωτερικεύσουν δυνατά συναισθήματα και με μεγαλύτερη κοινωνική ευαισθησία να τους προσεγγίσουν οι εκπαιδευτικοί τους, με αποτέλεσμα να χτιστούν στο σύγχρονο πολυπολιτισμικό σχολείο πιο δυνατές σχέσεις μεταξύ μαθητών και μεταξύ μαθητικού-εκπαιδευτικού πληθυσμού. Θα ολοκληρώσω με το συμπέρασμα ότι, εάν τα μέλη της κοινωνίας ενώσουν τις δυνάμεις τους, θα μπορέσουν να δημιουργήσουν ένα πιο αποτελεσματικό προστατευτικό δίχτυ για τους συνανθρώπους μας που υφίστανται βία, αρκεί να είμαστε όλοι οι πολίτες ενημερωμένοι, αφυπνισμένοι, ευαισθητοποιημένοι και να μην προσεγγίζουμε το θέμα μονοδιάστατα αλλά σε βάθος και από όλες τις σημαντικές πλευρές του που φέρνουν στο φως αθέατες πτυχές του.

Bio
Latest Posts

Αγγελική Καρδαρά

Η Αγγελική Καρδαρά είναι Εισηγήτρια-Συγγραφέας και Εκπαιδεύτρια στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (E-Learning) του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος (με εξειδίκευση στη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία) και Τακτική Επιστημονική Συνεργάτιδα Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.). Το θέμα της διδακτορικής διατριβής της, με Επιβλέποντα τον Καθηγητή Γιάννη Πανούση, αφορά τον ιδιαίτερο γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας του έγκλειστου πληθυσμού. Από τον Φεβρουάριο του 2020 ανέλαβε και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος που αποτελεί Ομάδα Εργασίας για το Έγκλημα και την Απεικόνισή του στα ΜΜΕ. Έχει επάρκεια και άδεια διδασκαλίας τριών ξένων γλωσσών (αγγλικών, γαλλικών, ισπανικών). Εργάζεται στον συναρπαστικό χώρο της εκπαίδευσης, δίνει διαλέξεις και οργανώνει μαθήματα σεμιναριακού τύπου στο αντικείμενο εξειδίκευσής της «Έγκλημα & Media». Επίσης, είναι Επιστημονικά Υπεύθυνη ερευνών εγκληματολογικού, κοινωνικού και μιντιακού ενδιαφέροντος, αρθρογραφεί και συγγράφει. Έχει συγγράψει τα βιβλία: Τρομοκρατία και ΜΜΕ (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Όταν η ψυχή μιλάει (εκδόσεις Υδρόγειος), Φυλακή και Γλώσσα (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη (εκδόσεις Παπαζήση), Σκιαγράφηση του ψυχολογικού προφίλ των εγκληματιών που απασχόλησαν τα ελληνικά ΜΜΕ (1993-2018): Criminal Profiling and Media (εκδόσεις Παπαζήση). Οι «Νέοι Παγιδευμένοι στα Παιχνίδια της Βίας: Εγκλήματα με Δράστες και Θύματα Νέους» είναι το έκτο βιβλίο της και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση.