Παιδεία και πανδημία: κάμερες στις τάξεις και προβλήματα στην εκπαίδευση που λιμνάζουν

της Αγγελικής Καρδαρά.

Η πανδημία ασκεί ισχυρότατες επιδράσεις και στον εκπαιδευτικό τομέα. Η επόμενη μέρα του σύγχρονου σχολείου προβληματίζει εντόνως μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς.

Η μετάδοση του μαθήματος σε πραγματικό χρόνο, με την τοποθέτηση κάμερας στις τάξεις, προκάλεσε δυναμικές αντιδράσεις και διατυπώθηκαν πολλές ενστάσεις για τη χρήση της στο σχολικό περιβάλλον. Ασφαλώς η κάμερα, παράλληλα με το πολύ σοβαρό ζήτημα των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων, και σε συμβολικό επίπεδο δεν συνάδει με το ελεύθερο πνεύμα του σχολείου.

Οι διευκρινίσεις που δόθηκαν από το Υπουργείο Παιδείας είναι ότι δεν θα εγκατασταθεί κάμερα, αλλά ότι θα χρησιμοποιείται φορητός ηλεκτρονικός εξοπλισμός που θα εξυπηρετεί τις ανάγκες της σύνδεσης του εκπαιδευτικού με τους μαθητές του για τον συγκεκριμένο σκοπό. Επιπλέον η λήψη θα εστιάζει μόνο στον πίνακα ή/και τον εκπαιδευτικό, και όχι στους μαθητές. Ο εκπαιδευτικός διατηρεί τη δυνατότητα σίγασης της φωνής μαθητή ή ακόμα και διακοπής της μετάδοσης, εάν το κρίνει απαραίτητο, όπως διαβάζουμε στα σχετικά δημοσιεύματα.

Οι προβληματισμοί εκπαιδευτικών, μαθητών, γονέων, έχουν αναμφίβολα βάση.

Από την άλλη πλευρά δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε ότι και μέσα από τη σύγχρονη τηλεκπαίδευση που πραγματοποιείται από τον Μάρτιο, ακόμα και στις περιπτώσεις όπου η κάμερα ήταν κλειστή, ο ήχος μεταφέρθηκε σε όλα τα σπίτια. Οι γονείς ακούσαμε τον εκπαιδευτικό να διδάσκει και όλους τους μαθητές να απαντούν στα ερωτήματα του εκπαιδευτικού και να συμμετέχουν στη μαθησιακή διαδικασία. Ο εκπαιδευτικός, επίσης, γνώριζε ότι η οικογένεια μπορεί να παρακολουθεί το μάθημα και ότι ειδικά σε παιδιά μικρότερων ηλικιών οι γονείς ήταν παρόντες σε όλη τη διάρκεια του μαθήματος για να τα βοηθούν με τη χρήση του υπολογιστή. Άρα, το θέμα που τώρα τίθεται με ευαισθησία σχετικά με την “έκθεση” (εντός ή εκτός εισαγωγικών) μαθητών και εκπαιδευτικών έχει ήδη αντιμετωπιστεί, καθώς η σχολική τάξη έχει μεταφερθεί στα σπίτια μας από τον Μάρτιο, χωρίς να υπάρξουν οι αντίστοιχες αντιδράσεις. Άλλωστε, υπό τις νέες συνθήκες, ή θα έπρεπε να διακοπεί για ένα χρονικό διάστημα η εκπαιδευτική διαδικασία, ή να εφαρμοστεί αποκλειστικά και μόνο η ασύγχρονη εκπαίδευση για να μη μεταφερθεί η εικόνα της τάξης στα σπίτια.

Ωστόσο, η σύγχρονη τηλεκπαίδευση, όπου επιλέχθηκε και εφαρμόστηκε, έδωσε την πολύτιμη ευκαιρία στους μαθητές να επικοινωνήσουν με τον εκπαιδευτικό και τους συμμαθητές τους και να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους με περισσότερα κατά την άποψή μου οφέλη σε σχέση με την ασύγχρονη. Ταυτόχρονα ο εκπαιδευτικός, πάρα τα εμπόδια και τις δυσκολίες προετοιμασίας του τηλεμαθήματος, πέτυχε κάτι πολύ σπουδαίο: να στηρίξει με τρόπο ουσιαστικό τη μαθητική κοινότητα σε μία εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο όπου και σε συναισθηματικό-ψυχολογικό επίπεδο οι μαθητές είχαν ανάγκη να επικοινωνήσουν με τους εκπαιδευτικούς και με τους συμμαθητές τους.

Συνεπώς διαπιστώνουμε πρώτον, ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα και πολυδιάστατα και δεύτερον, ότι δεν είναι μόνον “άσπρα ή μαύρα”. Ίσως το μόνο βέβαιο είναι ότι στην παρούσα φάση κινούμαστε σε μία πολύ λεπτή γραμμή και οφείλουμε να κρατήσουμε τις ισορροπίες διασφαλίζοντας τα προσωπικά δεδομένα μαθητών και τα εργασιακά δικαιώματα εκπαιδευτικών από τη μία, τη συνέχιση της εκπαίδευσης από την άλλη με έναν τρόπο ολοκληρωμένο και με την ισότιμη πρόσβαση όλων ανεξαιρέτως των μαθητών στην εκπαίδευση.

Η πρόκληση είναι μεγάλη, το εγχείρημα δύσκολο, αλλά εφόσον και την επόμενη σχολική και ακαδημαϊκή χρονιά θα έρθουμε αντιμέτωποι με αυτό το σοβαρό ζήτημα, πρέπει να ληφθούν αποφάσεις για το πώς ακριβώς θα λειτουργήσουν το σχολεία αλλά και η εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Το να αντιδρούμε χωρίς να αντιπροτείνουμε λύσεις και χωρίς να εξετάζουμε το ζήτημα από όλες τις πλευρές και τις καίριες διαστάσεις του, θεωρώ, ότι δεν μας οδηγεί πουθενά.

Τέλος, τα ζητήματα που αναδεικνύονται αυτή την περίοδο φέρνουν στο φως βαθύτερα προβλήματα του εκπαιδευτικού μας συστήματος, στα οποία χρόνια αναφερόμαστε. Όπως είναι δομημένο το εκπαιδευτικό σύστημα, ο χώρος για κριτική σκέψη, για δημιουργικότητα και αυτονομία του μαθητικού πληθυσμού, είναι εξαιρετικά περιορισμένος. Η εκπαιδευτική διαδικασία, μέχρι και προ πανδημίας, λάμβανε αποκλειστικά χώρα σε μία σχολική αίθουσα με τον μαθητή καθισμένο 6-7 ώρες σε ένα θρανίο, χωρίς να συμμετέχει δυναμικά στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η στείρα αποστήθιση της ύλης των βιβλίων δεν διευρύνει τους ορίζοντές των μαθητών και δεν τους βοηθάει να καλλιεργήσουν τη σκέψη τους, ούτε να αναπτύξουν δεξιότητες, κλίσεις και ταλέντα.

Συμπερασματικά, στην παρούσα εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία, είναι πιστεύω η κατάλληλη στιγμή για τους φορείς που χαράζουν την εκπαιδευτική πολιτική να δώσουν βαρύτητα στην παιδεία μας, καθώς επίσης σε νέους και δημιουργικούς τρόπους εκπαίδευσης των μαθητών, σε αναβάθμιση του εκπαιδευτικού ρόλου αλλά και να προσανατολιστούν σε μία πιο δυναμική παρουσία των μαθητών στις εκπαιδευτικές διαδικασίες. Με ουσιαστικό ενδιαφέρον για την μαθητική κοινότητα και με αγάπη για την παιδεία, είναι σημαντικό να υλοποιηθούν προτάσεις που θα ανοίξουν νέους δρόμους και θα αναβαθμίσουν το σύγχρονο σχολείο.

Bio
Latest Posts

Αγγελική Καρδαρά

Η Αγγελική Καρδαρά είναι Εισηγήτρια-Συγγραφέας και Εκπαιδεύτρια στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (E-Learning) του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος (με εξειδίκευση στη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία) και Τακτική Επιστημονική Συνεργάτιδα Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.). Το θέμα της διδακτορικής διατριβής της, με Επιβλέποντα τον Καθηγητή Γιάννη Πανούση, αφορά τον ιδιαίτερο γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας του έγκλειστου πληθυσμού. Από τον Φεβρουάριο του 2020 ανέλαβε και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος που αποτελεί Ομάδα Εργασίας για το Έγκλημα και την Απεικόνισή του στα ΜΜΕ. Έχει επάρκεια και άδεια διδασκαλίας τριών ξένων γλωσσών (αγγλικών, γαλλικών, ισπανικών). Εργάζεται στον συναρπαστικό χώρο της εκπαίδευσης, δίνει διαλέξεις και οργανώνει μαθήματα σεμιναριακού τύπου στο αντικείμενο εξειδίκευσής της «Έγκλημα & Media». Επίσης, είναι Επιστημονικά Υπεύθυνη ερευνών εγκληματολογικού, κοινωνικού και μιντιακού ενδιαφέροντος, αρθρογραφεί και συγγράφει. Έχει συγγράψει τα βιβλία: Τρομοκρατία και ΜΜΕ (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Όταν η ψυχή μιλάει (εκδόσεις Υδρόγειος), Φυλακή και Γλώσσα (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη (εκδόσεις Παπαζήση), Σκιαγράφηση του ψυχολογικού προφίλ των εγκληματιών που απασχόλησαν τα ελληνικά ΜΜΕ (1993-2018): Criminal Profiling and Media (εκδόσεις Παπαζήση). Οι «Νέοι Παγιδευμένοι στα Παιχνίδια της Βίας: Εγκλήματα με Δράστες και Θύματα Νέους» είναι το έκτο βιβλίο της και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση.