της Αγγελικής Καρδαρά.
(Αναθεωρημένο άρθρο στις 25/06/2020)
Σε συνέχεια του θέματός μας, υπό τον τίτλο «Επιθέσεις με οξύ: σκιαγράφηση προφίλ δραστών/δραστιδών και ανάλυση κινήτρων», παρουσιάζουμε επιπρόσθετα στοιχεία από τη διεθνή βιβλιογραφία που πιστεύουμε ότι φωτίζουν ορισμένες ακόμα σκοτεινές πτυχές αυτών των εγκληματικών επιθέσεων, οι οποίες αναμφίβολα μας προβληματίζουν ερευνητικά και σε ανθρώπινο επίπεδο μας συγκλονίζουν με το μεγέθος της βιαιότητάς τους και την πρόθεση των δραστών/ δραστιδών να καταδικάσουν τα θύματά τους σε μία μαρτυρική ζωή.
Παράλληλα, με το παρόν άρθρο κρίνω σημαντικό να «γκρεμίσουμε» τον μύθο που με έκπληξη διαπιστώνω ότι αναπαράγεται το τελευταίο χρονικό διάστημα, με αφορμή την επίθεση με βιτριόλι σε νεαρή γυναίκα στην Καλλιθέα στις 20-5-2020, σύμφωνα με τον οποίο «το βιτριόλι είναι το μέσο που επιλέγεται για την επίλυση διαφορών μεταξύ γυναικών».
Το βιτριόλι χαρακτηρίζεται σήμερα ως «το όπλο της ενδοοικογενειακής βίας/ βίας σε σχέσης», «το όπλο εκδίκησης μεταξύ εγκληματικών ομάδων και συμμοριών δρόμου», «το όπλο σε εγκλήματα μίσους/ hate crimes», «το τιμωρητικό όπλο στο πλαίσιο σχέσεων -ερωτικών/ συγγενικών/ επαγγελματικών για συναισθηματικές/ οικογενειακές/ οικονομικές διαφορές».
Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι δράστες των επιθέσεων με οξύ είναι στην πλειοψηφία τους άντρες και τα θύματα στην πλειοψηφία τους γυναίκες (Khoshami et Al., 2017), στοιχείο που ερμηνεύει το γιατί η επίθεση με οξύ χαρακτηρίζεται ως ένα έγκλημα που αφορά το φύλο/ gender-based crime (Chandrasekhar & Johnny, 2017) / gender-based violence. Υπολογίζεται ότι 1.500 επιθέσεις καταγράφονται ανά έτος, σε διεθνές επίπεδο, εκ των οποίων σε 80% των επιθέσεων θύματα είναι γυναίκες και επιτιθέμενοι άντρες, στη συντριπτική πλειοψηφία. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει οι κοινωνίες να αντιμετωπίσουν με την ίδια κοινωνική ευαισθησία τις επιθέσεις με θύματα άντρες και με δράστιδες γυναίκες ή με δράστες άλλους άντρες. Η επίθεση με οξύ είναι μία νοσηρή εγκληματική πράξη, σε οποιονδήποτε κι αν στοχεύει. Κατά συνέπεια, οφείλουμε, ως ενεργά μέλη της κοινωνίας, να την καταδικάσουμε απερίφραστα και χωρίς αστερίσκους.
Μία ανασκόπηση της βιβλιογραφίας δείχνει την παγκόσμια φύση του προβλήματος, στοιχείο που επιβεβαιώνει ότι δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένες περιοχές, θρησκείες ή πολιτισμούς. Η συχνότητά, όμως, των επιθέσεων παρουσιάζει σημαντική διαφοροποιήση, η οποία σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από το πολιτισμικό πλαίσιο κάθε χώρας. Επίσης, τα κίνητρα πίσω από αυτές τις επιθέσεις διαφοροποιούνται, με σημαντικές διαφορές να σχετίζονται και με την ηλικία και το φύλο του θύματος.
Ειδικότερα, υπολογίζεται ότι το 90% αυτών των επιθέσεων λαμβάνουν χώρα σε αναπτυσσόμενες χώρες, με τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό κόστος (Atiyeh, Costagliola et al. 2009). Θεωρείται ωστόσο δύσκολο να εκτιμηθεί η πραγματική κλίμακα του προβλήματος για διάφορους λόγους, με τρεις να είναι οι κυριότεροι: πρώτον, εκτιμάται ότι περίπου 60% αυτών των επιθέσεων δεν καταγγέλελεται εξαιτίας του φόβου του θύματος ή της οικογένειάς του για αντίποινα. Δεύτερον, τα θύματα αυτών των επιθέσεων συχνά δεν αναφέρουν το κίνητρο της επίθεσης, αν και το γνωρίζουν, εξαιτίας ντροπής ή φόβου. Τρίτον, οι περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες δεν διαθέτουν ολοκληρωμένο εθνικό σύστημα καταγραφής και παρακολούθησης τραυματισμών από εγκαύματα.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου καταγράφεται μία δραματική αύξηση των επιθέσεων με οξύ με αριθμούς που αυξάνονται από 228 το 2012 σε 601 το 2016, διαπιστώθηκε όπως αναλυτικά εξετάσαμε στο προγούμενο άρθρο στο pm ότι οι άντρες είναι πολύ πιο πιθανόν να είναι και οι δράστες και τα θύματα αυτών των επιθέσεων (Katie Piper Foundation, 2015). Οι επιθέσεις αυτές αφορούν κατά κύριο λόγο συμμορίες δρόμου. Επομένως, στο Ηνωμένο Βασίλειο διαφοροποιείται και το προφίλ των δραστών αλλά και τα κίνητρα αυτών των εγκληματικών επιθέσεων.
Όσον αφορά τις γυναίκες θύματα των επιθέσεων με οξύ, σε διεθνές επίπεδο, είναι συνήθως νεαρές και βρίσκονται στην ηλικία 20-30 ετων. Καταγράφονται όμως και υποθέσεις, κυρίως σε χώρες της Ασίας, με θύματα κορίτσια κάτω των 18 ετών που έχουν προσπαθήσει να ξεφύγουν από έναν εξαναγκαστικό γάμο αλλά και από τη σεξουαλική και σωματική κακοποίηση που υφίσταντο. Οι δράστες/ δράστιδες μέσω της ειδεχθούς εγκληματικής πράξης τους επιδιώκουν την ασκηση ελέγχου και την «αφαίρεση» της ταυτότητας του θύματος. Συνήθως δεν επιδιώκουν τον βιολογικό αφανισμό του θύματος, ο οποίος ασφαλώς μπορεί να επέλθει από σήψη ή από άλλα σοβαρά ζητήματα που θα αντιμετωπίσει το θύμα κατα τη νοσηλεία του εξαιτίας της ρίψεος του οξέος, αλλά τον αφανισμό του από την κοινωνική και επαγγελματική του ζωή. Παραμορφώνοντας την εξωτερική του εικόνα, οι δράστες/ δράστιδες επιδιώκουν να «εξαλείψουν» την ταυτότητά του, καθιστώντας το ανίκανο να αναγνωρίσει τον ίδιο του τον εαυτό. Του «κλέβουν» το πρόσωπο και το αναγκάζουν να ζει με μία άλλη εικόνα, την οποία πρέπει πρώτα να αποδεχτεί το ίδιο το θύμα και στη συνέχεια η κοινωνία, η οποία δυστυχώς παραμένει στιγματιστική, με άμεση συνέπεια ο κοινωνικός στιγματισμός να δημιουργεί ένα πολλαπλασιαστικό αντίκτυπο που γνωρίζει ο δράστης/ η δράστιδα πριν από την επίθεση ότι θα υπάρξει, στοιχείο που πρέπει αναμφίβολα να αλλάξει.
Οι επιθέσεις με οξύ συνιστούν μία φρικτή πράξη βίας, στιγματιστικού, τιμωρητικού και εκδικητικού χαρακτήρα. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι στη διεθνή βιβλιογραφία αποδίδονται οι όροι «βάναυσο», «νοσηρό» και «μακροχρόνια μαρτυρικό» έγκλημα.
Γι’ αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό οι κοινωνίες μας να μην είναι στιγματιστικές, ούτε να επιρρίπτουν με άμεσο ή έμμεσο τρόπο ευθύνες στον θύμα.
Η επίθεση με οξύ χαρακτηρίζεται επίσης ναρκισσιστικό έγκλημα, δεδομένου ότι από τη μία πλευρά ο δράστης έχει τον απόλυτο έλεγχο πάνω στο θύμα, στοιχείο που του δίνει υπέροχη και ένα αίσθημα κυριαρχίας και εξουσίας και το θύμα από την άλλη δεν θα αναγνωρίζει ούτε το ίδιο τον εαυτό του μετά από μία τέτοια επίθεση. Αν η έκβαση δεν αποβεί μοιραία και το άτομο δεν οδηγηθεί στον θάνατο που συνήθως δεν οδηγείται, η βλάβη που θα προκληθεί σε πρόσωπο, σώμα αλλά και ψυχή είναι τεράστια και συχνά μη αναστρέψιμη. Διάβασα μάλιστα κάτι που με συγκλόνισε «τα περισσότερα θύματα γνωρίζουν ποιος τους έκλεψε το πρόσωπο. Είναι άτομα με τα οποία έχουν βγει ραντεβού, έχουν συζήσει, ή τα έχουν παντρευτεί». / But most victims know who stole their faces. They had dated them, lived with them, married them. Δράστες/δράστιδες μπορεί να είναι επίσης άτομα του στενού συγγενικού περιβάλλοντος, ιδίως σε διαφωνίες για οικονομικά ζητήματα, οικογενειακές διαφορές και θέματα αντιζηλίας. Σε αυτές μάλιστα τις υποθέσεις, ιδίως σε χώρες της Ασίας, έχουν καταγραφεί και περιπτώσεις «εγκληματικών διδύμων» (συμμετοχή άντρα -γυναίκα που ανήκουν στο συγγενικό περιβάλλον του θύματος). Εγκληματικές ομάδες μπορεί ακόμα να κρύβονται πίσω από τέτοιες υποθέσεις. Καθίσταται εμφανές ότι πρόκειται για ένα σύνθετο και πολυδιάστατο ζήτημα, με διαφοροποίηση τόσο του εγκληματικού προφίλ δραστών/δραστιδών όσο και των κινήτρων εγκληματικής δράσης, στοιχείο που απαιτεί μία συστηματική εξέταση κάθε υπόθεσης.
Συνοψίζοντας, ο αγώνας που καλείται να δώσει ένας νέος άνθρωπος, μετά από μία τόσο άγρια επίθεση, στην πιο δημιουργική και παραγωγική περίοδο της ζωής του, είναι πολύ σκληρός. Το γεγονός ότι στην Ελλάδα του 2020 μας απασχολεί μία τόσο ειδεχθή επίθεση είναι θλιβερό. Κάθε άτομο έχει δικαίωμα στη ζωή και στην αξιοπρεπή διαβίωση και κανείς και για κανέναν λόγο δεν μπορεί τόσο βίαια να του αφαιρεί την εικόνα του, την ταυτότητά του, να του «κλέβει» το πρόσωπο, το μέλλον και τα όνειρά του!
Διαδικτυκές πηγές αντλήσης στοιχείων
(ανακτήθηκαν στις 27-5-2020)
https://www.asti.org.uk/a-worldwide-problem.html
https://www.bbc.com/news/uk-england-london-26680664
https://www.real.gr/koinonia/arthro/epitheseis_me_bitrioli_stin_ellada_oi_ypotheseis_pou_sokaran_ti_xora-639287/ https://www.nytimes.com/2018/05/24/lens/capturing-the-strength-of-women-who-survived-acid-attacks-in-colombia.html
Διαβάστε ακόμα:
Latest posts by Αγγελική Καρδαρά (see all)
- Έγκλημα στα Γλυκά Νερά και σκηνοθεσία στον τόπο του εγκλήματος (crimestaging) - February 22, 2023
- Έγκλημα στα Γλυκά Νερά και μιντιακές απεικονίσεις: μία ερευνητική προσέγγιση του Crime & MediaLab (ΚΕ.Μ.Ε.) - January 12, 2023
- Κακοποίηση ζώων συντροφιάς και άγριας ζωής στην Κύπρο και οι μιντιακές απεικονίσεις υποθέσεων - November 2, 2022
: Καταρρίπτοντας τον μύθο ότι το βιτριόλι είναι το «όπλο» ξεκαθαρίσματος λογαριασμών μεταξύ γυναικών&media=https://i0.wp.com/www.postmodern.gr/wp-content/uploads/2020/06/acid-2.jpg?fit=679%2C464&ssl=1){kind=link}
1 Comment