της Αγγελικής Καρδαρά.
Προφυλακιστέα κρίθηκε στις 16-6-2020 η γυναίκα που κατηγορείται για την επίθεση με οξύ, η οποία έλαβε χώρα στις 20-5-2020 στην Καλλιθέα, στην είσοδο της εργασίας του θύματος. Με τα μέχρι στιγμής στοιχεία, η φερόμενη ως δράστις και το θύμα εμφανίζονται να διατηρούσαν μία διαδικτυακή «φιλία», η οποία διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην εν λόγω υπόθεση.
Πρόκειται αναμφίβολα για μία υπόθεση με ειδικά χαρακτηριστικά, δεδομένου ότι οι επιθέσεις με οξύ χαρακτηρίζονται στη σύγρονη εποχή «gender-based crimes» και το βιτριόλι είναι «το όπλο της ενδοοικογενειακής βίας», «το όπλο εκδίκησης μεταξύ εγκληματικών ομάδων και συμμοριών δρόμου», «το όπλο σε εγκλήματα μίσους/hate crimes», «το τιμωρητικό όπλο στο πλαίσιο σχέσεων για συναισθηματικές/οικογενειακές/ οικονομικές διαφορές», όχι όμως τόσο το «όπλο που χρησιμοποιείται για ξεκαθάρισμα λογαριασμών μεταξύ γυναικών». Σήμερα, διεθνώς, οι γυναίκες που επιτίθενται με οξύ σε βάρος άλλων γυναικών είναι πολύ λιγότερες σε σχέση με τους άντρες. Αυτό είναι ένα σημείο που κρίνω σκόπιμο να τονιστεί για δύο σοβαρούς λόγους:
Πρώτον γιατί η συγκεκριμένη υπόθεση μπορεί να δώσει «πάτημα» για την αναπαραγωγή επικίνδυνων στερεοτυπικών εικόνων που δεν βασίζονται στα επιστημονικά δεδομένα και θα συσκοτίσουν την αλήθεια σε ένα φαινόμενο που αφορά τις επιθέσεις με οξύ.
Δεύτερον, γιατί, εάν αποδειχθεί ότι η εν λόγω γυναίκα είναι η δράστιδα, τότε το προβληματικό στοιχείο που οφείλει να μας απασχολήσει είναι η επιστροφή σε ένα μέσο, όπως το βιτριόλι, το οποίο, όπως αναλυτικά εξετάσαμε στο πλαίσιο της αρθογραφίας, χρησιμοποιείται εκτενώς σε λιγότερο αναπτυγμένες χώρες και το μέγεθος της βλάβης που προκαλεί στο θύμα είναι τεράστιο και συχνά μη αναστρέψιμο (Επιθέσεις με οξύ: σκιαγράφηση προφίλ δραστών/δραστιδών και ανάλυση κινήτρων). Ένα από τα πολλά ερωτήματα που ελπίζουμε να απαντηθεί στην πορεία (προσωπικά με προβληματίζει) είναι πώς οδηγήθηκε η φερόμενη ως δράστιδα στη χρήση αυτού του μέσου κι εάν είχε εκμυστηρευθεί σε κάποιο άλλο πρόσωπο τις σκέψεις της για την παθούσα.
Είναι σαφές ότι η επίθεση με οξύ πρέπει να καταδικαστεί απερίφραστα και χωρίς αστερίσκους από την κοινωνία, σε οποιονδήποτε κι αν στοχεύει (γυναίκα, άντρα, παιδί) και οποιοδήποτε κι αν είναι το κίνητρο δράσης. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι ειδικοί τονίζουν τους ιδιαίτερους χειρισμούς που απαιτούνται στην προσέγγιση αυτής της υπόθεσης προκειμένου να αποτραπούν πράξεις μιμητισμού και αυτό είναι σίγουρα ένα σημείο στο οποίο πρέπει να δοθεί έμφαση με συγκεκριμένα μέτρα πρόληψης, όπως με το να καταστεί η πρόσβαση σε αυτές τις τόσο επικίνδυνες, διαβρωτικές ουσίες πολύ δύσκολη και να αυστηροποιηθεί ο νόμος όσον αφορά την ποινική μεταχείριση των επιθέσεων με οξύ, το οποίο ως τώρα τιμωρείται βάσει του άρθρου του Π. Κ. για τη βαριά σωματική βλάβη. Ειδικότερα, ας δούμε τι προβλέπεται για την ποινική μεταχείρηση αυτού του εγκλήματος.
Άρθρο 310 – Ποινικός Κώδικας (Νόμος 4619/2019) – Βαριά σωματική βλάβη
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΙΣΧΥΟΣ:
01/07/2019
1. Όποιος προκαλεί σε άλλον βαριά σωματική βλάβη τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους. Aν επεδίωκε την πρόκληση της βαριάς σωματικής βλάβης, τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη.
2. Βαριά σωματική βλάβη υπάρχει ιδίως αν η πράξη προξένησε στον παθόντα κίνδυνο ζωής ή βαριά και μακροχρόνια αρρώστια ή σοβαρό ακρωτηριασμό ή αν τον εμπόδισε σημαντικά και για πολύ χρόνο να χρησιμοποιεί το σώμα ή τη διάνοιά του.
Σημειώσεις επί του άρθρου
Όπως διορθώθηκε με το ΦΕΚ Α’ 122/16.07.2019
Σημειώσεις επί του νόμου
Ο νέος Ποινικός Κώδικας, όπως κωδικοποιήθηκε με τον Ν. 4619/2019, με ημερομηνία ισχύος την 1η Ιουλίου 2019
Ωστόσο, εν προκειμένω η δίωξη που ασκήθηκε είναι για το κακούργημα της απόπειρας ανθρωποκτονίας με πρόθεση σε ηρεμή ψυχική κατάσταση και για το πλημμέλημα της απείθιας, που αποτελεί ασφαλώς μια σημαντική εξέλιξη. Άλλωστε ο συνήγορος του θύματος, κ. Απόστολος Λύτρας, κάνει εξαρχής λόγο για την πολύ μεγάλη ποσότητα του οξέος η οποία θα μπορούσε να επιφέρει τον θάνατο του θύματος. Παράλληλα, αξίζει να υπογραμμιστεί ότι και διεθνώς, έγκριτοι μελετητές αλλά και φορείς που ασχολούνται με τις επιθέσεις με οξύ, αναφέρουν στην πρόθεση των δραστών/δραστιδών και την πρόθεσή τους να σκοτώσουν. Επίσης να τονίσουμε ότι έχουν καταγραφεί σε διεθνές επίπεδο θάνατοι από οξύ. Ο θάνατος μπορεί να επέλθει κυρίως εξαιτίας μολύνσεων των πληγών, σήψης κ.λπ. Αναμένουμε, επομένως, τις εξελίξεις και εάν θα υπάρξει ή όχι μετατροπή κατηγορίας στο ακροατήριο. Το νομικό ενδιαφέρον της υπόθεσης θα είναι, αναμφίβολα, πολύ μεγάλο.
Παράλληλα, αξίζει να σημειωθεί ότι η συζήτηση για την αυστηροποίηση της ποινικής μεταχείρισης των συγκεκριμένων εγκλημάτων λαμβάνει χώρα διεθνώς, καθώς οι επιθέσεις με οξύ χαρακτηρίζονται «Εγκλήματα χειρότερα και από την ανθρωποκτονία» (Acid attack an offence worse than murder). Ακόμα θεωρούνται προμελετημένες και πολύ καλά σχεδιασμένες επιθέσεις, ενώ μεταξύ των κινήτρων (που φαίνεται να αντιστοιχούν και σε αυτή την επίθεση) αναφέρονται και η βαθιά ζήλια και τα αισθήματα εκδίκησης σε βάρος μίας γυναίκας/deep-seated jealousy or feelings of revenge against a woman. Στην υπό διερεύνηση υπόθεση, άποψή μου είναι ότι δεν ήταν τα όποια συναισθήματα έτρεφε για έναν άντρα η κατηγορούμενη, αλλά η εμμονή της με την ομορφιά και την ευτυχισμένη ζωή της Ιωάννας, την οποία παρακολουθούσε χρόνια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (συνεπώς η διαδικτυακή σχέση κρατούσε την εμμονή «ζωντανή» ακόμα και αν οι διά ζώσης επαφές και επικοινωνες ήταν περιορισμένες), η οποία φέρεται να την οδήγησε σε σκέψεις «αφανισμού» της παθούσας.
Επιπροσθέτως, είναι βέβαια ότι αυτή την περίοδο θα γίνει εκτενής αναφορά μεταξύ ψυχικής ασθένειας και εγκληματικής πράξης. Συνεπώς, κρίνω σκόπιμο να επισημανθεί ότι η ψυχική ασθένεια δεν οδηγεί κατ’ ανάγκην στο έγκλημα και γι’ αυτό δεν πρέπει να στιγματίζονται τα άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Άλλωστε και ο νόμος για να δώσει το ακαταλόγιστο θέτει συγκεκριμένα κριτήρια. Ακολούθως, παραπέμπω στα αντίστοιχα άρθρα του Π.Κ.
Άρθρο 34 – Ποινικός Κώδικας (Νόμος 4619/2019) – Ανικανότητα προς καταλογισμό
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΙΣΧΥΟΣ: 01/07/2019
Η πράξη δεν καταλογίζεται στον δράστη αν λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής ή διατάραξης της συνείδησης κατά τον χρόνο τέλεσής της, δεν είχε την ικανότητα να αντιληφθεί το άδικο της πράξης του ή να ενεργήσει σύμφωνα με την αντίληψή του για το άδικο αυτό.
Σημειώσεις επί του νόμου: Ο νέος Ποινικός Κώδικας, όπως κωδικοποιήθηκε με τον Ν. 4619/2019, με ημερομηνία ισχύος την 1η Ιουλίου 2019
Άρθρο 36 – Ποινικός Κώδικας (Νόμος 4619/2019) – Μειωμένη ικανότητα καταλογισμού
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΙΣΧΥΟΣ: 01/07/2019
1. Αν εξαιτίας κάποιας από τις καταστάσεις που αναφέρονται στο άρθρο 34, δεν έχει εκλείψει εντελώς, μειώθηκε όμως σημαντικά η ικανότητα για καταλογισμό, επιβάλλεται μειωμένη ποινή (άρθρο 83).2. Η διάταξη αυτή δεν εφαρμόζεται σε περίπτωση υπαίτιας κατά την έννοια του άρθρου 35 πρόκλησης της μειωμένης ικανότητας.
Σημειώσεις επί του νόμου: Ο νέος Ποινικός Κώδικας, όπως κωδικοποιήθηκε με τον Ν. 4619/2019, με ημερομηνία ισχύος την 1η Ιουλίου 2019
Συνοψίζοντας, για να πάρει ένας κατηγορούμενος/μία κατηγορούμενη ακαταλόγιστο, με νομικούς όρους, πρέπει η όποια ψυχική ή διανοητική διαταραχή, όχι μόνον να είναι πιστοποιημένη, αλλά να τον οδηγεί στο να μην μπορεί να καταλάβει το άδικο της πράξης τη στιγμή τέλεσής της, βάσει ασφαλώς της ψυχιατρικής γνωμάτευσης.
Πριν από λίγες ημέρες, σε συνέντευξή μου στη δημοσιογράφο Δήμητρα Τριανταφύλλου, χαρακτηρίσα την εν λόγω επίθεση ως «το έγκλημα της εικόνας», δεδομένου ότι στον σύγχρονο κόσμο της εικόνας, του like, των followers και των social media. που διαμορφώνουν τον τρόπο ζωής ενός πάρα πολύ υψηλού αριθμού ατόμων, συζητάμε σήμερα για ένα έγκλημα που σχετίζεται με την εικόνα του προσώπου και τόνισα ότι «Αν τα ειδικά χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης επίθεσης αποδειχθούν αληθή, τότε σχετίζονται άμεσα και με τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης εποχής. Tης εποχής όπου η εικόνα παίζει πρωτεύοντα ρόλο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ρυθμίζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την καθημερινότητα γυναικών, αντρών ακόμα και ανήλικων ατόμων. Πρέπει οπωσδήποτε να αποτραπούν επιθέσεις τόσο αποτρόπαιες από μιμητισμό».
Δύο ακόμα στοιχεία, στα οποία θα ήθελα να αναφερθώ, κλείνοντας είναι πρώτον η τακτική επίρριψης ευθυνών στα θύματα/victim blaming τόσο από μέρος των ΜΜΕ όσο και από χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, κυρίως σε βάρος γυναικών σε εγκλήματα κατά της ζωής και κατά της γενετήσιας ελευθερίας, η οποία καθιστά αναγκαία τη σαφή οριοθέτηση των στοιχείων της ιδιωτικής ζωής θυμάτων εγκληματικών ενεργειών που βγαίνουν στη δημοσιότητα. Ιδίως, όταν το θύμα έχει επιζήσει της εγκληματικής πράξης, πρέπει να διασφαλίζεται απόλυτα το δικαίωμα στην προστασία της ιδιωτικής του ζωής και τη διασφάλιση των προσωπικών του δεδομένων. Δεύτερον, να τονίσω ότι ότι ο σεβασμός στο τεκμήριο της αθωότητας και τα δικαιώματα των κατηγορουμένων είναι απαραβίαστα. Ωστόσο, αυτή η πρωτοφανής υπόθεση που μας απασχολεί ερευνητικά μας δίνει το έναυσμα να προβληματιστούμε για τα δικαιώματα των θυμάτων. Στην προκειμένη περίπτωση μία νέα γυναίκα, στη πιο δημιουργική περίοδο της ζωής της, στερείται την «εικόνα» της, την ταυτότητά της, υποχρεώνεται να αποδεχτεί τη νέα της εικόνα, με την παραμόρφωση που έχει υποστεί στο πρόσωπο και στο σώμα από τη ρίψη του οξέος και να υποβληθεί σε μία εφ’ όρου ζωής ψυχική και σωματική ταλαιπωρία, ώστε να αποκατασταθεί η υγεία της. Παράλληλα, μέχρι να οδηγηθούμε στη σύλληψη, το θύμα ήταν «βορά στον όχλο» για κακόβουλα και συκοφαντικά σχόλια. Αυτές αποτελούν καίριες διαστάσεις της υπό διερεύνηση υπόθεσης που οφείλουμε να λάβουμε σοβαρά υπ’ όψιν μας κατά τη δημοσιογραφική κάλυψη εγκλημάτων κατά της ζωής και κατά της γενετήσιας ελευθερίας.
Συνοψίζοντας, πρόκειται για μία πολύ σοβαρή υπόθεση και πιστεύω οτι, παρακολουθώντας τις εξελίξεις της, πρέπει να τοποθετηθούμε ερευνητικά σε καίρια ζητήματα που ανακύπτουν και λαμβάνουν τόσο εγκληματολογικές και νομικές, όσο και ισχυρές κοινωνικές διαστάσεις.
Διαδικτυακοί τόποι άντλησης στοιχείων
Lewis CJ, Hodgkinson EL, Allison KP. Corrosive attacks in the UK – psychological perspectives and decontamination strategies. Burns. 2019. https://doi.org/10.1016/j.burns.2019.06.003
Kaur N, Kumar A. Vitriolage (vitriolism) – a medico-socio-legal review. Forensic Sci Med Pathol. 2020.
https://doi.org/10.1007/s12024-020-00230-7
https://www.actionaid.org.uk/about-us/what-we-do/violence-against-women-and-girls/acid-attacks
https://books.google.gr/books?id=aWF8aT74t6gC&pg=PA316&lpg=PA316&dq#v=onepage&q&f=false
http://www.workingthedoors.co.uk/go-to-guides/acid-attacks-what-you-need-to-know/
https://india.blogs.nytimes.com/2013/06/05/death-of-victim-focuses-attention-on-acid-attacks/)
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2929543/
Διαβάστε ακόμα:
Latest posts by Αγγελική Καρδαρά (see all)
- Έγκλημα στα Γλυκά Νερά και σκηνοθεσία στον τόπο του εγκλήματος (crimestaging) - February 22, 2023
- Έγκλημα στα Γλυκά Νερά και μιντιακές απεικονίσεις: μία ερευνητική προσέγγιση του Crime & MediaLab (ΚΕ.Μ.Ε.) - January 12, 2023
- Κακοποίηση ζώων συντροφιάς και άγριας ζωής στην Κύπρο και οι μιντιακές απεικονίσεις υποθέσεων - November 2, 2022
1 Comment