Οι γυναίκες στο «Σκισμένο Τούλι» της Έλενας Ακρίτα

του Δημήτρη Καλαντζή.

Η Έλενα Ακρίτα έχει το ταλέντο να μορφοποιεί ατόφιους, καθημερινούς χαρακτήρες μέσα σε λίγες προτάσεις για να αφηγηθεί τα θέματα που έχει προτάξει με ένταση στην προσωπική της ατζέντα: την υπεράσπιση των αδυνάμων, τα δικαιώματα των «διαφορετικών» και την πολυδιάστατη «ταυτότητα» της σημερινής γυναίκας.

Αφήνοντας πίσω τα ιστορικά γεγονότα και τους «από μηχανής θεούς» (Αλ.Βουγιουκλάκη) των Τάπερ, στο Σκισμένο Τούλι η Ακρίτα γράφει για τους «μικρούς ανθρώπους», που, ναι, μπορούν να έχουν δεύτερες, καλύτερες ευκαιρίες στη ζωή, δικαιούνται να ζήσουν τον μεγάλο έρωτα σε όλες τις ηλικίες και, όταν βοηθά ο ένας τον άλλον (αλληλεγγύη, το λένε αυτό), μπορούν να στήσουν ξανά στα πόδια της ακόμα και μία γυναίκα που βίωσε την απόλυτη κτηνωδία του βιασμού.

Οι γυναίκες της Έλενας Ακρίτα

Τραγικό πρόσωπο στο Σκισμένο Τούλι είναι η Μάρω, μία παντρεμένη γυναίκα που ένα βράδυ κάνει το «λάθος» να αψηφήσει τον μικροαστικό κανόνα περί σεμνού ντυσίματος και απαραίτητης συνοδείας από άνδρα/προστάτη. Η Μάρω πέφτει θύμα πολλαπλού βιασμού και, παρά τις αντικειμενικές (ιατροδικαστικές) αποδείξεις, θα πρέπει να ξεκινήσει έναν δύσκολο δικαστικό αγώνα για να τιμωρήσει τους βιαστές της που έχουν χρήματα και «άκρες» για να «πέσουν στα μαλακά». Η Μάρω ταλαντεύεται από τον φόβο μίας δεύτερης θυματοποίησης και μπαίνει στον πειρασμό να αποδεχτεί μια χρηματική αποζημίωση, που θα την ξελασπώσει από την αδύναμη οικονομική κατάστασή της. Δεν μπορεί όμως να το «αφήσει πίσω». Μπαίνει στον αγώνα και παλεύει με τη βοήθεια των άλλων γυναικών, οργανώσεων, δημοσιογράφων και μίας γυναίκας που στο παρελθόν πιέστηκε να το «άφησε πίσω», συσσωρεύοντας εκρηκτική ανάγκη για εκδίκηση.

Η Νένα θα μπορούσε να είναι ένα αμφιλεγόμενο πρόσωπο της ιστορίας, αν τη δεις από την ανδρική οπτική των πραγμάτων. Παντρεύεται με έναν άνδρα που δεν είναι ερωτευμένη, τον απατά (με τη σκέψη) ακόμα και την ίδια την ώρα του γάμου τους, ενώ αργότερα προχωρά στη σύναψη σχέσης με τον «άνδρα της ζωής της», έχοντας καταστρώσει ολόκληρη στρατηγική για να τον πλησιάσει, χωρίς όμως να εγκαταλείπει τη συζυγική εστία. Η συγγραφέας στέκεται στο πλευρό της Νένας. Της δίνει μάλιστα και «ελαφρυντικό», βάζοντας τον σύζυγό της να την απατά επίσης – όχι όμως με κάποια «γυναίκα της ζωής του». Για την Έλενα Ακρίτα ο απόλυτος έρωτας έχει θύματα. Είναι οι «Φώτηδες» που αγάπησαν μια γυναίκα, χωρίς να καταφέρουν ποτέ να την κάνουν να τους αγαπήσει το ίδιο. Φταίνε αυτοί; Φταίνε αυτές; Ή μήπως απλώς ο έρωτας είναι άδικος και οι ανθρώπινες σχέσεις δεν τελειώνουν πάντα με happy end;

«Μαγικό» πρόσωπο του βιβλίου είναι η Ιοκάστη. Μόνη επί χρόνια, γιαγιά πια, ούτε έψαχνε, ούτε ήλπιζε ότι θα κερδίσει την καρδιά ενός άντρα σε μια εκδρομή των ΚΑΠΗ. Και τι άνδρα… Ο Γιώργος είναι χήρος, σοβαρός, ευκατάστατος και… τρελός για εκείνην. Τα μυαλά της όμως δεν παίρνουν αέρα… Ανθίσταται στην πολιορκία του και υποχωρεί μόνο μετά από το «σπρώξιμο» των άλλων γυναικών. Η υπο-ιστορία της Ιοκάστης είναι για τον «απρόσμενο έρωτα», εκείνον που έρχεται όταν δεν τον περιμένεις. Είναι η κοσμική ανταμοιβή σε μια γυναίκα που έζησε ανοιχτόκαρδα, κάνοντας καλό σε όλους τους ανθρώπους γύρω της. Είναι η δικαίωση μιας ζωής αλλά και μια ελπίδα για τις αναγνώστριες κάθε ηλικίας.

Τέλος, έχουμε την ιστορία της Σολφέζ και της Μιράντας. Δύο γυναικών που έζησαν διακριτικά την ομοφυλοφιλία τους μέχρι που συναντήθηκαν τυχαία και αποφάσισαν να μοιραστούν τη ζωή τους σε μια ουσιαστική σχέση αγάπης. Η Σολφέζ και η Μιράντα δεν θα συμμετείχαν ποτέ σε Gay Pride, ούτε θα διεκδικούσαν δικαίωση για τον Ζακ/Jackie. Είναι της περασμένης γενιάς. Δεν κάνουν εκπτώσεις στα αισθήματα τους αλλά δεν είναι και έτοιμες να βγουν στον κόσμο να διαλαλήσουν την αγάπη τους. Από τους κοντινούς ανθρώπους τους δεν κρύβονται. Στους άλλους όμως, δεν βρίσκουν κανέναν λόγο, ούτε να αποκαλυφθούν, ούτε να κρυφτούν. Ας σκέφτονται ό,τι θέλουν. Δεν τις αφορά. Και δεν θα έπρεπε ούτε τους άλλους να αφορά.

Η Έλενα Ακρίτα αγαπά όλες τις γυναίκες της ιστορίας της. Έχει έναν καλό λόγο ακόμα και για την «αντροχωρίστρα» που μπαίνει ανάμεσα στον Φώτη και τη Νένα, τη μητέρα του βιαστή, τις παραδόπιστες κόρες του Γιώργου και τα «αρπακτικά» της περιουσίας της Μιράντας. Δίνει ερμηνείες. Προσπαθεί να τις δικαιολογήσει που δεν μπόρεσαν να αρθούν πάνω από τους ρόλους που τους επέβαλλαν οι γενιές της πατριαρχίας που τις γέννησαν.

Μόνο μία γυναίκα δεν έχει ελαφρυντικά για την Ακρίτα. Η δικηγόρος του βιαστή. Αυτή προδίδει το φύλο της. Είμαι μία γυναίκα αμοραλίστρια που στην κούρσα της «επιτυχίας» και του «κέρδους» αδιαφορεί για το ενδεχόμενο να ήταν η ίδια στη θέση του θύματος. Κάποιοι θα μπορούσαν να πουν ότι απλώς «κάνει τη δουλειά της» ως δικηγόρος. Δεν είναι όμως έτσι. Χρησιμοποιεί ψευδομάρτυρες, υπονομεύει και υποτιμά το θύμα, προδίδει ακόμα και τους συνεργάτες του βιαστή για να πετύχει τον σκοπό της. Αυτά δεν την κάνουν καλή δικηγόρο. Την κάνουν κακό άνθρωπο. Και –περισσότερο – κακή γυναίκα.

Στο Σκισμένο Τούλι οι αναγνώστες θα βρουν και δευτερεύοντες χαρακτήρες πολύ ενδιαφέροντες, όπως την πεισματάρα αλλά καλόκαρδη γιαγιά Βάρω, ή τον γείτονα, που προσωπικά με ενθουσίασε. Είναι ένας χαρακτήρας μόλις μίας σελίδας – αλλά τι χαρακτήρας! Είναι ο «ανώνυμος άνθρωπος» που γράφει στα παλιά του παπούτσια το «μην ανακατεύεσαι – μην μπλέκεις» και ορθώνει το ανάστημά του για να προστατεύσει δυο γυναίκες – σχεδόν άγνωστές του – που βρίσκονταν σε ανάγκη.

Είναι η προσωποποίηση της αλληλεγγύης που υπερβαίνει πρόσωπα, φύλα, κατεστημένες συμπεριφορές και την αμέτοχη ουδετερότητα της πλειοψηφίας στα μικρά «εγκλήματα» της καθημερινότητας. Είναι ο άνθρωπος – και όχι ήρωας – που, αν είχαμε περισσότερους, θα ζούσαμε σε μια πολύ καλύτερη κοινωνία…

Bio
Latest Posts

Δημήτρης Καλαντζής

Γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει στο κέντρο της Αθήνας. Σπούδασε δημοσιογραφία στο «Εργαστήρι» και Ελληνικό Πολιτισμό στο ΕΑΠ. Έχει δουλέψει σε εφημερίδες, ραδιοφωνικούς & τηλεοπτικούς σταθμούς και τώρα διερευνά τους κώδικες του διαδικτύου. Αγαπά τις ανθρώπινες ιστορίες και τις γάτες.