Υπόθεση ξυλοδαρμού σταθμάρχη από ανήλικους – το κοινωνικό σοκ και το αποτύπωμά του

του Δημήτρη Καλαντζή.

Αδέλφια 15 και 17 χρονών, φέρονται ως δράστες του άγριου ξυλοδαρμού σταθμάρχη του μετρό, που παρακολούθησε το πανελλήνιο από βίντεο που τράβηξε επιβάτης με το κινητό του.

Οι ανήλικοι δράστες φέρονται να είπαν στους αστυνομικούς που τους συνέλαβαν, ότι ο σταθμάρχης μίλησε απαξιωτικά για τους ίδιους και το σπίτι / οικογένειά τους. Ο φερόμενος ισχυρισμός τους επιβεβαιώνεται από τα όσα δήλωσε το ίδιο το θύμα (ΑΝΤ1 14/01/2012 στη δημοσιογράφο Φαίη Χρυσοχόου):

«Στον Άγιο Αντώνιο επιβιβάστηκαν δύο νεαροί χωρίς μάσκα. Κάθισαν στα καθίσματα και έβαλαν και τα πόδια πάνω στα καθίσματα. Λέω στον ένα “βρε παλικάρι, έτσι κάθεσαι στο σπίτι σου και χωρίς μάσκα και βάζεις τα πόδια σου στο κάθισμα;”. Γυρνάει τότε και μου απαντάει: “εγώ έτσι κάθομαι στο σπίτι μου”. Του είπα κι εγώ “ωραίο σπίτι!”. Σηκώθηκε ο μεγαλύτερος και μου είπε: “Τι είπες στον αδελφό μου;”. Σηκώθηκαν και οι δύο όρθιοι, σηκώθηκα κι εγώ γιατί φοβήθηκα…”.

Το εάν χρησιμοποιήθηκαν αυτές ακριβώς οι φράσεις («έτσι κάνεις στο σπίτι σου;» και «ωραίο σπίτι!» ειρωνικά) το γνωρίζουν μόνο το θύμα και οι δύο δράστες. Από τη σφοδρότητα της αντίδραση του μεγαλύτερου αδελφού για να υπερασπιστεί τον μικρότερο (όπως προκύπτει από τα όσα είπα το θύμα), μπορεί κάποιος να υποθέσει ότι ενδεχομένως οι φράσεις να ήταν σκληρότερες.

Δικαιολογούν τη βία; Προφανώς όχι, αλλά η αποκάλυψη του γεγονότος ότι οι δράστες ήταν ανήλικοι δεν μπορεί να κλείσει την υπόθεση με την «καταδίκη ενός επεισοδίου τυφλής βίας».

ΤΟ ΘΥΜΑ

Ο 52χρονος σταθμάρχης του μετρό είχε απέναντι του δύο παιδιά και όχι δύο «νέους άντρες», όπως αρχικά είχε υποστηρίξει (η παιδικότητα τους υποδηλώνεται και από το ντύσιμό τους με παρεμφερείς φόρμες). Τη στιγμή της λεκτικής έντασης, το θύμα δεν εκτελεί καθήκοντα ελεγκτή. Θα μπορούσαμε να του προσδώσουμε τον χαρακτηρισμό ενός «ευαισθητοποιημένου εργαζόμενου που «πονά» τη δημόσια υπηρεσία των συγκοινωνιών και τον χώρο που εργάζεται». Βλέπει, λοιπόν, τα δυο παιδιά να μη σέβονται προκλητικά αυτόν τον χώρο και αποφασίζει να τους αντιμετωπίσει. Πως όμως;

Ο υποδειγματικός διάλογος θα ήταν:

Παιδιά (ή κύριοι) δεν φοράτε μάσκες σε εποχή πανδημίας και έχετε τα παπούτσια σας εκεί που θα κάτσει κάποιος άλλος επιβάτης. Αυτό δείχνει ασέβεια προς όλους.
Άντε και γ… (ας υποθέσουμε ότι θα ήταν η απάντηση).
Πολύ λυπάμαι για τη συμπεριφορά σας.

Τέλος συζήτησης.

Ο σταθμάρχης ειδοποιεί ένα εντεταλμένο όργανο (την ασφάλεια του μετρό ή την αστυνομία), κατάλληλα εκπαιδευμένο να βεβαιώσει το πρόστιμο της μάσκας ή οποιοδήποτε άλλο παράπτωμα έκαναν οι ανήλικοι.

Ο σταθμάρχης όμως δεν κάνει κάτι παρόμοιο – σύμφωνα πάντα με όσα λέει ο ίδιος – αλλά εξαπολύει προσωπική λεκτική προσβολή σε ένα 15χρονο αγόρι:

Ωραίο σπίτι!

ΟΙ ΔΡΑΣΤΕΣ

Προσωπικά, η προσβολή θα με άφηνε αδιάφορο – υποθέτω και τους περισσότερους από εσάς που διαβάζετε αυτό το κείμενο. Γνωρίζω ότι έχω «ωραίο σπίτι» (δηλαδή μια οικογένεια καλών ανθρώπων) και δεν θα μπορούσε κάποιος τυχαίος να με κάνει να νιώσω την ανάγκη να υπερασπιστώ την ορθότητα της γνώσης / γνώμης μου.

Εάν όμως ήμουν πολύ εκνευρισμένος από άλλα γεγονότα (η πνιγηρή πανδημία, ο σοβαρή ασθένεια ενός φίλου, προβλήματα στη δουλειά, με παράτησε ένα αγαπημένο πρόσωπο κ.α) ενδεχομένως να εμπλεκόμουν σε λεκτική αντιπαράθεση με έναν άνθρωπο που με προσβάλει, κλιμακώνοντας μάλιστα ο ίδιος τις ύβρεις και τις προσβολές.

Δεν είναι απίθανο ακόμα και – κόντρα σε θεμελιώδη «πιστεύω» μου – να εμπλεκόμουν σε σωματική αντιπαράθεση, εάν τα προβλήματα που κουβαλούσα ήταν βαριά, που ασυνείδητα αναζητούσα μια στιγμή εκφόρτωσης με κάθε τρόπο. Ο καθένας και η καθεμία μας ΜΠΟΡΕΙ να γίνει παραβατικός -ή και εγκληματίας- την «κακιά ώρα».

Βάλτε όμως τώρα στη θέση του «τι θα έκανα εγώ», το «τι θα έκανε ένας έφηβος». Που ενδεχομένως το ειρωνικό «ωραίο σπίτι!» να είναι μία αληθινή επισήμανση της κακής πραγματικότητας: να υπάρχουν κακοποιητικοί γονείς, το σπίτι να είναι τρώγλη, η παιδεία ανύπαρκτη, το ενδιαφέρον ζητούμενο, τα πρότυπα θλιβερά και ο αγώνας για την επιβίωση ένας κανονικός Γολγοθάς.

Πως μπορεί να ελεγχθεί η οργή ενός παιδιού, όταν η προσβολή «χτυπά» στο κέντρο των προβλημάτων της ύπαρξης του;

Δεν γνωρίζω εάν συντρέχουν αυτοί οι παράγοντες στη συγκεκριμένη περίπτωση των ανήλικων αδερφών – και να ήξερα, δεν θα το έγραφα. Μπορώ όμως με σχετική βεβαιότητα να υποστηρίξω ότι το σοκαριστικό επεισόδιο δεν ήταν αποτέλεσμα «τυφλής βίας».

Εάν τα παιδιά είχαν διδαχθεί το αδιέξοδο της βίας, εάν είχαν καλά πρότυπα, εάν γνώριζαν τρόπους να εκτονώσουν την πίεση που ενδεχομένως να ένιωθαν, εάν είχαν αυτό που λέμε «παιδεία», δεν θα έφταναν ποτέ να ξεσπάσουν τη μανία τους σε έναν άνθρωπο που θα μπορούσε να ήταν πατέρας του. Ακόμα και στην κουλτούρα της βίας, υπάρχουν ηθικοί κανόνες: δεν είσαι μάγκας όταν τα βάζεις με έναν πολύ μικρότερο ή έναν πολύ μεγαλύτερό σου. Δεν τα βάζουν πολλοί εναντίον ενός. Δεν χρησιμοποιείς σουγιά εάν ο άλλος δεν έχει σουγιά. Δεν είσαι νικητής εάν δεν «παίζεις» ισότιμα. Αλλιώς ο ίδιος κόσμος της βίας σε αποβάλλει.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΟΚ ΜΕ ΠΟΙΟ ΑΠΩΤΥΠΩΜΑ;

Το ξέσπασμα της βίας των ανηλίκων εναντίον του σταθμάρχη δείχνει απουσία παιδείας ακόμα και στους ηθικούς κανόνες της παραβατικότητας. Μαζί με την προφανή έλλειψη εκπαίδευσης του σταθμάρχη για τον τρόπο που απαιτείται να μιλά σε παιδιά, παρήχθη το κοινωνικό σοκ των εικόνων που είδαμε.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ένα «τραμπικό» τρόπο απλοποίησης τέτοιων επεισοδίων: οι ανήλικοι θα αποκαλούνταν scums (αποβράσματα), damaged (χαλασμένοι) ή ακόμα και evil (διαβολικοί, κακοί). Εδώ, ας γίνει το βίαιο περιστατικό αφορμή και για αναστοχασμό: τι εκπαίδευση και παιδεία παρέχουμε, τι πρότυπα δημιουργεί η κοινωνία μας και τι γονείς είμαστε. Μήπως όλα χρειάζονται αναθεώρηση;

Bio
Latest Posts

Δημήτρης Καλαντζής

Γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει στο κέντρο της Αθήνας. Σπούδασε δημοσιογραφία στο «Εργαστήρι» και Ελληνικό Πολιτισμό στο ΕΑΠ. Έχει δουλέψει σε εφημερίδες, ραδιοφωνικούς & τηλεοπτικούς σταθμούς και τώρα διερευνά τους κώδικες του διαδικτύου. Αγαπά τις ανθρώπινες ιστορίες και τις γάτες.