του Hans-Werner Sinn, καθηγητή Οικονομικών στο πανεπιστήμιο του Μονάχου*
Η καταιγίδα έχει ήδη ξεσπάσει για την αποτυχία της ΕΕ να παραγγείλει αρκετά από τα εγκεκριμένα εμβόλια Covid-19 εγκαίρως. Ο Stéphane Bancel, διευθύνων σύμβουλος της αμερικανικής φαρμακευτικής εταιρείας Moderna, η οποία έλαβε έγκριση για το εμβόλιό της λίγο μετά την Pfizer / BioNTech, ισχυρίζεται ότι η ΕΕ βασίστηκε πάρα πολύ σε «εμβόλια από τα δικά της εργαστήρια».
Προτίμησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποστηρίξει τη δική της φαρμακευτική βιομηχανία έναντι της προστασίας των ανθρώπινων ζωών;
Στην πραγματικότητα, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Σε αντίθεση με αυτό που ο Bancel θέλει να πιστέψουμε, η ΕΕ έχει παραγγείλει πολύ λίγα ΚΑΙ από τα δικά της εμβόλια!
Διότι το εμβόλιο που χορηγείται ευρύτερα στη Δύση, αναπτύχθηκε από μια γερμανική εταιρεία, την BioNTech, και κατά συνέπεια προέρχεται από την ΕΕ (αν και δοκιμάστηκε και παράχθηκε εν μέρει σε συνεργασία με την Pfizer στις ΗΠΑ και με την Fosun Pharma στην Κίνα). Η ΕΕ καθόταν και παρατηρούσε τις ΗΠΑ και άλλες χώρες, να εφοδιάζονται με δόσεις ενός εμβολίου που δημιουργήθηκε και παρήχθη σε ένα γερμανικό εργαστήριο.
Η ΕΕ δεν είναι ένοχη για προστατευτισμό αλλά για θεσμική ακαμψία. Η αργή διάθεση εμβολίων σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες είναι το αποτέλεσμα της αποτυχίας της ΕΕ να συντονίσει τα συμφέροντα των διαφόρων κρατών μελών της. Ενώ ορισμένες χώρες απέκλειαν το τίμημα του εμβολίου mRNA της BioNTech, άλλες ήταν δύσπιστες σχετικά με τα νέα τεχνολογικά θεμέλια που βασίζονται σε γονίδια, και άλλες απλώς δεν αναγνώρισαν τον επείγοντα χαρακτήρα της κατάστασης, έχοντας υποθέσει ότι τα χειρότερα της πανδημίας είχαν ήδη περάσει.
Ένας διευρωπαϊκός ανταγωνισμός μεταξύ των εθνικών παραγωγών εμβολίων μπορεί να συνέβαλε στην απροθυμία της ΕΕ να προ-παραγγείλει περισσότερα από το γερμανικά εμβόλια το περασμένο καλοκαίρι, όπως έκαναν οι ΗΠΑ και άλλες χώρες. Άλλωστε η BioNTech δεν ήταν παρά μία μικρή start up εταιρεία που δύσκολα μπορούσε να προσελκύσει το ενδιαφέρον ανάμεσα σε καθιερωμένους ευρωπαϊκούς φαρμακευτικούς γίγαντες.
Λόγω λοιπόν της καθυστέρησης των παραγγελιών, οι παραδόσεις αργούν. Σε τελική ανάλυση, οι παραγωγοί λειτουργούν βάσει προτεραιότητας και χρειάζονται χρόνο για να δημιουργήσουν νέους χώρους παραγωγής. Ως αποτέλεσμα, τα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης είναι γεμάτα με εικόνες άδειων κέντρων εμβολιασμού μαζί με πλάνα από υπερπλήρεις μονάδες εντατικής θεραπείας. Η αίσθηση του επικείμενου τρόμου έχει καταλάβει ένα φοβισμένο Ευρωπαϊκό κοινό.
Με τον σημερινό ρυθμό, η ΕΕ δεν θα έχει καμία πιθανότητα να συναντήσει τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Ισραήλ και άλλες κορυφαίες χώρες στον εμβολιασμό μέχρι αυτό το καλοκαίρι. Η ΕΕ ισχυρίζεται ότι διαφοροποίησε τις παραγγελίες της από νωρίς επειδή δεν μπορούσε να γνωρίζει ποιοι υποψήφιοι εμβολίων θα πετύχαιναν. Αλλά αυτή είναι μια φτηνή δικαιολογία, δεδομένου ότι δεν είχε παραγγείλει αρκετά από ΚΑΝΕΝΑΝ παραγωγό για να μπορεί να εμβολιάσει τους ανθρώπους της σε περίπτωση που μόνο ένας υποψήφιος εμβολίου έφτανε στο στάδιο έγκρισης – μια υπαρκτή πιθανότητα εκείνη τη στιγμή.
Εάν η ΕΕ είχε αναλάβει τον κίνδυνο να αγοράσει αρκετές δόσεις για να καλύψει τα δύο τρίτα του πληθυσμού της από καθέναν από τους έξι παραγωγούς που είχε μπροστά της, θα χρειαζόταν να δαπανήσει μόνο 29 δισ. Ευρώ (35 δισ. Δολάρια). Συγκριτικά, αυτό είναι το ποσό των εσόδων που η οικονομία της ΕΕ έχει χάσει κατά τη διάρκεια μόνο 10 ημερών από την κρίση του κορωνοϊού. Και δεδομένου ότι όχι μόνο ένα, αλλά δύο εμβόλια αποδείχθηκαν πλέον αποτελεσματικά, η ΕΕ θα είχε καταλήξει με ένα πλεόνασμα δόσεων υψηλής ποιότητας, τις οποίες θα μπορούσε να είχε δωρίσει σε περίπου 300 εκατομμύρια ανθρώπους στον αναπτυσσόμενο κόσμο…
Κανένας υπεύθυνος λήψης αποφάσεων δεν φέρει την ευθύνη για την καταστροφή του εμβολιασμού στην Ευρώπη. Ωστόσο, αυτό το επεισόδιο πρέπει να καταστήσει σαφές ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ κακώς έδωσαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή την ευθύνη αγοράς εμβολίων το περασμένο καλοκαίρι. Το άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση υποβάλλει την ΕΕ στην αρχή της επικουρικότητας, η οποία αφήνει τις πολιτικές δράσεις στα κράτη μέλη, εκτός από τις περιπτώσεις στις οποίες η υπερεθνική δράση μπορεί να αποδειχθεί πιο αποτελεσματική. Όσον αφορά την εξασφάλιση άφθονης προσφοράς εμβολίων, αυτή η αρχή αγνοήθηκε σκόπιμα. Δεν υπάρχει ούτε η νομική αναγκαιότητα ούτε μια πειστική οικονομική δικαιολογία για τον κεντρικό σχεδιασμό στην προμήθεια εμβολίων. Αν οι κυβερνήσεις των κρατών μελών μπορούσαν να αγοράσουν εμβόλια ανεξάρτητα και σε άμεσο ανταγωνισμό με άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο, ίσως να έπρεπε να πληρώσουν μια ελαφρώς υψηλότερη τιμή, αλλά θα έκαναν τις παραγγελίες τους πολύ νωρίτερα για να αποφύγουν το σαλπάρισμα του πλοίου. Και αν είχαν γίνει παραγγελίες νωρίτερα, οι παραγωγοί εμβολίων θα μπορούσαν να επενδύσουν περισσότερο στην επέκταση της παραγωγικής τους ικανότητας.
Εν κατακλείδι, ο κεντρικός σχεδιασμός και η άσκηση πίεσης από καθιερωμένες φαρμακοβιομηχανίες, δημιούργησαν την καταστροφή των εμβολιασμών στην Ευρώπη. Οι Ευρωπαίοι θα πρέπει τώρα να ζήσουν με τις συνέπειες μιας τραγωδίας που θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί.
- «Europe’s Vaccination Debacle» του HANS-WERNER SINN από το Project Syndicate
