της Αγγελικής Καρδαρά.
Τι πιστεύουν οι ίδιοι οι σεξουαλικοί εγκληματίες για το έγκλημά τους; Πώς χαρακτηρίζουν την πράξη τους, τι υποστηρίζουν για τα θύματά τους αλλά και για την ποινή που τους έχει επιβληθεί;
Οι μαρτυρίες πίσω από τα κάγκελα αποτελούν ένα πολύτιμο, εγκληματολογικό υλικό που μας δίνει σε ερευνητικό επίπεδο τη δυνατότητα να εμβαθύνουμε στο φαινόμενο και να καταθέσουμε σκέψεις και προτάσεις για την ενίσχυση της πρόληψης και για την ολοκληρωμένη ενημέρωση του κοινού σχετικά με τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας, το προφίλ των δραστών και τη μεγάλη προσοχή που απαιτείται από γονείς/ εκπαιδευτικούς αλλά και από όλα τα ενεργά μέλη της κοινωνίας ως προς την προστασία της ανηλικότητας, διότι ένας υψηλός αριθμός των δραστών γνωρίζει πολύ καλά το θύμα, βρίσκεται στο οικογενειακό/ φιλικό/ ευρύτερα κοινωνικό περιβάλλον του, έχει την οικειότητα να κινείται κοντά του και να βρίσκει ευκαιρίες απομόνωσής του και διάπραξης της εγκληματικής του πράξης, εξασφαλίζοντας σιωπές ακόμα και για χρόνια ολόκληρα μέχρι το θύμα να σπάσει τη σιωπή του ή να μιλήσουν άλλα πρόσωπα που θα αποκαλύψουν το έγκλημα.
Μία ακόμα σημαντική παράμετρος του θέματος, η οποία επίσης είναι αναγκαίο να αναδειχθεί περισσότερο από τα ΜΜΕ, αφορά -δυστυχώς- την «ένοχη σιωπή», τη συγκάλυψη δηλαδή αυτών των υποθέσεων από τρίτα πρόσωπα που γνωρίζουν ή έχουν βάσιμες υποψίες για το διαπραττόμενο έγκλημα, με συνέπεια να έρχονται στο φως υποθέσεις κατά τις οποίες αποδεικνύεται ότι ανήλικα θύματα υφίσταντο τον σωματικό και ψυχικό τους τραυματισμό για πάρα πολλά χρόνια και όταν η υπόθεση αποκαλύπτεται δημοσιογραφικά, όλοι να «πέφτουν από τα σύννεφα». Επομένως, το να «ενώσουμε τη φωνή και τις δυνάμεις μας» και να προστατεύσουμε τους ανήλικους από τα χέρια εγκληματιών είναι ένα ηχηρό μήνυμα που πρέπει όμως να γίνει πράξη στη σύγχρονη εποχή, όπου η ενημέρωση σε ευρύτατα τμήματα πληθυσμού μπορεί να είναι ακόμα πιο ολοκληρωμένη.
Οι μαρτυρίες αντρών που βρίσκονταν στη φυλακή για εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας (στην πλειοψηφία των μαρτυριών καταδικασμένοι και όχι σε αναμονή δίκης), όπως αντλήθηκαν από το πολύτιμο εγκληματολογικό υλικό του Ομ. Καθηγητή Εγκληματολογίας Παντείου Πανεπιστημίου, κ. Αντώνη Μαγγανά και παρουσιάστηκαν αναλυτικά στη σχετική με το θέμα αρθρογραφία στο postmodern.gr τον Μάιο του 2020 (βλ.σχετικά Σεξουαλικοί Εγκληματίες και Σεξουαλικοί Εγκληματίες (2) ) πιστεύω ότι φωτίζουν σκοτεινές πτυχές αυτών των υποθέσεων και του τρόπου με τον οποίο οι ίδιοι εκλαμβάνουν το έγκλημα του βιασμού και ποιες είναι οι σκέψεις τους για το θύμα, καθώς και οι σκέψεις που κάνουν για τη ζωή τους μετά τη φυλακή. Να υπογραμμίσω στο σημείο αυτό την αναγκαιότητα διεξαγωγής αντίστοιχων συνεντεύξεων για ερευνητικούς σκοπούς, τονίζοντας ασφαλώς ότι ο ερευνητής/ η ερευνήτρια, προτού προχωρήσει στη διεξαγωγή των συνεντεύξεων, πρέπει να λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση προκειμένου να ανταποκριθεί στις αυξημένες δυσκολίες των συνεντεύξεων. Μεγάλη προσοχή απαιτείται και από τους δημοσιογράφους που πραγματοποιούν αυτές τις συνεντεύξεις, δεδομένου ότι πρόκειται για πολύ δύσκολα και σύνθετα στην προσέγγισή τους ζητήματα, από πολλές απόψεις.
Επιστρέφοντας στις συγκεκριμένες μαρτυρίες και αναλύοντάς τις εκ νέου, με αφορμή τις συγκλονιστικές αποκαλύψεις της πρωταθλήτριας Σοφίας Μπεκατώρου για βιασμό της σε νεαρή ηλικία και των καταιγιστικών εξελίξεων που ακολούθησαν (βλ. σχετική αρθρογραφία μας στο pm για το θέμα), ένα σημαντικό συμπέρασμα που εξάγεται είναι ο, σε μεγάλο βαθμό, παρεμφερής τρόπος με τον οποίο φαίνεται να έχουν δομήσει τη σκέψη τους και να διατυπώνουν τον λόγο τους, όταν μιλούν για το έγκλημα αλλά και για το θύμα. Ένα εξίσου σημαντικό συμπέρασμα είναι η μη αποδοχή της πράξης τους αλλά και η χρήση «τεχνικών εξουδετέρωσης» για να μειώσουν ή να εξαλείψουν τελείως την ευθύνη της πράξης τους. Μέσω αυτών των «τεχνικών» δείχνουν να μη συνειδητοποιούν τη βαρύτητα της πράξης και τη συνεπακόλουθη ποινική και κοινωνική απαξία της, φτάνοντας στο σημείο να επιρρίψουν ευθύνες στο θύμα, στην οικογένειά του ή σε τρίτα πρόσωπα, ακόμα και σε γιατρούς για τις γνωματεύσεις που έχουν καταθέσει στο δικαστήριο σχετικά με τον βιασμό του θύματος και σε δικαστές για την ποινή που τους έχει επιβληθεί.
Ειδικότερα, βάσει των μαρτυριών από το εγκληματολογικό υλικό του Καθηγητή Α. Μαγγανά που αναλύθηκαν, καταλήγω στις ακόλουθες πέντε διαπιστώσεις:
1 Οι περισσότεροι δεν αποδέχονται τις κατηγορίες, υποστηρίζοντας α) ότι είναι αθώοι β) ότι είχαν σχέση με το θύμα γ) ότι το ίδιο το θύμα ή/ και τρίτα πρόσωπα τους την «είχαν στημένη» δ) ότι παραπλανήθηκαν από το ίδιο το θύμα/ την οικογένειά του/ τρίτα πρόσωπα.
Ενδεικτικά αποσπάσματα:
«Ξαφνικά με χρέωσαν βιασμό […] Δεν ξέρω γράμματα και αυτά που λένε οι γιατροί δεν τα πολυκαταλαβαίνω. Πάντως είπαν πως ήταν βιασμένη. Τι της άρεσε να κάνει και με ποιους, πού να ξέρω; Εγώ πάντως δεν την έχω βιάσει. Για να καταλάβεις πήγα μόνος μου και παραδόθηκα στην αστυνομία την επόμενη μέρα. Έχω μετανιώσει που μπήκα στο σπίτι της, όμως ποτέ δεν τη βίασα».
«Είμαι αθώος και δεν έχω κάτι παραπάνω να σου πω»
«Πώς ξέρει όμως ένα παιδί 10 χρονών τι είναι ο βιασμός; Εγώ πιστεύω πως μου την είχαν στημένη»
«Έχω μεγάλη πείρα στα πανεπιστήμια και σας ξέρω καλά τις φοιτήτριες. Πλευρίζετε έναν καθηγητή, του ζητάτε εργασίες και νομίζετε πως έτσι θα πάρετε βαθμό. Εγώ αρνήθηκα να συμμετέχω σε αυτήν τη λογική και για αυτό βρίσκομαι εδώ»
«Η πράξη έγινε, όμως όχι με τη βία»
«Είχα ένα μαγαζί και κάποιοι «φίλοι», θέλοντας να με βγάλουν από τη μέση, με κατηγόρησαν πως βίασα μια κοπέλα που δούλευε για μένα. Με έβαλαν μέσα χωρίς να έχει περάσει από γιατρούς για να την εξετάσουν. Δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση. Αν την δεις, θα καταλάβεις. Πώς βλέπεις μια μούμια, ένα σάπιο ανάπηρο πράγμα; Έχω ειδοποιήσει ήδη τον (αναφορά σε γνωστό δημοσιογράφο)»
«Δεν έχω ανάγκη όπως καταλαβαίνεις από μια τέτοια κοπέλα. Μπλέχτηκα σε αυτή την υπόθεση επειδή χρειάστηκε να βγάλω μια υποχρέωση σε κάποιους (…) που μου είχαν σώσει τη ζωή. Καταλαβαίνεις πως δεν είναι εύκολη η ζωή υπό αυτές τις συνθήκες, αλλά δεν την αλλάζω κιόλας. Δεν ξέρω να κάνω κάτι άλλο και ούτε μπορώ βέβαια να ζω με έναν μισθό»
2. Όσοι αποδέχονται ένα μικρό μέρος της ευθύνης τους, υποστηρίζουν ότι α) ήταν πράξη απελπισίας εξαιτίας των συνθηκών ζωής τους, του εθισμού τους στο αλκοόλ, της ευρύτερης παραβατικής συμπεριφοράς τους και των γενικότερων προβλημάτων που αντιμετώπιζαν στη ζωή τους β) ότι δεν γνώριζαν την ακριβή ηλικία του θύματος.
Ενδεικτικά αποσπάσματα:
«Ήξερα πως είχα μια μικρή ευθύνη. Η περιέργεια την έφερε κοντά μου»
«Δεν ήξερα την ηλικία της, δεν δικαιολογούμαι κιόλας. Είχα και πριν μπλεξίματα με τον νόμο»
«Έβλεπα τον κόσμο να ασχολείται με τις γυναίκες και να βγάζει χρήματα. Θέλησα να δοκιμάσω κι εγώ. Άλλωστε, για τα λεφτά ήρθα στην Ελλάδα»
«Ο ίδιος ο πατέρας, ο οποίος ήταν γνωστός μου, μου είπε κάποια στιγμή ότι η κόρη του, δώδεκα χρονών, είχε κάποια γυναικολογικά προβλήματα και πως για να γίνει καλά ο γιατρός είχε πει να πάει με άντρα. Στην αρχή δεν τον πίστεψα, αλλά όταν μετά από ένα χρόνο εξακολουθούσε να ισχυρίζεται το ίδιο, τυφλώθηκα και δέχτηκα. Η κοπέλα φερόταν σαν να το είχε ξανακάνει. Πήγε στο μπάνιο, πλύθηκε, έβγαλε τα ρούχα της. Ο πατέρας ήταν στο σαλόνι και μετά ζήτησε να είναι μπροστά και γι αυτό σταμάτησα και δεν έκανα τίποτα. Δεν μου ζήτησε λεφτά και απ’ ότι ξέρω, από κανέναν άλλο. Ίσως να ήθελε να μας εκβιάσει αργότερα. Το λέω αυτό, γιατί όταν γύρναγαν σπίτι έβαζε τη μικρή να παίρνει τηλέφωνα, να μιλάει με όσους είχε κάνει σεξ και ηχογραφούσε τις συνομιλίες. Με τον πατέρα είμαστε στον ίδιο θάλαμο, όπως και με ορισμένους από τους πελάτες. Οι σχέσεις είναι τυπικές και ήσυχες»
3. Ένα μέρος αυτών εκφράζει δυσαρέσκεια για την ποινή, θεωρώντας την α) άδικη β) υπερβολικά μεγάλη γ) αστήριχτη δ) ότι «εξυπηρετεί άλλες σκοπιμότητες», όπως το ότι δεν μπορούν να τους φυλακίσουν για άλλα εγκλήματα.
Ενδεικτικά αποσπάσματα:
«Δεν δικάστηκα από μεικτό ορκωτό και θεωρώ την ποινή μου υπερβολική»
«Η ιατροδικαστική έκθεση ήταν θετική, όμως δεν έχω ιδέα πως το κατάφερε. Είμαι σίγουρος πως έχει πληρώσει γιατρούς και δικαστές για να με βάλει εδώ μέσα»
«Μας δίκασαν ρατσιστικά»
«Η ποινή μου είναι υπερβολική και αστήριχτη»
«Να σου πω αρχικά πως εγώ δεν είμαι η απλή περίπτωση που θα βρεις εδώ μέσα. Δεν είμαι ούτε ανώμαλος, ούτε βιαστής, ούτε ψυχοπαθής. Βρίσκομαι στη συγκεκριμένη φυλακή εξαιτίας της αδυναμίας του συστήματος να με κλείσει μέσα για άλλα αδικήματα. Έχω φτάσει στα δικαστήρια πολλές φορές με διαφορετικές κάθε φορά κατηγορίες. Από ανθρωποκτονίες μέχρι οικονομικά τερτίπια. Κάθε φορά όμως έβγαινα πεντακάθαρος και αθωωνόμουν. Μόνο τώρα κατάφεραν να με κλείσουν μέσα για αρπαγή μιας κοπέλας από την (…). Η ενασχόλησή μου είναι το οργανωμένο έγκλημα. Πολλές κομπίνες αλλά ιδιαίτερη ενασχόλησή μου τα ναρκωτικά. Μη φανταστείς πως κάνω εμπόριο ηρωίνης και πως θα μπορούσα να κάνω κακό σε εσένα ή τους φίλους σου. Έχω μόνο 5 – 6 πελάτες όλους κι όλους, αλλά ξέρεις αυτούς που βλέπεις στην τηλεόραση. Ακόμα και εδώ που βρίσκομαι βγάζω 1.000.000 δραχμές τη μέρα περίπου, αλλά τι να μου κάνουν που θέλω 600.000 δραχμές κάθε βράδυ για την έξοδό μου. Ούτε ανάγκη είχα ποτέ από γυναίκες. Τι να έκανα μια γυναίκα που πηγαίνει κάθε βράδυ τουλάχιστον με 10 διαφορετικούς άνδρες; Αν δεις τη γυναίκα μου θα καταλάβεις»
4. Ο λόγος τους σε γενικές γραμμές είναι κοφτός, όπως επισημαίνει και η ίδια η ερευνήτρια στα σχόλια της, και δείχνουν να μην επιθυμούν παρεμβάσεις από την ερευνήτρια. Μάλιστα η ερευνήτρια δέχεται κάποια λεκτική επίθεση, όπως:
«Νομίζω ότι με φώναξες εδώ για να μιλήσω εγώ. Αφού όμως θέλεις να παίξεις με δικούς σου όρους, εγώ δε θα συμμετέχω»
«Μόνο θα ακούς. Μας δίκασαν ρατσιστικά»
«Ήρθα εδώ μόνο για να σου πω ό,τι έγινε. Μη με ρωτάς τίποτα, είμαι αθώος»
5. Αξιοσημείωτο είναι ότι καταγράφηκαν και μαρτυρίες ότι φοβούνται πως θα ξανακάνουν κακό αν αποφυλακιστούν ή ότι είναι ένας δρόμος χωρίς γυρισμό.
Ενδεικτικά αποσπάσματα:
«Προτιμώ τη φυλακή. Φοβάμαι πως αν βγω θα φανεί η αλήθεια και θα κάνω κακό στο παιδί μου. Όχι, δεν έχουμε σχέσεις πια»
«Ήμουν στο δρόμο του διαβόλου και το λάθος ήτανε η διαφορά ηλικίας»
«Συνειδητοποίησα πως αυτό που έκανα δεν ήταν σωστό, αλλά δεν υπήρχε γυρισμός. Αν κάνεις την αρχή και ρίξεις μια σφαίρα θα σκεφτείς τη δεύτερη;»
Συνοψίζοντας, τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας είναι πολύ δύσκολα στην προσέγγισή τους και σε ερευνητικό επίπεδο. Μέσα από τις μαρτυρίες δραστών αποκαλύπτονται βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις και επικίνδυνα κοινωνικά στερεότυπα για τα κορίτσια και τις γυναίκες. Κρίνεται, επομένως, απαραίτητη η ενημέρωση των πολιτών, ξεκινώντας από τα σχολεία μας, η ευαισθητοποίηση και αφύπνιση όλων μας, αλλά και η θεραπευτική προσέγγιση και η εξατομικευμένη μεταχείριση των δραστών ώστε όταν αποφυλακιστούν να μην υποτροπιάσουν, διότι εάν λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι ένα μέρος τουλάχιστον αυτών δεν συνειδητοποιεί τη βαρύτητα του εγκλήματος, το φλέγον ερώτημα που προκύπτει σε ερευνητικό επίπεδο είναι «πώς θα διασφαλιστεί η μη υποτροπή τους με την αποφυλάκισή τους;». Συνεπώς, τόσο η ενίσχυση των θεραπευτικών προγραμμάτων για τους σεξουαλικούς εγκληματίες, όσο και η αύξηση των εκστρατειών ενημέρωσης και βέβαια η πολύ καλή οργάνωση και στελέχωση των κοινωνικών υπηρεσιών είναι απαραίτητα βήμα για την αντιμετώπιση του φαινομένου και την προστασία της ανηλικότητας.
Διαβάστε ακόμα:
Latest posts by Αγγελική Καρδαρά (see all)
- Έγκλημα στα Γλυκά Νερά και σκηνοθεσία στον τόπο του εγκλήματος (crimestaging) - February 22, 2023
- Έγκλημα στα Γλυκά Νερά και μιντιακές απεικονίσεις: μία ερευνητική προσέγγιση του Crime & MediaLab (ΚΕ.Μ.Ε.) - January 12, 2023
- Κακοποίηση ζώων συντροφιάς και άγριας ζωής στην Κύπρο και οι μιντιακές απεικονίσεις υποθέσεων - November 2, 2022
2 Comments