της Αγγελικής Καρδαρά.
Στη σύγχρονη εποχή, όπου το έγκλημα αποκτά πιο σκληρό «πρόσωπο» και οι κοινωνίες έρχονται αντιμέτωπες με τους κλυδωνισμούς τους οποίους προκαλεί η σφοδρή υγειονομική κρίση που βιώνει η ανθρωπότητα, η Οργανωμένη Πολιτεία πρέπει να εστιάσει το βλέμμα της στη νεολαία, στην πρόληψη, στην έγκαιρη παρέμβαση και αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου της νεανικής παραβατικότητας. Οι αλλαγές που βιώνουν οι κοινωνίες, οι τριγμοί στον οικογενειακό και κοινωνικό ιστό απόρροια και της υγειονομικής κρίσης αλλά και οι σοβαρές ποιοτικές διαφοροποιήσεις στο έγκλημα και το εγκληματικό φαινόμενο που καταγράφονται εδώ και αρκετά χρόνια, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο θα αφήσουν το «αποτύπωμά» τους και στο φαινόμενο της νεανικής παραβατικότητας και γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να ενισχυθεί η πρόληψη και να αποτελέσει η προστασία της ανηλικότητας προτεραιότητα τόσο στο πλαίσιο της αντεγκληματικής πολιτικής, όσο και γενικότερα των δράσεων της Πολιτείας μας.
Ο Ομ. Καθηγητής Εγκληματολογίας Παντείου Πανεπιστημίου, κ. Αντώνης Μαγγανάς, στο πλαίσιο της συνεργασίας μας με στόχο την ενημέρωση του κοινού για τα φλέγοντα ζητήματα της επικαιρότητας, υψηλού εγκληματολογικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος, μας ευαισθητοποιεί και μας αφυπνίζει. Στο παρόν θέμα παρουσιάζουμε ένα μεγάλο μέρος από το άρθρο του Καθηγητή υπό τον τίτλο «Η παρέμβαση σε νέους που διατρέχουν τον κίνδυνο να προσχωρήσουν σε μια συμμορία του δρόμου: Οδηγός για τους κοινωνικούς παρεμβαίνοντες. Υπουργείο Δημόσιας Ασφάλειας του Κεμπέκ, Διεύθυνση Πρόληψης και Υποστήριξης» που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ, 1-12/2013, Ιανουάριος-Δεκέμβριος,όπου αναλύονται οι γενικές γραμμές παρέμβασης της Κυβέρνησης του Κεμπέκ για την αντιμετώπιση του φαινομένου των συμμοριών νέων στους δρόμους. Ακολουθεί σύντομος σχολιασμός μου, καθώς το θέμα παραμένει επίκαιρο και οι παρεμβάσεις για την ενίσχυση της ανηλικότητας κρίνονται αναγκαίες.
Το κείμενο του Καθηγητή απαντά σε καίρια ερωτήματα, όπως «ποια είναι τα χαρακτηριστικά της συμμορίας;», «γιατί ένας νέος γίνεται μέλος συμμορίας;», «ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου και προστασίας;», «μπορούμε να προλάβουμε έναν νέο από την ένταξή του σε συμμορία;», «ποια είναι τα επίπεδα πρόληψης και πώς μπορούν αποτελεσματικά να εφαρμοστούν για την προστασία της ανηλικότητας;», «ποιος είναι ο ρόλος του παρεμβαίνοντα και πώς δρα;», «πώς η σχέση των νέων με τους παρεμβαίνοντες μπορεί να ενδυναμωθεί και να ασκήσει θετική επιρροή στην πορεία ζωής τους, κρατώντας τους μακριά από τις συμμορίες δρόμου;».
Ας εξετάσουμε όμως τα προαναφερθέντα σημεία αναλυτικά:
Prince, J. (2008). Intervenir auprès des jeunes à risque d’adhérer à un
gang de rue : un guide à l’intention des intervenants communautaires.
Société de criminologie du Québec pour la Direction de la prévention et
du soutien (DPS), ministère de la Sécurité publique du Québec.
«Η παρέμβαση σε νέους που διατρέχουν τον κίνδυνο να προσχωρήσουν σε μια συμμορία του δρόμου: οδηγός για τους κοινωνικούς παρεμβαίνοντες»
Προσαρμογή κειμένου: Α.Δ.Μαγγανάς, Καθηγητής
Μετά από τριάμισι χρόνια εργασίας και ποιοτικής έρευνας, η Εταιρία Εγκληματολογίας του Κεμπέκ προτείνει πίστες παρέμβασης για να προληφθεί η προσχώρηση νέων που βρίσκονται σε κίνδυνο στις συμμορίες του δρόμου. Οι πίστες αυτές χαράζονται γύρω από 6 έννοιες-κλειδιά:
– Τον ρόλο του παρεμβαίνοντα
– Το δίκτυο των συνεργατών
– Την ανάπτυξη ουσιαστικής σχέσης με τους νέους σε δυσκολία που κινδυνεύουν να μπουν σε συμμορίες
– Εναλλακτικές επιλογές στη θέση των συμμοριών που θα προσφέρουν οι κοινωνικοί παρεμβαίνοντες
– Ένταξη των νέων σε κίνδυνο στις δραστηριότητες πρόληψης
– Επαφή με τους γονείς των νέων σε κίνδυνο
Η δράση στην κοινότητα περιλαμβάνει «μια μεγάλη ποικιλία ενεργειών από τις οποίες γεννιούνται όχι μόνο προβληματισμοί για καινούργιες πραγματικότητες, αλλά και τρόποι δράσης και διαφορετικές και καινοτόμες παρεμβάσεις (Brusque-Drouin,Boivin, Pichette et Brunette, 2001).
Οι θεσμοθετημένες υποδομές, αναγνωρίζουν την κοινοτική δράση αφού επιτρέπει τον σύνδεσμο οριακών ατόμων και υποδομών με μέσα που είναι πιο προσαρμοσμένα προς το ρυθμό ζωής των νέων (Duval et Fontaine, 2000; Fontaine, 2001). Για τους λόγους αυτούς η κοινοτική δράση μπορεί να παίξει έναν ρόλο-κλειδί, στο ίδιο επίπεδο με τις οργανωμένες υποδομές για πολλά προβλήματα μεταξύ των οποίων οι συμμορίες των δρόμων
Προσδιορισμός του όρου «Συμμορία του δρόμου»
Οι συμμορίες των δρόμων είναι ομάδες νεαρών ατόμων που μοιράζονται μια κοινή ταυτότητα και επιδίδονται, σε επαναλαμβανόμενη βάση, σε αντικοινωνικές και παραβατικές συμπεριφορές(Ministère de la Sécurité Publique, 2007). Για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα αυτό, το σχέδιο του Υπουργείου Δημ. Ασφάλειας προτείνει μια εξισορροπημένη παρέμβαση γύρω από 4 άξονες: 1) την καταστολή, 2) την πρόληψη, 3) την έρευνα και την ανάλυση και 4) την κατάρτιση και την επικοινωνία. Το παρόν πόνημα επικεντρώνεται στην πρόληψη
Τα επίπεδα πρόληψης
Τα μέτρα πρόληψης της προσχώρησης σε συμμορίες είναι πολλά και επιμερίζονται σε τρία επίπεδα πρόληψης, την πρωτογενή, τη δευτερογενή, και την τριτογενή (Hébert, Hamel et Savoie (1997) :
Η πρωτογενής πρόληψη απευθύνεται στους νέους γενικά. Στοχεύει να ευαισθητοποιήσει και να προσφέρει κατάρτιση στους νέους ώστε να αντισταθούν στις παρεκκλίνουσες παρέες.
Η δευτερογενής πρόληψη στοχεύει να προσφέρει υπηρεσίες και ευκαιρίες στους νέους που παρουσιάζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο να προσχωρήσουν σε συμμορίες, με τρόπο που να τους προσφέρει εναλλακτικές επιλογές, αλλάζοντας, πιθανόν, την πορεία τους.
Η τριτογενής πρόληψη αφορά πιο άμεσα τα μέλη των εγκληματικών ομάδων. Στόχος είναι να προσφερθούν προγράμματα μεταχείρισης και επανένταξης, ώστε να διορθώσουν τη συμπεριφορά τους προσπαθώντας να αποφευχθεί ο κίνδυνος υποτροπής
Οι παράγοντες κινδύνου και προστασίας
Κατ’ αρχάς πρέπει να αναρωτηθούμε ποιοι είναι οι νέοι σε κίνδυνο να προσχωρήσουν σε συμμορίες. Τι τους χαρακτηρίζει; Για να απαντήσουμε πρέπει να εντοπίσουμε τους παράγοντες κινδύνου και τους παράγοντες προστασίας οι οποίοι εκτείνονται σε πολλές σφαίρες της ζωής του νέου, όπως θα δούμε στον παρακάτω πίνακα2. Πρέπει να τονισθεί, πάντως, ότι η συσσώρευση περισσότερων παραγόντων κινδύνου αποτελεί ένδειξη της πιθανότητας προσχώρησης σε συμμορία ιδίως αν τοποθετούνται σε διαφορετικές σφαίρες της ζωής του νέου. Αντίθετα, όμως, η παρουσία παραγόντων κινδύνου και προστασίας δεν εξηγεί τα πάντα. Δεν είναι αρκετό να σωρευθούν αυτοί οι παράγοντες για να μπει ή όχι κάποιος νέος σε συμμορία. Πρέπει ο νέος να έχει και τα κίνητρα για την κίνηση αυτή. Εκτός από την επιρροή της παρέας και της οικογένειας, οι λόγοι προσχώρησης εξηγούνται, επίσης, από την ανάγκη να πληρωθούν οι βασικές ανάγκες των νέων. Πράγματι το να ανήκει κάποιος σε συμμορία θεωρείται για ορισμένους νέους ως το κατ’ εξοχήν μέσο ικανοποίησης των αναγκών τους και προσαρμογής στο περιβάλλον τους (Hébert, Hamel et Savoie, 1997).
Μεταξύ των αναγκών που πρέπει να πληρωθούν περιλαμβάνονται:
-η ανάγκη του να ανήκει κάπου
-η ανάγκη αναγνώρισης
-η ανάγκη εκτίμησης από τους άλλους
-η ανάγκη χρημάτων
-η ανάγκη ασφάλειας
Όμως, οι κοινωνικές υπηρεσίες , όπως λειτουργούν σήμερα, καταφέρνουν δύσκολα να ικανοποιήσουν με ικανοποιητικό τρόπο τις ανάγκες ορισμένων νέων. Είναι αυτοί που βλέπουν στη συμμορία ένα τρόπο πλήρωσης των αναγκών τους (Hébert et coll., 1997).
Πίνακας 2
Παράγοντες κινδύνου Παράγοντες προστασίας
Προσωπικά χαρακτηριστικά
Προηγούμενη παραβατικότητα Νοητικές και διαπροσωπικές ικανότητες
Παράνομη κατοχή πυροβόλων όπλων Αυτοεκτίμηση
Εμπόριο ναρκωτικών Υπευθυνότητα
Αντικοινωνικές δραστηριότητες Κοινωνικές δραστηριότητες
Επιθετικότητα
Κατανάλωση αλκοόλ και ναρκωτικών
Πρώιμη σεξουαλική δραστηριότητα
Βίαιη θυματοποίηση
Παρέες
Ισχυρός δεσμός με παραβατικούς φίλους Παρέες με θετικό πνεύμα
Φίλοι που κάνουν χρήση ουσιών Σχέση διαντίδρασης με τους φίλους
Μέλη συμμορίας
Σχολείο
Κακά σχολικά αποτελέσματα Σχολικές επιτυχίες
Απογοήτευση απέναντι στο σχολείο Παρασχολικές δραστηριότητες
Αδύναμος δεσμός με το σχολείο
Οικογένεια
Διαλυμένη οικογένεια, τοξικομανία, αλκοολισμός Αποτελεσματική διαχείριση της οικογένειας
Ενδοοικογενειακή βία Ισχυροί δεσμοί με την οικογένεια
Μέλος της οικογένειας είναι σε συμμορία Υποστήριξη από την οικογένεια
Φτώχεια Σταθερότητα στη διαμονή
Ανεπαρκή γονεικά ή συγγενικά πρότυπα
Εγκληματικότητα γονέων
Κοινότητα
Συνοικία όπου η εγκληματικότητα είναι υψηλή Παρουσία κοινοτικών οργανώσεων
Παρουσία συμμοριών στη συνοικία Ισχυρή πολιτισμική ταυτότητα
Αίσθημα ανασφάλειας Κοινωνική αρμονία
Πρόσβασιμότητα σε πυροβόλα όπλα
Διαθεσιμότητα ή ευκολία πρόσβασης στα ναρκωτικά στη συνοικία
(Centre national de prévention du crime, 2007)
Συνολικές στρατηγικές πρόληψης που πρέπει να υιοθετηθούν
Όπως είδαμε παραπάνω οι παράγοντες κινδύνου βρίσκονται σε πολλές σφαίρες της ζωής του νέου. Είναι γεγονός ότι οι κοινωνικοί παρεμβαίνοντες δεν μπορούν να επηρεάσουν παρά ορισμένες από αυτές. Για παράδειγμα, θα τους ήταν δύσκολο να δράσουν στο επίπεδο της κοινωνικής αρμονίας ή ακόμη στη σταθερότητα στη διαμονή. Είναι λοιπόν ευκολότερο να επικεντρώσει ο παρεμβαίνων τις ενέργειές του στον πρωταγωνιστή (το νέο), το περιβάλλον (τους συγγενείς) και τη συμπεριφορά-πρόβλημα (προσχώρηση σε συμμορίες). Επομένως, οι στρατηγικές παρέμβασης πρέπει να λάβουν υπ’ όψιν αυτούς τους τρεις στόχους.(Brochu, 1995).
Κατά πρώτον, μια από τις στρατηγικές πρόληψης έγκειται στο να δουλέψουμε πάνω στις κοινωνικές και επαγγελματικές ικανότητες και δεξιότητες του νέου. Οι ενήλικοι που είναι κοντά στο νέο πρέπει να τον οδηγήσουν να κάνει τις σωστές επιλογές και να διαχειρισθεί με κοινωνικά αποδεκτό τρόπο τις καταστάσεις που θα αντιμετωπίσει στη ζωή του. (Brochu, 1995).
Κατά δεύτερον, όταν γίνεται λόγος για το περιβάλλον σκεφτόμαστε κατ’ αρχάς τους γονείς. Δεδομένου ότι δεν είναι σωστά πληροφορημένοι για το θέμα των συμμοριών ή αισθάνονται ότι αυτό που συμβαίνει στο παιδί τους ξεπερνά τις δυνατότητές τους είναι σημαντικό να παρέμβουμε σε εκείνους. Αν και οι παρεμβαίνοντες αντιμετωπίζουν ορισμένες φορές δυσκολίες στην επαφή τους με τους γονείς του νέου πρέπει να επιμείνουμε εφ’ όσον η υποστήριξη της οικογένειας αποτελεί έναν από τους πιο ισχυρούς παράγοντες προστασίας. (Brochu, 1995).
Τέλος, η πρόληψη πρέπει να θίγει και τη συμπεριφορά-πρόβλημα καθ’ εαυτήν ήτοι την προσχώρηση στη συμμορία. Η γρήγορη ταυτοποίηση του νέου που βρίσκεται σε υψηλό κίνδυνο, προσφέρει στους παρεμβαίνοντες τη δυνατότητα πρόληψης μιας μελλοντικής προσχώρησης. Για να επιτευχθεί αυτό, όμως, είναι σημαντικό να καλλιεργηθούν οι δεσμοί με τους συνεργάτες που είναι και εκείνοι σε επαφή με τους νέους. Με τον τρόπο αυτό, πολλοί συνεργάτες μπορούν να ενώσουν τις δυνάμεις τους ώστε να εντοπίσουν αυτούς τους νέους και να δράσουν με πιο σφαιρικό τρόπο στη συμπεριφορά του νέου: «μόνο μια συντονισμένη δράση μπορεί να έχει αποτέλεσμα».(Brochu, 1995).
Η πρόληψη της προσχώρησης του νέου δεν είναι εύκολος ρόλος. Ο παρεμβαίνων πρέπει να έχει ορισμένα χαρακτηριστικά. Κατ’ αρχάς πρέπει να έχει μια συνολική και ρεαλιστική εικόνα του φαινομένου των συμμοριών του δρόμου. Είναι αδιανόητο να προλάβετε ένα φαινόμενο που δεν γνωρίζετε ή ακόμη χειρότερα που γνωρίζετε λανθασμένα. Γι’ αυτό ζητείστε και ψάξτε όλα τα υπάρχοντα στοιχεία και τη σχετική βιβλιογραφία. Μπορείτε ακόμη ν ’αφήσετε τους νέους να σας μάθουν την πραγματικότητα. Οι συμμορίες του σήμερα θα είναι ασφαλώς διαφορετικές σε 5 ή 10 χρόνια και οι νέοι μέλη των συμμοριών πιθανόν να έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά. Αν είστε λιγότερο οικείος με το φαινόμενο ακούστε τους νέους και παρατηρείστε τους. Γνωρίστε το περιβάλλον τους. Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν (τοξικομανία, βία, επικίνδυνες σεξουαλικές συμπεριφορές κλπ.); Πού συγκεντρώνονται; Ποιες είναι οι συνήθειές τους; Για να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα ενδείκνυται να εξοικειωθείτε με τους νέους και το περιβάλλον τους εισχωρώντας στο περιβάλλον και γι’ αυτό χρειάζεται υπομονή. Με τον τρόπο αυτό θα μελετήσετε πώς λειτουργεί το περιβάλλον δίνοντας στους νέους το χρόνο να συνηθίσουν την παρουσία σας. Δεν είναι δοσμένο σε όλο τον κόσμο να γίνεται εύκολα αποδεκτός. Μερικές φορές μπορεί να υπάρχει καχυποψία, οπότε η φάση της ένταξης αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Ορισμένοι νέοι χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να αναπτύξουν μια θετική σχέση, ενώ για άλλους είναι πιο εύκολο. Είναι ανώφελο να επιμένετε όταν ο νέος δεν είναι έτοιμος θα σας ανοιχτεί. Στην αντίθετη περίπτωση πρέπει να αναρωτηθείτε γιατί έχει μπλοκάρει απεναντί σας. Γιατί διστάζει να σας εμπιστευθεί. Τι μπορεί να βλάπτει τη σχέση σας; Πώς μπορείτε να προσαρμοστείτε καλλίτερα στο περιβάλλον του νέου; Ενίοτε, μερικές μικρές αλλαγές στη συμπεριφορά σας μπορεί να βοηθήσει. Πάντως αν δεν το κατορθώσετε, μην το παίρνετε προσωπικά. Είναι πιο πιθανό να αισθανθεί πιο άνετα με άλλο παρεμβαίνοντα . Μη ξεχνάτε ότι σε κάθε περίπτωση αντενδείκνυται να εξασκείται πίεση στο νέο.
Χαρακτηριστικά που εκτιμούν περισσότερο οι νέοι
Ένα μίνιμουμ 90% των νέων που ρωτήθηκαν θεωρεί ως σημαντικά για το νέο αναφορικά με τον παρεμβαίνοντα:
-να με σέβεται
-να είναι έντιμος απέναντί μου
-να μη θέλει να με ελέγχει
-να μη με κρίνει
-να μου δίνει καλές συμβουλές
-να ενδιαφέρεται για μένα όσο κανείς άλλος, όχι μόνο για τα προβλήματά μου
-να με ενθαρρύνει
-να με ακούει
-να είναι ανοιχτόμυαλος
-να με καταλαβαίνει
-να κρατά τον λόγο του και αυτά που ανέλαβε απέναντί μου
-να σέβεται τους κανόνες του περιβάλλοντος των νέων
Οι ιδιότητες αυτές εννοείται ότι εφαρμόζονται για όλους όσοι δουλεύουν με τα παιδιά και όχι μόνο τους παρεμβαίνοντες. Τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης έρευνας καταδεικνύουν σε ποιο σημείο οι νέοι έχουν ανάγκη να νοιώσουν ότι τους καταλαβαίνετε και, κυρίως, δεν εκφράζετε κριτική για το στιλ ζωής τους. Το να είσαι αυθόρμητος και έντιμος θα δείξει στους νέους ότι οι ενήλικοι τους σέβονται (Tamar-Mattis, Piha et Adams, 2001) και θα συντελέσει στο να σας εμπιστευθούν. Η εμπιστευτικότητα είναι ιδιαίτερα σημαντική. Μια σχέση που στηρίζεται στην εμπιστοσύνη περνά, αναγκαστικά, από τον σεβασμό, στο μέτρο του δυνατού, αυτών που σας εμπιστεύονται
Να γνωρίζετε καλά το ρόλο σας ως παρεμβαίνων
Η γνώση του ρόλου σας ως ενήλικου παρεμβαίνοντα στους νέους που διατρέχουν τον κίνδυνο να προσχωρήσουν σε συμμορία, μπορεί να σας βοηθήσει στο να αποφύγετε να πέσετε σε αμφίσημες καταστάσεις όσον αφορά την ιδιότητα, την αποστολή και τους στόχους σας. Είναι καθοριστικό να παίζετε με ανοικτά χαρτιά με τους νέους για να διατηρείται η σχέση εμπιστοσύνης. Μη διστάσετε να ξεκαθαρίσετε αυτές τις καταστάσεις από την αρχή, οι δεσμοί σας με τους νέους θα είναι έτσι πιο ισχυροί και σημαντικοί. Επιπρόσθετα, ακόμη και αν οι νέοι σας θεωρούν ως φίλο, προσπαθήστε να τους κάνετε να καταλάβουν ότι ενεργείτε ως παρεμβαίνων. Εξηγείστε τους ότι είστε υποχρεωμένος να καταγγείλετε καταστάσεις που θέτουν σε κίνδυνο τους ίδιους ή άλλους και μερικές φορές δεν θα είστε σύμφωνοι με τη συμπεριφορά τους νόμιμη ή παράνομη. Αυτό δεν σας εμποδίζει να τους πείτε ότι τους αγαπάτε ως άτομα κάνοντάς τους ταυτόχρονα να αναρωτηθούν για τις αξίες και τις συμπεριφορές τους.
Να σέβεστε τα όριά σας
Μη διστάσετε να προσδιορίσετε τον αριθμό ωρών που προτίθεσθε να αφιερώσετε στη δουλειά σας. Δεν είστε υποχρεωμένος να είστε διαθέσιμος ανά πάσα στιγμή, έχετε δικαίωμα να ξεκουραστείτε. Μπορείτε να πείτε στους νέους κοντά στους οποίους εργάζεσθε πότε μπορούν να σας δουν και να σας συναντήσουν. Να ξέρετε πότε μια παρέμβαση ξεπερνά τις προσωπικές και επαγγελματικές ικανότητές σας. Μπορεί ορισμένοι νέοι να αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα για τα οποία να μην είσθε σε θέση να τους βοηθήσετε. Συστήστε τους σε κάποιον άλλο παρεμβαίνοντα ή συνεργάτη ή, ακόμη, συνοδέψτε τους σε κάποιον ειδικό. Επίσης, πρέπει να είστε προσεκτικός με την εικόνα που φτιάχνετε για τη δουλειά σας. Το ότι ένας νέος, με τον οποίο δουλεύετε, προσχώρησε σε μια συμμορία (παρά τις προσπάθειές σας) δεν σημαίνει ότι οι παρεμβάσεις σας είναι άχρηστες. Αν και απογοητευτικό, θυμηθείτε ότι η αποτυχία ενός νέου δεν είναι η δική σας αποτυχία και ορισμένες επιτυχίες δεν φαίνονται παρά μακροπρόθεσμα. Το πλαίσιο στο οποίο εργάζεσθε μπορεί ακόμη να επηρεάσει τον τρόπο δράσης σας για την πρόληψη του φαινομένου. Για το λόγο αυτό η καλή γνώση των ορίων και των δυνατοτήτων που σας προσφέρονται θα σας βοηθήσει να αποφύγετε πολλά εμπόδια και απογοητεύσεις, Ποιος ο προϋπολογισμός για τις δραστηριότητες σας; Ποια θα είναι τα καθήκοντά σας; Πόσα άτομα θα απαρτίζουν την ομάδα σας; Ποιοι οι κανονισμοί της κοινοτικής οργάνωσης στην οποία θα δουλέψετε; Αν και θα σας ωθούν να μεγιστοποιήσετε τις πηγές που θα είναι στη διάθεσή σας, πρέπει να γνωρίζετε ότι δεν μπορείτε να ξεπεράσετε τις εξουσίες, το προσωπικό και το υλικό που σας δίνονται.
Να αναγνωρίζετε πότε έχετε ανάγκη από υποστήριξη
Η αναγνώριση των ορίων είναι μερικές φορές ανεπαρκής, προσπαθήστε να αναπτύξετε μεθόδους «διαφυγής», είτε κάποιο χόμπι η ακόμη παρακολούθηση συνεδριών «ανανέωσης». (Paquin et Perreault, 2001). Είναι γνωστό ότι οι παρεμβαίνοντες στην κοινότητα αντιμετωπίζουν συχνά καταστάσεις δύσκολες, το να μπορείτε να «κουβεντιάζετε» μπορεί να προλάβει την επαγγελματική εξάντληση. Μη διστάσετε να χρησιμοποιήσετε τη υποστήριξη που μπορεί να προσφέρει η υπηρεσία σας. Η υποστήριξη μπορεί να έχει τη μορφή ομαδικών συνεδριών που θα επιτρέψουν ανταλλαγές γύρω από τις τεχνικές παρέμβασης, τις δυσκολίες, τις διάφορες λύσεις και τις νέες πραγματικότητες στο πεδίο. (Pomerleau, 2006).
Η δημιουργία ενός δικτύου συνεργατών είναι ένας έξυπνος τρόπος να «απλώσετε» τις δραστηριότητές σας
Η πρόληψη της προσχώρησης στις συμμορίες του δρόμου δεν πρέπει να πέφτει στους ώμους μόνο των παρεμβαινόντων. Η συνεργασία με τα μέλη της κοινότητας είναι παράγοντας-κλειδί στο επίπεδο της πρόληψης. Οι συνεργάτες δεν πρέπει να θεωρηθούν απλά ως υποβοηθητικοί, αλλά πρέπει να τους δείτε στο πλαίσιο μιας δράσης με συνέχεια εφ’ όσον οι «επαφές με τους επαγγελματίες του χώρου είναι καθοριστικές» στον τομέα της βοήθειας για τους νέους (Fontaine et Richard, 1997).
Οι αντικειμενικοί στόχοι της συνεργασίας
Γιατί η δημιουργία συνεργατών είναι τόσο σημαντική; Διότι επιτρέπει να εξασφαλίσουμε ότι οι ενέργειές σας θα έχουν συνέχεια. Οφείλετε να εμπλέξετε τους συνεργάτες στις δραστηριότητές σας ώστε να μπορέσουν να διασφαλίσουν τη συνέχεια των παρεμβάσεών σας. Υπονοείται ότι πρέπει να δουλέψετε σε στενή συνεργασία μαζί τους για το λόγο αυτό πρέπει να επιλέξετε πολύ προσεκτικά αυτούς με τους οποίους θα εργασθείτε.
Ποιοι είναι οι πιθανοί συνεργάτες;
Ιδανικά όλα τα μέλη της κοινότητας όπου δουλεύετε πρέπει να συνεργαστούν για την αντιμετώπιση του φαινομένου. (Spergel, 1995; Hébert et coll. 1997). Αυτή η συνεργασία επιτρέπει μια καλλίτερη παρέμβαση κοντά στους νέους ώστε να αντιληφθούν ότι υπάρχει κοινωνική συνοχή. (Hamel, Fredette Blais et Bertot, 1998). Ακόμη καλλίτερα, η επαφή του νέου με άλλους σημαντικούς ενήλικους συνιστά ένα πολύ καλό παράγοντα πρόληψης.
[…]
Αναπτύξτε μια σχέση με ουσία με τους νέους
Οι σχέσεις που θα δημιουργήσετε πρέπει να οδηγήσουν στην αντικατάσταση της επιφυλακτικότητας με την εμπιστοσύνη μέσω της ειλικρίνειας και της διαφάνειας στις σχέσεις μαζί τους. Η ανάπτυξη μιας τέτοιας σχέσης απαιτεί κατ’ αρχάς μια διαθεσιμότητα κοντά στους νέους. Πρέπει να τους μιλάτε ανοιχτά και να πιστεύετε στις ικανότητές τους. Ο παρεμβαίνων πρέπει να εισχωρήσει στο περιβάλλον του νέου και να κερδίσει την εμπιστοσύνη του. Πρέπει να ενδιαφερθεί γι’ αυτά που βιώνουν οι νέοι. Η συζήτηση μαζί τους είναι από τα πιο σημαντικά πράγματα. 94% των νέων που δούλεψαν με παρεμβαίνοντες δήλωσαν ότι οι συζητήσεις τους βοήθησαν πολύ (Martel, 2008). Μιλήστε για όλα και για τίποτα μαζί τους, ίσως αυτό βγάλει στην επιφάνεια τις αντιφάσεις που βιώνουν και τους οδηγήσει να κάνουν πιο προσεκτικές επιλογές. Πάντως το ενδιαφέρον για εκείνους δεν πρέπει να παρερμηνευθεί ως άνευ όρων αποδοχή των πράξεων και των συμπεριφορών τους. Πρέπει να είναι σαφές ότι η οπτική της παρέμβασης σας είναι να προληφθεί η προσχώρηση στις συμμορίες. Σημαντικό είναι, επίσης, να πιστεύετε στις ικανότητες των νέων. Σεβαστείτε την πορεία του νέου και προσαρμοσθείτε στο ρυθμό του. Το να απομακρυνθείς από τη συμμορία δεν είναι εύκολο. Οι νέοι έχουν ανάγκη να τους σέβονται και να τους ενθαρρύνουν στην πορεία τους.
Οι προληπτικές δραστηριότητες: μια εναλλακτική λύση στις συμμορίες
Αν οι νέοι σας εμπιστεύονται, μπορείτε να τους προτείνετε εναλλακτικές λύσεις οι καλλίτερες από τις οποίες είναι:
-ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων
-να κάνουν μακροπρόθεσμο monitoring
-παρασχολικές δραστηριότητες
-συμβουλευτική για νέους με προβλήματα συμπεριφοράς
Να υπολογίζετε τα ενδιαφέροντα των νέων
Αν και οι προληπτικές δράσεις έχουν την ιδιότητα να προσφέρουν προκοινωνικές επιλογές στους νέους, είναι βασικό να λαμβάνετε υπ’ όψιν τα ενδιαφέροντα και τις προτιμήσεις των νέων. (Tamar-Mattis et coll., 2001). Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζετε μια πιο ενεργητική συμμετοχή των νέων (Hamel, Cousineau, Gagné, Léveillé, 2001; Tamar-Mattis et coll., 2001). Αν δουλεύετε δε μαζί τους για πολλά χρόνια, πρέπει να λαμβάνετε υπ’ όψιν τις αλλαγές στα ενδιαφέροντά τους που γίνονται με το πέρασμα του χρόνου
Επιπρόσθετα οι δραστηριότητες πρέπει να αντικατοπτρίζουν τις πραγματικότητες που βιώνουν οι νέοι (π.χ. φύλο, εθνότητα). Το θέμα της πορνείας και του έρωτα ίσως πρέπει να αντιμετωπισθεί διαφορετικά για το κάθε φύλο. Πρέπει να υπάρχει επίσης ποικιλία δραστηριοτήτων.
Ακόμη οι σχέσεις βοήθειας για τους νέους τους είναι πολλές φορές πιο χρήσιμες από τις καλλιτεχνικού ή αθλητικού χαρακτήρα δραστηριότητες. Είναι εξ’ άλλου σημαντικό να συμμετέχουν οι νέοι ενεργά και σε όλες τις σφαίρες της δραστηριότητας. Έτσι αυξάνεται το αίσθημα ότι συμμετέχουν στην κοινότητα, όπως και εκείνο της αυτοεκτίμησης. Τέλος πρέπει να συνδυάζεται ο ρόλος διασκέδασης με τον εκπαιδευτικό ρόλο στις διάφορες δραστηριότητες.
Στο κεφάλαιο της επαφής και επικοινωνίας με τους γονείς των νέων πρέπει να τους δοθεί η δυνατότητα να αναγνωρίζουν τα προειδοποιητικά σημεία για πιθανή προσχώρηση των νέων στις συμμορίες όταν αυτά παρουσιάζονται Μη διστάσετε να έλθετε σε επαφή μαζί τους και να ζητήσετε τη συμμετοχή τους.
Ως προς τα αποτελέσματα της συμμετοχής των νέων σε μια δραστηριότητα με τον παρεμβαίνοντα στον δρόμο Meeson et col. (2008) αποδείχθηκε ότι:
-το 74% των νέων θεωρούσαν ότι γνώρισαν τουλάχιστον έναν ενήλικο στον οποίο μπορούσαν να στηριχθούν
-το 55,8% βεβαιώνουν ότι γνώρισαν περισσότερα για το φαινόμενο των συμμοριών και τις συνέπειές του
-46,7%, συμφωνούσαν στο ότι η οικογένειά τους ήξερε καλλίτερα τι έκαναν στον ελεύθερο χρόνο τους
-40,7% βεβαιώνουν ότι έχουν λιγότερους φίλους παραβατικούς
Σύμφωνα με τον Martel (2008)
-Σχεδόν όλοι (92,7%) θεωρούν τον παρεμβαίνοντα ως σημαντικό ενήλικο στη ζωή τους
-85,5% τον εμπιστεύονται
-70,9% τον σύστησαν σε άλλο πρόσωπο
-60,0% τον προσκαλούν ιδίως για να τον παρουσιάσουν σε άτομα του περιβάλλοντός τους
-Οι μισοί περίπου από τους νέους (47,3%) πιστεύουν ότι ο παρεμβαίνων είχε μια θετική επιρροή στην απομάκρυνσή τους από τις συμμορίες του δρόμου
Το άρθρο του Καθηγητή ολοκληρώνεται με έναν ενδεικτικό κατάλογο εργαλείων και προγραμμάτων για τους νέους/τις νέες.
Σύντομος Σχολιασμός: Τα περιθώρια παρέμβασης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης κρίσιμων ζητημάτων που σχετίζονται με την ανηλικότητα και τη νεότητα υπάρχουν και αυτό είναι σημαντικό να το τονίζουμε. Ωστόσο, για να έχουν οι παρεμβάσεις θετικά αποτελέσματα είναι αναγκαίο να έχουν σχεδιαστεί πολύ καλά από την οργανωμένη Πολιτεία με την πολύτιμη επιστημονική συνδρομή των αρμόδιων φορέων της και να έχουν σταθερή διάρκεια ως προς την εφαρμογή τους, με αποτίμηση των αποτελεσμάτων σε βραχυπρόθεσμο αλλά και μακροπρόθεσμο διάστημα. Είναι αναγκαίο, επίσης, να υπάρξει εποικοδομητική συνεργασία των αρμόδιων φορέων με όλα τα σχολεία, ώστε να λάβουν οι εκπαιδευτικοί μας την κατάλληλη επιμόρφωση για τα κρίσιμα αυτά ζητήματα που αφορούν την ανηλικότητα και αναμφίβολα χρήζουν ειδικών χειρισμών και ταυτόχρονα να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη γονέων και ανηλίκων στο σύγχρονο σχολείο και στον θετικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει στη ζωή των νέων.
Το πιο σημαντικό όμως στοιχείο, κατά την άποψή μου, για την αποτελεσματική εφαρμογή δράσεων και προγραμμάτων είναι το ουσιαστικό ενδιαφέρον όλων μας για την ανηλικότητα και τη νεότητα και το να γίνει κατανοητό ότι ο ανήλικος της σύγχρονης εποχής έρχεται αντιμέτωπος με καινούργιες και πολύ σοβαρές προκλήσεις, στις οποίες η Πολιτεία οφείλει να δώσει ολοκληρωμένες απαντήσεις. Το γεγονός ότι καταγράφονται σοβαρές δυσλειτουργίες, ορατές και μη, στις οικογένειες από τις οποίες, κατά κύριο λόγο, προέρχονται οι ανήλικοι παραβάτες, όπως άλλωστε έχουμε υπογραμμίσει σε πολλά σχετικά άρθρα μας, καταδεικνύει την ανάγκη να εστιάσουμε το ερευνητικό μας ενδιαφέρον στο πώς αυτά τα παιδιά που δεν έχουν την υποστήριξη της δικής τους οικογένειας (για μια σειρά σοβαρών λόγων που έχουμε διεξοδικά αναλύσει) θα μπορέσουν να λάβουν την ουσιαστική στήριξη του σχολείου, της γειτονιάς και βέβαια της Πολιτείας μέσα από άρτια σχεδιασμένες δράσεις.
Τέλος, δεν μπορούμε να μείνουμε αδιάφοροι και απαθείς ως προς τη σκληρότητα και τη βιαιότητα που εκδηλώνουν σε ορισμένες, ευτυχώς πιο μεμονωμένες, συμπεριφορές τους ανήλικοι, στοιχείο που οφείλουμε να το εξετάσουμε σε βάθος, γιατί αναμφίβολα είναι ένα στοιχείο που προβληματίζει και που απαιτεί αποτελεσματική αντιμετώπιση ώστε να προλάβουμε την εξάπλωση αυτών των συμπεριφορών και να προστατεύσουμε τους ανήλικους από τη βιαιότητα. Βιαιότητα που μπορούν να αντιμετωπίζουν και οι ίδιοι οι νεαροί δράστες στα σπίτια τους, στις παρέες τους, στους δρόμους της παρανομίας όπου πρώιμα έχουν βρεθεί. Άρα, η ολιστική προσέγγιση του φαινομένου της νεανικής παραβατικότητας είναι απαραίτητη.
Για τις νεανικές συμμορίες στην Ελλάδα, βλ. και σχετικό μας θέμα:
Latest posts by Αγγελική Καρδαρά (see all)
- Έγκλημα στα Γλυκά Νερά και σκηνοθεσία στον τόπο του εγκλήματος (crimestaging) - February 22, 2023
- Έγκλημα στα Γλυκά Νερά και μιντιακές απεικονίσεις: μία ερευνητική προσέγγιση του Crime & MediaLab (ΚΕ.Μ.Ε.) - January 12, 2023
- Κακοποίηση ζώων συντροφιάς και άγριας ζωής στην Κύπρο και οι μιντιακές απεικονίσεις υποθέσεων - November 2, 2022
