Αυτοχειρίες & η προσέγγιση από τα ΜΜΕ

από την Αγγελική Καρδαρά.

Στο πλαίσιο των επιστημονικών δράσεων του Crime & Media Lab-Ομάδας Εργασίας για το Έγκλημα και την Απεικόνισή του στα ΜΜΕ (Crime & Μedia Lab – KE.M.E. (e-keme.gr), του Κέντρου Μελέτης Εγκλήματος, το μέλος της Ομάδας μας, Παναγιώτα Γιάγκου, Εγκληματολόγος και Αστυνομικός στην Κυπριακή Αστυνομία εκπόνησε την ακόλουθη βιβλιογραφική εργασία για τη διερεύνηση του πολυσύνθετου φαινομένου των αυτοχειριών και παράλληλα των δράσεων που πρέπει να πραγματοποιήσουν τα ΜΜΕ, με στόχο την ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη ενημέρωση του κοινού και την αποτροπή του στιγματισμού του αυτόχειρα και της οικογένειάς του. Βασική διαπίστωση που εξάγεται από την εργασία είναι ότι οι δημοσιογράφοι πρέπει να ακολουθούν τους Κώδικες Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας κατά την παρουσίαση θεμάτων αυτοκτονίας, αφού ο τρόπος που θα δημοσιεύσουν ένα τέτοιο θέμα μπορεί να επηρεάσει και άλλους ανθρώπους.

Αναμφίβολα, οι αυτοχειρίες συνιστούν ένα πολύ δύσκολο θέμα για να παρουσιαστεί στα ΜΜΕ και γι’ αυτό είναι απολύτως αναγκαίο οι δημοσιογράφοι να το προσεγγίζουν με κοινωνική ευαισθησία, χωρίς να στιγματίζουν ή/και να δημιουργούν μία συγκεχυμένη εικόνα στο κοινό. Συνεπώς, ο δημοσιογραφικός κόσμος πρέπει να λάβει την απαιτούμενη εκπαίδευση για τη μιντιακή απεικόνιση τόσο σοβαρών ζητημάτων και πάντα να καταγράφει την άποψη των ειδικών επί του θέματος επιστημόνων που μπορούν να φωτίσουν πτυχές και να ενημερώσουν το κοινό με επιστημονική τεκμηρίωση.

Ειδικότερα, όπως επισημαίνει η ερευνήτρια στην εργασία της «τα ΜΜΕ διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο με τον τρόπο αναπαραγωγής μίας τέτοιας είδησης, αφού μπορεί να καθορίσουν το μέλλον κάποιου ατόμου. Μία τέτοια πράξη δεν θα πρέπει να παρουσιάζεται σαν να ήταν η «λύση» σε ένα αδιέξοδο. Δεν θα πρέπει να δίνονται πολλές λεπτομέρειες για τον τρόπο και το μέρος, αλλά ούτε και να ωραιοποιείται / εξιδανικεύεται το γεγονός. Η δημοσίευση τέτοιου θέματος θα πρέπει να είναι μία ευκαιρία ενημέρωσης και πρόληψης τόσο για τα άτομα που νιώθουν ότι βρίσκονται σε αδιέξοδο, όσο και για τους κοντινούς τους ανθρώπους που βλέπουν τους δικούς τους να βρίσκονται σε μία κατάσταση πολύ δυσχερή. Θα πρέπει να δίνεται σημασία στην ευαισθητοποίηση για ένα τέτοιο θέμα, ούτως ώστε τα άτομα που αισθάνονται απογοήτευση, απόγνωση και απελπισία, να νιώσουν ότι μπορούν να λάβουν βοήθεια και στήριξη».

Συμπερασματικά, ο ρόλος των ΜΜΕ είναι πολύ σημαντικός κατά την παρουσίαση θεμάτων τόσο μεγάλου κοινωνικού ενδιαφέροντος, με σύνθετες διαστάσεις και προεκτάσεις, των οποίων η δημοσιογραφική προσέγγιση χρήζει ειδικών γνώσεων, επιστημονικής τεκμηρίωσης αλλά και κοινωνικής ευαισθησίας.

Γράφει η Παναγιώτα Γιάγκου, Εγκληματολόγος και Αστυνομικός στην Κυπριακή Αστυνομία, μέλος του «Crime & Media Lab» Crime & Μedia Lab – KE.M.E. (e-keme.gr)

«Η αυτοκτονία δεν είναι να θέλεις να πεθάνεις. Είναι να θέλεις να εξαφανιστείς» Georges Perros

Το θέμα της αυτοχειρίας αποτελεί ακόμα και σήμερα ένα θέμα ταμπού για ένα τουλάχιστον μέρος της κοινωνίας μας. Ένας άνθρωπος φεύγει, πολλοί μένουν πίσω με αναπάντητα ερωτήματα. Μία κατάσταση που πληγώνει αμφίδρομα. Πώς ορίζεται επιστημονικά η αυτοκτονία και τι είναι εκείνο που προκαλεί μία τέτοια πράξη; Μήπως θα μπορούσε να αποφευχθεί; Πώς αυτό το γεγονός αποτελεί είδηση; Πώς η είδηση επηρεάζει άλλα άτομα; Αυτά είναι κάποια ερωτήματα που θα συζητηθούν παρακάτω.

Αυτοκτονία ορίζεται η κατάσταση όπου ένα πρόσωπο φονεύει τον εαυτό του και σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, σε όλο το κόσμο, αυτό συμβαίνει κάθε 40 δευτερόλεπτα (Καρδαρά, 2020). «Δεν είναι μία τυχαία πράξη ή χωρίς νόημα» (Μ.Κ.Ο. Κλίμακα). Συνήθως θεωρείται από το άτομο που προβαίνει σε αυτήν ως μία «λύση» στα ψυχολογικά ή/και κοινωνικά αδιέξοδα όπου ένα πρόσωπο απελπισμένο νιώθει ότι δεν μπορεί να τα αντιμετωπίσει. Είναι μία κατάσταση που δεν διαχωρίζει φύλα, ηλικίες, οικονομική κατάσταση. Με αυτά τα χαρακτηριστικά η αυτοκτονία είναι σύμφωνα και πάλι με τον Π.Ο.Υ. «ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας με βαθιές κοινωνικές, συναισθηματικές και οικονομικές προεκτάσεις» (Π.Ο.Υ 2013, σελ. 9), η οποία εκφράζει τον τρόπο διαφυγής ενός προσώπου.

Σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Αυτοκτονίας (American Association of Suiciodology) υπάρχουν προειδοποιητικά σημάδια που μπορούν να δείξουν ότι ένα πρόσωπο προτίθεται να κάνει κακό στον εαυτό του. Συγκεκριμένα:

Απειλεί να βλάψει τον εαυτό του ή αναφέρει ότι θέλει να βλάψει τον εαυτό του
Αναζητά τρόπους για να βλάψει τον εαυτό του (π.χ. πρόσβαση σε όπλα, διαθέσιμα χάπια κ.λπ.)
Γράφει ή μιλά για τον θάνατο ή την αυτοκτονία με τρόπο ασυνήθιστο
Κάνει αυξημένη χρήση ουσιών (αλκοόλ ή ναρκωτικά)
Νιώθει ότι δεν υπάρχει λόγος να ζει
Βιώνει άγχος, διέγερση, αδυναμία ύπνου ή υπνηλία
Βιώνει αίσθημα παγίδευσης, σαν να μην υπάρχει διέξοδος
Βιώνει απελπισία
Αποσύρεται από φίλους, οικογένεια, κοινωνία
Εκδηλώνει οργή και ανεξέλεγκτο θυμό
Προβαίνει σε απερίσκεπτες ενέργειες ή εμπλέκεται σε επικίνδυνες δραστηριότητες
Βιώνει δραματικές αλλαγές στη διάθεση
Δίνει τα πολύτιμα αγαθά του ή αναζητά μακροχρόνια φροντίδα για τα κατοικίδια του

Από όλα τα παραπάνω καθίσταται εμφανές ότι η αυτοχειρία δεν είναι μία πράξη που συμβαίνει τυχαία ή αναπάντεχα. Ένα πρόσωπο μπαίνει σε μία διαδικασία για να καταλήξει στην αυτοκτονία. Τι όμως παρακινεί κάποιον σε αυτή την πράξη; Έρευνες που διενεργήθηκαν κατέδειξαν ότι οι παράγοντες που οδηγούν ένα άτομο σε αυτοκτονία συνήθως είναι περισσότεροι από έναν και εκτείνονται σε ένα ευρύ φάσμα, όπως για παράδειγμα θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τους ψυχολογικούς, ψυχιατρικούς, κοινωνικούς, τον μιμητισμό κλπ. Συνεπώς, η αυτοκτονία δεν επιφέρεται λόγω ενός μεμονωμένου γεγονότος ή κατάστασης (Π.Ο.Υ 2013, σελ. 12).

Κατά τον κοινωνιολόγο Emile Durkheim (1858-1917), οι κοινωνικές συνθήκες αποτελούν σημαντικό στοιχείο στην απόφαση κάποιου ατόμου να αυτοκτονήσει ή να παρουσιάσει κάποια μορφή αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς και όχι κάποια ψυχοπαθητική κατάσταση. Κατά αυτόν, υπάρχουν τέσσερεις τύποι αυτοκτονιών που σχετίζονται με κοινωνικούς παράγοντες. Πρόκειται για τους εξής: (α) «altruistic suicide» ή «αλτρουιστική αυτοκτονία», όταν δηλαδή η αυτοκτονία κάποιου ατόμου προκύπτει λόγω της ενσωμάτωσης του σε μία ομάδα και η πράξη του αποσκοπεί στο να παρουσιάσει την αφοσίωση του σε αυτή την ομάδα. (β) «fatalistic suicide» ή «φαταλιστική αυτοκτονία», όταν το άτομο αυτοκτονεί επειδή νιώθει έντονη καταπίεση από τις κοινωνικές συνθήκες. (γ) «egoistic suicide» ή «εγωιστική αυτοκτονία», όταν το άτομο νιώθει ότι δεν έχει υποστήριξη από το οικογενειακό / φιλικό του περιβάλλον και αισθάνεται πλήρως αποκομμένο από την κοινωνία. (δ) «anomic suicide» ή «ανομική αυτοκτονία», προκύπτει από διαταραχές που προκαλούνται από αλλαγές στις οικονομικές συνθήκες του ατόμου με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η καθημερινή του ζωή. (Jones 2006, σελ.160 και Ντούνης 2019).

Ο Emile Durkheim έδωσε περισσότερη βαρύτητα στην τέταρτη κατηγορία όπου «διαπίστωσε και περιέγραψε την έννοια της «ανομίας» (anomie), την οποία θεωρούσε κοινωνικό αίτιο του φαινομένου της αυτοκτονίας» (Αλεξιάδης 2004, σελ.74). Με τον όρο «ανομία» ορίζεται μία κοινωνική κατάσταση στην οποία δεν εφαρμόζονται οι νόμοι ή/και δεν υπάρχουν οι κανόνες. Στην κοινωνική αυτή κατάσταση δεν υπάρχουν τα πρότυπα που πρέπει να υπάρχουν για την εύρυθμη λειτουργία τη κοινωνίας και διαπιστώνεται κρίση αξιών, επηρεάζοντας έτσι τις διαπροσωπικές σχέσεις των ατόμων. Σύμφωνα με τον κοινωνιολόγο, «όσο πιο χαλαρή είναι η κοινωνική αλληλεγγύη και η κοινωνική συνείδηση τόσο τα ποσοστά αυτοκτονίας αυξάνονται». (Τζώρτζη 2018). Συνεπώς, η δυσλειτουργία της κοινωνίας είναι ακόμα ένας παράγοντας που μπορεί να οδηγήσει ένα πρόσωπο στην αυτοκτονία.

Όποια όμως και αν είναι η αιτία που ένα πρόσωπο οδηγείται στην αυτοχειρία, για τα ΜΜΕ το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο. Είναι μία συμπεριφορά που προβληματίζει και συνήθως αποτελεί είδηση. Είναι ένα γεγονός διαφορετικό από αυτά που ακούγονται καθημερινά και κινεί το ενδιαφέρον. Παρόλα αυτά, σε ανακοίνωση της, το 2012, η Κύπρια Επίτροπος Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού, Λήδα Κουρσουμπά, αναφέρει ότι «τα ΜΜΕ έχουν υποχρέωση, σε τέτοια περίπτωση [αυτοκτονίας], να σταθμίζουν την εξισορρόπηση ανάμεσα στην ελευθερία του Τύπου και την υποχρέωση παροχής πληροφοριών με την ανάγκη για ελαχιστοποίηση των ρίσκων διάπραξης τέτοιων πράξεων από μέλη ευάλωτων ομάδων». Παρόμοια, στον Κυπριακό Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας αναφέρεται ότι «ως γενική αρχή, τα ΜΜΕ, δεν δημοσιεύουν ειδήσεις για αυτοκτονίες, εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις, κατά τις οποίες οι περιστάσεις δικαιολογούν την δημοσίευση».

Ένας από τους βασικούς λόγους που δεν δημοσιεύονται συχνά και σε βάθος τα εν λόγω περιστατικά είναι διότι οι άνθρωποι αντιγράφουν συμπεριφορές και μία εκτενής δημοσίευση τέτοιου θέματος από τα ΜΜΕ μπορεί να οδηγήσει σε μιμητισμό, δηλαδή να επηρεάσει άτομα να προβούν στην ίδια πράξη αντιγράφοντας λεπτομέρειες που έμαθαν από την δημοσιευμένη είδηση. Αυτή η διαδικασία είναι γνωστή ως «copycat suicide» ή αλλιώς «Werther effect» («φαινόμενο του Βέρθερου»). Ο Βέρθερος ήταν ήρωας του βιβλίου του Johann Wolfgang von Goethe, που δημοσιεύθηκε το 1774, ο οποίος αυτοπυρπολήθηκε μετά από έναν αδιέξοδο έρωτα. Έπειτα από την έκδοση του εν λόγω βιβλίου πολλοί νέοι της εποχής αυτοκτόνησαν με τον ίδιο τρόπο, φορώντας ακόμα και ρούχα με την ίδια περιγραφή που είχαν τα ρούχα του ήρωα του βιβλίου.

Παρόμοια περιστατικά συμβαίνουν και στις μέρες μας. Έρευνες έδειξαν ότι «η ομοιότητα μεταξύ του ερεθίσματος ή του μοντέλου που παρέχει μία είδηση και του παρατηρητή, ως προς την ηλικία, το φύλο, τις οικονομικές ή προσωπικές περιστάσεις και άλλα στοιχεία ταύτισης, είναι σημαντικός παράγων μίμησης» (Κυπριακός Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας). Εάν μία αυτοκτονία λάβει μεγάλη δημοσιότητα και τα ΜΜΕ ηρωοποιήσουν τον αυτόχειρα περιγράφοντας τον ως γενναίο και την πράξη του αξιοθαύμαστη, μπορεί να αποτελέσει έναυσμα προς μίμηση ιδίως από άτομα που αισθάνονται ότι μπορούν να ταυτιστούν με τον αυτόχειρα. Αντίθετα, εάν οι δημοσιεύσεις γίνονται με άλλο τρόπο, με την εφαρμογή κατευθυντήριων οδηγιών από τα ΜΜΕ προς το κοινό, θα έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της «εντυπωσιοθηρικής» ειδησεογραφικής κάλυψης αυτοκτονιών, που μπορεί να συμβάλλειστη μείωση των αυτοκτονιών ( Π.Ο.Υ. 2013, σελ.22).

Συνεπώς, τα ΜΜΕ διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο με τον τρόπο αναπαραγωγής μίας τέτοιας είδησης, αφού μπορεί να καθορίσουν το μέλλον κάποιου ατόμου. Μία τέτοια πράξη δεν θα πρέπει να παρουσιάζεται σαν να ήταν η «λύση» σε ένα αδιέξοδο. Δεν θα πρέπει να δίνονται πολλές λεπτομέρειες για τον τρόπο και το μέρος, αλλά ούτε και να ωραιοποιείται / εξιδανικεύεται το γεγονός. Η δημοσίευση τέτοιου θέματος θα πρέπει να είναι μία ευκαιρία ενημέρωσης και πρόληψης τόσο για τα άτομα που νιώθουν ότι βρίσκονται σε αδιέξοδο, όσο και για τους κοντινούς τους ανθρώπους που βλέπουν τους δικούς τους να βρίσκονται σε μία κατάσταση πολύ δυσχερή. Θα πρέπει να δίνεται σημασία στην ευαισθητοποίηση για ένα τέτοιο θέμα, ούτως ώστε τα άτομα που αισθάνονται απογοήτευση, απόγνωση και απελπισία, να νιώσουν ότι μπορούν να λάβουν βοήθεια και στήριξη.

Άλλωστε, όπως ανάφερε στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο επιστημονικός διευθυντής της «Κλίμακας» και ψυχίατρος, Κυριάκος Κατσαδώρος, «ένα 90% των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών – όχι μόνο στην πατρίδα μας [Ελλάδα] αλλά και παγκόσμια – θα μπορούσαν να είχαν αντιμετωπιστεί αν οι άνθρωποι μπορούσαν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους» (in.gr, 2019). Ως εκ τούτου, η στήριξη που μπορεί να πάρει ένα άτομο τόσο από το οικογενειακό / φιλικό του περιβάλλον, όσο και από τις υπηρεσίες υγείας μπορεί να τον βοηθήσουν να «σταθεί στα πόδια του»! Και αυτό γιατί, το να θέλει κάποιος να αυτοκτονήσει είναι ένα αίσθημα «παροδικό και προσωρινό» (Firestone 2017).

Επιπλέον, ο Π.Ο.Υ. (2013, σελ.8) δίνει σύντομες συστάσεις προς τους επαγγελματίες των ΜΜΕ, κάποιες κατευθυντήριες γραμμές για τον τρόπο που μπορούν, εάν είναι ενδεδειγμένο, να δημοσιεύουν ένα τέτοιο θέμα. Συγκεκριμένα αναφέρονται συνοπτικά τα ακόλουθα:

Αξιοποιήστε την ευκαιρία να εκπαιδεύσετε το κοινό για την αυτοκτονία
Αποφύγετε τη χρήση λεξιλογίου που προκαλεί εντυπωσιασμό του κοινού ή που εκλογικεύει την αυτοκτονία ή την προβάλλει ως λύση διαφόρων προβλημάτων
Αποφύγετε την εξέχουσα τοποθέτηση ειδήσεων αυτοκτονίας και την αδικαιολόγητη επανάληψη
Αποφύγετε τη λεπτομερή περιγραφή του θανατηφόρου μέσου που χρησιμοποιήθηκε σε μία απόπειρα ή σε έναν θάνατο από αυτοκτονία
Αποφύγετε την παροχή λεπτομερών πληροφοριών σχετικά με τον τόπο μίας απόπειρας αυτοκτονίας ή μίας αυτοκτονίας
Διατυπώστε τα πρωτοσέλιδα με προσεκτικό λόγο
Χρησιμοποιήστε φωτογραφικό και τηλεοπτικό υλικό με ιδιαίτερη προσοχή
Να γίνεται προσεκτική αναφορά αυτοκτονιών διάσημων προσώπων
Δείξτε ιδιαίτερη έμφαση σε όσους πενθούν μία αυτοκτονία
Παρέχετε ακριβείς πληροφορίες για τις υπηρεσίες υποστήριξης

Επιπροσθέτως, μία καλή πρακτική είναι να αναφέρονται στην είδηση και προειδοποιητικά σημεία / σημάδια για την αυτοκτονία, με τα οποία ο περίγυρος θα μπορεί να αναγνωρίσει πότε κάποιος κινδυνεύει (Firestone 2017).

Επίσης, η αποφυγή απλοϊκών ερμηνειών της αυτοκτονίας είναι σημαντική, καθ’ ότι δεν πρέπει να θεωρηθεί από το κοινό σαν κάτι ανούσιο. Όπως είδη αναφέρθηκε, «η αυτοκτονία δεν είναι ποτέ το αποτέλεσμα ενός μοναδικού παράγοντα ή ενός και μόνο περιστατικού αλλά είναι μάλλον το αποτέλεσμα πολύπλοκων αλληλεπιδράσεων και συχνά υπάρχει ένα ιστορικό κοινωνικών προβλημάτων και ψυχικών διαταραχών» (Σερμπέζης, 2015).

Εξίσου σημαντική είναι και η «αποφυγή παρουσίασης της αυτοκτονίας ως μέσο πραγματοποίησης συγκεκριμένων σκοπών» (Σερμπέζης, 2015). Δεν πρέπει δηλαδή να παρουσιάζεται η αυτοκτονία ως η διαφυγή από προσωπικά προβλήματα.

Οι κατευθυντήριες αυτές δημιουργήθηκαν με σκοπό να αποτρέψουν τις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού να θεωρήσουν την αυτοκτονία ως μία λύση στις δυσκολίες ή στα προβλήματα που βιώνουν. Παρομοίως έχει δημοσιεύσει συστάσεις προς τους τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης [Ελλάδας]. Ο σκοπός αυτών των οδηγιών δεν είναι να μη δημοσιεύονται τέτοιες ειδήσεις αλλά, με τη δημοσίευση τους να αποτρέπονται και όχι να ωθούνται προς την πράξη αυτή άτομα που έχουν στο μυαλό τους την αυτοκτονία ως λύση της κατάστασης που βρίσκονται. Θα πρέπει να στέλνονται σε αυτά τα άτομα μηνύματα ελπίδας, ενθάρρυνσης και εκπαίδευσης. Πρέπει να μάθουμε να μιλάμε για την αυτοκτονία με τρόπους ευαίσθητους και τεχνικές που θα ενθαρρύνουν ένα άτομο να ανοιχτεί και να ζητήσει βοήθεια και όχι να κλειστεί στον εαυτό του και να κάνει αυτοκαταστροφικές πράξεις (Firestone 2017).

Άλλωστε, το κόστος που φέρνει μία τέτοια πράξη είναι τεράστιο, σε πολλά μάλιστα επίπεδα, τόσο στην οικογένεια και στο οικείο περιβάλλον, όσο και στον ευρύτερο κοινωνικό ιστό. Πιο συγκεκριμένα, «εκτός από την απώλεια ανθρώπινων ζωών, υπάρχουν σημαντικές ψυχολογικές επιπτώσεις για την οικογένεια και τους φίλους, αλλά και επιπτώσεις για την κοινωνία. Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., κάθε αυτοκτονία έχει άμεσο αντίκτυπο σε τουλάχιστο 6 ανθρώπους (φίλους ή συγγενείς του αυτόχειρα). Αν αυτή συμβεί σε δημόσιο χώρο, τότε επηρεάζονται δεκάδες ή και εκατοντάδες» (Μ.Κ.Ο. Κλίμακα). Γι’ αυτό και θεωρείται ως πρόβλημα δημόσια υγείας, επειδή επηρεάζει ένα κύκλο ατόμων και όχι μόνο τον αυτόχειρα. Συνεπώς θα πρέπει και η αντιμετώπιση του φαινομένου των αυτοκτονιών να είναι πολυεπίπεδη. Βεβαίως, υπάρχουν πολλές παράμετροι που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως πρόληψη αρχικά και αντιμετώπιση ακολούθως. Ένας από αυτούς και ίσως ο πιο ακέραιος είναι ο τρόπος δημοσιοποίησης των περιστατικών αυτοκτονίας από το Μ.Μ.Ε., λόγο και του επηρεασμού που πιθανό να υπάρξει σε άλλα άτομα. Τα Μ.Μ.Ε. θα πρέπει να ακολουθούν τις κατευθυντήριες γραμμές ούτως ώστε να μη θεωρείται, λανθασμένα, ο θάνατος ως η «μόνη λύση» αλλά να δίνονται εναλλακτικές λύσεις, θάρρος και αισιοδοξία, έτσι ώστε να εξισορροπείται το δικαίωμα προς την ενημέρωση με τον κίνδυνο πρόκλησης ζημιάς.

Εν κατακλείδι, οι δημοσιογράφοι θα πρέπει να αποφεύγουν την εξιδανικευμένη παρουσίαση του θέματος της αυτοκτονίας, ώστε να μην υπάρχουν λανθασμένες εντυπώσεις ότι είναι η λύση στο πρόβλημα κάποιου προσώπου και να παροτρύνεται η μιμητική συμπεριφορά από αυτόν. Θα πρέπει η γλώσσα που χρησιμοποιούν να είναι προσεγμένη και να μη στιγματίζει τον εκλιπόντα ή/και τους οικείους του. Επίσης, δεν χρειάζεται να γίνονται λεπτομερείς περιγραφές ή/και να παρουσιάζονται φωτογραφίες, ούτε να δίνονται πολλές πληροφορίες οι οποίες είναι πιθανόν να επηρεάσουν το κοινό. Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό είναι το να παρέχουν τα Μ.Μ.Ε. στο κοινό πληροφορίες με πηγές βοήθειας και επιμόρφωσης, ούτως ώστε να μπορεί να καταλάβει κάποιος ότι υπάρχουν εναλλακτικές της αυτοκτονίας λύσεις.

«Όταν έχουμε χάσει τα πάντα, ακόμα και την ελπίδα, η ζωή γίνεται ατίμωση και ο θάνατος καθήκον» W.C. Fields

Βιβλιογραφία:

Αλεξιάδης Στ. (2004), Εγκληματολογία, 4^η έκδοση, Σακκουλάς

Jones St. (2006), Criminology, 3^rd edition, Oxford

Taylor I., Walton P., Young J. (1973), The New Criminology: For a social theory of deviance, Routledge & Kegan Paul Ltd

Πηγές:

Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας Κύπρου, Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, http://www.cmcc.org.cy/code_practice2_gr.html#suicide

Καρδαρά Α. (2020), Αυτοκτονίες παιδιών και εφήβων: χαρακτηριστικά αυτοκτονικής συμπεριφοράς και τρόποι αποτροπής των αυτοχειριών, https://www.postmodern.gr/aytoktonies-paidion-kai-efivon-charak/

Κουρσουμπά Λ. (2012), Δημόσια Παρέμβαση Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Λήδας Κουτσουμπά, σε σχέση με πρόσφατα δημοσιεύματα για περιστατικό παιδιού που έθεσε τέρμα στη ζωή του, Λευκωσία, 30/04/2012. http://www.childcom.org.cy/ccr/ccr.nsf/All/29E4A8CDBA22F506C225832E0034559D?Opendocument

Μ.Κ.Ο. Κλιμάκα, Μιλώντας για την Αυτοκτονία, Όροι & Στοιχεία – Suicide Help – Γραμμή παρέμβασης για την αυτοκτονία 1018 – ΚλίμακαSuicide Help – Γραμμή παρέμβασης για την αυτοκτονία 1018 – Κλίμακα (suicide-help.gr)

Ντούνης Α. (2019), Η μελέτη της Αυτοκτονίας: Μια σύνοψη του διάσημου έργου του Emile Durkheim, Η μελέτη της Αυτοκτονίας: Μία σύνοψη του διάσημου έργου του Emile Durkheim | socialpolicy.gr

Π.Ο.Υ. (2013), Πρόληψη της αυτοκτονίας: Μια πηγή ενημέρωσης για τους επαγγελματίες των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, http://suicide-help.gr

Σερμπεζή Χρ. (2015), Είναι η αυτοκτονία μεταδοτική;, Κομοτηνή, 16/04/2015, Είναι η αυτοκτονία μεταδοτική; – christossermpezis.gr

Τζώρτζη Χρ. (2018), Η έννοια της ανομίας στις σύγχρονες κοινωνίες, Η έννοια της ανομίας στις σύγχρονες κοινωνίες | socialpolicy.gr

American Association of Suicidology, Warning Signs, https://suicidology.org/resources/warning-signs/

In.gr (2019), Αυτοκτονίες στην Ελλάδα: Τι δείχνουν οι στατιστικές, https://www.in.gr/2019/09/10/greece/aytoktonies-stin-ellada-ti-deixnoun-oi-statistikes/

Lawspot.gr (2018), ΕΣΡ: Σύσταση για τον τρόπο παρουσίασης περιπτώσεων αυτοκτονίας στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, ΕΣΡ: Σύσταση για τον τρόπο παρουσίασης περιπτώσεων αυτοκτονίας από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης | Νομικά Νέα | Lawspot

Firestone L. (2017), Suicide in the Media: How to talk about suicide, Suicide in the Media | Psychology Today

Βλ. και θέμα μας:

Το έργο του διαπραγματευτή ομηριών και κρίσεων & η δημοσιογραφική κάλυψη σχετικών υποθέσεων

Bio
Latest Posts

Αγγελική Καρδαρά

Η Αγγελική Καρδαρά είναι Εισηγήτρια-Συγγραφέας και Εκπαιδεύτρια στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (E-Learning) του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος (με εξειδίκευση στη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία) και Τακτική Επιστημονική Συνεργάτιδα Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.). Το θέμα της διδακτορικής διατριβής της, με Επιβλέποντα τον Καθηγητή Γιάννη Πανούση, αφορά τον ιδιαίτερο γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας του έγκλειστου πληθυσμού. Από τον Φεβρουάριο του 2020 ανέλαβε και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος που αποτελεί Ομάδα Εργασίας για το Έγκλημα και την Απεικόνισή του στα ΜΜΕ. Έχει επάρκεια και άδεια διδασκαλίας τριών ξένων γλωσσών (αγγλικών, γαλλικών, ισπανικών). Εργάζεται στον συναρπαστικό χώρο της εκπαίδευσης, δίνει διαλέξεις και οργανώνει μαθήματα σεμιναριακού τύπου στο αντικείμενο εξειδίκευσής της «Έγκλημα & Media». Επίσης, είναι Επιστημονικά Υπεύθυνη ερευνών εγκληματολογικού, κοινωνικού και μιντιακού ενδιαφέροντος, αρθρογραφεί και συγγράφει. Έχει συγγράψει τα βιβλία: Τρομοκρατία και ΜΜΕ (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Όταν η ψυχή μιλάει (εκδόσεις Υδρόγειος), Φυλακή και Γλώσσα (εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα), Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας για τον Αστυνομικό και Δικαστικό Συντάκτη (εκδόσεις Παπαζήση), Σκιαγράφηση του ψυχολογικού προφίλ των εγκληματιών που απασχόλησαν τα ελληνικά ΜΜΕ (1993-2018): Criminal Profiling and Media (εκδόσεις Παπαζήση). Οι «Νέοι Παγιδευμένοι στα Παιχνίδια της Βίας: Εγκλήματα με Δράστες και Θύματα Νέους» είναι το έκτο βιβλίο της και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση.