Καλλισθενική γυμναστική: από τη Μινωική Κρήτη σε 7.486 πόλεις του κόσμου σήμερα

του Δημήτρη Καλαντζή.

H Καλλισθενική Γυμναστική αποτελεί μια μορφή προπόνησης για την ενδυνάμωση, την ευλυγισία, την ισορροπία και τον πλήρη έλεγχο του σώματος. Οι ασκήσεις περιλαμβάνουν έλξεις, βυθίσεις, περιστροφές και κατακόρυφους με βασική αντίσταση το σωματικό βάρος του ίδιου του αθλούμενου, που χρησιμοποιεί ελάχιστο ή καθόλου εξοπλισμό. Οι ασκήσεις της Καλλισθενικής Γυμναστικής δρουν με φυσικό τρόπο, επιφέροντας εντυπωσιακά αποτελέσματα στη συμμετρική μυϊκή ανάπτυξη και ενδυνάμωση του ατόμου, παρεμβαίνοντας στη βελτίωση της στάσης, της αντοχής αλλά και της σύστασης του ίδιου του σώματος.

Η Καλλισθενική Γυμναστική θεωρείται η κυρίαρχη τάση εκγύμνασης του 21^ου αιώνα καθώς γυμνάζει όλους τους μυς του σώματος χωρίς βαρετές επαναλήψεις με αντιστάσεις, απαιτεί ελάχιστο ή καθόλου εξοπλισμό και πραγματοποιείται κυρίως στον δημόσιο χώρο, επαναφέροντας την κυρίαρχη ιδέα της αρχαίας Ελλάδας για ανοιχτές προπονήσεις και κοινωνικοποίηση μέσω της άθλησης.

Το 2022, 7.486 πόλεις σε 128 κράτη του κόσμου διατηρούν 18.322 πάρκα Καλλισθενικής Γυμναστικής και ο αριθμός αυξάνεται διαρκώς. Ανάμεσά τους βρίσκονται και ελληνικές πόλεις, όχι όμως στον βαθμό που θα μπορούσε να αναπτυχθεί αυτού του είδους η γυμναστική, λαμβάνοντας υπόψη το εξαιρετικό κλίμα της χώρας που ευνοεί την υπαίθρια άσκηση αλλά και το μικρό κόστος των εγκαταστάσεων.

Πρώτος δημόσιος χώρος στην Ελλάδα στον οποίο αναπτύχθηκαν εγκαταστάσεις Καλλισθενικής Γυμναστικής τη δεκαετία του 1970 ήταν το Πεδίον του Άρεως. Στην αποκαλούμενη τότε «παιδική χαρά των μεγάλων» είχαν τοποθετηθεί μεταλλικές κατασκευές μονόζυγων, μονόζυγων στη σειρά (monkey bars), παράλληλων μονόζυγων αλλά και μια εβληματική κατασκευή ένας μεταλλικού σκελετού αεροπλάνου, τον οποίο δεκάδες νέοι και οι νέες προσπαθούσαν να βρουν τεχνικές για να «κατακτήσουν». Η συγκεκριμένη «Παιδική Χαρά» 5 στρεμμάτων ήταν εξαιρετικά δημοφιλής για τέσσερις δεκαετίες μέχρι που η «ανάπλαση Τομπάζη» έκρινε ότι ήταν «παλιομοδίτικη» και την αντικατέστησε με ξύλινα όργανα στίβου, τα οποία βανδαλίστηκαν και καταστράφηκαν μέσα σε δύο χρόνια, λόγω και της γενικότερης εγκατάλειψης του Πάρκου (και παραμένουν κατεστραμμένα).

Η λέξη «καλλισθενική» προέρχεται από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις «κάλλος», που σημαίνει ομορφιά (για να τονιστεί η αισθητική απόλαυση που απορρέει από την τελειότητα του ανθρώπινου σώματος) και «σθένος» που σημαίνει δύναμη, θάρρος και αποφασιστικότητα.

*“Ταυροκαθάψια”, Κνωσός.*
*Πηγή: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Knossos_Bull-Leaping_Fresco.jpg*

Πρώτη απεικόνιση αυτού του είδους της εκγύμνασης έχουμε στα Μινωικά ανάκτορα της Κνωσού. Σύμφωνα με τις διασωθείσες τοιχογραφίες, αλλά και αγαλματίδια και σφραγίδες, οι νέοι επιδείκνυαν την άριστη φυσική τους κατάσταση με εντυπωσιακό τρόπο. Πρόκειται για τα «ταυροκαθάψια», ένα άθλημα κατά το οποίο οι νέοι έπρεπε να διαθέτουν εξαιρετικό έλεγχο του σώματός του για να εκτελέσουν ακροβατικά άλματα πάνω από ταύρους. (Το άθλημα δεν είχε καμία σχέση με «ταυρομαχίες»). Η γιορτή ήταν αφιερωμένη στον θεό Ποσειδώνα και σκοπός της ήταν να αναδείξει την τόλμη και την ευλυγισία των αθλητών. Τέσσερις άνδρες και γυναίκες κρατούσαν ξύλινα ρόπαλα και τριγυρίζοντας τον ταύρο, ένας από αυτούς προσπαθούσε να ανέβει στη ράχη του ζώου και κρατώντας τα κέρατά του, να εκτελέσει διάφορες ακροβατικές ασκήσεις. Η πρακτική ήταν γνωστή και σε άλλους προϊστορικούς πολιτισμούς όπως της Αιγύπτου και της Ανατολής, αλλά στη μινωική Κρήτη έφτασε σε πολύ υψηλό επίπεδο δεξιοτεχνίας.

Στον Ελλαδικό χώρο υπήρξε αργότερα ευρύτατη διάδοση αυτούς του τύπου της Γυμναστικής, τόσο στη Σπάρτη, όσο και στον στρατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Μάλιστα ο Ηρόδοτος αναφέρει το εξής ανεκδοτολογικό περιστατικό (Ιστορίαι 7:209): όταν ο Ξέρξης έστειλε έφιππο κατάσκοπο να παρακολουθήσει το στρατόπεδο των Σπαρτιατών στις Θερμοπύλες, εκείνος του ανέφερε ότι είδε τους Λακεδαιμονίους απλώς να γυμνάζονται και να χτενίζουν τα μαλλιά τους. Δεν έδειχναν καμία ανησυχία για την επικείμενη μάχη, ούτε είχαν σκοπούς για να αντιμετωπίζουν τυχόν κατασκόπους. Μόλις μετέφερε την εικόνα στον Ξέρξη, εκείνος αναφώνησε: «αυτό είναι γελοίο!». Δεν μπορούσε να συλλάβει ούτε τη σπουδαιότητα της γυμναστικής που έκαναν οι Σπαρτιάτες, ούτε την αποφασιστικότητά τους να πεθάνουν – να πεθάνουν καλοχτενισμένοι – στη μάχη.

Σήμερα αθλητικές ομάδες αλλά και στρατιωτικές μονάδες σε όλον τον κόσμο συχνά εκτελούν ομαδικές προπονήσεις καλλισθενικής γυμναστικής για να αυξήσουν τη συνοχή και την πειθαρχία της ομάδας. Η Καλλισθενική Γυμανστική επικρατεί σε σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε μεγάλο μέρος του πλανήτη, ενώ αποτελεί “trend” στην κουλτούρα των πόλεων με χιλιάδες βιντεάκια να αθλούμενους να κατακλύζουν το Instagram και το tik tok.

O ερειπωμένος σήμερα χώρος του Πεδίου του Άρεως όπου υπήρχε η “Παιδική Χαρά των Μεγάλων” και θα μπορούσε να αποκτήσει ξανά ζωή με Καλλισθενική Γυμναστική.

Διαβάστε ακόμα:

To Πεδίον του Άρεως χρειάζεται και μπορεί να αποκτήσει άμεσα Πάρκο Σκύλων

Bio
Latest Posts

Δημήτρης Καλαντζής

Γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει στο κέντρο της Αθήνας. Σπούδασε δημοσιογραφία στο «Εργαστήρι» και Ελληνικό Πολιτισμό στο ΕΑΠ. Έχει δουλέψει σε εφημερίδες, ραδιοφωνικούς & τηλεοπτικούς σταθμούς και τώρα διερευνά τους κώδικες του διαδικτύου. Αγαπά τις ανθρώπινες ιστορίες και τις γάτες.