Το gay Πεδίον του Άρεως

του Δημήτρη Καλαντζή.

Το Πεδίον του Άρεως μαζί με το Ζάππειο και την πλατεία Ομονοίας αποτελούν ιστορικούς τόπους για την gay ζωή της Αθήνας. Χιλιάδες άτομα έχουν γνωριστεί, ερωτευτεί και συνδεθεί για λίγο ή περισσότερο σε αυτούς τους χώρους και χιλιάδες άτομα έχουν κυνηγηθεί, στιγματιστεί και τραυματιστεί σωματικά και ψυχικά πριν η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα καταλήξει ότι τίποτα «παρά φύση» δεν υπάρχει στον ομόφυλο έρωτα και την έκφραση της σεξουαλικότητας μεταξύ συναινούντων ατόμων.

Όλα είναι μέσα στην ανθρώπινη φύση. Όλα εκτός από το μίσος που τρέφεται από την προκατάληψη, την άγνοια και την ανασφάλεια κάποιων ατόμων για την προσωπική τους (ίσως καταπιεσμένη) σεξουαλικότητα.

Σήμερα το Πεδίον του Άρεως είναι ένας συμπεριληπτικός δημόσιος χώρος όπου στις διαδρομές και τις αλέες του θα συναντήσει κάποιος-α όλο το φάσμα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας σε παρέες ανάμεικτες με straight άτομα.

Οι νεότερες γενιές δεν κουβαλούν τα βαρίδια των παρελθόντων, καλό όμως είναι να γνωρίζουν για το «πως φτάσαμε ως εδώ», έστω και σε ένα σύντομο άρθρο, όπως αυτό που διαβάζετε – σύντομο λόγω της έλλειψης συστηματικής κοινωνικής και ιστορικής έρευνας.

Η GAY ΖΩΗ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ

Στις μεταπολεμικές δεκαετίες και μέχρι την αλλαγή του αιώνα, το Πεδίον του Άρεως γινόταν ο χώρος που gay άτομα μπορούσαν να συναντήσουν άλλα gay άτομα μόλις βράδιαζε και – με όλες τις προφυλάξεις για να «μην τα δει κάποιο γνωστό μάτι» – να πάνε σε ξενοδοχείο, γκαρσονιέρα ή ακόμα και πίσω από τις φυλλωσιές για να εκτονώσουν τον ερωτισμό τους.

Ήταν τα χρόνια της υποκρισίας. Άντρες κάθε ηλικίας, κατ΄ ανάγκη αρραβωνιασμένοι ή παντρεμένοι, «ευυπόληπτοι οικογενειάρχες», ακόμα και παπάδες με ράσα που μόλις είχαν τελειώσει τον εσπερινό, «τρύπωναν» βιαστικά στο Πεδίον του Άρεως και άρχιζαν τις ατελείωτες βόλτες μέχρι να γίνει η οπτική επαφή με το κατάλληλο πρόσωπο, κάποιος από τους δύο να ζητήσει φωτιά για το τσιγάρο του και να αρχίσει η ψιλοκουβέντα που θα οδηγούσε σε μια πιο ιδιαίτερη επαφή.

Το «κρυφό» και το «απαγορευμένο» της εποχής αποτελούσε μαγνήτη για την εγκληματικότητα. Τα gay άτομα ήταν ο εύκολος στόχος επιθέσεων και ληστειών, ακόμα και εκβιασμών ότι θα αποκαλυφτούν ότι «ήταν τη νύχτα στο Πεδίον του Άρεως».

Οι περίοικοι συχνά προσέφεραν βοήθεια σε άτομα που έβγαιναν ματωμένα από το Πάρκο, με σκισμένα πουκάμισα, χωρίς λεφτά να γυρίσουν στο σπίτι τους και πάντα με την «ντροπή» για το πως θα δικαιολογούσαν την κατάσταση που βρέθηκαν. Ελάχιστοι τολμούσαν να κάνουν καταγγελία στην Αστυνομία. Γνώριζαν ότι από θύματα, θα βρίσκονταν απολογούμενοι γι αυτό που ήταν.

Ομάδες νεαρών ατόμων, οπαδικές ή ακροδεξιές, με το πρόσχημα της εκκαθάρισης του χώρου από τους «ανώμαλους» πραγματοποιούσαν κατά περιόδους συντονισμένες επιθέσεις με αντικειμενικό στόχο βέβαια κανέναν άλλον από το να αποσπούν χρήματα, ρολόγια και σταυρούς που είχαν πάνω τους οι gay άντρες.

Σε μία τέτοια επίθεση τραυματίστηκε βαρύτατα άτομο μεγαλύτερης ηλικίας. Ήταν τέτοια η βιαιότητα των νεαρών που έσπασαν κομμάτι του κρανίου του με κλοτσιές στο κεφάλι και έμεινε τυφλός από το ένα μάτι. Η συνέχεια όμως ήταν ακόμα πιο στενάχωρη. Ο άντρας δεν ήταν ανοιχτά gay – και δύσκολα θα μπορούσε να ήταν εκείνη την εποχή. Μετά την πολύμηνη νοσηλεία του και τα μόνιμα προβλήματα υγείας που πλέον αντιμετώπιζε, όταν είχε την περισσότερη ανάγκη από φίλους και γνωστούς, ο άντρας αυτός γνώρισε την απομόνωση από τους περισσότερους. Δεν ήταν το θύμα μίας άδικης επίθεσης αλλά ήταν αυτός που «τι γύρευε βράδυ στο Πεδίον του Άρεως; Ε, τα ‘θελε κι αυτός…»

Η ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΣΤΟ ΠΑΡΚΟ

Η ομοφυλοφιλία ουδέποτε υπήρξε ποινικό αδίκημα στην Ελλάδα και πώς θα μπορούσε άλλωστε, αφού οι ιδρυτικές αναφορές του σύγχρονου κράτους τοποθετούνταν στο «κλέος της Αρχαίας Ελλάδας» που ύμνησε όσο καμία τον ομοερωτισμό, είτε αυτός ήταν σαρκικός στα ποιήματα της Σαπφούς, είτε συντροφικός, σαν τον έρωτα του Αχιλλέα για τον Πάτροκλο στον θεμελιώδη λίθο του Δυτικού Πολιτισμού, την Ιλιάδα του Ομήρου.

Ο μόνος τρόπος για να ταλαιπωρηθούν τα gay άτομα από την Αστυνομία ήταν με επιχειρήσεις «Αρετή», όταν κλούβες με αστυνομικούς περικύκλωναν το Πεδίον του Άρεως και οδηγούσαν όσους έπιαναν για «εξακρίβωση στοιχείων» (μία πολύωρη διαδικασία με σκοπό να καταγραφούν τα άτομα και να απειληθούν ότι θα «εκτεθούν» στην κοινωνία την επόμενη φορά που θα ξαναπάνε στο Πάρκο). Οι επιχειρήσεις της Αστυνομίας ουδέποτε είχαν το αποτέλεσμα που περίμεναν εκείνοι που τις αποφάσιζαν, καθώς ο νυχτερινός περίπατος στο Πεδίον του Άρεως ήταν αναγκαστική συνθήκη για τα gay άτομα στην εποχή που δεν υπήρχαν φιλικοί χώροι συνάθροισης και κανένας άλλος τρόπος για να γνωριστούν με άλλα gay άτομα.

Οι αστυνομικές πρακτικές ήταν αδύνατον να νικήσουν τη φύση των ανθρώπων.

Το μόνο που κατάφερναν ήταν να κάνουν τις ζωές τους πιο δύσκολες.

ΕΓΧΡΗΜΑΤΕΣ ΕΠΑΦΕΣ

Στην Ομόνοια η gay ερωτική δράση ήταν κατά κανόνα έναντι χρηματικού ανταλλάγματος, είτε από άτομα που βιοπορίζονταν από την εργασία στο σεξ, είτε από φαντάρους που ήθελαν να βγάλουν κάποιο χαρτζιλίκι για την έξοδό τους. Στο Πεδίον του Άρεως, αντίθετα, πριν την αλλαγή του αιώνα, το χρήμα δεν είχε μεγάλη αξία.

Ήταν συνηθισμένο για κάποιο gay άτομο μεγαλύτερης ηλικίας να δώσει «δωράκι» σε ένα νεότερο άτομο που θα του έκανε παρέα, αλλά η συντριπτική πλειοψηφία των γνωριμιών και των επαφών ήταν αποκλειστικά ερωτικού χαρακτήρα, όπως άλλωστε ήταν και ο κανόνας στα περισσότερα μεγάλα Πάρκα της Ευρώπης εκείνη την εποχή.

Τα πράγματα άλλαξαν σημαντικά με την άφιξη μεγάλων πληθυσμών μεταναστών, πρώτα από την Αλβανία και μετά από την Ασία και την Αφρική.

Νεαροί άντρες, ακόμα και έφηβοι, σε συνθήκες φτώχιας και ανάγκης βρέθηκαν στο Πεδίον του Άρεως να δέχονται προτάσεις για σεξουαλικές πράξεις έναντι χρηματικού ανταλλάγματος.

Ήταν αποκαλυπτικό το ρεπορτάζ του BBC το 2016 (τα ελληνικά ΜΜΕ δεν θέλησαν ποτέ να ασχοληθούν με το θέμα) όπου νεαροί μετανάστες, με κρυμμένα τα χαρακτηριστικά τους, έλεγαν ότι δεν είχαν άλλες επιλογές από την παροχή υπηρεσιών σεξ ή την αυτοκτονία. «Δεν μπορούμε», σημείωναν, «να επιστρέψουμε πίσω, χωρίς να τα έχουμε καταφέρει στην Ευρώπη. Θα είμαστε οι “αποτυχημένοι της οικογένειας”». Και το πιο συγκλονιστικό: «Ευχαριστούμε αυτούς τους κυρίους που μας δίνουν τα 5 ή τα 10 ευρώ, διαφορετικά δεν θα μπορούσαμε να επιβιώσουμε».

Ήταν μία άθλια κατάσταση της εποχής γιατί η εργασία στο σεξ ήταν και είναι μία τίμια και σεβαστή εργασία όταν γίνεται από επιλογή. Όταν όμως γίνεται από ανάγκη είναι ντροπή της κοινωνίας ολόκληρης.

ΤΑ ΔΥΟ ΟΡΟΣΗΜΑ ΤΗΣ GAY ΖΩΗΣ ΣΤΟ ΠΑΡΚΟ

Όταν αποφασίστηκε επί Νομαρχίας Φώφης Γεννηματά να μπουν κάγκελα στο Πεδίον του Άρεως και να κλείνει τις νύχτες, μπήκαν και οι τίτλοι τέλους για την μέχρι τότε gay ζωή στο Πάρκο.

Όλα όσα προσέφερε ο χώρος, η μεγάλη έκταση, τα σκοτεινά σημεία, οι τρόποι διαφυγής σε περιπτώσεις οργανωμένων επιθέσεων από τραμπούκους ή την Αστυνομία ήταν πια χωρίς νόημα. Η gay ζωή ήταν πάντα νυχτερινή. Χωρίς το σκοτάδι δεν υπήρχε δράση.

Ούτως ή άλλως η εποχή είχε αλλάξει. Περισσότεροι χώροι για ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα ήταν διαθέσιμοι, περισσότερα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα δεν είχαν πια τόσο μεγάλη ανάγκη να κρύψουν αυτό που ήταν και αισθάνονταν, ενώ στην καθημερινότητα μπήκαν και δεκάδες εφαρμογές γνωριμιών όπου το κάθε άτομο μπορούσε να βρει παρέα φιλική, συντροφική ή ερωτική με το πάτημα δύο κουμπιών.

Το Πεδίον του Άρεως δεν εγκαταλείφθηκε από τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Ακόμα και σήμερα μπορεί κάποιος –α επισκέπτης να εντοπίσει εικόνες από την παλιά εποχή με άτομα που αναζητούν συντροφιά με τους «παραδοσιακούς τρόπους» ή άτομα που ασκούν σεξεργασία με «πελάτες» πλέον όχι μόνο gay άντρες αλλά και straight γυναίκες κάποιας μεγαλύτερης ηλικίας. Στην πλειοψηφία τους όμως, γκέι, λεσβίες, τρανς, μπαϊσέξουαλ, ίντερσεξ, νον μπάινερι, άτομα οποιασδήποτε ταυτότητας φύλου και σεξουαλικότητας, απολαμβάνουν τον δημόσιο χώρο πρασίνου και αναψυχής ακριβώς όπως και τα straight άτομα: με το γέλιο, το παιχνίδι, την παρέα, τα πειράγματα, τη συντροφικότητα, τα φιλιά, τη χαλάρωση, το πιάσιμο των χεριών, τις αγκαλιές, όλα αυτά δηλαδή που κάθε ανθρώπινη ύπαρξη έχει ανάγκη.

Υ.Γ. -1

Τα «happy end» τα φτιάχνουν οι άνθρωποι μετά από πολλές προσπάθειες και επαγρύπνηση. Για παράδειγμα δεν πάει πολύς καιρός που σύμβουλος του Γιώργου Πατούλη με την υποστήριξη – εάν όχι παρότρυνση – Συλλόγου που δραστηριοποιείται στο Πεδίον του Άρεως, είχε κινητοποιήσει συνεργείο με γερανό για να κατεβάσει αφίσα / ταμπλό του «‘Αλσους» για παραστάσεις του Τάκη Ζαχαράτου επειδή η εικόνα του εντερτέινερ δεν ανταποκρινόταν στο «πρότυπο αρρενωπότητας» που είχε στο κεφάλι του. Ευτυχώς μαζί με την αφίσα, απομακρύνθηκε τελικά και ο ίδιος.

Υ.Γ. – 2

Εάν έχετε ιστορίες και αναμνήσεις από την gay / ΛΟΑΤΚΙ+ ζωή στο Πεδίον του Άρεως, μοιραστείτε τις μαζί μας για να συνθέσουμε μεγαλύτερο φάσμα της ιστορίας. Στείλτε, ακόμα και ανώνυμα τα κείμενά σας, στο pediontouareostoparkomas@gmail.com.

Bio
Latest Posts

Δημήτρης Καλαντζής

Γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει στο κέντρο της Αθήνας. Σπούδασε δημοσιογραφία στο «Εργαστήρι» και Ελληνικό Πολιτισμό στο ΕΑΠ. Έχει δουλέψει σε εφημερίδες, ραδιοφωνικούς & τηλεοπτικούς σταθμούς και τώρα διερευνά τους κώδικες του διαδικτύου. Αγαπά τις ανθρώπινες ιστορίες και τις γάτες.