του Δημήτρη Καλαντζή.
Είναι δύσκολο έργο η Άλκηστη και γι αυτό όχι ιδιαίτερα αγαπημένο στο κοινό και στους σκηνοθέτες. Πλεγμένο γύρω από δύο κλασικούς τραγικούς μύθους (γυναίκα θυσιάζει τη ζωή της για τον άντρα της / ήρωας δίνει μάχη με τον θάνατο), περιέχει κωμικούς διαλόγους και happy end που αναιρούν την τραγικότητα της πλοκής και μπερδεύουν τα συναισθήματα του θεατή.
Αιώνες κρατά ο φιλολογικός διάλογος για το εάν ο Ευριπίδης έγραψε μία τραγωδία με κωμικά στοιχεία ή μία κωμωδία με τραγικά στοιχεία ή ακόμα ένα σατυρικό δράμα (χωρίς όμως σάτυρους), όπως θα έπρεπε σύμφωνα με τη σειρά που παρουσιάστηκε (τέταρτο έργο μετά από τρεις τραγωδίες).
Όσο όμως οι φιλόλογοι έχουν τη δυνατότητα να αναπτύσσουν τα επιχειρήματά τους επί αιώνες, τόσο οι σκηνοθέτες έχουν την επιτακτική ανάγκη να καταλήξουν άμεσα στο αν θα ανεβάσουν την Άλκηστη ως τραγωδία ή κωμωδία. Το κείμενο του Ευριπίδη μπορεί να εξυπηρετήσει σχεδόν ισότιμα τις δύο εκδοχές.
Η Κατερίνα Ευαγγελάτου στην πρώτη της σκηνοθετική δουλειά στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου (αλήθεια, τι τόλμημα να επιλέγεις την Άλκηστη ως πρώτη σου δουλειά!) διάλεξε τον δύσκολο δρόμο να το ανεβάσει ως κωμωδία με κορυφαίες σκηνές τραγικής έντασης.
Ξεκινώντας με τον Απόλλωνα, ντυμένο στα ροζ, να λογομαχεί με τον Θάνατο (ως «κοράκι» γραφείου κηδειών), ξετυλίγει την παράστασή της με τους ηθοποιούς να σπάνε τη ροή του λόγου τους με αναιτιολόγητες παύσεις που αποσκοπούν στην πρόκληση της περιέργειας του κοινού για τη φύση του έργου. Αργές κινήσεις και μουσικά παραγγέλματα από την ορχήστρα επιτείνουν την αμφισημία του χαρακτήρα της παράστασης μέχρι το τρίτο επεισόδιο.
Τα μέλη του χορού, ντυμένα ως στρατιώτες και επαναστάτες του Μάη του ’68 (κοστούμια Βασιλική Σύρμα) ακολουθούν τη μουσική και καταλαμβάνουν όλον τον χώρο της ορχήστρας, συμμετέχοντας στο δράμα της Άλκηστης και παρηγορώντας ή κατηγορώντας τον Άδμητο για την αποδοχή της θυσίας της γυναίκας του.
Στο κέντρο της ορχήστρας της Επιδαύρου μία μεγάλη μυρμηγκοφωλιά, ένας λόφος που στο κέντρο του σκάβουν λάκκο οι άντρες του χορού για να τοποθετήσουν ένα κυπαρίσσι, γίνεται ο χώρος για την πιο δυνατή σκηνή της παράστασης, όταν υπό εκκωφαντική μουσική που δονεί τα μάρμαρα του κοίλου, οι χορευτές προσπαθούν να ανέβουν στον λόφο αλλά πέφτουν από την άλλη μεριά.
Δεύτερη πιο δυνατή σκηνή της παράστασης είναι ο διάλογος του Άδμητου με τον πατέρα του, Φέρη. Ο Γιάννης Φέρτης, με ένα εμπριμέ πουκάμισο και χοντρή χρυσή αλυσίδα στο λαιμό, προκάλεσε το χειροκρότημα του κοινού με την εμφάνισή του και ανταπέδωσε με μία εξαιρετική ερμηνεία του πατέρα που δεν είναι διατεθειμένος να πεθάνει για κανέναν, ούτε για τον ίδιο του τον γιό, αφού «η ζωή είναι για τους μερακλήδες. Για τους μουρτζούφληδες είναι δυστυχία».
Από την παρακολούθηση της παράστασης εύκολα δικαιολογείται η απόφαση της Μαρίας Κίτσου να απαρνηθεί τον ρόλο. Η αντικαταστάτριά της Κίττυ Παϊτατζόγλου, τσουβαλιάζεται σε ένα σεντόνι και περιφέρεται από τον Άδμητο σε όλη την ορχήστρα, ενώ αργότερα σέρνεται από το χέρι πάνω στο χαλίκι. Στην Επίδαυρο ακούστηκαν πολλά «αχ την κακομοίρα» από τους πιο ευαίσθητους θεατές…
Στα πιο ευρηματικά στοιχεία της παράστασης ήταν ο Ηρακλής που η Κατερίνα Ευαγγελάτου παρουσίασε ως κλόουν / τζόκερ. Ο Δημήτρης Παπανικολάου εξυπηρέτησε τέλεια την ιδέα της, αποσπώντας μεγάλο χειροκρότημα στην υπόκλιση.
Η Άλκηστη του Ευριπίδη όμως είναι πάνω στους ώμους του Άδμητου. Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος κλήθηκε να ισορροπήσει το κωμικό και τραγικό στοιχείο υπέρ του πρώτου.
Στις τραγικές στιγμές ήταν πραγματικά πολύ καλός. Δυνατή φωνή, έντονο συναίσθημα, σωστή κίνηση. Στις κωμικές στιγμές όμως παρατηρήσαμε αρρυθμίες. Δεν έγινε κατανοητό γιατί έπρεπε να παίζει γυναικωτά σε πολλά σημεία της παράστασης ούτε γιατί να υπονομεύει σκηνές όπως όταν πάει να αποχαιρετήσει τη νεκρή γυναίκα του με ένα φιλί στο στόμα και μετά σκουπίζεται με σιχασιά.
Σαφώς ο ίδιος ο χαρακτήρας είναι προβληματικός. Έχουμε έναν άνθρωπο που δέχεται να θυσιάσει τη ζωή της αγαπημένης του γυναίκας για να ζήσει ο ίδιος (αντιπαθής) και από την άλλη μεριά είναι τόσο γλυκός και ευγενικός που αποκρύπτει από τον καλεσμένο του Ηρακλή, ότι πέθανε η γυναίκα του για να μην του χαλάσει τη διάθεση (συμπαθής). Σε αυτήν την «τραμπάλα» συμπάθειας – αντιπάθειας, τραγωδίας – κωμωδίας, έντασης και αφέλειας, ο Άδμητος δεν κατάφερε πάντα να μείνει σταθερός στη θέση του.
Στα πολύ θετικά της παράστασης ήταν η επέκταση της σκηνικής δράσης εκτός της ορχήστρας της Επιδαύρου, στο προσκήνιο και στο χώρο της σκηνής, δείγμα της βαθειάς μελέτης που έχει κάνει η σκηνοθέτης πάνω στο αρχαίο δράμα.
Η πρεμιέρα της Κατερίνας Ευαγγελάτου στην Επίδαυρο αποτιμάται ως θετική. Με την επιλογή ενός άλλου έργου ίσως να ήταν και αποθεωτική. Έδειξε ότι έχει ταλέντο, άποψη, εφόδια, ιδέες και εφευρετικότητα για να μας παρουσιάσει σπουδαίες παραστάσεις αρχαίου δράματος. Περιμένουμε πολλά από εκείνη.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Μετάφραση: Κώστας Τοπούζης
Σκηνοθεσία – Επεξεργασία μετάφρασης: Κατερίνα Ευαγγελάτου
Σκηνικά: Εύα Μανιδάκη
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Κίνηση: Πατρίσια Απέργη
Μουσική: Γιώργος Πούλιος
Φωτισμοί: Σίμος Σαρκετζής
Μουσική διδασκαλία: Μελίνα Παιονίδου
Βοηθός σκηνοθέτη: Δήμητρα Δερμιτζάκη
Β’ Βοηθός σκηνοθέτη: Δημήτρης Οικονομίδης
Βοηθός χορογράφου: Ειρήνη Καλαϊτζίδη
Βοηθός ενδυματολόγου: Ειρήνη Γεωργακήλα
Παίζουν: Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος (Άδμητος), Κίττυ Παϊταζόγλου (Άλκηστη), Γιάννης Φέρτης (Φέρης), Δημήτρης Παπανικολάου (Ηρακλής), Κώστας Βασαρδάνης (Απόλλων), Σωτήρης Τσακομίδης (Θάνατος), Ερρίκος Μηλιάρης (Υπηρέτης), Κίττυ Παϊταζόγλου (Υπηρέτρια)
Χορός: Κωνσταντίνος Βουδούρης, Κωνσταντίνος Γεωργαλής, Γιώργος Ζυγούρης, Στάθης Κόικας, Μιχάλης Μιχαλακίδης, Αντώνης Μιχαλόπουλος, Γιώργος Νούσης, Χρήστος Ξυραφάκης, Στέλιος Παυλόπουλος, Δημόκριτος Σηφάκης, Περικλής Σκορδίλης, Αλέξανδρος Σταυρόπουλος, Μιχαήλ Ταμπακάκης, Βαλάντης Φράγκος
Μουσικοί επί σκηνής: Κωνσταντίνος Τσιώλης, Κωνσταντίνος Κωστίδης, Θοδωρής Σοφόπουλος
Περιοδεία
• 21 Αυγούστου, Ηράκλειο, Δημοτικό Κηποθέατρο Νίκος Καζαντζάκης.
• 23 Αυγούστου, Ρέθυμνο, Θέατρο Ερωφίλη.
• 26 Αυγούστου, Χανιά, Θέατρο Ανατολικής Τάφρου.
• 6 Σεπτεμβρίου, Θεσσαλονίκη, Θέατρο Δάσους.
• 11 Σεπτεμβρίου, Ελευσίνα, Παλαιό Ελαιουργείο
Δημήτρης Καλαντζής
