Ο πρώτος ανοιχτά γκέι υπουργός Ελληνικής κυβέρνησης – Pink washing ή ουσία;

του Δημήτρη Καλαντζή.

Η υπουργοποίηση του Νικόλα Γιατρομανωλάκη στον τελευταίο ανασχηματισμό είχε πρόδηλα συμβολικό χαρακτήρα, καθώς ουδεμία αντικειμενική ανάγκη υπήρχε να μετατραπεί η Γενική Γραμματεία Σύγχρονου Πολιτισμού σε Υφυπουργείο Σύγχρονου Πολιτισμού. Όπως και στην περίπτωση της Κατερίνας Σακελλαροπούλου, ως «πρώτης γυναίκας στη θέση της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας», το μήνυμα του Κυριάκου Μητσοτάκη ως αρχηγού της Νέας Δημοκρατίας, είναι ότι «σπάει αναχρονιστικά ταμπού και προκαταλήψεις» και «συμπορεύεται με τα σύγχρονα ευρωπαϊκά κοινωνικά και πολιτικά δεδομένα».

Τα ερωτήματα που προκύπτουν από αυτή την πολιτική κίνηση είναι δύο:

Α. Εάν είχε ψηφοθηρικό στόχο – με δεδομένο ότι η κυβέρνηση δεν έχει προχωρήσει τις μεταρρυθμίσεις της προκατόχου της για την ισότητα των πολιτών ανεξάρτητα από τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό, και…

Β. Εάν μια συμβολική πρωτοβουλία στην κορυφή της πολιτικής μπορεί να έχει αντίκτυπο στην αλλαγή νοοτροπίας της βάσης της κοινωνίας. Με άλλα λόγια, αν με την υπουργοποίηση ενός ανοιχτά γκέι ατόμου μπορεί να αλλάξει αυτό που τόσο κυνικά είχε εκφράσει ο Μάνος Χατζηδάκις: «όταν είσαι πλούσιος και διάσημος είσαι ομοφυλόφιλος, όταν είσαι φτωχός και άγνωστος είσαι απλώς… πούστης».

Το «pink washing» είναι ο διεθνής όρος για την προβολή ΔΗΘΕΝ ανοιχτών πολιτικών χωρίς διακρίσεις, και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά προκειμένου να περιγράψει την απόπειρα του Ισραήλ να εμφανιστεί ως μία κοινωνία που δεν είχε καμία προκατάληψη απέναντι στις σεξουαλικές προτιμήσεις των ανθρώπων, σε αντιδιαστολή με τις βάρβαρες κοινωνίες των μουσουλμάνων που πέταγαν τα γκέι άτομα από τις ταράτσες των σπιτιών. Στην πραγματικότητα όμως, το Ισραήλ δεν είχε περάσει κάποια ιδιαίτερη νομοθεσία κατά των διακρίσεων βάση του σεξουαλικού προσανατολισμού, ενώ δεν έλειπαν από την κυβερνητική σκηνή στελέχη με έντονα ομοφοβικές θέσεις. Έτσι το «pink washing» πέρασε στη διεθνή ορολογία ως μία «πολιτική στρατηγική» χρησιμοποίησης των δικαιωμάτων της LGBT κοινότητας για την κάλυψη άλλων σκοπιμοτήτων.

ΝΔ και πολιτική κατά των διακρίσεων

Είναι καταγεγραμμένο ότι η Νέα Δημοκρατία υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη εναντιώθηκε στη συνταγματική κατοχύρωση της ισότητας των πολιτών, ανεξάρτητα από τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Στις 29 Νοεμβρίου του 2019 καταψήφισε την αναθεώρηση του άρθρου 5 του Συντάγματος που προέβλεπε ότι «όλοι όσοι βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους, χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας, θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας και χαρακτηριστικών φύλου». Μία συνταγματική πρόβλεψη που ισχύει πλέον σε όλες τις σύγχρονες δημοκρατικές χώρες, ΔΕΝ ισχύει στην Ελλάδα με ευθύνη του κυβερνώντος κόμματος.

Αυτή η συνταγματική επιλογή, μαζί με την απροθυμία της κυβέρνησης να προχωρήσει στις (ουσιαστικές) εκκρεμότητες του συμφώνου συμβίωσης για την τεκνοθεσία και την τεκνογονία των ομόφυλων ζευγαριών, μάλλον οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η τοποθέτηση ενός ανοιχτά γκέι ατόμου σε θέση υφυπουργού (όπως και νωρίτερα η τοποθέτηση ενός ανοιχτά γκέι ατόμου σε θέση οικονομικού συμβούλου του πρωθυπουργού) αποτελεί, αν όχι πολιτική στρατηγική «pink washing», μία καθαρά και μόνο συμβολική κίνηση. (Και μάλλον «αναιμική» σε σχέση με την ευρωπαϊκή πραγματικότητα, όπου πολλά φιλελεύθερα, δεξιά –ακόμα και ακροδεξιά- κόμματα έχουν ηγετικά στελέχη ανοιχτά γκέι).

Σε επίπεδο συμβολισμών

Έχουν περάσει δεκαετίες από το πρωτοσέλιδο του «Ταχυδρόμου»: «Εγώ, ο ομοφυλόφιλος σύμβουλος του Γιώργου Παπανδρέου» με συνέντευξη του Γρηγόρη Βαλλιανάτου, συμβούλου του τότε υπουργού Γιώργου Παπανδρέου στην κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου. Ήταν πραγματικά «σοκ» για εκείνη την εποχή ένα άτομο κοντά στην κυβέρνηση, να κάνει μία τόσο εντυπωσιακή δημόσια δήλωση. Προφανώς είχε γίνει σε συνεννόηση με τον Γιώργο Παπανδρέου, που από τότε καλλιέργησε (και ακολούθησε με συνέπεια) το προφίλ του κοινωνικά φιλελεύθερου πολιτικού.

Η επιλογή αυτή του Γιώργου Παπανδρέου μπορεί να του στέρησε τότε ένα κομμάτι του ακραία συντηρητικού ακροατηρίου, αλλά, όπως φάνηκε στη συνέχεια, ουδόλως τον εμπόδισε να εκλεγεί πρωθυπουργός και μάλιστα με το εντυπωσιακό ποσοστό του 44% (ο Σαμαράς έγινε στη συνέχεια πρωθυπουργός με 30%, ο Τσίπρας με 36% και ο Κ.Μητσοτάκης με 40%).

Μπορεί αυτό που πριν από αρκετές δεκαετίες ήταν «καινοφανές», να αποτελεί ακόμα, το 2021, «τολμηρή πολιτική κίνηση»;

Εάν η απάντηση είναι καταφατική, τότε η κατάσταση στην Ελλάδα απέναντι στις διακρίσεις με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό, παραμένει τραγική. Και ίσως δεν θα έπρεπε να γίνεται λόγος για βήμα «συγχρονισμού με τις ευρωπαϊκές κοινωνίες», αλλά για την απογοητευτική υστέρηση της δικής μας κοινωνίας σε θέματα ισότητας, με τους πολίτες να συνεχίζουν να κρίνονται με βάση προκαταλήψεις, δοξασίες και φοβίες του μακρινού παρελθόντος.

Η επιστήμη έχει προ πολλού καταλήξει ότι εάν κάποιο άτομο είναι ξανθό ή μελαχρινό, ψηλό ή κοντό, αρτιμελές ή ανάπηρο, έξυπνο ή χαζό, straight ή gay είναι αποτέλεσμα της φύσης του και κάποιων δευτερευόντων τυχαίων παραγόντων. Δεν είναι επιλογή ο σεξουαλικός προσανατολισμός. Είναι φύση. Και δεν είναι μόνο για τον homo sapiens. Είναι και για τις γάτες και τους σκύλους, τα λιοντάρια και τους ελέφαντες, τα δελφίνια και τους παπαγάλους.

Στις ανθρώπινες κοινωνίες, σε αντίθεση με τις κοινωνίες του υπόλοιπου ζωικού βασιλείου, μπορεί να καταπιέσει αυτή η φύση. Να ασκηθούν διώξεις εναντίον της, να περιθωριοποιηθεί και να χλευαστεί, να κάνει τα μέλη της ανασφαλή, ταπεινωμένα, φοβικά, μοναχικά και δυστυχισμένα. Καμία όμως ανθρώπινη δύναμη δεν μπορεί να νικήσει τη φύση. Τα straight άτομα θα συνεχίζουν να είναι straight και τα gay άτομα θα συνεχίζουν να είναι gay. (Όπως ακριβώς τα κοντά άτομα θα είναι κοντά και τα ψηλά, ψηλά.)

Η επιλογή των σύγχρονων κοινωνιών είναι να παραμερίζουν κάθε διαφορά (σωματοδομής, φύλου, αρτιμέλειας, σεξουαλικού προσανατολισμού κ.α) και να συνεργάζονται μαζί για το κοινό καλό. Να μπορεί δηλαδή μία γυναίκα να γίνεται πρόεδρος της Δημοκρατίας, εάν το αξίζει, ένα βραχύσωμο άτομο αρχηγός ΓΕΕΘΑ, εάν το αξίζει, και κάποιο άτομο με κινητικά προβλήματα υπουργός Βιομηχανίας, εάν το αξίζει. Κανένα από τα προαναφερθέντα αξιώματα δεν απαιτεί άλλα χαρακτηριστικά πέραν της παιδείας, της εμπειρίας και της ευφυΐας.

Για να φτάσουμε εκεί, ίσως να χρειάζονται οι συμβολικές κινήσεις, αλλά περισσότερο χρειάζονται η κοινωνική καλλιέργεια, η διάδοση του επιστημονικού λόγου, λιγότερες κραυγές και περισσότερη διάθεση επικοινωνίας. Προς αυτή την κατεύθυνση, μία κυβέρνηση μπορεί να πάρει καθοριστικές πρωτοβουλίες.

Θέλει να το κάνει;

Δεν μπορεί να απαντηθεί από την «πρώτη υπουργοποίηση ανοιχτά γκέι ατόμου», παρά μόνο από δράσεις που αναμένουμε να δούμε.

Υ.Γ. Ο κύριος Νικόλας Γιατρομανωλάκης έχει και παιδεία και σημαντική επαγγελματική πορεία πέραν της πολιτικής. Ο σεξουαλικός του προσανατολισμός (θα έπρεπε να) μας αφήνει αδιάφορους (εκτός εάν κάποιο άτομο ενδιαφερόταν να συνευρεθεί μαζί του). Μακάρι να αποδώσει ουσιαστικό έργο στον τομέα που του ανατέθηκε, καθώς ο σύγχρονος πολιτισμός τελεί υπό αφανισμό.

Bio
Latest Posts

Δημήτρης Καλαντζής

Γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει στο κέντρο της Αθήνας. Σπούδασε δημοσιογραφία στο «Εργαστήρι» και Ελληνικό Πολιτισμό στο ΕΑΠ. Έχει δουλέψει σε εφημερίδες, ραδιοφωνικούς & τηλεοπτικούς σταθμούς και τώρα διερευνά τους κώδικες του διαδικτύου. Αγαπά τις ανθρώπινες ιστορίες και τις γάτες.